مدیریت خشم نوجوانان؛ والدین چه باید بکنند (راهنمای جامع)

2 هفته پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۲-۰۱

0 زمان تقریبی مطالعه 11 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

نوجوانی، دوره‌ای از زندگی است که در آن احساسات، مثل موج‌های بلند، ناگهان می‌آیند و گاهی هم طوفانی می‌شوند. خشم یکی از آن احساسات است که اگر درست درک نشود، می‌تواند به دعواهای مکرر، سکوت‌های طولانی یا حتی آسیب‌های جدی‌تر ختم شود. والدین در این مسیر، نقش هدایت‌گر را دارند؛ اما نه با داد زدن یا محدودیت‌های سخت‌گیرانه، بلکه با درک، حمایت و مهارت‌هایی که به آرام‌سازی فضا کمک می‌کنند.

اگر فرزند نوجوانتان با عصبانیت‌های پی‌درپی روبه‌روست یا احساس می‌کنید نمی‌دانید چگونه با او گفت‌وگو کنید، این مقاله از مجله سلامت دکتریاب برای شما نوشته شده است. اینجا یاد می‌گیریم که خشم نوجوان از کجا می‌آید، چگونه می‌توان آن را فهمید، و والدین چه راهکارهایی برای مدیریت بهتر این احساس مهم دارند.

علت عصبانیت نوجوانان چیست؟ بررسی دلایل روان‌شناختی و محیطی

نوجوانی، مرحله‌ای از زندگی است که با دگرگونی‌های فراوان جسمی، روانی و اجتماعی همراه است. در این دوره، مغز هنوز در حال رشد است و بخش‌هایی که مسئول کنترل هیجان‌ها هستند، به‌طور کامل تکامل نیافته‌اند. همین موضوع باعث می‌شود که نوجوانان در برابر فشارهای روانی یا موقعیت‌های چالش‌برانگیز، واکنش‌هایی شدید و گاهی غیرقابل‌پیش‌بینی نشان دهند.

از نظر روان‌شناختی، عواملی مانند احساس نادیده گرفته شدن، کاهش اعتمادبه‌نفس، اضطراب، افسردگی یا حتی اختلالات یادگیری می‌توانند زمینه‌ساز بروز خشم در نوجوانان باشند. در کنار این مسائل درونی، محیط زندگی نوجوان نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در نحوه بروز و مدیریت خشم او دارد. فشارهای آموزشی، مقایسه شدن با دیگران، تعارض با والدین یا مشکلات در روابط دوستانه، همگی می‌توانند نوجوان را وارد چرخه‌ای از تنش و عصبانیت کنند.

Teens have newly pressing emotional needs—to feel accepted and competent, for example. At the same time, they feel a growing urge for independence, which often leads to greater tension with parents. Common triggers for teen anger include feeling disrespected, inadequate, or misunderstood by parents.
نوجوانان نیازهای عاطفی تازه ای دارند – برای مثال احساس پذیرش و شایستگی کنند. در عین حال، میل فزاینده ای برای استقلال احساس می کنند که اغلب منجر به تنش بیشتر با والدین می شود. محرک های رایج برای خشم نوجوانان شامل احساس بی احترامی، ناکافی بودن یا درک نادرست والدین است.

نکته مهم آن است که خشم در این دوره نه‌تنها طبیعی است، بلکه می‌تواند پیام‌آور یک نیاز یا دغدغه نادیده‌ گرفته شده باشد. والدین و مربیان اگر این خشم را تنها به‌عنوان یک رفتار ناسازگار نبینند و تلاش کنند ریشه‌های آن را درک کنند، گام بلندی به‌سوی کاهش تنش و ایجاد ارتباط مؤثرتر با نوجوان خود برمی‌دارند.

نشانه‌های خشم ناسالم در نوجوانان که والدین نباید نادیده بگیرند

خشم، یکی از احساسات طبیعی و گاهی حتی ضروری در روند رشد نوجوان است. اما زمانی که این احساس از حالت طبیعی خارج شود و به الگوهای رفتاری مخرب یا پایدار تبدیل گردد، دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت. والدین در این مرحله، نقش کلیدی در شناسایی علائم هشداردهنده دارند.

نشانه‌هایی مانند پرخاشگری کلامی یا فیزیکی، شکستن اشیا، فریاد زدن، یا تهدید دیگران از جمله رفتارهایی هستند که می‌توانند نشان‌دهنده خشم ناسالم باشند. همچنین، در برخی نوجوانان این خشم به‌صورت درونی بروز پیدا می‌کند؛ یعنی به‌جای انفجار بیرونی، خودزنی، کناره‌گیری از جمع، یا افکار منفی نسبت به خود دیده می‌شود. هر دوی این الگوها، زنگ خطری برای سلامت روان نوجوان به شمار می‌آیند.

بی‌توجهی به این علائم، نه‌تنها به حل مسئله کمکی نمی‌کند، بلکه ممکن است خشم فروخورده یا بروز یافته نوجوان، به مشکلات جدی‌تری مانند افسردگی، افت تحصیلی، یا حتی رفتارهای پرخطر منجر شود. والدینی که به این نشانه‌ها حساس هستند و آن‌ها را به‌موقع شناسایی می‌کنند، می‌توانند با همراهی و مشاوره درست، مسیر رشد روانی فرزندشان را به‌سمت آرامش و تعادل هدایت کنند.

تاثیر رفتار والدین بر کنترل خشم نوجوانان

رفتار والدین، آینه‌ای است که نوجوانان از طریق آن، چگونگی مواجهه با احساسات خود را می‌آموزند. در واقع، نحوه‌ای که والدین با عصبانیت، اختلاف‌نظر یا ناکامی برخورد می‌کنند، الگوی رفتاری نوجوان را در شرایط مشابه شکل می‌دهد. اگر والدین در برابر تنش‌ها با فریاد، تهدید یا بی‌اعتنایی واکنش نشان دهند، این الگوها به‌راحتی در ذهن نوجوان نهادینه می‌شود.

در مقابل، زمانی‌ که والدین خونسردی، گفت‌وگوی محترمانه، و حل مسئله منطقی را در پیش می‌گیرند، نوجوان نیز یاد می‌گیرد که خشم را نه سرکوب کند و نه بی‌پروا بروز دهد؛ بلکه آن را بشناسد، درک کند و به روشی سالم ابراز نماید. مهم‌تر از همه، احساس امنیت عاطفی در محیط خانواده نقش مهمی در کنترل خشم نوجوان دارد. وقتی نوجوان بداند که بدون ترس از قضاوت یا تنبیه می‌تواند درباره احساسات خود صحبت کند، احتمال اینکه خشم را به رفتار پرخاشگرانه تبدیل کند، بسیار کمتر خواهد بود.

رفتار والدین، تنها عامل تأثیرگذار نیست، اما بی‌تردید یکی از بنیادی‌ترین عناصر در مسیر شکل‌گیری مهارت‌های هیجانی نوجوان است. تغییر در شیوه واکنش‌های روزمره پدر و مادر، می‌تواند تحولی عمیق در نحوه برخورد فرزندشان با احساسات ایجاد کند.

بهترین روش‌های روان‌شناختی برای مدیریت خشم نوجوانان

مدیریت خشم در نوجوانان، فقط یک راه‌حل موقتی برای جلوگیری از رفتارهای انفجاری نیست، بلکه فرآیندی است برای آموزش مهارت‌های زندگی که در بزرگسالی نیز کارآمد خواهند بود. روان‌شناسی نوین با تکیه بر رویکردهای علمی و تجربه‌محور، راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهد که نه‌تنها واکنش‌های هیجانی را تعدیل می‌کنند، بلکه به نوجوانان کمک می‌کنند احساسات خود را بهتر بشناسند و اعتماد به نفس بیشتری در مواجهه با چالش‌های زندگی به دست آورند.

۱. خودآگاهی هیجانی؛ نقطه شروع مدیریت خشم

یکی از نخستین گام‌ها، تقویت خودآگاهی هیجانی در نوجوان است. بسیاری از نوجوانان در لحظه عصبانیت، فقط شدت هیجان را تجربه می‌کنند اما نمی‌دانند دقیقاً چه احساسی دارند یا چرا آن را تجربه می‌کنند. تکنیک‌هایی مانند ثبت وقایع روزانه، نوشتن احساسات و پرسیدن سؤال‌هایی از خود مانند «الان دقیقاً چه چیزی من را ناراحت کرده؟» به آن‌ها کمک می‌کند تا ارتباط روشن‌تری میان موقعیت و واکنش خود برقرار کنند.

۲. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی جسمی و ذهنی

روش‌هایی مانند تمرین تنفس عمیق، تصویرسازی ذهنی، مدیتیشن یا حتی ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی منظم، می‌توانند در لحظاتی که خشم شدت می‌گیرد، به‌عنوان ابزاری برای بازگشت به آرامش عمل کنند. روان‌شناسان اغلب تمرین‌هایی ساده ولی مؤثر را آموزش می‌دهند که نوجوان بتواند در مدرسه، خانه یا حتی در جمع دوستان، بدون جلب توجه از آن‌ها استفاده کند.

۳. آموزش مهارت حل مسئله

خشم در بسیاری از موارد واکنشی به احساس ناتوانی در حل مسائل است. نوجوانی که یاد بگیرد چگونه خواسته‌ها و نیازهایش را به زبان بیاورد، به دیگران نه بگوید، یا در برابر زورگویی بایستد، کمتر دچار انفجار هیجانی می‌شود. جلسات مشاوره می‌توانند بستری مناسب برای تمرین مهارت‌های ارتباطی، بیان احساسات و یافتن راه‌حل‌های سازنده باشند.

۴. اصلاح باورهای غیرمنطقی

در برخی نوجوانان، خشم ناشی از انتظارات غیرواقعی یا افکار منفی درباره خود یا دیگران است. برای نمونه، اگر نوجوانی باور داشته باشد که «هیچ‌کس من را درک نمی‌کند»، احتمال اینکه در مواجهه با مخالفت دیگران واکنش پرخاشگرانه نشان دهد، بیشتر است. شناخت این باورها و جایگزینی آن‌ها با افکاری واقع‌بینانه، نقش مهمی در کنترل خشم دارد.

۵. مشاوره فردی و خانوادگی

در برخی شرایط، شدت یا تکرار خشم به‌حدی است که نیاز به همراهی حرفه‌ای وجود دارد. روان‌شناس با ارزیابی دقیق، می‌تواند نوع خشم نوجوان را شناسایی کرده و برنامه درمانی متناسب با شخصیت، سابقه خانوادگی و شرایط محیطی او تنظیم کند. در مواردی، جلسات خانوادگی نیز پیشنهاد می‌شود تا اعضای خانواده بتوانند با ایجاد محیطی امن و حمایتگر، روند تغییر را تسهیل کنند.

مدیریت خشم، یک مهارت اکتسابی است، نه یک توانایی ذاتی. نوجوانی که در محیطی سالم، همراه با حمایت عاطفی و آموزش اصولی رشد کند، به‌مرور می‌آموزد که چگونه با احساسات پیچیده خود مواجه شود. والدین نیز با صبر، درک و الگوسازی رفتاری مناسب، می‌توانند بخش مهمی از این فرآیند تربیتی باشند.

تکنیک‌های گفت‌وگو با نوجوان عصبانی

گفت‌وگو با نوجوانی که خشمگین است، یکی از چالش‌برانگیزترین موقعیت‌هایی است که والدین با آن روبه‌رو می‌شوند. واکنش‌های هیجانی شدید، بستن در اتاق، فریاد زدن یا سکوت‌های طولانی، ممکن است والدین را سردرگم یا حتی ناراحت کند. اما پشت این خشم، اغلب نیازهایی پنهان شده که هنوز راه مناسبی برای بیان آن‌ها پیدا نشده است. در چنین شرایطی، نوع گفت‌وگو و لحن والدین می‌تواند مسیر را به‌سوی آرامش یا درگیری بیشتر هدایت کند.

۱. حفظ آرامش در ابتدا؛ پیام غیرکلامی مهم‌تر از واژه‌هاست

زمانی که نوجوان در حالت خشم قرار دارد، مغز او درگیر واکنش‌های هیجانی است و توان پردازش منطقی پیام‌ها کاهش می‌یابد. اگر والدین در این لحظه با صدای بلند، نصیحت یا سرزنش وارد گفت‌وگو شوند، احتمال بروز واکنش تندتر بیشتر می‌شود. در عوض، حفظ آرامش، استفاده از لحن ملایم، و زبان بدن باز می‌تواند حس امنیت را تقویت کند و فضا را برای گفت‌وگوی مؤثر آماده سازد.

۲. گوش دادن فعال؛ نوجوان را واقعا بشنوید

بسیاری از نوجوانان خشم خود را ناشی از «شنیده نشدن» می‌دانند. یکی از اصول کلیدی در گفت‌وگو با نوجوان عصبانی، گوش دادن فعال است؛ یعنی توجه کامل، تماس چشمی مناسب، و پرهیز از قطع کردن صحبت‌ها. عباراتی مانند «می‌فهمم که ناراحتی» یا «دوست دارم بیشتر بدونم چی باعث شد این‌قدر عصبی بشی» می‌تواند به نوجوان نشان دهد که نظر او مهم است.

۳. استفاده از جملات غیر تهدیدآمیز

به‌جای پرسیدن سؤال‌هایی مانند «چرا همیشه این‌طوری رفتار می‌کنی؟» یا گفتن جمله‌هایی مثل «اگه باز این کارو بکنی، تنبیه می‌شی»، بهتر است از جملات توصیفی و دعوت‌کننده استفاده شود. برای نمونه: «به نظر می‌رسه امروز خیلی تحت فشار بودی. دوست داری دربارش حرف بزنیم؟» چنین رویکردی احتمال همکاری نوجوان را افزایش می‌دهد.

۴. زمان‌سنجی گفت‌وگو؛ همه‌چیز را همان لحظه نگویید

گاهی گفت‌وگو کردن در اوج خشم نه‌تنها بی‌فایده، بلکه آسیب‌زننده است. در چنین مواقعی بهتر است کمی صبر شود تا شدت هیجان کاهش یابد. گفتن جمله‌هایی مانند «الان هردومون نیاز داریم کمی آروم بشیم. بعد که خواستی، حتماً حرف می‌زنیم» می‌تواند گفت‌وگو را به زمانی مؤثرتر موکول کند.

۵. تمرکز بر احساس، نه فقط رفتار

در بسیاری از خانواده‌ها تمرکز اصلی والدین روی رفتارهای ناشی از خشم است؛ در حالی که گفت‌وگو مؤثر باید به احساسات زیرین نیز بپردازد. مثلاً نوجوانی که پرخاش کرده، ممکن است در واقع احساس نادیده گرفته شدن، خجالت یا بی‌عدالتی داشته باشد. اگر والدین بتوانند این احساسات را شناسایی و نام‌گذاری کنند، فرزندشان را به درک بهتر از خودش نزدیک کرده‌اند.

۶. اجتناب از مقایسه و قضاوت

یکی از موانع جدی در ارتباط با نوجوان عصبانی، مقایسه او با دیگران یا برچسب‌زنی است. عباراتی مانند «ببین خواهرت چقدر منطقی برخورد می‌کنه» یا «تو همیشه مشکل‌سازی» نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه باعث دور شدن بیشتر نوجوان از فضای گفت‌وگو می‌شود.

گفت‌وگو با نوجوان خشمگین، فرصتی است برای ساختن پل‌های ارتباطی قوی‌تر، نه فقط راهی برای خاموش کردن یک بحران. والدینی که به‌جای واکنش‌های سریع، با درک، صبر و تکنیک‌های روان‌شناختی وارد این تعامل می‌شوند، به نوجوان خود یاد می‌دهند که احساساتش ارزش شنیدن دارد و راه‌های سالم‌تری برای ابراز آن‌ها وجود دارد.

نقش مهارت‌های حل مسئله در کاهش خشم نوجوانان

نوجوانی، دورانی است که فرد در آن با مسائلی تازه، مسئولیت‌های رو‌به‌افزایش و موقعیت‌های پراسترس روبه‌رو می‌شود. در بسیاری از موارد، ناتوانی در مواجهه با این چالش‌ها منجر به احساس ناتوانی، ناکامی و در نهایت بروز خشم می‌شود. آموزش مهارت‌های حل مسئله می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا با چالش‌های روزمره به‌جای واکنش‌های هیجانی، برخوردی منطقی و سنجیده داشته باشند.

۱. خشم، نشانه‌ای از یک مسئله حل‌نشده

نوجوانی که عصبانی می‌شود، اغلب درگیر موقعیتی است که نمی‌داند چگونه آن را مدیریت کند. ممکن است احساس کند در مدرسه مورد بی‌عدالتی قرار گرفته، با دوستانش دچار تنش شده یا والدینش او را درک نمی‌کنند. اگر مهارت حل مسئله را نیاموخته باشد، خشم تبدیل به نخستین و گاه تنها پاسخی می‌شود که در دسترس دارد. اینجاست که آموزش گام‌به‌گام، می‌تواند جایگزین‌های مؤثرتری در اختیار او قرار دهد.

۲. آموزش فرآیند حل مسئله به زبان ساده

روان‌شناسان توصیه می‌کنند نوجوانان بیاموزند که در برابر هر مسئله، چهار گام را طی کنند: تعریف مسئله، یافتن راه‌حل‌های ممکن، بررسی پیامدهای هر گزینه، و در نهایت انتخاب بهترین راه. این فرآیند، ساده و کاربردی است و می‌تواند به کمک مشاوره، تمرین‌های گروهی یا حتی بازی‌های آموزشی، در نوجوان نهادینه شود.

۳. پرورش تفکر نقادانه و منطقی

مهارت حل مسئله فراتر از یافتن پاسخ است؛ این مهارت به نوجوان کمک می‌کند تا افکار غیرمنطقی، تعمیم‌های نادرست یا انتظارات غیرواقعی خود را شناسایی کند. نوجوانی که یاد بگیرد هر مسئله‌ای الزاماً به معنای شکست نیست، با احتمال کمتری دچار واکنش‌های شدید احساسی می‌شود.

۴. نقش خانواده در تقویت این مهارت

والدینی که در حل مسائل خانوادگی از فرزندان خود نظرخواهی می‌کنند، به آن‌ها میدان می‌دهند تا فکر کنند، تحلیل کنند و نتیجه بگیرند. مشارکت نوجوان در تصمیم‌گیری‌های کوچک خانه، مانند برنامه‌ریزی برای یک سفر یا مدیریت بودجه هفتگی، زمینه را برای تقویت مهارت حل مسئله فراهم می‌کند.

۵. تأثیر مثبت بر اعتماد به نفس و تنظیم هیجانات

زمانی که نوجوان احساس کند می‌تواند مشکلات را خودش حل کند، سطح اعتماد به نفس او افزایش می‌یابد. این حس توانمندی، از بروز خشم‌های ناشی از درماندگی و ناتوانی جلوگیری می‌کند. در واقع، مهارت حل مسئله نه‌تنها راهی برای کاهش خشم، بلکه ابزاری برای رشد شخصیتی نوجوان است.

✅ چه زمانی باید برای خشم نوجوان به روانشناس مراجعه کرد؟

خشم در دوران نوجوانی، به‌خودی‌خود یک نشانه بیماری نیست. در واقع، این احساس یکی از واکنش‌های طبیعی نسبت به فشارها، تغییرات هویتی و تعارض‌های درونی است که در این دوره پرچالش تجربه می‌شوند. اما زمانی می‌رسد که خشم نوجوان از حد معمول فراتر می‌رود و به‌جای اینکه بخشی از رشد هیجانی او باشد، به مانعی در مسیر زندگی تبدیل می‌شود. در چنین شرایطی، مراجعه به روانشناس ضروری می‌شود.

❌ زمانی که خشم مکرر و شدید است

اگر نوجوان به‌طور مکرر دچار انفجارهای احساسی می‌شود، به‌گونه‌ای که زندگی روزمره‌اش دچار اختلال شده، این می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات عمیق‌تر هیجانی باشد. برای نمونه، اگر هر روز با اعضای خانواده مشاجره می‌کند، در مدرسه واکنش‌های تند نشان می‌دهد یا به دلایل کوچک کنترل خود را از دست می‌دهد، لازم است مداخله حرفه‌ای صورت گیرد.

❌ زمانی که خشم با رفتارهای خطرناک همراه می‌شود

خشم‌هایی که با تهدید، خودزنی، آسیب به دیگران یا تخریب اموال همراه هستند، از سطح طبیعی خارج می‌شوند. در چنین مواردی، مراجعه سریع به روانشناس ضروری است. این رفتارها ممکن است نشانه‌های هشداردهنده‌ای از مشکلات عمیق‌تری مانند افسردگی، اضطراب، یا حتی اختلال‌های رفتاری باشند که نیازمند درمان تخصصی هستند.

❌ زمانی که نوجوان پس از خشم احساس گناه یا ناامیدی دارد

برخی نوجوانان پس از عصبانیت، دچار احساس پشیمانی شدید یا افت شدید روحیه می‌شوند. این حالت‌ها ممکن است نشان‌دهنده تعارض‌های درونی یا اختلالات خلقی باشند. گفت‌وگو با روانشناس می‌تواند به نوجوان کمک کند تا دلیل بروز چنین احساساتی را درک کند و راهکارهای سالم‌تری برای مدیریت آن‌ها پیدا کند.

❌ زمانی که خشم مانع از برقراری روابط سالم می‌شود

نوجوانی که به‌دلیل رفتارهای پرخاشگرانه قادر به حفظ دوستی‌ها نیست، با معلمان یا هم‌سالان درگیر می‌شود یا اعضای خانواده از او فاصله می‌گیرند، در معرض انزوا و مشکلات اجتماعی قرار می‌گیرد. در این شرایط، مشاوره روان‌شناختی به نوجوان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کرده و رابطه‌ای سالم‌تر با دیگران برقرار کند.

❌ زمانی که والدین احساس می‌کنند از پس موقعیت برنمی‌آیند

گاهی والدین با وجود تلاش‌های بسیار، نمی‌دانند چگونه با خشم فرزند خود برخورد کنند یا احساس می‌کنند رفتارهایشان نتیجه‌ای ندارد. در این موارد، مراجعه به روانشناس نه‌تنها به نوجوان، بلکه به والدین هم کمک می‌کند تا راهکارهای درست‌تری برای تعامل با فرزندشان بیاموزند.

مراجعه به روانشناس، به‌معنای برچسب زدن یا ناتوانی نیست. این تصمیم، نشانه‌ای از مسئولیت‌پذیری والدین و تمایل آن‌ها برای حمایت آگاهانه از فرزندشان است. هرچه مداخله زودتر انجام شود، امکان پیشگیری از آسیب‌های بلندمدت روانی و اجتماعی بیشتر خواهد بود.

کتاب‌ها و منابع پیشنهادی برای والدینی که فرزند نوجوان دارند

درک دنیای پیچیده نوجوانان نیازمند آگاهی، صبوری و منابع آموزشی معتبر است. والدینی که می‌خواهند روابط خود را با فرزند نوجوانشان بهبود دهند، می‌توانند از کتاب‌ها و پادکست‌هایی بهره بگیرند که بر پایه روان‌شناسی رشد و تربیت تدوین شده‌اند. در ادامه، چند منبع واقعی و کاربردی معرفی می‌شود:

۱. کتاب «مغز نوجوان» اثر دانیل جی. سیگل و تینا پین برایسون

این کتاب به زبان فارسی نیز ترجمه شده و توسط ناشران معتبری همچون «نشر مهرسا» منتشر شده است. نویسندگان در این کتاب با نگاهی علمی و درعین‌حال روان، به چگونگی عملکرد مغز نوجوان پرداخته‌اند و راهکارهایی برای ارتباط مؤثر والدین با نوجوان ارائه می‌دهند.

۲. کتاب «پنج زبان عشق برای نوجوانان» نوشته گری چاپمن

این کتاب نیز یکی از پرفروش‌ترین منابع در حوزه تربیت نوجوان است. چاپمن در آن توضیح می‌دهد که نوجوانان، مثل بزرگسالان، زبان‌های متفاوتی برای دریافت عشق دارند و والدین باید زبان عشق فرزند خود را بشناسند تا رابطه‌ای عمیق‌تر با او برقرار کنند.

۳. کتاب «نوجوان در آستانه بلوغ» نوشته دیوید والش

این کتاب به والدین کمک می‌کند تا نوجوان خود را بهتر درک کنند و با تغییرات روانی و زیستی این دوره با آگاهی بیشتری برخورد نمایند. اثر یادشده ترکیبی از یافته‌های علمی و تجارب واقعی است.