اختلال بی‌خوابی چیست؟ آیا اینسومنیا درمان دارد؟
اینسومنیا یا بی‌خوابی یکی از شایع ترین اختلالات خوابی است که امروزه نیز بسیار شایع شده است. اختلالات خوابی سبب بر بروز اختلالات و عوارضی چون پرفشاری خون، دیابت و افزایش وزن می‌شود و سلامت بدن و انسان را دچار اختلال می کند . در ادامه این مطلب و در این مقاله می خواهیم عوارض ناشی از این اختلال و نیز چگونگی جلوگیری از این اختلال را شرح دهیم. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر روانشناس و دکتر روانپزشک مراجعه کنید.
اختلال بی خوابی
این نوعی اختلال است که همان طور که در بالاغ اشاره کردیم سبب بر عوارض مختلف جسمانی می گردد و از سویی دیگر اختلالت روانی را نیز منجر می گردد. در واقع کسانی که بی خوابی دارند، دارای خصوصیاتی چون
-به سختی خوابیدن
-زود بیدار شدن از خواب
-دیدن خواب های آشفته
-بهم ریختن ریتم زندگی
-برهم خوردن آرامش
پس مطابق تعریف انجمن روانپزشکان آمریکا:
*مشکلات خواب حداقل سه بار در هفته و به مدت حداقل سه ماه برای فرد اتفاق بیفتد
*مشکلات خواب انجام فعالیت‌های معمول زندگی فرد را مختل کند و موجب ایجاد پریشانی شود
علائم بی خوابی
طبق تحقیقات انجام شده مقدار خواب معمول برای بزرگسالان 7ساعت خواب به همراه آرامش است، که البته از فردی به فرد دیگر این ساعت به علت تغییرات ژنتیکی و برخی مسائل وراثتی متغییر است. اما وجود علائم ذیل دال بر اختلال اینسومنیا است:
*خستگی و خواب‌آلودگی روزانه
*مشکلات تمرکز
*مشکلات خلق و خو
*حافظه ضعیف
أنواع اینسومنیا
اینسومنیا حاد
اصلی‌ترین ویژگی آن ناشی از فعالیت‌های خاص در سبک زندگی فرد است و هیچ درمان خاصی نیاز ندارد. مثلاً افرادی که به مدت کوتاهی فشار کاری یا استرس را تحمل می‌کنند، در ان دوران خاص درگیر بی‌خوابی می‌شوند و بعد رفع شدن آن مشکل الگوی خواب آن‌ها هم به حالت طبیعی برمی‌گردد.
اینسومنیا مزمن
اختلال بی‌خوابی زمانی که طولانی مدت گردد موجب عوارض و نگرانی می گردد که حتما باید این مسئله را پی گیری نمود.
اینسومنیا اولیه
این نوع اختلال با گذشت زمان آغاز می گردد و هیچ نوع زمینه پزشکی نداردو دلایلی غیر پزشکی است.
اینسومنیا ثانویه
اختلال اینسومنیا ثانویه که بر خلاف نوع نخست علت بیماری پزشکی ندارد، اما این بیماری دارای بیماری پزشکی است و به آن اینسومنیا همراه نیز می گویند و به دلیل مشکلات ثانویه نظیر مشکلات پزشکی یا مصرف داروهای خاص ایجاد می‌شود.
بیماری مرگ بار بی خوابی
این اختلال که با علائمی مانند اسپاسم عضلانی، اختلال در عملکرد حافظه مشخص می‌شود .و به دلیل عوارض بسیار زیاد باید اقدامات درمانی انجام گردد. زیرا موجب آسیب به ساختار و عملکرد مغز می‌شود و حتی ممکن است منجر به مرگ بیمار شود.
و از آن جا که علت دقیق این بیماری مشخص نیست، در گروه اختلالات پریون قرار دارد و پروتئین طبیعی غشای سلولی نورون‌های مغزی در اثر آن تخریب می‌شوند.
دلایل بروز بی خوابی
علت سبک زندگی
کسانی که فعالیت بدنی کافی ندارند و رژیم غذایی آن‌ها حاوی تمام گروه‌های غذایی نیست، و هم چنین پرخوری بسیار دارندو البته به میزان کافی پروتئین و آب مصرف نمی‌کنند و نیز کافئین زیادی مصرف می‌کنند،دچار این اختلال می گردند.
علت بیماری
مشکلاتی مانند؛ دردهای بدن، ریوی و معده و نیز بیماری‌های قلبی و هم چنین هورمونی مانند بیماری‌های تیروئید باشند هم ممکن است موجب اختلالا بی خوابی گردد. و البته تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی در بارداری هم می‌تواند موجب این اختلال گردد.
اختلالات روان شناسی
از جمله افرادی که دچار این اختلال می شوند، افرادی هستند که:
مشکلات اعصاب و روان نظیر افسردگی، اضطراب و استرس، اختلالات دوقطبی دارند.
شیوه تشخیص اختلال بی خوابی
در این رابطه تشخیص این اختلال بستگی بر سوابق پزشکی و نیز بیماری‌های جسمی و روحی و الگوی خواب بیمار است. و هر چه مقدار توصیف در مورد روابط مرتبط با وضعیت خواب، تعداد دفعات بیداری و میزان ساعت خواب می‌تواند به پزشک در تشخیص اختلال خواب کمک کند
سوالاتی که به تشخیص علت بی‌خوابی کمک می‌کند:
چند دقیقه یا چند ساعت طول می‌کشد تا خواب برده شود؟
آیا نیمه شب از خواب بیدار می‌شوید؟
درصورتی‌که نیمه شب از خواب بیدار می‌شوید این اتفاق چند مرتبه می‌افتد؟
آیا زودتر از زمانی که قصد دارید بیدار می‌شوید؟
آیا در طول روز خستگی و خواب آلودگی را تجربه می‌کنید؟
آیا داروی خاصی با نسخه یا بدون نسخه پزشک مصرف می‌کنید؟
آیا در خواب دندان قروچه می‌کنید یا لگد می‌زنید؟
آیا احساس می‌کنید در خواب بختک به سراغتان آمده است؟
آیا کابوس می‌بینید؟
با این سؤالات پزشک می تواند دفترچه ای را از خصوصیات و ویژگی های فرد مبتلا تهیه می کند، و ساعات خواب و بیداری و تمام حالاتی که در خواب تجربه می‌کند، را یادداشت می کند. و البته توصیه هایی در رابطه با این که قبل چه چیزهایی را باید مصرف کند را متذکر می شود. و این شیوه سبب بر برطرف کردن عادت های مضر قبل خواب می شود. و البته از طریق انجام آزمایش هایی مانند ، ازمایش خونی و نیز با استفاده از دستگاه اکتی‌گرافی با اندازه‌ی کوچک می‌تواند الگوی خواب را اندازه‌گیری کرد.
شیوه درمان بیماری اینسومنیا
بهترین راه درمان بی‌خوابی پیش از تبدیل بی‌خوابی حاد به بی‌خوابی مزمن آن است که پزشک معالج به افراد مبتلا به اختلال اینسومنیا توصیه می‌کند ، تا 30 دقیقه تا یک ساعت قبل از خواب از تلفن همراه، تلویزیون یا لپ‌تاب استفاده نکنند
اصلی‌ترین شیوه‌های درمان بی‌خوابی
روان‌درمانی برای بی‌خوابی
یک روش از درمان شناختی رفتاری است، که از چمله مهم ترین و اساسی ترین شیوه ها برای درمان اینسومنیا است.CBTI
که با بررسی عوامل مختلف ، زمینه را برای خوابیدن و از بین بردن بی خوابی فراهم می کند. و البته در این راستا عوامل روانی مرتبط با خواب و بی خوابی فرد را مورد مطالعه قرار می دهند و موارد آزار دهنده را از بین می برند. و از آن جا که افراد دچار اختلال اینسومینایی افرادی هستند که احساساتشان مختل شده است و حس تنفر و بی زاری از محل خواب و اتاق خود دارند، سعی می شود با درمان و کنترل احساسات بتوانند بر این إحساس غلبه کنند و سبب بر کاستی این نوع از اختلالات گردند..و البته تکنیک‌های دیگری که در روان‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل تنفس صحیح، آموزش ریلکس کردن و شل کردن عضلات یا تغییر محیط خواب است. این تکنیک‌ها با ایجاد آرامش برای فرد، بی‌خوابی را از بین می‌برد..
درمان دارویی اینسومنیا
استفاده از داروی خواب‌آور از جمله درمان های شایع اختلال اینسومینایی است که فرد باید در مدت دوره کوتاه و مشخصی ، داروی تجویز شده تحت نظر پزشک متخصص را مورد استفاده قرار دهد .. البته در برخی از افراد ممکن است مصرف دارو. داروهای اعتیادآور باشد، از جمله این بیماری ها:
بنزودیازپین‌ها
خواب‌آورها
آنتاگونیست‌های گیرنده‌ی اورکسین
داروهای خواب آور بدون نسخه :
آنتی‌هیستامین
دیسیکلومین
تریپرولیدین
درمان بی خوابی از طریق طب سنتی
از جمله توصیه های متخصصان در طب سنتی برای از بین بردن بی خوابی و نیز اختلالات مرتبط با اینسومینایی استفاده از دمنوش‌های خواب‌آور و غذاهایی با طبع گرم مانند خرما و عسل و هم چنین حذف غذاهای با طبع سرد مانند ماست و دوغ است. در ادامه از مهم ترین دمنوش ها را معرفی خواهیم کرد:
دمنوش اسطوخودوس
دمنوش رازک
دمنوش بادرنجویه
دمنوش نعنا فلفلی
دمنوش برگ تیول
دمنوش بابونه
دمنوش گل ساعتی
عوارض اینسومینایی
از آن جا که اختلال اینسومینایی و اختلالات در خواب شبانه سبب بر بروز مشکلات عدیده می گردد و خواب شبانه که سبب بر پاک کردن سموم از مغز می گردد و به سلول‌های مغز برای ذخیره انرژی کمک می‌کند.ودر نهایت اینکه مشکلات خواب موجب مزمن شدن دردها و ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن می‌شود و می‌تواند عوارض بارداری را بیشتر کند.
چگونگی جلوگیری از بروز اینسومینایی
از آن جا که از اصلی ترین عوامل پیش از خواب در معرض قرار نگرفتن اخبار و اطلاعات ناگوار است و البته دوری کردن از اضطراب و استرس است. پس باید پیش از خواب عادت‌های نامناسب و اضطراب آور را ترک نمود و سعی کنید بهداشت خواب را به طور کامل رعایت کرد:
-برای به خواب رفتن و بیدار شدن یک ساعت مشخص داشته باشید تا بدن به آن عادت کند
-فعالیت بدنی منظمی مانند پیاده‌روی، نرمش یا ورزش هوازی داشته باشید
-میزان مصرف الکل و کافئین را محدود کنید
-سیگار نکشید چون مصرف نیکوتین الگوی خواب را به هم می‌زند
-در جای آرام و کم نور بخوابید
-قبل از خواب غذای سنگین نخورید
-چرت زدن‌های مکرر در طول روز می‌تواند منجر به بی‌خوابی شبانه شود
زمان مراجعه به پزشک
زمانی که شما خواب کافی در طی شب را سپری نکردید و نیز توانایی انجام کارها را در طول روز ندارید و نمی توانید انرژی کافی را برای روز داشته باشید و در طی روز به طور مدام در حال خواب آلودگی هستید، بهتر است به پزشک متخص مراجعه کنید و از مصرف خودسرانه دارو های خواب صرف نظر کنید.
سؤالات متداول اختلال بی خوابی
بهترین زمان برای مصرف دمنوش
عصر بهترین زمان مصرف و نوشیدن یک یا دو فنجان دمنوش است، تا کم کم مغز و بلدن آمادگی برای خواب را آغاز کند.
کمبود ویتامین و مواد معدنی در بی‌خوابی
وجود ویتامین و نیز مواد معدنی کافی برای بدن بسیار الزامی است و کمبود هر یک سبب بر ایجاد اختلالات بی خوابی و دیگر مشکلات می گردد و از انجا که آهن و کمبود آن در بدن بسیار معایب بسیار دارد سبب بر آن می شود که کمبود آهن تنظیم خواب برهم ریزد و آشفتگی ایجاد کند و هم چنین مصرف منیزیم می‌تواند موجب ریلکس شدن عضلات و کم کردن استرس کمک کند.
ورزش موثر در درمان اختلال بی خوابی
یوگا ورزشی بسیار مؤثر در آرامش بدن و دور کردن استرس ها می باشد. توسط یوگا می توان از همه استرس ها دور شد و سبب بر بالا بردن کیفیت خواب می گردد.
لیست پزشکان مرتبط:
بهزاد تریوهمتخصص روان درمانی و روانشناس بالینی | تهران- شهرزاد رشندکترای تخصصی روان درمانی و روانشناس بالینی | تهران
- الهام اسبقیدکترای تخصصی روان درمانی و روانشناس بالینی | تهران
- مهدی صحراگرددکترای تخصصی روان درمانی و روانشناس بالینی | تهران
- فاطمه دانشکاندیدای دکترا روان درمانی و روانشناس بالینی | تهران
- لیلا جبلیدکترای تخصصی روانشناسی | تهران
- فاطمه السادات مینودکترای تخصصی روانشناس و مشاور | تهران
- آزاده موسوی متخصص برتر روانکاوی و روانشناسی بالینی و عضو انجمن روانشناسی آمریکا (APA) | تهران
- سپیده رحیمی نژاد روانکاو | روانشناس | زوج و خانواده درمانی | مشاورخانواده | تهران
- بهمن متین پور روان درمانی | روانشناسی | مشاوره | زوج درمانی | تهران
