میگرن عصبی چیست؟ روش های درمان آن
میگرن عصبی یکی از شایع‌ترین و ناتوان‌کننده‌ترین انواع سردرد است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این نوع میگرن به دلیل عوامل عصبی و روانی ایجاد میشود و می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. در این مقاله، به بررسی عمیق میگرن عصبی، علل، علائم و روش‌های مؤثر درمان آن می‌پردازیم.
میگرن عصبی، علاوه بر درد شدید، می‌تواند علائمی همچون تهوع، حساسیت به نور و صدا و اختلالات بینایی را نیز به همراه داشته باشد. شناخت دقیق این بیماری و روش‌های مدیریت آن، می‌تواند به افراد مبتلا کمک کند تا زندگی روزمره خود را بهتر کنترل کنند و از شدت حملات میگرنی بکاهند. از جمله روش‌های درمانی که در این مقاله بررسی می‌شوند، می‌توان به داروهای تجویز شده، تغییرات سبک زندگی، و تکنیک‌های مدیریت استرس اشاره کرد.
در این مقاله با ما همراه باشید تا با جدیدترین اطلاعات و راهکارهای پزشکی برای مدیریت و درمان میگرن عصبی آشنا شوید و بتوانید زندگی بدون درد و آرام‌تری را تجربه کنید.
میگرن عصبی چیست؟
میگرن یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی و روانی است که باعث ایجاد نشانه‌های متنوعی مثل سردردهای نبض‌دار میشود.
سردردهای میگرنی معمولاً بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشند و می‌توانند از ملایم تا شدید باشند. برخی از افراد به طور متوسط دو تا چهار بار در ماه از این سردردها رنج می‌برند، اما برخی دیگر فقط چند بار در سال یا حتی کمتر با آنها مواجه می‌شوند. این بیماری به عنوان ششمین عامل ناتوانی در سطح جهانی شناخته شده است.
پس برای پاسخ به این سوال که میگرن عصبی شدید چه چیزی است، می‌توان گفت که میگرن یک حالت از بیماری‌های عصبی است که اغلب باعث سردردهای قوی میشود و معمولاً با دیدن برخی نشانه‌ها، می‌توان زمان شروع آن را تشخیص داد. در این نوشته به معرفی انواع، دلایل و راه‌های درمان میگرن عصبی خواهیم پرداخت. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر های مغز و اعصاب مراجعه کنید.
علت میگرن عصبی
میگرن یکی از اختلالات عصبی و روانی است که از تغییرات ژنتیکی در مغز ناشی میشود. در سال ۲۰۱۰، گروهی از محققان جهش همسانی را در ژن TRESK شناسایی کردند که شامل راهنمایی‌هایی برای یک کانال یون پتاسیم مشخص است. کانال‌های پتاسیم در حالت استراحت سلول‌های عصبی اهمیت زیادی دارند و جهش در آنها می‌تواند باعث کم‌فعالی سلول‌ها شود، به‌گونه‌ای‌که به میزان خیلی کمتری از درد واکنش نشان دهند.
میگرن عصبی چه علائمی دارد؟
سردرد می‌تواند نشانه‌ی اختلالات مختلفی باشد و نمی‌شود همه‌ی آنها را به میگرن عصبی نسبت داد. میگرن عصبی یک نوع سردرد شدید است که دارای علائم زیر است:
- دردی که به سرعت به بالاترین حد خود می‌رسد (سردرد فوری)
- سردردهایی که برای مدت طولانی تکرار و تشدید می‌شوند
- تب، علائم التهاب پوشش مغز (meningismus)، اختلال در شناخت، یا ترکیبی از این‌ها
- تغییر محسوس در الگوی معمول سردرد
- تورم و انباشت خون در اطراف عصب بینایی همراه با افزایش فشار داخل جمجمه (Papilledema)
- اختلال در عملکرد عصبی محلی
ولی میگرن برای هر فرد متفاوت است. در خیلی از افراد به شکل مراحلی رخ می‌دهد. این مراحل ممکن است شامل موارد زیر باشند:
مرحله‌ی پرودروم (Prodrome): این مرحله قبل از شروع سردرد میگرن عصبی رخ می‌دهد و حدود ۶۰ درصد از بیماران از آن رنج می‌برند. علائم پرودروم ممکن است چند ساعت یا چند روز قبل از سردرد ظاهر شوند و شامل موارد زیر هستند:
- حساسیت به نور، صدا یا بو
- خستگی
- تمایل یا بی‌تمایل به خوردن غذا
- تغییر در خلق و روحیه
- تشنگی زیاد
- نفخ
- یبوست یا اسهال
مرحله‌ی اورا (Aura) در میگرن عصبی:
این مرحله شامل علائم گفتاری، حرکتی و حسی است که نشان‌دهنده‌ی شروع سردرد میگرن عصبی هستند. اورا معمولاً قبل از سردرد اتفاق می‌افتد، اما ممکن است در طول یا حتی پس از سردرد هم دیده شود. اورا می‌تواند بین ۱۰ تا ۶۰ دقیقه طول بکشد و تقریباً ۱۵ تا ۲۰ درصد از بیماران میگرن عصبی از آن رنج می‌برند. علائم اورا ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- دیدن نقاط روشن یا اشعه
- هالوسیناسیون
- دیدن نقاط تاریک
- تغییر در حس بویایی یا چشایی
- دیدن خطوط انحنا دار یا نامنظم
- کاهش یا از دست رفتن حس پوست
- کور شدن موقت
- اختلال در گفتار
- سنگینی در بازو‌ها و پا‌ها
- شنیدن صدای ناهنجار در گوش (وزوز گوش)
مرحله‌ی حمله میگرن عصبی
این مرحله شامل سردرد میگرنی است که با یک درد نامشخص آغاز و به درد نبض‌دار تبدیل میشود. این درد معمولاً با فعالیت بدنی شدید‌تر میشود. درد میگرن عصبی ممکن است در یک نیمکره‌ی سر یا در هر دو نیمکره‌ی سر احساس شود یا از یک طرف سر به طرف دیگر منتقل شود. حدود ۸۰ درصد افراد از تهوع همزمان با سردرد رنج می‌برند و نیمی از این افراد علاوه بر سردرد، استفراغ هم دارند. رنگ‌پریدگی و ضعف عضلانی نیز می‌تواند از علائم دیگر این مرحله باشد.
مرحله‌ی پست‌دروم (Postdrome) در میگرن عصبی:
این مرحله ممکن است تا یک روز بعد از سردرد ادامه داشته باشد. علائم آن شامل موارد زیر هستند:
- احساس خستگی و بی‌حالی
- عصبانیت
- احساس خوشحالی غیرطبیعی
- درد یا ضعف عضلانی
- تمایل یا بی‌تمایل به خوردن غذا
- انواع میگرن عصبی
میگرن عصبی با اورا (میگرن عصبی پیچیده):
این نوع میگرن علاوه بر سردرد، شامل اورا نیز است. اورا یک مجموعه از تغییرات حسی و بینایی است که شامل دیدن نقاط تاریک و خطوط ناهموار، کاهش یا از دست رفتن حس در یک طرف بدن یا عدم توانایی در گفتار و … است. اورا معمولاً قبل از یا در حین میگرن رخ می‌دهد و می‌تواند بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد. اورا مرحله‌ی دوم از چهار مرحله‌ی میگرن است و هر فردی که آن را تجربه کند، می‌داند که آن یک نشانه‌ی قطعی از شروع سردرد شدید است.
میگرن عصبی بدون اورا (میگرن عصبی رایج): این نوع میگرن فقط شامل سردرد است و تشخیص آن می‌تواند سخت باشد زیرا علائم آن شبیه به چندین نوع دیگر میگرن است. درد نبض‌دار در یک طرف سر، حساسیت به نور (photophobia) ، ترس از صدا (phonophobia)، افزایش درد با فعالیت بدنی و تهوع و استفراغ همه از علائم معمول میگرن بدون اورا هستند.
میگرن عصبی بدون سردرد:
این نوع میگرن که میگرن خاموش یا آسفالژیک (Acephalgic) هم نامیده میشود، می‌تواند بسیار مضر باشد زیرا بدون سردرد، اورا و سایر علائم میگرن مانند سرگیجه و اختلالات بینایی، تهوع و سایر مراحل میگرن را دارد. اغلب کسانی که این نوع میگرن را دارند، سایر انواع میگرن را هم تجربه می‌کنند.
میگرن عصبی همی‌پلاژیک:
این نوع میگرن علائمی شبیه به سکته‌ی مغزی دارد. افرادی که این نوع میگرن را دارند در یک طرف بدن ضعف می‌کنند که معمولاً با اورا و تغییرات حسی و بینایی مانند سوزن‌سوزن شدن یا کاهش حس در یک طرف بدن همراه است. میگرن همی‌پلاژیک می‌تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. مانند اورای معمولی بدون سردرد، میگرن همی‌پلژیک هم همیشه شامل سردرد شدید نیست.
میگرن عصبی شبکیه:
این نوع میگرن زمانی رخ می‌دهد که سردرد باعث کور شدن موقت در یک چشم میشود. میگرن شبکیه در زنان در دوران باروری رایج است و می‌تواند از یک دقیقه تا چند ماه طول بکشد، اما معمولاً قابل برگشت است. میگرن عصبی چشمی ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک مشکل جدی‌تر باشد و کسانی که آن را دارند باید به یک متخصص مراجعه کنند.
میگرن عصبی مزمن:
این نوع میگرن زمانی رخ می‌دهد که بیش از ۱۵ روز در ماه سردرد داشته باشید. این نوع از میگرن در بسیاری از روزها شبیه به میگرن معمولی است، اما ممکن است شدت علائم و سردرد در هر روز متفاوت باشد. بسیاری از بیماران مبتلاء به میگرن مزمن بیش از ۱۰ تا ۱۵ روز در ماه از داروهای ضد سردرد حاد استفاده می‌کنند که این امر ممکن است باعث افزایش سردردها شود.
عوارض میگرن عصبی
خطرات میگرن عصبی: میگرن عصبی می‌تواند عواقب جدی‌ای داشته باشد و ممکن است باعث شود که افراد از مشکلات زیر رنج ببرند:
- افسردگی و اضطراب در اثر میگرن عصبی: افرادی که میگرن دارند احتمال دارد بیشتر از سایرین به دو اختلال افسردگی و اضطراب مبتلاء شوند. این ممکن است به خاطر سردرد شدید مداوم یا سایر نشانه‌های این بیماری باشد.
- سرگیجه و میگرن عصبی: میگرن عصبی معمولاً باعث میشود که افراد احساس سرگیجه یا عدم تعادل کنند. سرگیجه همراه با میگرن معمولاً در افرادی که گرایش به بیماری‌های حرکتی دارند، پیش می‌آید.
- بی‌خوابی در اثر میگرن عصبی: درد و رنج ناشی از میگرن عصبی می‌تواند باعث شود که افراد از اختلالات خواب دچار شوند. همچنین این بیماری می‌تواند ساعات خواب را بهم بزند و به همین دلیل میگرن عصبی شدید و بی‌خوابی با هم ارتباط مستقیم دارند.
- تهوع و استفراغ در میگرن عصبی: تهوع و استفراغ از نشانه‌های متداول میگرن عصبی هستند. علت آن ممکن است به ماده شیمیایی‌ای به‌نام سروتونین برمی‌گردد که به هورمون “احساس خوب” شهرت دارد. افرادی که میگرن دارند ممکن است سطح سروتونین کمی داشته باشند.
- سندروم سروتونین در میگرن عصبی: دارو‌هایی که تریپتان (Triptans) نام دارند و برای کاهش درد میگرن عصبی استفاده می‌شوند، ممکن است با داروهای دیگری که سطح سروتونین را بالا می‌برند، مانند داروهای ضد افسردگی معمول، تداخل پیدا کنند. این تداخل می‌تواند علائم خطرناکی مانند بی‌قراری، گیجی، اسهال، پرش عضلات و ضربان قلب زیاد را ایجاد کند.
- مشکلات گوارشی در اثر میگرن عصبی: برای درمان میگرن عصبی در خانه می‌توان از مسکن‌های بدون نسخه مانند آسپرین یا ایبوپروفن بهره گرفت. اما مصرف بیش از حد یا طولانی مدت این داروها و همچنین سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است باعث زخم، درد معده یا خونریزی شوند.
- سردردهای برگشتی بعد از میگرن عصبی: سردردهای برگشتی (Rebound headaches)، یکی از عوارض مربوط به دارو هستند. برخی از داروهای میگرن (مانند قرص میگرن عصبی دارای کافئین) ممکن است سردرد را بدتر کنند. استامینوفن، مسکن‌های ترکیبی مانند Excedrin و قرص‌های خواب‌آور هم اگر زیاد مصرف شوند، همین اثر را دارند.
میگرن عصبی در کودکان
متاسفانه آمار نشان می‌دهد که میگرن عصبی در کودکان رایج است و معمولاً نیمی از کودکانی که این بیماری را دارند، قبل از ۱۲ سالگی با اولین حمله روبرو می‌شوند. سابقه‌ی خانوادگی، جنسیت، استرس، کمبود خواب و آب بدن و رژیم غذایی نامناسب در ابتلای کودکان به این بیماری تأثیر دارند. به‌همین دلیل با کاهش محرک‌های غذایی و داشتن یک رژیم سالم، کم کردن استرس و استفاده از برخی از دارو‌هایی که پزشک متخصص تجویز می‌کند، می‌توان این بیماری را کنترل کرد.
آیا میگرن عصبی درمان پذیر است؟
برخی از افرادی که میگرن دارند می‌توانند زمان شروع سردرد را پیش‌بینی کنند و با استفاده از روش‌های ساده‌ی درمانی قبل از سردرد، آن را کاهش دهند. این روش‌ها شامل مواردی مانند خوردن، نوشیدن کافئین یا گرفتن داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن یا انجام مدیتیشن است. هنگامی که سردرد متوسط یا شدید باشد، نیاز به درمان بیشتری است. اکثر داروهای موثر برای سردرد، زمانی که به‌موقع مصرف شوند، می‌توانند سردرد را قبل از اینکه بسیار شدید شود، مهار کنند.
میگرن عصبی و راه‌های درمان آن در خانه
میگرن عصبی می‌تواند در خانه درمان شود اگر سردرد ساده باشد. برخی از بیماران از مسکن‌های ساده بدون نسخه به همراه کافئین برای کاهش درد میگرن استفاده می‌کنند. سایر بیماران از داروهای تجویزی که تریپتان نام دارند برای درمان کامل میگرن بهره می‌برند. تریپتان‌ها می‌توانند به صورت قرص، تزریق یا اسپری بینی مصرف شوند. این داروها برای بیمارانی که سابقه سکته‌ی مغزی، حمله‌ی قلبی یا سایر بیماری‌های عروقی دارند، مناسب نیستند. به‌همین دلیل باید از درمان خودسرانه میگرن پرهیز کرد تا سردردهای برگشتی ایجاد نشود. زیرا استفاده زیاد از این داروها می‌تواند باعث شود که سردردهای گاه به گاه مزمن شوند.
درمان میگرن عصبی با طب سنتی
میگرن عصبی باید توسط پزشک متخصص تشخیص و درمان شود و بسته به نوع میگرن، روش‌های درمان متفاوتی وجود دارد. اما برخی از روش‌های درمان میگرن عصبی با داروی گیاهی عبارتند از:
- روغن اسطوخودوس
- روغن نعناع
- زنجبیل
- تخم گشنیز
- گل مینا
- رزماری
- بومادران
همچنین برای درمان میگرن عصبی در طب سنتی می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- نوشیدن دم‌کرده‌ی سنبل‌الطیب و گل‌گاو‌زبان برای کم کردن درد
- نوشیدن چای نعناع با عسل
- استنشاق عصاره‌ی اسطوخودوس
- نوشیدن دم‌کرده‌ی بابونه
- نوشیدن مخلوط فلفل قرمز، آب گرم و عسل
- نوشیدن دم‌کرده‌ی ریحان، آویشن، لیمو و برگ درخت گلابی
کلام آخر:
میگرن عصبی می‌تواند سردردهای شدیدی را ایجاد کند، اما علم روش‌های درمان میگرن عصبی را بهتر کشف کرده است. میگرن عصبی دارای انواع متنوعی است و هر نوع نیاز به درمان مخصوص خود دارد. پس اگر این بیماری را دارید، باید قبل از هر کاری با یک پزشک متخصص صحبت کنید.
سوالات رایج در این حوزه:
- آیا میگرن عصبی خطرناک است؟ میگرن عصبی دارای انواع متنوعی است. در برخی از انواع آن ممکن است علائم دیگری مانند سکته‌ی مغزی، مشکل قلبی، افسردگی، اضطراب، فیبرومیالژیا (Fibromyalgia) و … نیز وجود داشته باشد که می‌توانند خطرناک باشند.
- برای درمان و بهبود میگرن عصبی چه موادی پیشنهاد میشود؟ برای کاهش سردردها، می‌توان از داروهای ضد درد بدون نیاز به نسخه (مثل ایپوبروفن) استفاده کرد ولی برای درمان سردردهای سبک، گیاهان دارویی و چای‌های گرم هم مفید هستند. اگر سردرد شدید و مداوم باشد، باید به پزشک مراجعه کرد و داروی مناسب را دریافت کرد.
- آیا هر سر دردی به عنوان میگرن تلقی میشود؟ میگرن یک نوع سردرد نیست و ممکن است همراه با سردرد یا بدون آن اتفاق بیفتد. برای معلوم شدن علت سردرد، لازم است که به پزشک مشورت کنید.
لیست پزشکان مرتبط:
مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- اکبر سلطان زادهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- شیرین بهبهانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
