میگرن چیست؟ علت و روشهای درمان آن
یک نوع سردرد که میتواند برخی از مردم را درگیر کند میگرن نام دارد و البته از آنجا که اکثر مردم بارها در زندگی خود دچار سردرد شده اند اما باید بدانند که هر سردرد شدیدی میگرن نیست و میگرن با هر درد دیگری فرق دارد و در آن فقط یک طرف از سر (چپ یا راست) درد میگیرد.
این سردرد بطور ضربانی و نبض دار بوده است و در آن تهوع و استفراغ یا بی اشتهایی نیز وجود دارد. ممکن است میگرن باعث ایجاد اختلال در زندگی افراد شود، البته میگرن در افراد مختلف از نظر شدت و تعداد حملاتش فرق دارد. میگرن دارای انواع متفاوتی است که در ادامه به معرفی و بررسی آنها می پردازیم و علاوه بر بیان علائم آن، شیوه های درمانی پزشکی یا سنتی آن را نیز ارائه میدهیم. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
شناسایی ۱۱ نوع میگرن
شیوه های بروز میگرن به چند طریق است که عبارتند از:
میگرن بدون اورا یا متداول: این نوع از میگرن رایج ترین نوع آن است.
میگرن همراه با اورا یا کلاسیک: وقتی فرد قبل از شروع سردرد نشانه هایی را با نام اورا دریافت میکند این نوع میگرن اتفاق می‌افتد. معمولا این نشانه ها شنیدن صداهای مبهم یا دیدن نور سفید هستند و گاهی نیز کسانی که دچار این میگرن میشوند چند روز قبل از شروع سردرد مرتب خمیازه‌های طولانی می‌کشند. این نوع میگرن ۲ تا ۶ ساعت با درد شدیدی طول میکشد.
میگرن نوع پیچیده: که در این نوع به جز سردرد میگرن، سردرد دیگری هم رخ میدهد.
میگرن نوع مزمن: در این نوع میگرن فرد معمولا ۱۵ روز از ماه را به مدت سه ماه سردردی با شدت دردهای متفاوت دارد.
میگرن نوع چشمی: در این نوع فرد دچار سردرد شدید و مشکل در بینایی میشود که حتی ممکن است یکی از چشمان فرد نابینا شود یا به صورت لحظه ای نابینا شود. از نشانه های این نوع میگرن، دیدن نوری سفید و تار شدن دید و ندیدن بخشی از میدان دید است.
میگرن نوع شکمی: کودکان معمولا دچار این نوع میگرن میشوند و علاوه بر سردرد مشکلاتی در گوارش را نیز تجربه میکنند و رشد آنها نیز با اختلال مواجه میشود.
میگرن نوع حاد: اگر فردی تا دو هفته سردرد داشته باشد و البته دردش کمتر از درد میگرن نوع مزمن باشد، میگرن نوع حاد بروز کرده است.
میگرن نوع قاعدگی: این نوع از میگرن در زمان قاعدگی یا پیش از شروع آن رخ داده و گاهی نیز در زمان تخمک گذاری بروز می کند. در این میگرن، حالت تهوع نیز وجود دارد.
میگرن نوع بازیلر: این نام گذاری منشا شریان بازلر مغز (یکی از رگهای خونی مغز) گرفته شده است و در آن بازیلر منقبض شده و درگیر اسپاسم میشود و در آن علائمی مانند ضعف و لکنت و سرگیجه و وزوز گوش و تاری دید نیز ظاهر میشود.
میگرن وستیبولار یا سرگیجه میگرنی: در این نوع میگرن فرد علائمی مانند عدم تعادل و سرگیجه و مشکلاتی در بینایی و شنوایی خود را تجربه میکند. این نوع میگرن گاهی بدون سردرد و فقط با سرگیجه همراه است.
میگرن عصبی: که شایعترین نوع میگرن است باعث سردردهای ضربان دار میشود.
علائمی که ارائه شدند، قبل از شروع درد میگرنی بروز میکنند و در افراد مختلف فرق دارد. گاهی ممکن است فردی دچار حالت تهوع شود و فردی دیگر به نور و صدا حساس شود. یا ممکن است کسی روبروی چشم خود لکه هایی سیاه یا جرقه ببیند. البته همه اشخاص این علائم را ندارند و فقط بعضی از آنهایی که درگیر میگرن میشوند این نشانه‌ها را خواهند داشت.
۱۵ علت که باعث ایجاد میگرن میشوند
اگرچه دلایل مختلفی برای بروز میگرن وجود دارند و بیشتر آنها در افراد دچار میگرن دیده شده و عمومی هستند، اما هیچ کدام از آنها دلیل قطعی برای میگرن نیستند. برای آن میتوان موارد زیر را نام برد:
سابقه میگرن در خانواده: در بسیاری از افراد اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده میگرن داشته باشد، او هم دچار میگرن میشود.
تغییر در الگوی خواب: از علتهای شروع میگرن میتوان به کم خوابی طولانی و تغییر زمان خوابیدن مانند بیداری در طول شب اشاره کرد.
مصرف غذاهای پرادویه
تغییر در دمای هوا
گرسنه ماندن برای مدت طولانی
قرار گرفتن در معرض نور زیاد
کم آب شدن بدن
تغییر هورمونی در بدن (مخصوصا در خانمها در زمان بارداری یا یائسگی و میگرن قاعدگی)
صدای خیلی بلند
عوارض ناشی از برخی داروها
استعمال سیگار و الکل و گاهی مصرف کافئین
مصرف غذای چرب و مانده
مصرف پنیر
استشمام بوهای تند و خاص
نشانه های میگرن برای تشخیص آن چه هستند؟
مانند سایر بیماریها میگرن هم دارای نشانه های مختص خود بوده و آن را از سردردهای دیگر متمایز میکند. میگرن در یک طرف سر روی داده و درد آن به صورت نبض دار است. البته نشانه های دیگری نیز به غیر از این نشانه مشخص هستند که نشان دهنده سردرد میگرنی می باشد که برخی از آنها قبل از شروع سردرد میگرنی بروز میکنند و برخی دیگر در حین سردرد هستند. با این حال این نوع سردرد با سردردهای دیگر فرق دارد و با شناخت علائم آن میتوان مشکل را به درستی درمان کرد. در ادامه به این علائم اشاره میشود.
نشانه های قبل از شروع میگرن
- خستگی و کاهش سطح انرژی فرد
- میل به غذا خوردن
- تحریک پذیر شدن
- حالات افسردگی
- سوزن سوزن شدن دست یا پا
نشانه های همراه با میگرن و در حین سردرد
حساس شدن شدید به نور: افراد مبتلا به میگرن تحمل نور را نداشته و هر نور کوچکی میتواند منجر به شدید شدن سردرد در آنها شود.
حساس شدن به بو: فرد در حین سردرد میگرنی به بوهایی مانند بوی گل و ادویه و مخصوصا بوی عطر حساس شده و سردردش بیشتر میشود.
حساس شدن به صدا: وقتی فردی دچار میگرن شود، شنیدن هر صدایی با شروع سردرد از تحمل او خارج است.
حالت تهوع و استفراغ: گاهی فرد با سردرد شدید میگرنی دچار حالت تهوع و استفراغ خواهد شد.
بی اشتها شدن و رنگ پریدگی: فرد مبتلا به میگرن بی اشتها نیز میشود.
خسته شدن و سرگیجه
بیشتر بخوانید:
آیا آسپرین باعث خونریزی مغزی میشود؟
تاری دید: یکی از حالات موقت در شروع سردرد میگرنی در افراد تاری دید است.
سردرد میگرنی به چه صورت است؟
به طوری که گفته شد این نوع سردرد با سردردهای دیگر فرق داشته و نبض دار است. افرادی که به میگرن مبتلا میشوند به اصطلاح میگویند: «انگار داخل سرم با مته سوراخ میشود.» یا «انگار یک سوزن توی سرم کوبیده میشود.»
در کل این درد نوعی درد نبض‌دار و تیز و کوبنده و طاقت‌فرسا میباشد.
درد میگرن به این صورت است که گاهی خفیف بوده و گاهی آنقدر شدید است که مانند حمله‌ای فرد مبتلا را از پا درمیاورد. اگرچه این درد بیشتر در پیشانی است، اما گاهی به یک طرف سر میرود یا از یک طرف به طرف دیگر تغییر مکان میدهد.
مدت زمان سردرد میگرنی چقدر است؟
مدت میگرن در افراد فرق دارد و این به شرایط جسمانی فرد و میزان ابتلا به میگرن و البته نوع میگرن بستگی دارد. گاهی این درد روزها طول میکشد و گاهی بعد از چهار ساعت بهبود می یابد.
چگونه باید مانع از بروز میگرن شد؟
افراد مبتلا به میگرن و همچنین پزشکان معتقدند که باید سعی کنند میگرن شروع نشود و پیشگیری از آن را بهترین شیوه برای در مقابل آن ایستادن میدانند. توصیه های از جانب پزشکان برای جلوگیری از شروع میگرن ارائه شده است.
در بعضی مواقع نیز فرد مبتلا به میگرن براساس شرایطی که دارد، کارهایی را برای پیشگیری انجام میدهد. این بدان معناست که بیمار اگر بداند که چه چیزهایی باعث میشوند که او دچار میگرن شود، میتواند آن کارها را ترک کند. برای مثال:
بیمار میتواند در شیوه زندگی خود تغییر ایجاد کند و الگوی خوابش را تنظیم کند.
بیمار میتواند در شبانه روز به دفعات زیاد آب بنوشد و بدین ترتیب میگرن خود را کاهش دهد.
بیمار میتواند برای پیشگیری از ابتلا به میگرن ورزش و مراقبه انجام دهد.
بیمار میتواند از داروهایی مانند مکملهای B12 و داروهای ضد افسردگی و مسکنهای التهابی که براساس میگرن برای فرد تجویز میشوند، استفاده کند.
بیمار باید برای جلوگیری از میگرن سیگار و الکل را ترک کند.
بیمار باید برای پیشگیری از میگرن اضطراب و استرس خود را کاهش دهد.
بیمار باید در طول شبانه روز وعده‌های غذایی اصلی را بخورد.
و روشهای دیگر جلوگیری از میگرن میتوانند به جلوگیری از آن کمک کنند.
انواع شیوه‌های درمانی میگرن و درمان قطعی آن چیست؟
معمولا افراد مبتلا به میگرن می پرسند که میگرن را چگونه می توان به طور قطعی درمان کرد؟ و معمولا اولین پاسخی که می شنوند این است که میگرن هیچ درمان قطعی ندارد.
در واقع تا به حال هیچ درمانی برای رفع کامل میگرن ارائه نشده است. با این‌حال پزشکان و محققان توانسته اند با تلاش بسیار روشهایی علمی و دارویی را برای کاهش درد و همچنین مدیریت آن ارائه دهند. این روشها میتوانند به بیمار کمک کنند تا قبل از اینکه درد میگرنی اش شروع شود آن را کاهش داده و یا در زمان شروع درد بتواند آن را مدیریت کند تا درد شدید نشود.
داروهایی برای میگرن
داروهای متفاوتی توسط پزشک و بعد از تشخیص نوع میگرن تجویز میشوند. داروهایی که معمولا برای میگرن تجویز می شوند، OTC و یا ناپروکسن هستند، اما در صورت موفق عمل نکردن این داروها، پزشک مسکنهای دیگری را توصیه میکند.
نباید فراموش کرد که این داروها برای میگرنهای نوع قاعدگی و بازیلر تجویز میشوند. در میگرن فلج کننده یا همی پلژیک نیز به کانالهای کلسیم بیمار، داروهای مسدود کننده برای کاهش درد تزریق می شود، همچنین در مواردی خاص نیز قرص میگرن عصبی تجویز خواهد شد.
بوتاکس برای درمان میگرن
میگرن نوع مزمن را میتوان با بوتاکس درمان کرد. زیرا بعضی از اعصاب مغز در بوتاکس بی حس میشوند. البته بوتاکسی که برای درمان میگرن تزریق میشود با بوتاکس نوع زیبایی فرق دارد و متخصص مغز و اعصاب باید آن را تجویز کند.
در این روش، پزشک به گردن و صورت بیمار بوتاکس تزریق میکند و این باعث کاهش درد میشود.
درمان میگرن با روشهای خانگی
علاوه بر داروهای تجویز شده، میتوان از روشهایی در خانه نیز برای درمان میگرن استفاده کرد. این روشها عبارتند از:
- کاهش درد و حفظ آرامش با دراز کشیدن در یک اتاقی که تاریک و ساکت است
- کاهش درد با ماساژ پیشانی و شقیقه و همچنین کاهش انقباض عضلات با ماساژ گردن و شانه ها
- ممکن است درد در فرد بیمار با گذاشتن کمپرس سرد و یا گرم روی پیشانی و پشت گردن کاهش یابد
- لازم است که فرد در هنگام درد از تمامی وسایل الکترونیکی مانند تلفن همراه و تلویزیون یا کامپیوتر دوری کند
- کم کردن استرس و در نتیجه کاهش درد با یوگا و مدیتیشن
- ایمن ماندن از میگرن و همچنین انواع بیماریهای دیگر با خوردن یک سیب در روز
- از آنجا که دهیدراته شدن بدن باعث ایجاد سردرد میشود، باید برای کاهش درد آب بیشتری نوشید
طب سنتی و داروهای گیاهی پرفایده برای درمان میگرن
قبل از اینکه دارویی گیاهی برای میگرن استفاده شود باید با پزشک مشورت شود. زیرا انواع مختلف میگرن انواعی از درمان نیز دارند. مثلا گاهی یک درمان گیاهی در یک نوع میگرن موثر است اما در نوعی دیگر بی فایده میباشد.
از این رو برای استفاده از داروی گیاهی در درمان میگرن باید از پزشک طب سنتی در این مورد نظر سنجی کرد. شیوه‌های درمانی خوراکی و غیرخوراکی متعددی در طب سنتی برای درمان میگرن وجود دارد.
استفاده از روغن اسطوخودوس: اسطوخودوس دارای بوی آرامش بخش است. برای کاهش درد میگرن میتوان چند قطره از روغن آن را روی یک دستمال چکید و آن را بویید. یا میتوان کمی از آن را در آب جوش ریخت و بخار آن را بویید. همچنین ماساژ با این روغن نیز موثر است.
استفاده از دارچین برای درمان میگرن: از این ادویه برای درمان بیماریهای زیادی استفاده میشود. این روش به این نحو است که کمی پودر دارچین را باید با آب مخلوط کرد و خمیر درست کرد و سپس خمیر را روی پیشانی و شقیقه مالید و ماساژ داد. پس از آن باید صورت را با آب گرم شست.
استفاده از روغن آویشن: میتوان درد میگرن را با ماساژ روغن آویشن روی پیشانی کاهش داد.
استفاده از ریحان: کاهش درد میگرن با مصرف ریحان همراه با غذا یا نوشیدن دمنوش ریحان، زیرا ریحان خاصیت ضد درد دارد.
استفاده از سرکه سیب: قبل‌تر از خاصیت شفابخش گفتیم. سرکه سیب نیز همین خاصیت را دارد و میتوان برای کاهش درد از ترکیب آن با عسل و لیمو ترش استفاده کرد.
استفاده از نمک دریایی: کاهش درد میگرن با مصرف شربت درست شده از نمک دریا و آب و لیمو ترش
استفاده از نعناع: کنترل در میگرن با مصرف دمنوش برگ نعناع تازه همراه با عسل
استفاده از بابونه: تسکین درد التهابی و کاهش درد میگرن با استفاده از دمنوش بابونه (از این دمنوش به ویژه در کاهش درد میگرن قاعدگی استفاده میشود)
چه غذاهایی برای درمان میگرن مفید هستند؟
از آنجا که میگرن را میتوان با مصرف غذاهای مناسب درمان کرد، بنابراین باید دانست که مضرترین مواد غذایی معمول برای میگرن شکلات و پنیر و قهوه است. البته باید توجه داشت که نتایج به دست آمده از مطالعات بالینی را نباید به عموم تعمیم داد و گاهی پیش میاید که اگر مصرف یک ماده خوراکی منجر به سردرد شود، چند دفعه استفاده از آن باعث میگرن نشود.
و برعکس این قضیه نیز صادق است، یعنی ماده ای که مصرف آن مانع از سردرد میگرنی می‌شده است، پس از چند بار استفاده تاثیر خود را در این مورد از دست بدهد. با تمام این اوصاف دانستن رژیم غذایی مناسب برای بیماران میگرنی می تواند بسیار جالب و مفید نیز باشد.
بهترین شیوه برای درمان میگرن چیست؟
اگرچه نمیتوان به قطعیت گفت که هر روش درمانی میتواند منجر به بهبودی کامل فرد بیمار شود اما در هر روش میانگین گرفته شده است که ۳۰ تا ۷۰ درصد درمان انجام شده است. هیچکس نباید با درد میگرن خود بسازد و به درمان آن فکر نکند، چرا که این درد زندگی شخص را مختل کرده و خطراتی جدی به دنبال دارد. به گزارش تحقیقات انجام شده، کسانی که به میگرن مبتلا هستند بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند.
سردرد میگرنی علائمی دارد که همان علائم و نشانه‌ها باعث تفاوت این سردرد با انواع دیگر سردرد میشوند و تشخیص نوع میگرن و تجویز داروی مخصوص آن به عهده پزشک است و نباید خودسرانه دارویی مصرف کرد، زیرا ممکن است عوارض دیگری نیز داشته باشند.
با این‌حال، در صورت ابتلای فرد به این بیماری، او باید نوع بیماری اش را به خوبی بشناسد و نشانه‌های قبل از شروع درد را نیز بداند. این نشانه ها که چند روز قبل از وقوع بروز میکنند، شنیدن صداهای مبهم و دیدن نور سفید و خمیازه کشیدن چند روز قبل از شروع درد میگرنی است. فرد نباید به مدت طولانی به موبایل و تلویزیون یا صفحه کامپیوتر نگاه کند. استعمال دخانیات و مشروبات الکلی را ترک کند و کمتر از شکلات تلخ و قهوه و چای استفاده کند و به طور مرتب ورزش کند.
زمان مراجعه به پزشک در سردرد میگرنی چه وقت است؟
اگرچه اشخاص هر نوع سردرد شدید را به میگرن نسبت میدهند، اما اینگونه نیست و تشخیص میگرن توسط پزشک و از طریق انجام آزمایش و شنیدن شرح حال بیمار توسط او انجام میشود. در صورتی که فرد به سردردی نبض دار و تهوع و سرگیجه در حین سردرد مبتلا است، باید به جای اینکه خود درمانی کند، به یک متخصص مراجعه کند.
لیست پزشکان مرتبط:
مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- اکبر سلطان زادهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- پریسا رضاییمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات (نورولوژیست) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
