شاید برای شما هم آمده باشد که نام یم دارو یا قرص را شنیده باشید و بخواهید بدانید که این قرص یا دارو برای درمان چه بیماری استفاده می‌شود. اگر هم در حال مصرف آن دارو باشید ممکن است برای شما سوال باشد که این دارو چه عوارضی دارد و یا بهترین روش مصرف دارو چگونه است؟ در این مطلب سعی داریم قرص متفورمین را برای شما معرفی کنیم و اینکه قرص متفورمین برای درمان چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟ و اینکه آیا مصرف قرص متفورمین عوارض دارد؟ پس اگر با همچنین سوالاتی روبرو هستید با دکتریاب همراه شوید.
توجه داشته باشید که مطالب درج شده تنها جنبه آگاهی دهنده دارد و هیچ‌گاه توصیه به مصرف دارو بدون تجویز پزشک نمی‌شود!
قرص متفورمین چیست؟
بیماران دیابت و قند خون بالا، باید از قرص‌های مختلف برای کاهش و کنترل سطح قند خون در بدنشان استفاده کنند. یکی از این قرص‌ها متفورمین است که می‌تواند به تنظیم قند خون در بدن کمک کند. با خواندن این مطلب در ابتدا می‌فهمید که قرص متفورمین چیست و چه کاربرد‌هایی دارد؟ آیا متفورمین باعث لاغری و کاهش وزن می شود؟ و آیا قرص متروفین برای درمان کیست تخمدان مناسب است؟
موارد مصرف متفورمین
رژیم غذایی سالم برای کنترل دیابت باید علاوه بر مصرف قرص از یک رژیم غذایی هم پیروی کرد و ورزش را هم در برنامه روزانه قرار داد. اندازه مصرف قرص باید با حجم غذا و میزان ورزش کردن فرد هماهنگ باشد. در صورت ایجاد تغییر در رژیم غذایی یا برنامه ورزشی نیز لازم است تا سطح قند خون را اندازه بگیرید و از متعادل بودن آن مطمئن شوید.
متفورمین برای کسانی که مبتلا به دیابت نوع یک یا وابسته به انسولین هستند، مفید نخواهد بود، زیرا لوزالمعده آن‌ها توانایی ترشح انسولین ندارد. سطح قند خون این دسته از بیماران با تزریق انسولین کنترل می‌شود.
تفاوت متفورمین و متفورمین هیدروکلراید
متفورمین و متفورمین هیدروکلراید در اصل به یک ماده دارویی برای کنترل قند خون در دیابت نوع ۲ اشاره دارند، اما تفاوت آن‌ها در ساختار شیمیایی و کاربرد تجاری است. متفورمین نام مولکول فعال دارویی است که به خودی خود پایداری کمتری دارد و به‌تنهایی در داروها استفاده نمی‌شود.
متفورمین هیدروکلراید، فرم نمکی این مولکول است که با افزودن هیدروکلراید، پایداری و جذب آن در سیستم گوارش بهبود یافته و به همین دلیل در تمام داروهای تجاری مانند گلوکوفاژ یا سایر برندها به این شکل یافت می‌شود.
| ویژگی | متفورمین | متفورمین هیدروکلراید |
|---|---|---|
| ماهیت | مولکول فعال دارویی | فرم نمکی متفورمین |
| کاربرد | کنترل قند خون در دیابت نوع ۲ | همان کاربرد، فرم رایج در داروها |
| شکل تجاری | به‌تنهایی استفاده نمی‌شود | رایج در قرص‌ها (مثل گلوکوفاژ) |
| جذب در بدن | کمتر پایدار در فرم خالص | پایدارتر و بهتر جذب می‌شود |
در عمل، هر دو یکسان عمل می‌کنند و اثرات درمانی، عوارض و کاربرد آن‌ها تفاوتی ندارد، اما متفورمین هیدروکلراید به دلیل ویژگی‌های شیمیایی بهتر، فرم استاندارد در تولید دارو است.
مصرف متفورمین برای لاغری
اگر شما اضافه وزن دارید و مبتلا به دیابت نوع دو هم هستید، احتمال تجویز قرص متفورمین توسط پزشک وجود دارد. با مصرف این دارو علاوه‌بر تنظیم قند خون، احتمال ابتلا به دیابت نوع دو کاهش می‌یابد و وزنتان هم کم می‌شود. البته احتمال اینکه پزشک برای کاهش وزن افراد سالم هم متفورمین تجویز کند وجود دارد.
یادتان باشد که تأثیر متفورمین برای لاغری بین افراد مختلف متفاوت است و به هیچ وجه قابل پیش‌بینی نیست. میزان کاهش وزن هم بعد از دو سال استفاده از این دارو، به‌صورت تقریبی ۳ تا ۵ کیلوگرم است پس بهترین راه برای کاهش وزن مشاوره گرفتن از متخصص تغذیه و رعایت رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی می‌باشد.
متفورمین برای تنبلی تخمدان
درمان تنبلی تخمدان قطعی نیست اما این بیماری را می توان کنترل نمود؛ بهترین روش برای کنترل سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان (PCOS) اصلاح سبک زندگی است.
اصلاح سبک زندگی یعنی ورزش، کاهش وزن، پیروی از برنامه غذایی سالم و اصلاح ساعات خواب و بیداری.
قرص متفورمین به جز تاثیرات مثبت بر روی وزن دارد، اثرات متعدد دیگری نیز بر تنبلی تخمدان دارد که شامل درمان پریود نامنظم، تحریک تخمک گذاری، کاهش سطح آندروژن، کاهش خطر سقط جنین می شود.
برای استفاده از قرص متفورین برای تنبلی تخمدان هم باید حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
نحوه مصرف متفورمین برای تنظیم قاعدگی
متفورمین برای تنظیم قاعدگی در زنانی که به دلیل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک قاعدگی نامنظم دارند، تجویز می‌شود، زیرا به تعادل هورمون‌ها و بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کند. معمولا با دوز پایین، مثل ۵۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز همراه غذا شروع می‌شود تا عوارضی مثل تهوع کمتر شود، سپس پزشک ممکن است آن را به ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز افزایش دهد.
بهتر است با وعده‌های غذایی مصرف شود و تنظیم قاعدگی چند هفته تا چند ماه زمان می‌برد. حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شود، چون دوز و مدت درمان به شرایط شما بستگی دارد و نباید خودسرانه استفاده شود.
متفورمین برای بارداری
شاید برای شما سوال شود که متفورمین چگونه باعث افزایش باروری می‌شود؟ البته باید این موضوع را بدانید که قرص متروفین یک دارو برای درمان ناباروری نیست و هنوز به عنوان یک داروی درمان نازایی از طرف سازمان جهانی غذا و دارو تایید نشده است. قرص متفورمین برای خانم‌هایی که سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارند و برای بارداری تلاش می‌کنند تجویز می‌شود. اما چرا قرص متفورمین برای بارداری تجویز می‌شود؟ تحقیقات نشان داد وقتی متفورمین با دارونما مقایسه می‌شود، تخمک‌گذاری افزایش پیدا می‌کند. این باعث امیدواری است که تخمک‌گذاری منجر به بارداری خواهد شد. به همین علت متفورمین می‌تواند گزینه مناسبی برای افزایش باروری باشد.
شیوه صحیح مصرف داروی متفورمین
قرص متفورمین را باید با غذا مصرف کنید تا عوارض جانبی آن در هفته‌های نخست در معده و روده ظاهر نشود. این قرص را با یک لیوان آب مصرف کنید. از خرد کردن، جویدن و قطعه‌قطعه کردن آن خودداری کنید. متفورمین دارویی است که به‌مرور در بدن جذب می‌شود و بلافاصله بعد از مصرف روی نقطه‌ای خاص از بدن اثر نمی‌گذارد. بعد از جذب این قرص، بخشی از آن وارد مدفوع می‌شود. چنین چیزی طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
متفورمین چه عوارضی دارد؟
متفورمین هم مانند هر داروی دیگری ممکن است که در فرد مصرف کننده ایجاد عارضه کند. در صورتیکه از قرص متفورمین استفاده می‌کنید و دچار عوارض احتمالی زیر شدید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی و احتمالی قرص متفورمین
- تب و لرز
- احساس ناخوش احوال بودن
- ایجاد تغییرات در تنفس
- اسهال
- سرفه یا گرفتگی صدا
- احساس ناراحتی در شکم و معده
- درد و دشواری در هنگام ادرار
- درد و انقباض در ماهیچه‌ها
- درد در پهلوها یا پایین کمر
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- افزایش ضربان قلب
- سردرد
- عرق سرد
عوارض قرص متفورمین برای قلب
قرص متفورمین یک داروی شایع برای درمان دیابت نوع 2 است که کاربردهای گسترده‌ای دارد و به کنترل قند خون کمک می‌کند. اما مانند هر داروی دیگری، ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، از جمله تأثیراتی بر قلب. در حالی که تحقیقات نشان داده‌اند متفورمین می‌تواند در برخی موارد برای قلب مفید باشد، مانند کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در بیماران دیابتی، مهم است در مورد هرگونه عوارض جانبی احتمالی آگاه باشید.
عوارض جانبی متفورمین برای قلب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تأثیر بر سطوح ویتامین B12: مصرف طولانی مدت متفورمین ممکن است منجر به کاهش سطوح ویتامین B12 شود، که این امر می‌تواند به کم خونی و احتمالاً به افزایش خطر بیماری قلبی منجر شود.
- کاهش فشار خون: متفورمین ممکن است باعث کاهش فشار خون شود که این برای برخی بیماران مفید است، اما ممکن است برای کسانی که از پیش فشار خون پایین دارند، خطرناک باشد.
- تأثیر بر سطوح لیپید: گرچه متفورمین می‌تواند به بهبود پروفایل لیپیدی کمک کند، اما برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است در برخی افراد تأثیر متفاوتی داشته باشد.
با این حال، مهم است بدانید که مزایای متفورمین به طور کلی برای بیماران دیابتی، به ویژه در زمینه کاهش خطر بیماری‌های قلبی، بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن است. قبل از شروع یا توقف هر دارویی، باید با پزشک خود مشورت کنید تا از بهترین درمان برای شرایط خاص شما اطمینان حاصل کنید.
آیا متفورمین خواب آور است؟
متفورمین به طور معمول به عنوان یک داروی خواب‌آور شناخته نمی‌شود. این دارو برای کنترل قند خون استفاده می‌شود و به طور مستقیم بر خواب تأثیر نمی‌گذارد. با این حال، برخی افراد ممکن است پس از مصرف متفورمین تجربیات متفاوتی داشته باشند، که می‌تواند شامل تغییرات در الگوهای خواب باشد.
عوارض جانبی متفورمین معمولاً شامل ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، درد معده، و احساس تهوع است. این عوارض جانبی می‌توانند بر راحتی و کیفیت خواب تأثیر بگذارند. اگر فردی پس از مصرف متفورمین احساس خستگی یا خواب‌آلودگی می‌کند، این ممکن است به دلیل تأثیر دارو بر سطح قند خون یا نتیجه عوارض جانبی ناخواسته باشد.
اگر تجربه تغییر در الگوهای خواب پس از شروع متفورمین را دارید، مهم است که با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک ممکن است توصیه‌هایی در مورد زمان مصرف دارو یا تغییر دوز ارائه دهد تا به بهبود کیفیت خواب کمک کند. همچنین، بررسی دیگر عواملی که ممکن است بر خواب تأثیر بگذارند، مانند استرس، رژیم غذایی، و فعالیت فیزیکی، می‌تواند مفید باشد.
آیا متفورمین باعث کاهش قند خون می شود؟
بله، متفورمین می‌تواند به کاهش سطح قند خون کمک کند، حتی در افرادی که دیابت ندارند. این دارو اغلب برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا تنبلی تخمدان تجویز می‌شود، که یک اختلال هورمونی است که می‌تواند بر قاعدگی، باروری، سطوح هورمون، و متابولیسم تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به PCOS ممکن است انسولین را به خوبی استفاده نکنند، که این می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. متفورمین به بهبود حساسیت به انسولین کمک کرده و می‌تواند به کنترل سطوح قند خون کمک کند، حتی اگر فرد دیابت نداشته باشد.
متفورمین با کاهش تولید گلوکز در کبد و افزایش حساسیت ماهیچه‌ها به انسولین عمل می‌کند، که به بدن کمک می‌کند انسولین را به طور مؤثرتری استفاده کند. این مکانیسم‌ها می‌توانند به کاهش و کنترل سطح قند خون کمک کنند.
با این حال، برای افرادی که دیابت ندارند و متفورمین را برای PCOS یا دلایل دیگری مصرف می‌کنند، خطر ابتلا به هیپوگلیسمی (کاهش بیش از حد سطح قند خون) نسبتاً پایین است، زیرا متفورمین به طور مستقیم انسولین را افزایش نمی‌دهد. با این حال، همیشه مهم است که در مورد هرگونه داروی جدید یا تغییر در دوز با پزشک مشورت کنید، زیرا آن‌ها می‌توانند بهترین راهنمایی را بر اساس شرایط فردی شما ارائه دهند.
آیا متفورمین باعث ریزش مو می‌شود؟
متفورمین، به‌طور مستقیم با ریزش مو مرتبط نیست و این عارضه در لیست عوارض شایع آن ذکر نشده است. با این حال، برخی افراد ممکن است به دلیل تغییرات در سطح قند خون، استرس متابولیکی، یا کمبود مواد مغذی (مانند ویتامین B12 که متفورمین در طولانی‌مدت می‌تواند جذب آن را کاهش دهد) ریزش مو را تجربه کنند. این موارد معمولا غیرمستقیم هستند و به خود دارو مربوط نمی‌شوند، بلکه به شرایط زمینه‌ای یا عوارض جانبی نادر مانند مشکلات گوارشی که جذب مواد مغذی را مختل می‌کنند، بستگی دارند.
در صورت کاهش قند خون بعد از مصرف متفورمین چه باید کرد؟
اگر شما پس از مصرف متفورمین دچار کاهش قند خون شوید، اقدامات زیر را در نظر بگیرید:
- مصرف سریع قند ساده: مصرف یک منبع سریع قند مانند آب قند، آب میوه، شیرینی، یا قرص‌های گلوکز می‌تواند به سرعت سطح قند خون شما را افزایش دهد.
- تست قند خون: اگر دستگاه تست قند خون دارید، سطح قند خون خود را بررسی کنید تا از وضعیت دقیق خود آگاه شوید. این امر به شما کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری بهتری در مورد مراحل بعدی داشته باشید.
- مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده: پس از مصرف قند ساده و بازگشت سطح قند خون به حالت نرمال، مصرف یک میان‌وعده یا وعده غذایی حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده (مانند نان، میوه یا محصولات لبنی) می‌تواند به ثبات بیشتر سطح قند خون کمک کند.
- اجتناب از فعالیت فیزیکی سنگین: تا زمانی که سطح قند خون شما به حالت نرمال بازنگردد، از انجام فعالیت‌های فیزیکی سنگین خودداری کنید، زیرا می‌تواند سطح قند خون را بیشتر کاهش دهد.
- مراجعه به پزشک: اگر علائم شما بهبود نیافت یا اگر به طور مکرر دچار کاهش قند خون می‌شوید، با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است نیاز به تنظیم دوز متفورمین یا بررسی بیشتر باشد.
- آموزش و آگاهی: آگاهی از نشانه‌های هیپوگلیسمی و دانستن چگونگی واکنش به آن‌ها می‌تواند به جلوگیری از عواقب جدی کمک کند. نشانه‌های هیپوگلیسمی شامل لرز، تعریق، گیجی، سرگیجه، گرسنگی شدید، و خستگی است.
همیشه اهمیت دارد که در مورد هرگونه تغییر در داروها یا طرح درمانی خود با پزشکتان صحبت کنید تا اطمینان حاصل کنید که هرگونه تصمیم‌گیری در مورد سلامتی شما بر اساس اطلاعات دقیق و متناسب با نیازهای فردی شما باشد.
آیا متفورمین ادرار آور است؟
متفورمین به طور معمول به عنوان یک داروی ادرارآور شناخته نمی‌شود. داروهای ادرارآور، که دیورتیک‌ها نیز نامیده می‌شوند، به بدن کمک می‌کنند تا نمک (سدیم) و آب بیشتری را از طریق ادرار دفع کنند. این کار فشار خون را کاهش می‌دهد و برای درمان بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، نارسایی قلبی، و برخی انواع ادم استفاده می‌شود.
متفورمین یک داروی ضد دیابتی از دسته بیگوانیدها است که برای کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. این دارو عمدتاً با کاهش تولید گلوکز در کبد و افزایش حساسیت بدن به انسولین کار می‌کند.
با این حال، در برخی موارد، متفورمین می‌تواند باعث افزایش دفعات ادرار شود، اما این اثر به دلیل خواص دیورتیکی آن نیست. افزایش دفعات ادرار ممکن است نتیجه بهبود کنترل قند خون باشد، زیرا بدن سعی می‌کند سطوح بالای گلوکز را از طریق ادرار دفع کند، به ویژه اگر فرد پیش از شروع درمان با متفورمین دچار هایپرگلیسمی (سطح بالای قند خون) بوده است.
اگر تجربه افزایش دفعات ادرار پس از شروع متفورمین دارید و این امر باعث ناراحتی یا نگرانی شده است، مهم است که با پزشک خود در میان بگذارید تا بتوانید علت دقیق آن را بررسی و در صورت لزوم تنظیماتی در طرح درمانی خود اعمال کنید.
آیا متفورمین باعث بارداری می‌شود؟
متفورمین به تنهایی باعث بارداری نمی‌شود، اما می‌تواند به زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) کمک کند تا شانس بارداری خود را افزایش دهند. PCOS یکی از شایع‌ترین علل ناباروری در زنان است و می‌تواند باعث نامنظمی یا غیبت قاعدگی، افزایش وزن، رشد بیش از حد مو در بدن و صورت، و تخمدان‌های پر از کیست شود.
متفورمین عملکرد خود را از طریق بهبود حساسیت به انسولین و کاهش سطح انسولین خون انجام می‌دهد، که می‌تواند به تنظیم ترشح هورمون‌ها و بهبود عملکرد تخمدان‌ها کمک کند. این امر می‌تواند منجر به بازگشت چرخه‌های قاعدگی منظم شود، که این خود یک پیش‌نیاز برای بارداری است.
در زنان مبتلا به PCOS، استفاده از متفورمین همچنین ممکن است شانس باروری را افزایش دهد و به افزایش نرخ بارداری‌های موفق کمک کند، به ویژه زمانی که با دیگر روش‌های درمانی ناباروری مانند تحریک تخمک گذاری یا روش‌های کمک باروری مانند لقاح مصنوعی (IUI) یا لقاح درون شیشه‌ای (IVF) ترکیب شود.
با این حال، متفورمین به تنهایی نمی‌تواند تضمین کننده بارداری باشد و درمان برای افزایش شانس بارداری باید تحت نظارت یک متخصص باروری یا یک متخصص زنان انجام شود. این درمان ممکن است شامل تغییرات سبک زندگی، داروهای تحریک کننده تخمک گذاری و دیگر رویکردهای پزشکی باشد.
مصرف قرص متفورمین و چای سبز
مصرف همزمان متفورمین و چای سبز معمولا مشکلی ندارد، اما چای سبز ممکن است جذب برخی داروها را کمی تحت تأثیر قرار دهد. چای سبز به دلیل آنتی‌اکسیدان‌هایش برای سلامتی مفید است و می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین کمک کند، ولی شواهدی مبنی بر تداخل جدی با متفورمین یا کاهش شدید قند خون وجود ندارد.
متفورمین هم قند خون را با کاهش تولید گلوکز در کبد و بهبود اثر انسولین کنترل می‌کند و به‌تنهایی به‌ندرت باعث افت قند خون می‌شود. با این حال، بهتر است رژیم غذایی متعادل داشته باشید، مراقب علائم افت قند خون باشید و قبل از تغییرات عمده در رژیم یا مصرف مکمل‌ها با پزشک مشورت کنید.
احتیاط و منع مصرف قرص متفورمین
موقع مصرف این دارو، به دلیل پایین بودنِ سطح قند خون، ورزش‌های شدتی و تمرین زیاد و سخت انجام ندهید. همچنین کم‌کردن میزان وعده‌های غذایی و زیاده‌روی در مصرف الکل ممنوع است.
مصرف این دارو برای سالمندان و بیماران کبدی و نارسایی کلیوی و یا سابقه بیماری قلبی دارند ممنوع است.
مصرف این دارو برای خانم‌های باردار و شیرده، حتماً باید توسط پزشک تجویز شود.
شیوه نگهداری متفورمین
متفورمین را در دمای اتاق و در ظرفی دربسته نگهداری کنید. این دارو نباید در معرض گرما، رطوبت، نور مستقیم خورشید یا در فریزر قرار بگیرد. متفورمین را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگه دارید.