گلوکوفاژ چیست؟ به چه صورت مصرف میشود و چه عوارضی دارد؟
کلوکوفاژ یکی از داروهای میباشد که در درمان دیابت استفاده میشود و برای درمان دیابت افراد مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده میشود. برای کنترل قند خون در بیماران استفاده از این دارو همراه با رژیم غذایی و ورزش به کنترل قند خون کمک میکند. هدف از این مقاله ارائه دادن اطلاعاتی در حوزه ی این دارو و افراد دیابتی است. در ادامه همراه ما باشید.
گلوکوفاژ چیست؟
گلوکوفاژ جزء داروهای خوارکی طبقه بندی شده و برای تنظیم قندخون در افراد درگیر به دیابت نوع 2 پیشنهاد میشود. برخلاف دیابت نوع 2، این دارو برای افراد درگیر به دیابت 1 تجویز نمیشود. پزشک این دارو را با تنهایی یا به همراه داروهای دیگر تجویز میکند. نام دیگر گلوکوفاژ، متفورمین (نام تجاری) است. متفورمین برای بهبود شرایط افراد درگیر به دیابت نوع 2 تجویز میشود.
مصرف قرص گلوکوفاژ همراه با رعایت عواملی مانند رژیم غذایی و ورزش میتواند در بهبود وضعیت دیابت و قند خون فرد کمک کند. این دارو زمینه را برای ایجاد پاسخ طبیعی بدن به انسولین را فراهم میکند و مقدار قند کبد را هم کاهش میدهد.
نام ژنریک: متفورمین
اسامی رایج دارو
فورتامت
گلوکوفاژ
گلوکوفاژ XR
گلومتزا
اشکال دارویی گلوکوفاژ
گلوکوفاژ معمولا به شکل قرص در بازار ارائه میشود. در برخی از موارد به شکل سیروپ هم موجود است. اشکال داروئی و دوز مصرفی عبارت است از:
قرص با اثر سریع:
- قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ میلی‌گرم
- گلوکوفاژ ۸۵۰ میلی‌گرم
- گلوکوفاژ ۱۰۰۰ میلی‌گرم
قرص با اثر کند:
- قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ میلی‌گرم (گلومتزا)
- گلوکوفاژ ۷۵۰ میلی‌گرم
- گلوکوفاژ ۱۰۰۰ میلی‌گرم
- سیروپ
- شربت گلوکوفاژ ۱۰۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر
Taking metformin or glucophage with dinner and before bed can improve diabetes control by reducing high blood sugar levels in the morning. ncbi
ترجمه فارسی: مصرف داروی کلوکوفاژ در زمان شام و قبل از خواب شبانگاهی باعث کاهش قند صبحگاهی میشود و شرایط را برای بهبود دیابت فراهم میکند.
مکانیسم عملکرد کلوکوفاژ
همانطور که قبلا ذکر شد این دارو برای بهبود بیماری افراد مبتلا به دیابت نوع 1 تجویز میشود. در این بیماری لوزالمعده ناتوان در تولید انسولین مکفی است. همچنین در برخی از مواقع سلولهای بدن در برابر پذیرش انسولین مقاوم هستند. این دارو حاوی مقداری متفورمین است و مکانیسم عملکرد مشابه ی دارد.
مکانیسم عمل متفورمنی به این صورت است که قند تولید شده در کبد را کاهش میدهد و حساسیت سلولهای ماهیچه ای بدن را نسبت به انسولین را افزایش میدهد. علاوه بر این متفورمین مقدار جذبی قند خون را در روده را کاهش میدهد و به همین ترتیب میزان قند خون بعد از غذا کاهش پیدا میکند.
چگونگی مصرف قرص گلوکوفاژ
مصرف این دارو باید زیر نظر پزشک باید انجام شود. قبل از مصرف این دارو دستور مصرف را از روی جعبه مطالعه بفرمایید. این قرص 1 تا 3 وعده همراه با وعده ی اصلی مصرف میشود. پیشنهاد میشود بعد از مصرف قرص مقدار زیادی آب بنوشید تا مشکلی برای دستگاه گوارش شما ایجاد نشود.
سابقه ی مصرف داروی خود را به پزشک اطلاع دهید. مقدار مصرفی دارو توسط پزشک تعیین میشود. در مصرف این دارو در ابتدا از قرصهای با دوز پایین استفاده و در ادامه به تدریج دوز آن افزایش پیدا میکند. داروهای از این قبیل باید به صورت منظم مصرف شود تا اثر دهی آن افزایش یابد.
مصرف داروهای دیگر در حوزه ی کنترل دیابت (به‌عنوان‌مثال کلرپروپامید) در به پزشک اطلاع دهید. زمان قطع داروی قدیمی و مصرف داروی جدید باید زیر نظر متخصص صورت بگیرد. قند خون را به طور منظم چک بفرمایید. اگر سطح قند خون شما افت یا افزایش یافت به پزشک معالج خود اطلاع دهید. در این شرایط امکان دارد دکتر داروی جایگزین کند یا اینکه دوز مصرفی را کاهش یا افزایش دهد.
اگر مصرف داروی گلوکوفاژ را فراموش کردیم، چه کنیم؟
اگر مصرف داروی گلوکوفاژ را فراموش کردید، در صورت یادآوری با یک وعده ی غذایی مصرف کنید. اما اگر به وعده ی غذایی بعد نزدیک بودید، از مصرف آن چشم پوشی کرده و دوز مصرفی را دو برابر نکنید.
بهترین زمان خوردن قرص گلوکوفاژ خارجی و ایرانی چه زمانی است؟
مناسب ترین زمان مصرف برای استفاده از قرص گلوکوفاژ برای لاغری یک وعده در روز به همراه وعذه غذایی اصلی است. مگر اینکه پزشک معالج زمان دیگری برای شما مشخص بفرمایید.
مصرف بیش از حد گلوکوفاژ
از جمله عوارض مصرف زیاد قرص گلوکوفاژ علائمی مانند مشکلات تنفسی و غش کردن، است. در این موقعیت باید به سرعت به پزشک خود مراجعه کنید. علاوه بر این عارضه ای تحت عنوان اسیدوز لاکتیک از عوارض مصرف زیاد این دارو میباشد. علائم آن عبارت است از:
- خواب‌آلودگی شدید
- تهوع
- استفراغ
- بیرون روی شدید
- تنفس سریع
- ضربان قلب آهسته یا نامنظم.
گلوکوفاژ برای چه مواردی استفاده میشود؟
معمولا برای درمان دیابت 2 از قرص گلوکوفاژ استفاده میشود. به خصوص برای افرادی با اضافه وزن شدید که رعایت مواردی مانند رژیم غذایی و ورزش اثری در بهبود وضعیت قند خون آنها ندارد. معمولا پزشکان این دارو را به همراه داروهای دیگر برای بزرگسالان تجویز میکنند. این قرص به تنهایی برای خردسالان و کودکان قابل استفاده است.
۱. گلوکوفاژ برای لاغری کاربرد دارد؟
استفاده از قرص گلوکوفاژ باعث لاغری میشود؟ استفاده از این قرص را برای لاغری شکم و کاهش وزن پیشنهاد نمیشود. این دارو برای افرادی که همزمان به دیابت نوع 2 و چاقی مبتلا هستند تجویز میشود. این دارو باعث کاهش اشتها شده و جذب قند خون را کاهش میدهد.
۲. قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان
ایا استفاده از قرص گلوکوفاژ باعث تاخیر در سیکل پریودی میشود؟ خیر. حتی تاثیر درمانی هم دارد. یکی از داروهای که برای درمان مشکلات مربوط به تنبلی تخمدان در زنان مبتلا به بیماری تخمدان پلیکیستیک استفاده میشود، گلوکوفاژ میباشد. این دارو از قدیم برای کنترل دیابت استفاده میشد، اما تاثیرات مثبتی بر روی تخمک گذاری دارد.
۳. گلوکوفاژ برای درمان کبد چرب مفید است؟
مطالعات بسیاری اثبات کردهاند بیماران دارای دیابت و کبد چرب پس از مصرف گلوکوفاژ به درمان نسبی رسیدهاند. پس استفاده از گلوکلوفاژ برای بهبود علائم NAFLD یا علائم کبد چرب مفید است.
4.استفاده از قرص گلوکوفاژ برای مو
مطالعات زیادی نشان دادند استفاده از این دارو باعث بهبود رشد مو میشود. به خصوص در زمانی که استفاده از داروهای مانند سیکاتریسیل که برای بیماران مشکل ساز است.
مقدار دوز مجاز برای مصرف گلوکوفاژ
دوز مصرفی این دارو به عواملی مانند شرایط و سن بیمار وابسته است. افراد درگیر با دیابت نوع 2 به این صورت دارو را مصرف میکنند:
مقدار دوز قابل استفاده گلوکوفاژ
| قرص دیابت گلوکوفاژ برای بزرگسالان | قرص قند خون گلوکوفاژ برای کودکان |
| قرصبا اثر گذاری قوی: دوز اولیه: دو وعده در روز قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ یا یک وعده در روز قرص گلوکوفاژ ۸۵۰ افزایش دوز مصرفی: اضافه کردن قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ به‌صورت روزانه در هر هفته. همچنین امکان دارد پزشک هر دوهفته یک بار قرص گلوکوفاژ ۸۵۰ را اضافه کند.مقدار دوز ثابت و نگهدارنده: مصرف روزانه ۴ عدد قرص گلوکوفاژ ۵۰۰حداکثر دوز مصرفی: ۲۵۵۰ میلی‌گرم در روز. | مقدار مصرفی برای کودکان بالای ۱۰ سال و نوجوانان دوز اولیه: دو وعده روز قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ افزایش دوز مصرفی: هر هفته یک وعده گلوکوفاژ ۵۰۰ به‌صورت روزانه تا زمان رسیدن به دوز قابل‌تحمل اضافه میشود. مقدار دوز ثابت و نگهدارنده: روزانه ۴ وعده قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ یا ۲ عدد قرص گلوکوفاژ ۱۰۰۰ حداکثر دوز مصرفی: ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز. |
| قرص با اثر طولانی: دوز اولیه: یک وعده در روز قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ یا قرص گلوکوفاژ ۱۰۰۰افزایش دوز روزانه: هر هفته یک قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ به‌صورت روزانه اضافه میشود.مقدار دوز ثابت و نگهدارنده: روزانه ۴ عدد قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ یا ۲ عدد قرص گلوکوفاژ ۱۰۰۰حداکثر دوز مصرفی: ۲۵۰۰ میلی‌گرم در روز. | —- |
عوارض جانبی مصرف گلوکوفاژ
تعدادی از عوارض این دارو معمول بوده و بعد از گذشت زمان مورد نظر، رفع میشود. اگر عوارض مذکور به بهبود نیافت و یا حتی بدتر شد، حتما باید به پزشک متخصص اطلاع دهید:
- تهوع
- استفراغ
- ناراحتی معده
- اسهال
- ضعف
- طعم فلز در دهان
در صورتی که ناراحتیهای گوارشی با تغییر دوز دارو بعد از چند روز و یا چند هفته تغییر نکرد، سریعا به پزشک معالج خود اطلاع دهید. شاید عدم بهبود نشانه ی بیماری اسیدلاکتیک باشد.
داروی مذکور اجازه به ایجاد هیپوگلیسمی (افت شدید خون) نمیدهد اما اگر با داروهای دیابتی دیگر استفاده شود باعث افت شدید خون میشود. علائم کاهش شدید قند خون عبارت است از:
- تعریق ناگهانی
- لرزش
- افزایش تپش قلب
- گرسنگی
- تاری دید
- سرگیجه
- کز شدن دست و پا
از جمله عوارض مهم مصرف گلوکوفاژ، اسیدلاکتیک است. در این عارضه اسیدلاکتیک درون رگها افزایش پیدا میکند. عواملی دیگری مانند عفونت شدید، اعتیاد مزمن به الکل یا سن بالای ۶۵ سال باعث افزایش احتمال تجمع اسیدلاکتیک در خون می شود. میتوانید از پزشک معالج خود در مورد عوارض ذکر شده اطلاعات کافی را دریافت کنید.
عوارض قطع ناگهانی گلوکوفاژ
بعد از قطع ناگهانی قرص مذکور ایجاد علائم آلرژیک جدی بسیار نادر است. در صورت ظاهر شدن علائم زیر به پزشک خود اطلاع دهید:
- راش پوستی
- خارش
- تورم صورت، زبان و گلو
- سرگیجه شدید
- مشکل در تنفس
برای کاهش عوارض مصرف گلوکوفاژ به کدام دکتر باید مراجعه کرد؟
علاوه بر عوارض ذکر شده، امکان دارد به عوارض دیگری هم مبتلا شوید. برای آگاهی از هر کدام از این عوارض رایج و خطرناک این دارو میتوانید با متخصصین در حوزه ی غدد و متابولیسم یا متخصصین داخلی صحبت داشته باشید.
موارد احتیاط قرص گلوکوفاژ چیست؟
اگر به هر کدام از مشکلات زیر دچار شدید و یا تجربه ی درگیری با این مشکلات را داشتید، حتما قبل از مصرف قرص گلوکوفاژ به متخصصن اطلاعات لازم را بدهید:
- آلرژی به متفورمین یا سایر داروهای مشابه
- بیماری کلیوی
- افزایش سطح کتون در خون یا ادرار
- بیماری قلبی و نارسایی احتقانی قلب
- بیماری کبدی
- مصرف انسولین یا سایر داروهای خوراکی دیابت.
منع مصرف قرص گلوکوفاژ
استفاده از این دارو برای تعدادی از بیماران پیشنهاد نمیشود. اگر هر کدام از موارد زیر را تجربه کردید سریعا به پزشک خود گزارش دهید:
- اختلالات شدید کلیوی
- اسیدوز متابولیک
- افزایش کتون دیابتی
- قطع مصرف گلوکوفاژ هنگام تزریق رنگ در رگها برای تصویربرداری با اشعه ایکس
اختلالات دارویی قرص قند خون گلوکوفاژ
برخی از داروها امکان تداخل با قرص گلوکوفاژ را دارند. از جمله عوارض تداخلات دارویی میتوان به تشدید عوارض جانبی دارو و یا کاهش اثر دارو اشاره کرد. تعدادی از داروهای که ممکن است با قرص گلوکوفاژ تداخل دارویی داشته باشد، عبارت است از:
- داروهای مسدودکننده بتا مانند متوپرولول، پروپرانولول و قطره چشمی گلوکوم
- هیدروکلروتیازید
- لازیکس
- لیزینوپریل
- سینتروید
باید برای بررسی تداخل دارویی با پزشک متخصص مشورت صورت گیرد چون ممکن است لیست دارویی ذکر شده کامل نباشد:
مشخصات دارویی گلوکوفاژ
| عوارض جانبی قرص پیوسته رهش متیکسار | تداخل دارویی قرص مهبامت | اشکال دارویی قرص پیوسته رهش رزفورمین |
| اسهال | آسپرین | قرص گلومت ۱۰۰۰ میلی‌گرم |
| سوءهاضمه | بوپروپیون | قرص رهامت ۵۰۰ میلی‌گرم |
| انورکسی یا بی اشتهایی | متوپرولول | داروی گلوکوفاژ ایکس آر ۱۰۰۰ میلی‌گرم |
| طعم فلزی دهان | گلوکومنان | قرص گلای-وانس ۵۰۰ میلی‌گرم- گلای وانس |
| راش پوستی | دی‌پتاسیم گلیسیریزات | قرص گلوبت گات ۵۰۰ میلی‌گرم |
هزینه ی قرص گلوکوفاژ در سال ۱۴۰۳
هزینه ی هر بسته از قرص گلوکوفاژ در سال 1403 حدود 70 هزار تومن تخمین زده شده است. برای اطلاع دقیق از قیمت هر دارو باید به داروخانه های معتبر مراجعه کرد.
کلام نهایی و راهنمای مراجعه به متخصص
گلوکوفاژ یکی از داروهای مربوط به دیابت به شمار می‌رود. این دارو برای کنترل افرادی که دارای دیابت نوع 2 هستند، تجویز میشود. گلوکوفاژ به صورت قرص عرضه شده و دارای دوزهای 500،850 و 1000 میلی گرم موجود است. معمولا این دارو 1 الی 3 وعده در روز قابل استفاده است. قرص گلوکوفاژ برای کودکان زیر 10 سال تجویز نمی شود.
در صورت مصرف این قرصها ممکن است به عوارضی مانند حالت تهوع، استفراغ و ناراحتی معده دچار شوید. اگر این عوارض ادامه دار باشد حتما باید به پزشک خود اطلاع دهید. افرادی که دارای بیماریهای کلیوی و کبدی هستند باید با احتیاط و زیر نظر این پزشک این دارو را مصرف کنند.
پرسشهای رایج
به چه صورت باید از گلوکوفاژ نگهداری کرد؟
قرص گلوکوفاژ در دمای محیط و به دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت نگهداری شود. لازم به ذکر است به تاریخ انقضای این دارو توجه کنید. اگر این داور منقضی شده باشد باید آن را دور انداخت.
آیا مصرف زیاد قرص گلوکوفاژ امکان اوردوز دارد؟
اگر این دارو بیش از حد مجاز مصرف شود، امکان خطر اسیدوز لاکتیک دارد. اسیدلاکتیک تجمع یافته در خون میتواند خطر آفرین باشد.
برای خرید گلوکوفاژ نیاز به نسخه میباشد؟
برای خرید این دارو نیاز به نسخه نیست. اما برای مصرف آن با پزشک معالج خود صحبت کنید، چون احتمال تداخل دارویی با داروهای دیگر را دارد.
آیا مصرف گلوکوفاژ باعث ایجاد وابستگی می شود؟
خیر این دارو اعتیاد آور نیست و طبق نظر دکتر هر موقع که خواستید می توانید آن را قطع کنید.
آیا داروی گلوکوفاژ با متفورمین یکسان است؟
گلوکوفاژ دارای متفورمین بوده و یکی از انواع تجاری این دارو محسوب میشود. به همین خاطر نمی توان مشخص کرد کدام یک از این داروها بهتر است. البته قابل ذکر است داروی گلوکوفاژ دارای عوارض کمتری نسبت به انواع داروهای دیگر متفورمین دارد.
آیا از گلوکوفاژ برای بهبود کبد چرب هم استفاده میشود؟
داروی گلوکوفاژ دارای متفورمین است و میتوان از آن برای درمان کبد چرب استفاده کرد. این دارو باعث کاهش مقاومت به انسولین شده و آنزیمهای کبدی را ترمیم میکند.
آیا از قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ برای لاغری هم استفاده می شود؟
از این دارو برای کاهش وزن استفاده نمیشود. معمولا متخصصین می توانند از این دارو برای افرادی که دچار به مشکلات دیابتی و اضافه وزن هستند، استفاده میشود. این دارو باعث کاهش اشتها میشود و جذب قند را کاهش میدهد
آیا قرص گلوکوفاژ بر کیست تخمدان اثر منفی دارد؟
تا کنون گزارشی مبنی بر اثرگذاری منفی این دارو بر کیست تخمدان وجود نداشته، حتی می تواند اثر درمانی هم وجود داشته باشد.
گلوکوفاژ را کدام کشور می سازد؟
این دارو برای نخستین بار در سال 1959 در فرانسه در حوزه مدیریت بالینی افراد درگیر به دیابت نوع 2 ساخته و استفاده گردید که زمینه را برای ثبت و تایید آن در کشورهای دیگر فراهم کرده است.
آیا میتوان از داروی گلوکوفاژ برای درمان پیش دیابت استفاده کرد؟
بله این دارو باعث درمان علائم پیش دیابت میشود.