چگونه با بچه های خجالتی رفتار کنیم؟

2024-03-10آخرین بروزرسانی: 2024-03-10

0 زمان تقریبی مطالعه 8 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

طریقه رفتار با کودک خجالتی و کمرو

بر اساس اصول روانشناسی، علت خجالتی بودن و شرمساری در یک فرد احساس ناپسندی است که نسبت به خودش دارد . هراس از قضاوت دیگران در این افراد مانع از ابراز وجود می شود بنابراین فرد ازانجام هرعملی یا اظهار عقیده ناتوان می شود. تا آنجا که افراد خجالتی نمی توانند روابط سالم هم با دیگران برقرار کنند. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر روانشناس و دکتر روانپزشک مراجعه کنید.

کمرویی اغلب با کمبود عزت نفس همراه است. این نیز یکی از علل اضطراب اجتماعی است. بسیار دیده شده که رفتار خجالتی در نوزادان و کودکان نوپا رایج است. به عنوان مثال، یک نوزاد ممکن است در محیط های اجتماعی به والدین بچسبد، گریه کند یا با پنهان کردن سر یا بستن چشمانش از تعاملات اجتماعی اجتناب کند.

کودکانی که خجالتی هستند، معمولاً در مرحله پیش‌دبستانی هنگامی که دیگر بچه‌ها به آن‌ها صحبت می‌کنند، نمی‌توانند پاسخگو باشند. آن‌ها ممکن است تمایل داشته باشند که پشت والدین خود پنهان شوند یا از شرکت در بازی‌ها اجتناب کنند

کودکانی که در محیط مدرسه خجالتی هستند، ممکن است در کلاس از جواب دادن به سوالات خودداری کنند. آن‌ها به جای اینکه در فعالیت‌ها شرکت کنند، ترجیح می‌دهند بنشینند و فعالیت‌های دیگران را تماشا کنند یا از فعالیت‌های جدید اجتناب کنند. همچنین، دوست‌یابی برای آن‌ها مشکل است و ترجیح می‌دهند به تماشای دیگران بنشینند

مطالعات نشان داده است که خجالتی بودن در کودکان با شدت و ضعف وجود دارد . برخی از کودکان خجالتی تر از دیگران هستند. به گفته روانشناسان، خجالتی بودن برای کودکان اشکالی ندارد زیرا این بخشی از شخصیت منحصر به فرد آنهاست که برای تعامل با دنیا لازم دارند

زمانی این مسئله نگران‌کننده می‌شود که در سنین نوجوانی و بزرگسالی نیز بروز کند. جالب است بدانیدکه نوع رفتار شما به عنوان والدین می‌تواند مانع از ظهور این مشکل شود. شما می‌توانید با حمایت از کودک خجالتی در شرایط اجتماعی و تشویق رفتارهای شجاعانه به او کمک کنید.

بعضی از کودکان خجالتی مضطرب هستند. بنابراین، اگر خجالتی بودن فرزندتان قابل توجه است و تغییر آن دشوار است، صحبت با روانشناس یا روانپزشک کودک می تواند کمک بزرگی باشد.

علائم و نشانه‌های کودک خجالتی

یکی از نخستین علائم خجالتی بودن کودک، آن است که کودک حاضر به رهاکردن پدر یا مادر خود نیست .افرادی که نتایج ضعیفی در درس خواندن دارند و یا خیلی سخت با دیگران ارتباط برقرار می کنند و دوست می شوند . می بایستی از نظر کمرویی مورد ارزیابی قرار گیرند

کودکان ممکن است به دلیل کمرویی در فعالیت‌های اجتماعی شرکت نکنندومنزوی شوند و علائمی از اضطراب و افسردگی نشان دهند. همچنین، کودکانی که مورد استهزا قرار می‌گیرند، ممکن است برای جبران کمرویی خود، به رفتارهای خشونت‌آمیز دست پیدا کنند.اصولا خجالتی بودن کودک شما ممکن است مشکل‌ساز باشد اگر:

شما یا فرزندتان به دلیل خجالتی بودن نمی‌توانید به جایی بروید.
فرزند شما در مواقعی مانند مهمانی یا برای مدرسه از علائم اضطراب و انزوا رنج می‌برد.
فرزند شما احساس تنهایی می‌کند اما نمی‌داند چگونه با دیگر بچه‌ها ارتباط برقرار کند.
فرزند شما احساس می‌کند که نمی‌تواند در کلاس سوال بپرسد یا به سوالات پاسخ دهد..

علل رایج خجالتی بودن کودک

ریشه خجالتی بودن کودکان ممکن است برگرفته از عوامل ژنتیکی یا روندهای تعلق به محیط و تجربیات اجتماعی باشد. اعتقاد بر این است که نهادهای اجتماعی مثل خانواده و تعامل مناسب یا نامناسب با والدین می‌توانند در کمرویی کودکان اثرگذار باشند. بنابراین، علت دقیق کمرویی کودکان ممکن است چندان روشن از نظر علمی نباشد،اما دلایل زیر احتمالا میتوانند علت آن باشند::

ارث وژنتیک. ژن‌های بخصوصی می توانند تعیین کننده خصوصیات شخصیتی و روحیات کودک باشند.
تیپ شخصیتی برخی از افراد به طور ذاتی نسبت به دیگران حساس تر هستندو زمینه ترس و نگرانی از شرایط بیرون را دارند. شاید کودک شما نیز از این دسته افراد باشد.
رفتار اکتسابی. کودکان بیشتر رفتارها را از والین خود می آموزند .امکان دارد شما هم خجالتی باشید و کودک نیز از شما این خصو صیت را کسب کرده باشد.
روابط خانوادگی. احساس عدم امنیت در کنار بزرگترها میتواند کودک را کمرو و خجالتی بار آورد. مواظبت زیاد از حد از کودکان و کنترل مفرط والدین نیز می‌توانند اضطراب و خجالت را به فرزندان تلقین کند.
نبود روابط اجتماعی چناچه کودکی در سالهای اولیه رشد از ارتباطات اجتماعی منع شود و حضور در جمع نداشته باشد امکان دارد یک فرد خجاتی شود.
سرزنش زیاد. کودکانی که بطور مکرر توسط اطرافیان بخصوص والدین ،معلم و یا دوستان مورد استهزا ، آزار ونکوهش قرار بگیرند و تحقیر شوند به طرف خجالتی بودن رانده می شوند .
وحشت از عدم موفقیت . کودکانی‌که احساس می‌کنند موفق نبوده اند و یا محدود شده اند ، می‌توانند علائم کمرویی از خود نشان دهند.

باید در نظر داشت که گاهی عوامل دیگری مانند علل جسمانی و مشکلات روحی می توانند مطرح باشند مانند :

یک کودک با لکنت زبان ممکن است به دلیل مشکلات در برقراری ارتباطات اجتماعی علائمی از کمرویی نشان دهد، و این می‌تواند باعث احساس ناامیدی از برقراری ارتباطات شود
کودکان مبتلا به اختلالات شنوایی نیز ممکن است به دلیل عدم شنیدن یا درک نکردن دستورات، از ارتباطات اجتماعی منزوی شوند و بازخورد خوبی از محیط به دست نیاورند
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم نیز ممکن است در فهم نشانه‌های اجتماعی مشکل داشته باشند و در ارتباطات اجتماعی بی‌علاقه به نظر بیایند.

این موارد نشان می‌دهد که خجالتی بودن کودکان ممکن است نتیجه عوامل ژنتیکی، رفتارهای اکتسابی و همچنین مشکلات جسمانی یا روانی باشد.

انواع کودک خجالتی

مشخص شده است که شدت کمرویی در کودکان متفاوت است. بسیاری از کودکان با علائم کمرویی خفیف می‌توانند با افزایش سن بر این مشکل غلبه کنند. برخی به دلیل اضطراب و ترس مداوم واقعا ناتوان می‌شوند. اصولا کمرویی طیف وسیعی از رفتارها را در بر می‌گیرد. به همین دلیل، طبیعی است که گاهی کودکان در شرایط جدید احساس خجالتی بودن کنند.

برخی از فرهنگ‌ها مانند فرهنگ ایالات متحده، خجالتی بودن را رفتاری منفی تلقی می‌کنند. در حالی‌که برخی از فرهنگ‌های آسیایی تمایل دارند که کمرویی را رفتاری مثبت بدانند.

آیا امکان پیشگیری از رفتارهای یک کودک خجالتی وجود دارد؟

طرق تجربه برای پیشگیری یا مدیریت کمرویی، والدین و معلمان می‌توانند به کودک در پرورش مهارت‌های زیر کمک کنند:

مقابله با تغییرات
مدیریت خشم
استفاده از طنز
نشان دادن دلسوزی
قاطع بودن
مهربان بودن
کمک به دیگران
حفظ اسرار

برخورداری از همه این توانایی‌ها می‌تواند به کودک خجالتی کمک کند تا در بین همسالان خود راحت‌تر رفتار کند و علائم کمرویی از خود نشان ندهد. بنابراین شما به عنوان والدین نقش تاثیرگذاری در پیشگیری از بروز خجالتی بودن کودک سه ساله یا خجالتی بودن کودک دو ساله دارید!

انواع راه‌های درمان مشکلات یک کودک خجالتی

راه‌های مختلفی برای مدیریت و درمان کودکان خجالتی وجود دارد. این شامل موارد زیر می‌شود:

1. مشارکت در فعالیت‌های ارزیابی: معمولاً درمانگران می‌توانند کمرویی کودک را با مشارکت در فعالیت‌هایی مانند بازی ارزیابی کنند. این فعالیت‌ها می‌توانند کودک را در محیطی غیر رسمی و دوستانه به کمک روانشناسی برسانند.

2. مشاوره با روانشناس کودکان: مراجعه به یک روانشناس کودک می‌تواند به کودک خجالتی کمک زیادی کند. این مشاوره می‌تواند به کودک در آموزش مهارت‌های اجتماعی، آگاهی از علائم کمرویی و استفاده از تکنیک‌های مدیریت اضطراب کمک کند.

3. تکنیک‌های آرامش‌بخشی: تکنیک‌های مانند تنفس عمیق می‌توانند به کودکان و بزرگسالان کمک کنند تا با اضطراب خود کنار بیایند، که ممکن است زمینه‌ساز کمرویی باشد.

4. بازی درمانی: مراجعه به روانشناس می‌تواند منجر به معرفی تکنیک‌ها و راهکارهای درمانی، از جمله ایده‌های بازی درمانی برای کمک به کودک خجالتی شود.

بیشتر بخوانید: زوج درمانی یعنی چه؟ و انواع زوج درمانی

5. درمان دارویی: در موارد نادر، کودک خجالتی ممکن است نیاز به دارو درمانی برای کنترل و تسکین اضطراب داشته باشد. این موضوع نیازمند مشورت با پزشک و روانپزشک است.

مهمترین نکته این است که درمان به موقع و مناسب می‌تواند به کودک در غلبه بر کمرویی و ایجاد عزت نفس سالم کمک کند، که این موضوع می‌تواند از بروز مشکلات در مدرسه و روابط اجتماعی جلوگیری کند.

با کودک خجالتی چگونه رفتار کنیم؟

خجالتی بودن خود بخود از بین نمی رود و مشمول زمان نمی شود پس باید به کودک کمک کرد اعتماد به نفس خود را بدست آورد.برای کمک به کودک خجالتی و آموزش احساس اعتماد به نفس و رفتارهای اجتماعی موثر، موارد زیر را در نظر بگیرید::

1. ایجاد زمینه راحتی: به کودک خود زمان دهید تا احساس راحتی کند و او را مجبور نکنید به سرعت به آغوش افراد غریبه بروید. به جای اینکه کودک را مجبور به تماس ناخودآگاه با افراد ناآشنا کنید، افراد را تشویق کنید که به آرامی به نزدیکی کودک بپردازند تا کودک احساس راحتی کند.

2. تشویق به کاوش: در مواقع اجتماعی، مثل گروه‌های بازی یا گروه‌های والدین، کنار کودک بمانید و او را برای کاوش و فعالیت‌های آموزشی تشویق کنید. همراه کودک در این مواقع باشید و به تدریج به او اجازه دهید که به تدریج بدون حضور شما فعالیت‌ها را انجام دهد.

3. کمک به مدیریت احساسات: به فرزند خود نشان دهید که احساسات طبیعی دارد و شما به او در مدیریت آن‌ها کمک خواهید کرد. اینکه نشان دهید که می‌تواند احساسات خود را مدیریت کند، به افزایش اعتماد به نفس کودک کمک خواهد کرد

4. اجتناب از ارائه آرامش اضافی: از دادن آرامش بیش از حد به فرزند خود اجتناب کنید، زیرا این امر ممکن است رفتار خجالتی کودک را تشویق کند.

5. تشویق به رفتارهای شجاعانه: فرزند خود را به رفتارهای شجاعانه مانند پاسخ دادن به دیگران ترغیب کنید و از او برای این اقدام‌ها تحسین کنید.

6. نشان دادن اعتماد به نفس: از رفتارهای اجتماعی خود نشان دهید که اعتماد به نفس کافی دارید تا فرزند از شما یاد بگیرد و به عنوان مثال، در مواقعی که به شما سلام می‌کنند به احترام سلام کردن را یاد بدهید.

7. پذیرفتن احساسات و افکار: فرزند خود را به صراحت تشویق کنید تا در مورد احساسات خود صحبت کند و به او اجازه دهید که به تدریج از ترس‌ها و اضطراب‌هایش بگوید.

8. تشویق به تلاش در مواقع نا‌آشنا: فرزند خود را به آرامی و عمداً وارد موقعیت‌های جدید کنید و او را برای تلاش و پیشرفت در این مواقع تشویق کنید.

9.فراهم کردن موقعیت های جدید:. با ایجاد چالش‌های کوچک و تقویت تدریجی برای فرزندتان، می‌توانید به او کمک کنید تا با ترس و استرس‌های خود مواجهه کرده و آن‌ها را کاهش دهد. همچنین، با تشویق و تحسین او برای انجام کارهایی که ممکن است برایش سخت باشند، احساس موفقیت و اعتماد به نفس بیشتری خواهد داشت.

کسب مهارت : با ترغیب او به انجام کارهایی که از آنها می ترسد به مهارت آموزی او کمک کنید و اورا تشویق کنید

بله، این روش‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا احساس اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند و در مواجهه با وضعیت‌های جدید شجاع‌تر عمل کنند. با ایجاد چالش‌های کوچک و تقویت تدریجی برای فرزندتان، می‌توانید به او کمک کنید تا با ترس و استرس‌های خود مواجهه کرده و آن‌ها را کاهش دهد. همچنین، با تشویق و تحسین او برای انجام کارهایی که ممکن است برایش سخت باشند، احساس موفقیت و اعتماد به نفس بیشتری خواهد داشت.

این اقدامات می‌توانند به فرزندتان کمک کنند تا مهارت‌های مورد نیاز برای مواجهه با ترس و خجالت را یاد بگیرد و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند

اگر کودک خجالتی شما در سن مدرسه است، بهتر است به نکات زیر نیز توجه کنید:

فرزندتان را به برقراری ارتباط با همسالانش ترغیب کنید. هنگامی که به منزل یکی از دوستانش دعوت می‌شود، حضور شما در ابتدا می‌تواند باعث احساس راحتی بیشتر او گردد. می‌توانید به تدریج زمان حضورتان را کاهش دهید.
تمرین فعالیت‌های مدرسه‌ای در خانه : اینکاربه فرزندتان کمک می‌کند تا هنگام ارائه در کلاس احساس راحتی بیشتری داشته باشد
تقویت مهارت های اجتماعی :فرزندتان را به شرکت در فعالیت‌های فوق‌برنامه گروهی همچون ورزش یا شعرخوانی تشویق نمایید تا مهارت‌های اجتماعی‌اش تقویت شود.
هرگز کودک خود را با خواهر، برادر یا دوستانش قیاس نکنید.
با تشویق به انجام اقدامات ساده مانند سلام کردن به معلم، به افزایش اعتمادبه‌نفسش کمک نمایید.

در بین نکات فوق، پاسخ سوالاتی همچون کدام ورزش برای کودکان منزوی مناسب است؟ چگونه کودکان خجالتی را ترغیب به مشارکت اجتماعی کنیم؟ را پیدا کنید.

روش‌های درمانی گیاهی و سنتی برای کاهش خجالت کودکان

مصرف مقادیر مناسبی از برخی داروهای گیاهی مانند بیدمشک، گل گاوزبان، بابونه، اسطوخودوس و بهارنارنج می‌تواند سطح اضطراب کودک را کاهش داده و از شدت خجالت‌زدگی آنها بکاهد. البته مصرف بی‌رویه این داروها خطرساز است و ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شود

درمان مشکلات یک کودک خجالتی با طب سنتی

از سوی دیگر، طب سنتی نیز راهکارهای مناسبی برای رفع این مشکل دارد. به گفته متخصصین طب سنتی، ابتدا باید مزاج کودک اصلاح گردد. کودکانی که مزاجی سرد و بلغمی دارند، بیشتر در معرض این مشکل هستند.

بنابراین ارائه غذاهایی با خاصیت گرم مانند خرما، نارگیل، موز و انبه به کودک و همچنین استفاده از رایحه درمانی و ماساژ با روغن‌هایی مثل زیتون و کنجد، می‌تواند کمک‌کننده باشد.