استفراغ و حالت تهوع شدید در بارداری + علت و درمان
حالت تهوع در بارداری را چگونه می‌توان برطرف کرد؟
بارداری یک وضعیتی است که ممکن است هر خانمی در طول زندگی خود آن را یک مرتبه یا بیشتر تجربه کند. بارداری می‌تواند یک تجربه شیرین و یا حتی پراسترس برای یک خانم باشد. با توجه به تغییراتی که در جسم و روح یک خانم باردار ایجاد می‌شود، نگرانی‌های زن باردار از وضعیت سلامت فرزند خود، دردهایی که هیچ‌گاه آنها را تجربه نکرده است و … می‌تواند این دوره را برای یک خانم به حساس‌ترین دوره زندگی او تبدیل کند. یکی از تجربه‌های ناخوشایند در طول بارداری یک خانم، حالت تهوع و استفراغ بارداری است. اگر شما یک خانم باردار هستید شاید برای شما سوال شود که علت حالت تهوع و استفراغ در بارداری چیست؟ و حالت تهوع در بارداری را چگونه می‌توان برطرف کرد؟ و اصلا چرا برخی خانم‌ها دچار حالت تهوع در بارداری می‌شوند؟ پس با دکتریاب همراه شوید تا علاوه بر بررسی علت این تجربه ناخوشایند، توصیههای غذایی برای رفع وکنترل حالت تهوع در بارداری را با هم مرور کنیم.
حالت تهوع و استفراغ شدید در بارداری
در بعضی زنان حامله، تهوع و استفراغ آن‌قدر شدید است که منجر به کم آبی، اختلال اسید و باز و اختلال الکترولیت و کتوز می‌شود که اصطلاحا به آن تهوع شدید حاملگی یا تهوع شدید بارداری می‌گویند.
حالت تهوع و استفراغ در بارداری بسیار شایع است. اغلب خانم ها در طول 3 ماهه نخست بارداری علائم خفیف تا متوسطی از تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند. این علائم معمولا با وارد شدن به ماه چهارم بارداری از بین می‌رود. به تهوع و استفراغ دوران بارداری، بیماری صبحگاهی (morning sickness) نیز گفته می‌شود، اما برخلاف نام آن اغلب خانم‌ها در تمام طول روز علائم تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند و بروز این علائم تنها محدود به صبح نخواهد بود. تقریبا ۷۰درصد از بانوان در ابتدای دوره بارداری دچار حالت تهوع می‌شوند و تقریبا حدود ۵۰ درصد از خانم‌ها واقعا استفراغ را تجربه می‌کنند.
در تهوع و استفراغ شدید بارداری معمولا آزمایش های خون و ادرار، کم آبی را نشان می‌دهند و بدن به تغییرات رژیم غذایی نیز جواب نمی‌دهد. در این حالت شدت آن به حدی است که عوارضی همچون کاهش وزن (حتی تا 5 درصد وزن قبل از حاملگی)، کم آبی (Dehydration)، قلیایی شدن خون (آلکالوز) ناشی از دست دادن اسید هیدروکلریک، کمبود پتاسیم (هیپوکالمی) و در برخی موارد نیز اختلالات کبدی گذرا پیش می‌آید.
اما باید بدانید که با انجام توصیه‌هایی مثل خوردن غذای مناسب، استراحت کافی و همچنین انجام ورزش‌ها و حرکات ملایم این احساس را می‌توان مدیریت و برطرف کرد.
علت حالت تهوع و استفراغ در بارداری
هرچند که علت دقیق تهوع و استفراغ های دوران بارداری مشخص نیست اما حالت تهوع در بارداری می‌تواند به علت افزایش هورمون‌های بارداری ایجاد شود و معمولا صبح‌ها شدیدتر است اما ممکن است در طول روز این حالت مشاهده شود. افزایش سریع هورمون hCG در اوایل حاملگی یکی از علت های ایجاد کننده این حالت است. اکثر زنان از اوایل هفته ششم بارداری، کم‌وبیش دچار حالت تهوع می‌شوند اما این وضعیت در برخی از زنان آن‌قدر شدید است که به‌معنای واقعی آنها را از کار و زندگی می‌اندازد و آنها را کلافه می‌کند.
تهوع بارداری از چه زمانی شروع می شود؟
حالت تهوع بارداری در نیمه اول حاملگی با شدت های مختلف، معمولا بین اولین یا دومین موعد قاعدگی عقب افتاده یعنی حدوداً در هفته 5 بارداری تا هفته 6 بارداری شروع شده و تا هفته 14 تا 16 بارداری ادامه می‌یابد.
عواملی که باعث ایجاد حالت تهوع در بارداری می‌شوند
ناراحتی‌های معده مثل تحریک پذیری و حساس شدن معده در بارداری، عفونت باکتریایی معده (زخم معده) و یا کاهش حرکات محتویات معده هم ممکن است باعث حالت تهوع در حاملگی شوند. دراین وضعیت مراجعه به یک متخصص گوارش و معده خوب می‌تواند برای شما کمک کننده باشد. اما در ادامه احتمال دارد تغییرات هورمونی در اوایل بارداری مثل کمبود هورمون تیروئید، افزایش هورمون‌های جفت و هورمون‌های استروژن و پروژسترون علت حالت تهوع و استفراغ در بارداری باشند.
برای دریافت لیست بهترین پزشکان فوق تخصص گوارش و کبد در شهر خود از لینک زیر استفاده بفرمایید لیست پزشکان گوارش و کبد دکتر گوارش خوب در تهران
موارد زیر نیز تصور می‌شود علت حالت تهوع در حاملگی هستند:
سطح پروژسترون
در دوران بارداری هورمون پروژسترون افزایش پیدا می‌کند تا باعث شل شدن عضلات رحم شده و از زایمان زودرس جلوگیری کند. با این حال ممکن است علاوه بر رحم، معده و روده را هم شل کند و به افزایش اسید معده و بیماری رفلاکس معده به مری یا رفلاکس اسید منجر شود.
حاملگی دو قلو یا چند قلو
در بارداری‌های دوقلو یا چندقلو علت آن ممکن است مقادیر بالاتر hCG یا هورمون‌های دیگر در بدن باشد. احتمال شدیدتر بودن تهوع و استفراغ بارداری نیز در این صورت وجود دارد. البته این مسئله قطعی نیست و بعضی زنان که حاملگی دوقلو یا چند قلو دارند اصلاً تهوع ندارند.
ژنتیک
طبق گفته دکترگرینفیلد متخصص مامایی، وراثت می‌تواند احتمال بروز حالت تهوع بارداری را در زنان افزایش دهد. زنانی که مادر یا خواهرشان در این دوران تهوع و استفراغ بارداری را تجربه کرده‌اند، احتمال آنکه آنها نیز دچار تهوع بارداری شوند وجود دارد. البته این حالت برای تمامی زنان باردار (حداقل یکبار) پیش آمده است.
استرس و تنش
استرس و فشار می‌تواند ناراحتی دستگاه گوارش را تحریک کند. بنابراین تعجب آور نیست که حالت تهوع بارداری به ویژه زمانی که تحت فشار قرار می‌گیرید، بدتر شود. این بدان معنی نیست که اگر حالت تهوع را در ذهن خود داشته باشید نیز ممکن است بروز دهد. بلکه فشار و استرس تمامی بدن را در بر می‌گیرد و همین امر باعث تشدید حالت تهوع بارداری می‌شود.
حس بویایی
در دوران بارداری ممکن است فرد نسبت به بوها حساس‌تر شود و به همین دلیل حالت تهوع و استفراغ را در بارداری تجربه کند.
بیشتر بخوانید:
آندومتریوز چیست؟ علائم و بهترین روش درمان
سطح استروژن
افزایش هورمون استروژن می‌تواند به تهوع صبحگاهی در زنان باردار منجر شود. اما مطالعات هنوز این ارتباط را تأیید نکرده‌اند.
آب و هوای گرم
گرما ممکن است باعث افزایش احساس حالت تهوع بارداری در برخی زنان شود اما این مورد نیز مانند سایر مشکلات و عوارض در تمامی زنان باردار متفاوت است و برخی از زنان ممکن است هیچگونه حالت تهوعی را تجربه نکنند.
در صورت مشاهده چه علائمی به پزشک یا اورژانس مراجعه کنیم؟
درصورت مشاهده یکی از علائم زیر، در اولین فرصت به پزشک خود یا متخصص زنان و زایمان خوب مراجعه کنید تا موضوع از نزدیک بررسی شود:
- علائم کم آبی شامل کاهش دفعات ادرار، ادرار تیره رنگ، سرگیجه هنگام ایستادن.
- استفراغ در سراسر روز خصوصاً اگر در آن خون باشد.
- درد شکم و لگن.
- عدم توانایی در نگه داشتن غذا و مایعات به مدت بیش از 12 ساعت.
- کاهش وزن بیش از 2 الی 3 کیلوگرم.
حالت تهوع در چه زنانی بیشتر است؟
تحقیقات نشان می‌دهد در زنانی که جنین آن ها دختر است، معمولا این حالت بیشتر می‌باشد. زنانی که وضعیت تغذیه آنها مناسب نیست، معمولا حالت تهوع در آنها افزایش می‌یابد. در زنانی که بارداری اول شان را تجربه می‌کنند، معمولا بیشتر دیده می‌شود. در زنانی که بارداری دو قلو دارند، به دلیل افزایش هورمون های بارداری، اندکی بیشتر از سایر زنان ممکن است حالت تهوع بارداری را تجربه کنند.
درمان سریع حالت تهوع در بارداری
رایج‌ترین روش کنترل تهوع بارداری، تغییر در رژیم غذایی، عدم مصرف قهوه و نوشیدنی های انرژی‌زا یا الکلی و مصرف گیاهان دارویی مثل پودر زنجبیل است. در معرض بوهای مختلف و سر و صدا قرار نگرفتن، دوری از گرما و خشکی هوا هم می‌تواند به شما جهت کاهش و رفع حالت تهوع بارداری کمک کند. توصیه فوق تخصص گوارش به خانم های باردار و یا خانم هایی که قصد بارداری دارند، این است که ویتامین مصرف کنند. ویتامین ها باید حداقل محتوی 400 میکروگرم فولیک اسید باشند. مصرف ویتامین قبل از بارداری و یا در ماه های اول بارداری، از بروز تهوع و استفراغ پیشگیری می‌کند.
- سعی کنید همیشه مقداری شیرینی ساده مثل کلوچه کم قند یا بیسکوییت، کنار تخت خود داشته باشید. هنگامی که از خواب بیدار می‌شوید، مقداری بخورید و قبل از بلند شدن از جایتان 20 تا 30 دقیقه دراز بکشید. داشتن این شیرینی‌ها کم قند کنار تخت ممکن است در صورتیکه که نصف شب با حالت تهوع از خواب بیدار شوید، هم کمک کننده باشد.
- وعده‌های غذاییتان را کوچک و متعدد کنید تا معده تان هیچوقت خالی نباشد.
- سعی کنید مایعات را بین وعده‌های غذایی مصرف کنید. همچنین سعی کنید یکباره حجم زیادی مایع مصرف نکنید، زیرا معده به این ترتیب پر شده و اشتهایتان برای خوردن غذا کم می‌شود.
- سعی کنید ویتامین‌هایی را که پزشکات برای شما تجویز کرده است را همراه با غذا یا درست قبل از خواب بخورید.
- سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید و اگر می‌توانید در طول روز چرتی بزنید.
- تماشای تلویزیون و یا رفتن به منزل یکی از دوستان یا بستگان راه خوبی برای مقابله با استرس بوده و حواس شما را از تهوع بارداری پرت می‌کند.
- از غذاهای سنگین و چرب، تند، اسیدی و سوخاری شده نیز که می‌توانند، باعث تحریک معده و دستگاه گوارش شوند، پرهیز کنید.
استفاده از قرص ضد تهوع بارداری
برخی آنتی هیستامین ها، دیفن هیدرامین و دیمن هیدرینات می‌تواند تهوع و استفراغ بارداری را بهبود ببخشد. اگر چه مصرف این داروها در دوران بارداری بی خطر است اما در مورد خطرات و مزایای این داروها باید با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای گیاهی و طب سنتی برای درمان تهوع بارداری
زنجبیل پودر شده در اروپا به عنوان درمانی برای تهوع در طول بارداری استفاده می‌شود. کپسول زنجبیل با دوز معمول 250 میلی گرم 4 بار در روز نیز مفید است. اثرات زنجبیل بر روی جنین به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است.
درمان حالت تهوع بارداری با رایحه درمانی
استشمام بوی لیمو، نعناع یا نارنج می‌تواند به کاهش حالت تهوع بارداری کمک کند.
درمان تهوع بارداری با مصرف ویتامین B6
از پزشک معالجتان در مورد ویتامین B6 بپرسید. علت بهتر شدن تهوع بارداری بر اثر مصرف ویتامین B6 دقیقاً مشخص نیست ولی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف این ویتامین در بعضی زنان مؤثر بوده و در صورتیکه با دوز صحیح مصرف شود هیچ خطری ندارد. دوز معمول ویتامین B6 برای درمان بیماری صبحگاهی یا همان تهوع بارداری بین 10 تا 25 میلی گرم، سه بار در روز است ولی بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید یا از دکتر زنان مشاوره تلفنی دریافت کنید.
برای دریافت لیست بهترین پزشکان متخصص زنان و زایمان در شهر خود از لینک زیر استفاده بفرمایید لیست پزشکان زنان و نازایی دکتر زنان و نازایی در تهران
حالت تهوع یا استفراغ بارداری برای جنین مشکل ایجاد می‌کند؟
در صورتی که به اندازه کافی مایعات و غذا بخورید، تهوع و استفراغ خفیف مشکلی برای جنین و خودتان ایجاد نمی‌کند. اما استفراغ های شدید با عوارضی همراه اند که در همین مقاله توضیح داده شد.
کلام پایانی
تهوع صبحگاهی اصطلاح رایجی است که به تهوع و استفراغ در دوران بارداری اشاره دارد و هیچ خطری برای جنین در حال رشد ندارد، اما ممکن است به‌طور قابل توجهی روی کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. درمان‌های خانگی مثل استراحت کردن و اجتناب از مصرف غذاهای پرادویه و پرچرب و همچنین مصرف دارو زیر نظر پزشک زنان و زایمان خوب و با تجربه می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.
باید بدانید که همه انسان‌ها بدن‌ها و زیست متفاوتی دارند و نمی‌توان تمام درمان‌ها و علائم را به همه تعمیم داد.
داشتن میان‌وعده‌هایی مانند چوب شور نیز می‌تواند در اوقاتی که معده‌تان خالی یا ناراحت است، به شما کمک کند. فراموش نکنید که از استعمال دخانیات و دود سیگار اجتناب و دوری کنید.
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- حمید صاحب کشاففلوشیپ تخصصی زنان و زایمان (نازایی و آی.وی.اف) | تهران
- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- رکسانا رحمتیانمتخصص زنان و زایمان | تهران
- نیره صادقیمتخصص زنان و زایمان و جراحی های زیبایی زنان | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- نسترن تیموریجراح و متخصص زنان و زایمان (فلوشیپ پریناتولوژی) | تهران
