بیماری صرع | انواع، راه درمان و پیشگیری
بیماری صرع یا epilepsy
بیماری صرع چهارمین بیماری شایع و جزیی از بیماری های أعصاب و روان استو در واقع مجموعه ای از اختلالات عصبی مزمن می باشد که معمولاً با حمله های صرعی مشخص می گردد. حملات صرعی معمولاً به طور مکرر رخ می‌دهند و دلایل ثابت و مشخصی ندارند. معمولا حملات صرعی به دلیل آسیب مغزی مصرف داروها و الکل و در برخی از موارد به دلیل سرطان مغز ایجاد می شوند. زمانی که فعالیت سلولی کورتیکال یا غشایی در مغز بیش از حد غیر عادی باشد، حملات صرعی رخ می دهد. با مصرف دارو حملات صرعی را می توان در حدود 70% کاهش و کنترل نمود. از علائم و نشانه های تشنج می توان به حرکات ناگهانی و غیر قابل کنترل در بازوها و پاها و علائم روانی مانند ترس و اضطراب از دست دادن هوشیاری و گیجی موقت اشاره نمود. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
انواع صرع
*تشنج کانونی یا صرع پارشیال:در صورتی که تشنج به دلیل فعالیت غیر طبیعی یکی از ناحیه های مغز باشد تشنج کانونی، صرع پارشیال یا تشنج جزئی رخ می دهد. در صرع پارشیال تمام نقاط مغز درگیر نیست و فقط ناحیه خاصی از مغز باعث بروز علائم صرع می گردد. صرع پارشیال به دو گروه تقسیم می گردد:
1-1-صرع پارشیال با نقص در هوشیاری: در این نوع تشنج فرد آگاهی و هوشیاری خود را از دست می دهد و ممکن است که برای مدت زمانی به یک نقطه خیره شود و پاسخ درستی به صدای اطرافیان خود ندهد. در این نوع تشنج ممکن است بیمار حرکاتی نظیر مالیدن دست ها به هم، راه رفتن حول یک دایره، جویدن و بلعیدن را انجام دهد.
2-1-صرع پارشیال بدون از دست دادن هوشیاری:در این نوع تشنج میزان هوشیاری بیمار کاهش پیدا نمی کند حتی ممکن است بیمار کاملا بیدار و هوشیار باشد. حتی ممکن است بعد از تشنج، قادر به یادآوری وقایعی که هنگام تشنج اتفاق افتاد باشد. در طول تشنج کانونی بدون از دست دادن هوشیاری، فرد توانایی پاسخگویی به اطرافیان را ندارد. به طور کلی تشنج های کنونی بدون از دست دادن هوشیاری بسیار مختصر هستند و کمتر از دو دقیقه به طول می‌انجامد.
2-صرع خفیف:مدت زمان صرع خفیف یا تشنج های خفیف کوتاه تر از تشنج های شدید است و کمتر از ۱۵ ثانیه به طول می انجامد. تشنج خفیف معمولاً در کودکان رخ می دهد و برای مدتی کوتاه باعث شود که فرآیندهای مغزی فرد متوقف شود.در صرع خفیف فرد روی زمین نمی افتد و بدنش دچار لرزش نمی شود. در نوع خفیف ممکن است فرد مبتلا برای مدتی به یک نقطه خیر شود یا اندام های فرد مبتلا دچار اختلالات حرکتی شود. مثلا فرد لب خود را بگزد یا پلک فرد دچار پرش شود.
3-تشنج های منتشر یا صرع بزرگ:تشنج های منتشر که با نام صرع بزرگ نیز شناخته می شوند، تمام نقاط مغز را درگیر می کنند. تشنج های منتشر به شش نوع مختلف تقسیم می شوند که در ادامه به بررسی هر یک از آن ها می پردازیم:
4-تشنج های خاموش:این تشنج معمولاً در کودکان اتفاق می افتد از مشخصات این تشنج می توان به خیره شدن به یک نقطه انجام دادن حرکاتی مانند ملچ مولوچ کردن یا چشمک زدن اشاره نمود. گاهی ممکن است تشنج خاموش منجر به از بین رفتن هوشیاری در فرد شود.
5-تشنج های آتونیک:در این نوع تشنج کنترل ماهیچه ها از دست می رود و ممکن است فرد به صورت ناگهانی روی زمین بیفتد.
6-تشنج های تونیک:تشنج های تونیک با سفت شدن ماهیچه های پشت بازوها و پاها همراه هستند. سفت شدن ماهیچه ها باعث می شود که فرد زمین بخورد و بدن وی دچار لرزش شود.
7-تشنج های کلونیک:تشنج‌های کلونیک معمولاً بازو گردن و صورت را درگیر میکند این نوع تشنج ها معمولاً باعث ایجاد حرکات ناگهانی ماهیچه ای می شوند.
8-تشنج‌های میوکلونیک: صرع میوکلونیک یا تشنج میوکلونیک باعث می شود ماهیچه ها به صورت ناگهانی و ناخواسته منقبض شوند معمولا این نوع تشنج در کودکان و نوجوانان شایع تر است. در این نوع تشنج در هر دو طرف بدن بازوها و پاها به صورت ناگهانی و تکراری به حرکت در می آیند.
9-تشنج های تونیک کلونیک: تشنج تونیک کلونیک از پرالتهاب ترین تشنج‌های صرعی هستند این نوع تشنج ها باعث می شوند که فرد به صورت ناگهانی هوشیاری خود را از دست دهد. لرزیدن و سفت شدن بدن و در برخی از موارد از دست دادن کنترل ادرار یا گاز گرفتن زبان از مشخصه های این نوع تشنج هستند
دلایل ابتلا به صرع
– ضربه به سر:گاهی ممکن است در اثر تصادف با ماشین یا دیگر حوادث به سر افراد ضربه وارد شود. ممکن است پس از وارد شدن ضربه به سر فرد به این بیماری مبتلا گردد.
-سابقه خانوادگی:در صورتی که در خانواده سابقه ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد، فرد در معرض خطر ابتلا به اختلالات تشنجی و بیماری صرع قرار می‌گیرد.
–عفونت های مغزی:عفونت هایی مانند مننژیت می توانند باعث التهاب مغز و نخاع شوند. التهاب مغز و نخاع خطر ابتلا به بیماری صرع را افزایش می دهند.
–سکته در سایر بیماری های عروقی:سکته و برخی از بیماری های عروقی می توانند به مغز آسیب وارد کنند. وارد شدن هرگونه آسیب به مغز می تواند باعث ابتلا به این بیماری شود.
-دمانس یا زوال عقل:دمانس یا کاهش فعالیت های مغزی از دیگر عواملی هستند که ممکن است باعث بروز بیماری صرع شوند. معمولا کسانی که آلزایمر دارند در خطر ابتلا به این بیماری قرار می گیرند.
–بیماری های عفونی :برخی از بیماری‌ها مانند ایدز و انسفالیت ویروسی باعث می‌شوند که افراد به این بیماری مبتلا گردند. انسفالیت ویروسی، ویروسی است که باعث می‌شود به بافت مغز آسیب وارد می گردد.
-آسیب های پیش از تولد:در صورتی که در دوره بارداری مادر تغذیه نامناسب داشته باشد یا در مکانی قرار گیرد که در آنجا کمبود اکسیژن وجود دارد، خطر ابتلا به بیماری صرع را برای نوزاد خود افزایش می دهد.
تشخیص بیماری صرع
معاینه نورولوژیک:در این مایع به پزشک متخصص مغز و اعصاب عملکردهای مغزی توانایی حرکتی و رفتاری بیمار را مورد بررسی قرار می دهد.
سی تی اسکن:برای تهیه تصاویر مقطعی از مغز از اشعه ایکس استفاده می شود. در سی تی اسکن اتفاقات غیرطبیعی مغز که ممکن است باعث ابتلا به بیماری صرع شوند بررسی می گردد برخی از این عوامل عبارتند از: تومورها، خونریزی و کیست.
اسپکت:در صورتی که منطقه دقیق شروع تشنج در مغز به وسیله ام آر آی یا EEG مشخص نشود از روش اسپکت استفاده می گردد در این روش فعالیت جریان خون توسط یک نقشه سه بعدی با جزئیات ایجاد می‌شود. در روش اسپکت فعالیت جریان خون در مغز با جزئیات کامل برای پزشک به نمایش در می آید.
ام آر آی و ام آر آی عملکردی:در این وسیله با استفاده از امواج مغناطیسی و رادیویی تصاویر و جزئیات مغز ثبت می گردد. زمانی که بخش خاصی از مغز در حال کار کردن است دستگاه ام آر آی عملکردی می‌تواند تغییرات جریان خون را ثبت نماید. معمولاً از این روش برای جلوگیری از آسیب به مناطق عملکردی خاص استفاده می گردد. این تست معمولا قبل از عمل جراحی روی فرد بیمار انجام می‌شود. هزینه درمان صرع به وسیله عمل جراحی تقریبا معادل ۱۵ الی ۳۰ میلیون می باشد.
پت:در روش پت برای دیدن مناطق فعال مغز و تعیین بخش های غیر طبیعی مقدار بسیار کمی از ماده رادیو اکتیو و سیاهرگ فرد بیمار تزریق می شود.
نوار مغز یا EEG:رایج ترین تستی که روی فرد بیمار برای تشخیص بیماری انجام می شود، نوار مغز است. در این تست الکترودهایی به جمجمه فرد بیمار متصل می‌گردد این الکترودها فعالیت های الکتریکی مغز را ثبت می نمایند. در صورتی که فرد به بیماری صرع مبتلا باشد در الگوهای طبیعی امواج مغزی او تغییراتی رخ می دهد. تغییر در الگوهای طبیعی امواج مغزی هنگامی رخ می‌دهد که فرد دچار تشنج نشده است.
بیماری صرع در کودکان
در کودکان بالای ۵ سال معمولا با تشنج اتفاق می‌افتددارای تشنج هایی است که همواره والدین را نگران می کند و در واقع در ابتلاء کودک به بیماری ،ممکن است قبل از تشنج برای چند دقیقه آگاهی خود را نسبت به محیطی که در آن قرار دارد از دست بدهد. همچنین ممکن است کودک نسبت به صداهای اطراف خود هیچ واکنشی نشان ندهد.و از حالتهایی که ممکن است در هنگام تشنج برای کودک رخ دهد آن است که:
– چشم ها به یک سمت منحرف شدن
-کف دهان
-عدم کنترل ادرار
اما گاهی نیز ممکن است که نوع تشنج ناشی از این بیماری مخفی باشد یعنی کودک به یک سمت خیره شود و هیچ گونه لرزشی در بدن نداشته باشد.
درمان صرع در کودکان
در واقع کودکان مبتلا به بیماری صرع باید مادام العمر دارو برای کنترل تشنج مصرف کنند. در هنگام تشخیص کودک تحت درمان دارویی قرار می گیرد. و در این هنگام پزشک معالج داروی ضد تشنج و کنترل بیماری را تجویز خواهد کرد. پس پیش از تجویز داروهای ضدتشنج پزشک از کبد کودک تست گرفته و بسته به نوع آنزیم های کبدی او، دارو تجویز می نماید. افرادی که به بیماری صرع مبتلا هستند هرگز نباید داروهای خود را به صورت خودسر قطع نمایند. و هم چنین در صورت وجود تشنج های متععد کودک بهتر است، تحت کنترل کامل خانواده باشد تا هنگام انجام فعالیت های عادی مانند راه رفتن، دوچرخه سواری و دویدن نیز کودک دچار تشنج شود.
چگونگی تشخیص تشنج از تب و صرع در کودک
-تشنج های مکرر:کودکانی که به تشنج ناشی از صرع مبتلا می شوند ممکن است در طول ماه چندین مرتبه دچار تشنج طولانی مدت گردند.
-ملچ ملوچ کردن در خواب: در صورت بغل کردن، کودک و ادامه ملچ ملوچ کردن، لازم است به پزشک مراجعه شود زیرا ممکن است کودک دچار تشنج در خواب شده باشد.
–مدت زمان تشنج:کودکانی که به تشنج های ناشی از صرع مبتلا هستند ممکن است بیشتر از ده دقیقه تشنج کنند و لرزش بدن داشته باشند.
درمان بیماری صرع به وسیله جراحی
یکی دیگر از راه های درمان بیماری صرع انجام عمل جراحی می باشد. قبل از انجام عمل جراحی پزشک آزمایشاتی روی فرد بیمار انجام می دهد درصورتی که طی این آزمایشات مشخص شود که ناحیه کوچکی از مغز درگیر شده است و با برخی از اعمال حیاتی مانند دیدن شنیدن و حرکت کردن تداخل ندارد پزشک جراحی را انجام می دهد.
بعد از جراحی بیمار نیاز دارد که دوباره دارو مصرف کند اما مقدار و تعداد داروهای مصرفی برای درمان بیماری صرع در فردی که جراحی انجام داده کاهش پیدا میکند در موارد بسیار نادر دیده می‌شود که بعد از جراحی فرد دچار عوارضی مانند تغییر در توانایی فکر کردن و شناخت گردد.
درمان بیماری صرع با مصرف دارو
*کاربامازپین
موارد مصرف: درمان صرع، درمان اختلال دو قطبی و درمان اسکیزوفرنی
اشکال دارویی: قرص ،نام تجاری: تگرتول ،عوارض جانبی: تب، تهوع، سر درد، اسهال، بی اشتهایی، سر گیجه
*فنی توئین
موارد مصرف: ضد تشنج، اشکال دارویی: کپسول، قرص، آمپول، نام تجاری: فنی توئین، عوارض جانبی: تاثیر بر جنین در دوره بارداری، عوارض قلبی عروقی، عوارض پوستی، خود ایمنی
*فنوباربیتال
موارد مصرف: درمان صرع به خصوص در کودکان، درمان اضطراب، درمان بی خوابی، اشکال دارویی: قرص، آمپول
نام تجاری: فنوباربیتال، عوارض جانبی: خستگی، کم خونی، کاهش میل جنسی در مردان، لکنت زبان، خواب آلودگی، افزایش فعالیت در کودکان، گیجی، ناراحتی معده، مشکلات حافظه
*اتوسوکزوماید
موارد مصرف: درمان صرع خفیف، ضد تشنج، اشکال دارویی: کپسول، شربت، نام تجاری: زارونتین، عوارض جانبی: سر درد، بی خوابی، سکسکه
*دیازپام
و چون دیازپام اعتیاد آور است و ممکن است پس از ترک دارو فرد دچار دردهای شکمی، تهوع، استفراغ، تعریق و افت قوای ذهنی گردد. مصرف ان حتما باید با تجویز پزشک همراه باشد.
موارد مصرف: مسکن، ضد تشنج، جلوگیری از حملات صرعی، اشکال دارویی: قرص، آمپول، نام تجاری: والیوم، عوارض جانبی: در صورت علائم زیر از مصرف دیازپام جلوگیری گردد:
-ضربان قلب کند
– افت قوای ذهنی
-تنگی نفس
-تب
-زردی پوست
-عدم تعادل
بیماری صرع و بارداری
در صورتی که خانم های باردار به این بیماری مبتلا باشند باید داروهای ضد صرع و ضد تشنج مصرف نمایند. دوز موثر دارو برای خانم‌های باردار توسط پزشک تعیین می شود و بیمار باید طی مصرف داروها تحت نظر پزشک قرار گیرد. خانم های باردار مبتلا به این بیماری می توانند در اکثر مواقع به صورت طبیعی زایمان کنند. اما در صورتی که در ماه آخر بارداری دچار تشنج شده باشند ممکن از زایمان به صورت سزارین صورت گیرد.
درمان خانگی بیماری صرع
*استفاده ویتامین:ویتامین B6 همراه با منیزیم و ویتامین E می تواند برای درمان بیماری صرع مفید واقع گردد. ونیز استفاده از منگنز را نیز توصیه می کنند. تیامین نیز ممکن است به بهبود توانایی تفکر در افراد مبتلا به صرع کمک کند.
*خواب کافی:کمبود خواب را می توان به عنوان یک عامل ایجاد کننده تشنج و صرع به ویژه در سندرم های صرع عمومی ایدیوپاتیک و صرع لوب گیجگاهی دانست. افراد مبتلا به این بیماری باید سعی کنند خواب منظم و مداوم داشته باشند و اگر دیرتر از حد معمول به رختخواب می روند، صبح روز بعد دیرتر از خواب بیدار شوند.
مواد غذایی ممنوع از مصرف می توان
-شکلات
-پرتقال
-ذرت
-سویا
درمان بیماری صرع با طب سنتی
گیاه بهار نارنج: بهارنارنج باعث تسکین سردردهای ناشی از صرع می شود. در صورتی که می خواهید از دمنوش بهار نارنج استفاده نمایید لازم است دو لیوان آب را بجوشانید و یک قاشق چای خوری گیاه بهارنارنج را به آن اضافه نمایید و اجازه دهید به خوبی دم شود.
سنبل الطیب:استفاده از گیاه یا ریشه گیاه سنبل الطیب برای درمان صرع و کاهش استرس بسیار مفید است. از آنجا که گیاه سنبل الطیب دارای ماده ای به نام والین می باشد، برای کاهش سردرد های ناشی از این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد.
دارچین:استفاده از دمنوش دارچین موجب می شود که حملات صرعی کاهش یابد. دمنوش دارچین دارای خواص آرام بخشی می باشد و در آن مواد ضد التهاب یافت می شود. شما می توانید دارچین را به همراه ۱۰ عدد هل بجوشانید و میل نمایید.
آب گشنیز:از آنجا که گیاه گشنیز دارای ویتامین هایی مانند ویتامین D، B6، E و اسید فولیک است می تواند حملات صرعی را کاهش دهد. گیاه گشنیز می تواند کانال های پتاسیم موجود در مغز را فعال نماید و از این راه تشنج را کنترل کند.
لیست پزشکان مرتبط:
مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- اکبر سلطان زادهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- شیرین بهبهانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
