نوار مغز چیست ؟ مزایا و معایت گرفتن الکتروانسفالوگرام (EEG)
الکتروانسفالوگرام (EEG) یا نوار مغز تستی است که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری و ضبط میکند. مغز با تولید جریان‌های الکتریکی کوچکی کار میکند. این جریان‌ها می‌توانند نشان‌دهنده وضعیت سلامت مغز و بروز بیماری‌های مختلف باشند. الکتروانسفالوگرام (EEG) تستی است که این جریان‌ها را مشاهده میکند این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
. الکتروانسفالوگرام (EEG) با استفاده از الکترودهایی که به شکل دیسک‌های ریز فلزی با سیم‌های باریک هستند، انجام میشود. در زمان تست الکترودها روی پوست سر بیمار چسبیده می‌شوند. این الکترودها جریان‌های الکتریکی را که از فعالیت نورون‌های مغز ناشی می‌شوند، ثبت می‌کنند. جریان‌های الکتریکی مغز توسط رایانه که به الکترودها متصل است، تحلیل و تصویرسازی می‌شوند. این تصویر در واقع نتیجه الکتروانسفالوگرام (EEG) است که روی کاغذ نمایش داده میشود. چیزی که در مورد الکتروانسفالوگرام (EEG) مهم است شکل امواج است اما واکنش به محرک‌ها و تغییرات جزئی انرژی نیز توسط دکتر متخصص مغز و اعصاب بررسی می‌شوند.
چه زمانی از نوار مغز استفاده میشود؟
نوار مغز یک آزمایش است که توسط دکتر متخصص مغز و اعصاب تعیین میشود. زمان انجام این آزمایش بستگی به تشخیص پزشک دارد. این آزمایش برای شناسایی و مداوای برخی از بیماری‌های مغزی ضروری است. گاهی پزشک برای داشتن اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر از وضعیت مغز نوار مغز را می‌خواهد.
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) یک روش است که با آن میتوان اختلالات مختلف مغزی را مورد بررسی قرار داد. این اختلالات با امواج ناهماهنگی که در مغز ایجاد می‌شوند مشخص می‌شوند و پزشک می‌تواند با تحلیل آن‌ها علت و محل مشکل مغزی را پیدا کند. نوار مغز بیشتر برای کنترل و درمان تشنج استفاده میشود. این آزمایش می‌تواند حتی تشنج‌های قدیمی را که در گذشته رخ داده‌اند را در مغز نشان دهد.
بعضی از بیماری‌های دیگر که ممکن است نیازمند نوار مغز باشند عبارتند از: تومور، سکته، آلزایمر، روان‌پریشی، اختلال خواب، تروما، مسمومیت دارویی، کما و غیره. همچنین ممکن است در زمان عمل جراحی از نوار مغز برای نظارت بر خون‌رسانی مغز استفاده شود.
نوار مغز چه اطلاعاتی را بازگو میکند؟
نوار مغز یک آزمایش است که با آن میتوان وضعیت مغز را ارزیابی کرد. اگر مغز دچار اختلال باشد، امواج آن در نوار مغز به شکل نامنظم ظاهر می‌شوند. پزشک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند با مشاهده نوار مغز، نوع و مکان اختلال مغزی را معلوم کند. نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) حتی کوچکترین تغییرات در فعالیت‌های مغز را به صورت امواج نشان می‌دهد. برخی از بیماری‌های مغزی که با نوار مغز قابل شناسایی هستند عبارتند از:
- تشنج (نوار مغز تشنج)
- التهاب مغز (آنسفالیت)
- صدمه سر
- اختلال عملکرد مغز (آنسفالوپاتی)
- سرطان مغز (تومور مغزی)
- اختلال حافظه
- اختلال خواب (نوار مغز خواب)
- فراموشی یا کاهش توانایی ذهنی (دمانس)
- قطع خون‌رسانی به مغز (سکته مغزی)
انواع نوار مغز
نوار مغز یک روش تشخیصی است که با استفاده از الکترودهایی که روی سر بیمار قرار می‌گیرند، فعالیت الکتریکی مغز را ثبت میکند. این روش می‌تواند به پزشکان کمک کند تا علت برخی اختلالات مغزی مانند صرع، سکته مغزی، التهاب مغز و غیره را بیابند. نوار مغز دارای چهار نوع اصلی است که عبارتند از:
- نوار مغز استاندارد: این نوع نوار مغز در حالت بیداری و استراحت بیمار انجام میشود. بیمار می‌بایست چشم‌های خود را چندین بار باز و بسته کند و تنفس عمیق داشته باشد. گاهی اوقات یک چراغ فلش‌دار روشن و خاموش میشود تا تحریک مغزی ایجاد کند. این نوع نوار مغز معمول‌ترین روش نوار مغز است.
- نوار مغز خوابی: این نوع نوار مغز زمانی انجام میشود که بیمار در خواب است. این روش می‌تواند فعالیت مغز را در مراحل مختلف خواب نشان دهد. برای انجام این نوار مغز، بیمار ممکن است باید شب قبل از تست بی‌خوابی داشته باشد تا در زمان تست به خواب برود. به همین دلیل، این نوار مغز را نوار مغز بی‌خوابی هم می‌گویند.
- نوار مغز مانیتورینگ: این نوع نوار مغز زمانی انجام میشود که پزشک نیاز دارد تا فعالیت مغز بیمار را در طول یک روز کامل یا بیشتر مشاهده کند. برای انجام این نوار مغز، یک دستگاه کوچک روی لباس بیمار نصب میشود که الکترودهای سر را به آن متصل میکند. این دستگاه می‌تواند فعالیت مغز را در حین انجام فعالیت‌های روزانه ثبت کند. بیمار نیازی ندارد که در بیمارستان بماند یا تحت نظارت باشد و می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. این دستگاه ضد آب است.
- نوار مغز تله‌متریک: این نوع نوار مغز یک روش پیشرفته است که همراه با فیلمبرداری از بیمار انجام میشود. این روش می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت مغز بیمار به پزشک بدهد. این نوار مغز در طول چند روز و در بیمارستان انجام میشود. در این روش، سیگنال‌های نوار مغز به رایانه فرستاده می‌شوند و همزمان با فیلم از بیمار ضبط می‌شوند. این روش امکان مشاهده لحظه‌ای فعالیت مغز بیمار را فراهم میکند.
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) چگونه گرفته میشود؟
نوار مغز یک روش تشخیصی است که با ثبت فعالیت الکتریکی مغز از روی سر بیمار انجام میشود. این روش می‌تواند به پزشکان کمک کند تا علت برخی از مشکلات مغزی مانند صرع، سکته مغزی، التهاب مغز و غیره را پیدا کنند. نوار مغز با استفاده از ۸، ۱۶ یا ۲۵ جفت الکترود که روی پوست سر بیمار قرار می‌گیرند و پالس‌های الکتریکی مغز را به رایانه ارسال می‌کنند، انجام میشود. نوار مغز می‌تواند در حالت بیداری یا خواب بیمار گرفته شود. بیمار باید در زمان نوار مغز آرام و بی‌حرکت باشد. بسته به نظر پزشک، تکنسین نوار مغز ممکن است از بیمار بخواهد که چشم‌های خود را باز و بسته کند، تنفس عمیق داشته باشد و به محرک‌های مختلفی مانند نور، صدا و غیره واکنش نشان دهد.
گرفتن نوار مغز نوزادان و کودکان
نوزادان و کودکان گاهی نیاز دارند که پزشک برای آن‌ها الکتروانسفالوگرام (EEG) یا همان نوار مغز بنویسد. این کار برای بررسی فعالیت مغزی آن‌ها انجام میشود. اما این پروسه ممکن است برای آن‌ها وحشتناک و استرس‌زا باشد. بنابراین، بهتر است از یک تکنسین صبور و ماهر استفاده کنید. همچنین، پزشکان ممکن است نوار مغز خواب را برای نوزادان و کودکان توصیه کنند. این به این معنی است که آن‌ها باید قبل از نوار مغز بیدار بمانند تا در زمان آن خوابشان ببرد. پدر و مادر نیز می‌توانند با همکاری خود در گرفتن نوار مغز از نوزادان و کودکان موثر باشند.
نوار مغز در منزل
گاهی بیماران به علت سن بالا، مشکلات حرکتی و غیره نمی‌توانند به کلینیک برای انجام الکتروانسفالوگرام (EEG) یا نوار مغز بروند. در این حالت، می‌توانند از کارشناسانی که این خدمات را در خانه انجام می‌دهند استفاده کنند.
آیا تست نوار مغز به بدن آسیب می‌رساند؟
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) یک تست برای اندازه‌گیری فعالیت مغزی است که برخی از افراد می‌خواهند انجام دهند. اما این افراد ممکن است از خطرات و آسیب‌های احتمالی این تست نگران باشند. در حالی که نوار مغز هیچ‌گونه مضرات جانبی برای مغز یا بدن ندارد. این تست یک روش قدیمی و ایمن است که از اشعه استفاده نمی‌کند. الکترودها که روی سر بیمار قرار می‌گیرند، فقط فعالیت مغزی را ثبت می‌کنند و هیچ حس یا دردی به بیمار نمی‌رسانند. همچنین، بیمار نیازی نیست از جریان برق یا شوک الکتریکی هنگام تست نگران باشد. با این حال، بیمار ممکن است به دلیل استرس یا فشار عصبی که از انجام تست دارد، با مشکلاتی مثل افت قند خون، ضعف، و غیره روبرو شود. برای همین، بهتر است بیمار قبل از تست با تکنسین یا پزشک مغز و اعصاب صحبت کند و از ایمنی تست اطمینان حاصل کند.
گرفتن نوار مغز چقدر زمان میبرد؟
نوع تست نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) تعیین کننده زمان آن است. تست نوار مغز معمولی و تست نوار مغز خواب هر کدام حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه زمان می‌برند. تست نوار مغز پایشی نیز ممکن است ۱ تا ۲ روز طول بکشد. برای انجام تست‌های دقیق‌تر، از تست‌های چند روزه یا تله متری فیلم استفاده میشود. در این حالت، بیمار باید در بیمارستان بماند.
قبل از گرفتن نوار مغز
برای انجام نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) باید قبلا آماده شوید. پزشکان و تکنسین‌های نوار مغز به شما می‌گویند که چه کارهایی باید قبل از تست انجام دهید. همچنین، باید با پزشک خود مشورت کنید تا برای تست آماده باشید. کارهایی که معمولا برای آماده‌سازی قبل از نوار مغز لازم است عبارتند از:
بیشتر بخوانید:
سیاتیک چیست؟ علائم و روش های درمان آن
- سر و موهای خود را یک روز قبل از تست به خوبی بشویید. پوست سر و موهای شما نباید کثیف یا چرب باشند. این موارد ممکن است تست نوار مغز را دچار مشکل کنند. همچنین، قبل از نوار مغز از شامپوهای نرم‌کننده، اسپری، ژل و غیره استفاده نکنید.
- همه داروها و مکمل‌های گیاهی و غیره که مصرف می‌کنید را به پزشک بگویید. برخی از داروها با نوار مغز تداخل دارند. اگر پزشک گفت، باید مصرف آن‌ها را تا بعد از تست متوقف کنید.
- کافئین می‌تواند نتیجه نوار مغز را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، باید یک روز یا حداقل ۸ ساعت قبل از تست از موادغذایی کافئین‌دار دوری کنید.
- اگر می‌خواهید نوار مغز خواب بگیرید، باید شب قبل از تست کم بخوابید تا در زمان تست راحت بخوابید.
- هنگام تست نوار مغز نباید گرسنه یا روزه باشید. فشار خون پایین ممکن است نتیجه تست را تغییر دهد.
- بهتر است یک نفر را همراه خود به تست ببرید.
- همه توصیه‌های پزشک مغز و اعصاب را برای گرفتن نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) رعایت کنید.
هنگام گرفتن نوار مغز
برای گرفتن نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) روش‌های مختلفی وجود دارد. اما معمولا بیمار باید روی تخت بخوابد. الکترودهایی که با خمیر ویژه به پوست سر بیمار متصل می‌شوند یا کلاهی که الکترودها را دارد روی سر بیمار می‌رود. بعد از آن، بیمار باید آرام و بی‌حرکت باشد. این کار برای تست نوار مغز خیلی مهم است. گاهی تست نوار مغز برای استراحت بیمار متوقف میشود.
هنگام تست نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) باید به تکنسین گوش کنید و آنچه که از شما می‌خواهد را انجام دهید. ممکن است پزشک بخواهد که بیمار تنفس عمیق و سریع داشته باشد یا چشم‌هایش را به چراغ چشمک‌زن بدوزد.
بعد از گرفتن نوار مغز
وقتی تست تمام شود، تکنسین الکترودها را از سر بیمار جدا میکند. اگر برای چسباندن الکترودها از خمیر استفاده شده باشد، سر با آب گرم و ماده شوینده خاص شسته میشود. بیمار هم باید بعد از تست سر و موهای خود را دوباره بشوید تا آسیبی به آن‌ها نرسد. ممکن است پوست سر و محل الکترودها قرمز و التهابی شوند. اما این مشکل چند ساعت بعد از بین می‌رود و نباید نگران باشید.
گاهی برای تست از دارو یا آرام‌بخش استفاده میشود. در این صورت، بهتر است یک نفر با بیمار باشد و به او کمک کند.
اگر بیمار داروهایی را برای تست قطع کرده باشد، باید با پزشک مشورت کند و دوباره شروع به مصرف آن‌ها کند.
تکنسین یا پزشک مغز و اعصاب به بیمار توصیه‌های دیگری برای پس از تست نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) می‌دهند.
نوار مغز چه مزایا و معایبی دارد
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) یک روش متداول برای تشخیص و درمان بیماری‌های مغزی است. مزایا و معایب این تست عبارتند از:
مزایا
- نوار مغز هیچ درد یا عارضه جانبی ندارد.
- نوار مغز یک روش ایمن و بدون خطر است.
- نوار مغز با امواج الکتریکی کار میکند و امواج مغناطیسی ندارد. بنابراین، برای همه افراد از جمله زنان باردار امن است.
معایب
- نوار مغز زمان زیادی می‌گیرد.
- بی‌حرکت بودن و آرام بودن ممکن است برای برخی از بیمارهای مغزی سخت و خسته‌کننده باشد.
تفسیر نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG)
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) چند برگه کاغذ است که نمودارهای امواج را نشان می‌دهند. این نمودارها شکل موج‌های مختلفی را نشان می‌دهند. اگر مغز سالم باشد، شکل و فرکانس امواج یکنواخت و منظم است. اما اگر مغز مشکل داشته باشد، شکل امواج نامنظم میشود.
فقط پزشک مغز و اعصاب می‌تواند جواب نوار مغز را بخواند. پزشک مغز و اعصاب با دیدن شکل موج‌ها و تغییرات فرکانس آن‌ها، عملکرد و اختلالات مغز را می‌فهمد.
می‌توانید با پزشک مغز و اعصاب آنلاین مشورت کنید تا درباره نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) و جواب آن اطلاعات بگیرید.
اصطلاحات نوار مغز
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) امواج مغزی را نشان می‌دهد. پزشکان با دیدن این امواج می‌توانند مغز را ارزیابی کنند. امواج مغزی به این دسته‌ها تقسیم می‌شوند:
- امواج گاما: این امواج زمانی ایجاد می‌شوند که مغز در حال یادگیری یا تحلیل چیزی باشد. این امواج نشان‌دهنده تمرکز و توجه هستند. اگر این امواج اختلال داشته باشند، ممکن است یادگیری و تمرکز مشکل شود.
- امواج بتا: این امواج زمانی ساطع می‌شوند که مغز در حال فعالیت‌های ذهنی مثل صحبت کردن باشد. این امواج در تفکر و حل مسئله مهم هستند. اگر این امواج نامنظم شوند، ممکن است اضطراب، وسواس و اختلالات خواب پیش بیاید.
- امواج آلفا: این امواج برعکس امواج بتا هستند و زمانی رخ می‌دهند که مغز استراحت، مدیتیشن، قدم زدن و غیره داشته باشد. اگر این امواج اختلال داشته باشند، ممکن است بی‌قراری و مشکلات دیگر ایجاد شود.
- امواج تتا: این امواج مربوط به خیال‌پردازی و ایده‌سازی ذهن هستند. زمانی که مغز به صورت خودکار و بدون درگیری ذهنی دستوراتی می‌دهد، امواج تتا منتشر می‌شوند.
- امواج دلتا: این امواج زمانی ایجاد می‌شوند که مغز در خواب عمیق و بدون رویا باشد. این امواج همیشه بزرگتر از صفر هستند. اگر این امواج صفر شوند، یعنی مغز مرده است.
- پزشکان با مشاهده این امواج در نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) می‌توانند مشکلات مغزی را تشخیص دهند.
نتیجه گیری
گرفتن نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) یکی از روش‌های موثر در تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به مغز است. این روش با استفاده از امواج الکتریکی کار میکند و هیچ خطری برای سلامت بدن و مغز انسان ندارد. به همین خاطر یک روش آزمایش مناسب و بی‌خطر است. پزشک مغز و اعصاب با نگاه کردن به نوار مغز می‌تواند اختلالات مختلفی را مانند بیماری صرع، تشنج، مشکلات حافظه، مشکلات خواب، تومور مغزی، زوال عقل، سکته مغزی و… شناسایی و بررسی کند. نوار مغز دارای انواع متفاوتی است و بسته به تشخیص پزشک مغز و اعصاب ممکن است از بیمار نوار مغزهای معمولی، نوار مغز خواب، پایشی یا تله‌متری گرفته شود. پیروی از نکاتی که پزشک قبل، هنگام و پس از گرفتن نوار مغز توصیه میکند، ضروری است.
سوالات رایج در حوزهی نوار مغز یا یا الکتروانسفالوگرام (EEG)
- با استفاده از نوار مغز چه بیماری‌هایی را میتوان تشخیص داد؟ نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) یک روش کارآمد برای تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف مغزی است. این روش با بررسی امواج الکتریکی مغز کار میکند و هیچ خطری برای سلامت مغز و بدن انسان ندارد. پزشک مغز و اعصاب با استفاده از نوار مغز می‌تواند بیماری‌هایی را مانند صرع، اختلالات تشنجی، آنسفالیت (التهاب مغز)، تومور مغزی، مشکلات حافظه، اختلالات خواب، دمانس یا زوال عقل، سکته مغزی شناسایی و درمان کند.
- ایا گرفتن نوار مغز برای بدن خطری دارد؟ نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) یک روش بر پایه امواج الکتریکی است که هیچ آسیبی به بدن و مغز انسان نمی‌زند.
- قبل از گرفتن نوار مغز باید چه ملاحظاتی را در نظر گرفت؟ شستن موها و سر، قطع داروهایی که نوار مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند (البته با مشاوره پزشک)، خودداری از مصرف کافئین و…
لیست پزشکان مرتبط:
محمدعلی صحراییانفلوشیپ تخصصی ام اس و متخصص مغز و اعصاب | تهران- مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید مسعود نبویفلوشیپ تخصصی ام اس | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس از کانادا | تهران
- شقایق عمرانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
