تفاوت درد معده و روده | علائم و نشانه‌ها
دردهای شکمی یکی از شایع‌ترین مشکلاتی هستند که بیشتر افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. اما آیا می‌دانید محل دقیق این دردها میتواند نشان‌دهنده منشأ آن باشد؟ تفاوت درد معده و روده یکی از موضوعاتی است که دانستن آن میتواند به درک بهتر وضعیت سلامت شما کمک کند. شناخت علائم خاص هر یک از این مشکلات، به شما کمک میکند که به موقع برای درمان اقدام کنید و از بروز عوارض جدی‌تر پیشگیری نمایید.
در این مطلب به‌طور کامل تفاوت درد معده و روده را بررسی می‌کنیم و نشانه‌های هشداردهنده هر کدام را توضیح می‌دهیم. پس با مجله دکتریاب همراه باشید.
درد معده چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟
درد معده یکی از رایج‌ترین انواع دردهای گوارشی است که معمولاً در ناحیه بالای شکم، درست زیر قفسه سینه احساس میشود. این درد میتواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود؛ از سوزش خفیف و ناراحتی گرفته تا دردهای تیز و ناگهانی. شدت و نوع این درد معمولاً به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد.
نشانه‌های رایج درد معده
- احساس سوزش در ناحیه بالای شکم (اغلب به آن سوزش معده گفته میشود)
- نفخ و احساس پری پس از خوردن مقدار کمی غذا
- حالت تهوع یا استفراغ
- بی‌اشتهایی و احساس سیری زودهنگام
- دردی که با مصرف غذا یا داروهای ضد اسید کاهش می‌یابد
- در برخی موارد، مشاهده خون در استفراغ یا مدفوع (نشانه‌ای جدی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد)
اگر این دردها به‌صورت مکرر تکرار می‌شوند یا با علائم هشداردهنده همراه هستند، باید بررسی‌های دقیق‌تری توسط پزشک انجام شود. در غیر این صورت، ممکن است مشکلاتی مانند زخم معده، التهاب معده یا رفلاکس اسید مطرح باشد.
علائم اصلی درد روده کدامند؟
درد روده معمولاً در ناحیه میانی یا پایین شکم احساس میشود و اغلب به شکل دلپیچه، کرامپ‌های عضلانی و دردهای مبهم بروز میکند. این درد میتواند کوتاه‌مدت یا مزمن باشد و معمولاً با تغییر در اجابت مزاج همراه است. شناخت دقیق این علائم کمک میکند مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، التهاب روده و عفونت‌های گوارشی سریع‌تر تشخیص داده شوند.
علائم شایع درد روده
- دردهای پیچشی و متناوب در ناحیه پایین شکم
- نفخ شدید و احساس فشار در شکم
- تغییر در الگوی دفع مدفوع (یبوست یا اسهال مکرر)
- احساس تخلیه ناقص پس از اجابت مزاج
- وجود مخاط یا خون در مدفوع (نیازمند بررسی فوری پزشکی)
- صداهای غیرمعمول و غرغر شکم (بهویژه هنگام گرسنگی یا بعد از غذا خوردن)
در صورتی که این علائم به‌طور مداوم ادامه داشته باشند یا با علائم هشداردهنده مانند کاهش وزن غیرمنتظره و ضعف عمومی همراه شوند، مراجعه به پزشک ضروری است.
مهم‌ترین تفاوت‌های درد معده و درد روده در چیست؟
درد معده و درد روده هر دو به‌عنوان دردهای گوارشی شناخته می‌شوند، اما از نظر محل بروز، نوع علائم، زمان ایجاد و ارتباط با وعدههای غذایی تفاوت‌های مشخصی دارند. شناخت این تفاوت‌ها کمک میکند منشأ درد به درستی تشخیص داده شود و اقدامات درمانی مؤثرتری انجام گیرد.
تفاوت‌های اصلی درد معده و درد روده
| ویژگی‌ها | درد معده | درد روده |
|---|---|---|
| محل بروز درد | قسمت بالایی شکم، زیر قفسه سینه | بخش میانی یا پایین شکم |
| نوع درد | سوزشی، سنگینی، گاهی تیرکشنده | کرامپی، دلپیچه، پیچشی |
| ارتباط با غذا | معمولاً پس از خوردن غذا یا در حالت ناشتا تشدید میشود | اغلب پس از خوردن برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها، بهویژه غذاهای نفاخ تشدید میشود |
| علائم همراه | سوزش معده، تهوع، استفراغ، رفلاکس اسید | نفخ شدید، تغییر در اجابت مزاج، اسهال یا یبوست، صداهای غیرمعمول شکم |
| زمان بروز درد | بیشتر بلافاصله قبل یا بعد از غذا خوردن | معمولاً چند ساعت پس از صرف غذا یا در طول روز به‌صورت متناوب |
| واکنش به داروها | معمولاً با داروهای ضد اسید تسکین می‌یابد | بیشتر با تنظیم رژیم غذایی و مصرف داروهای ضد اسپاسم بهبود می‌یابد |
اگر دردهای شکمی شما به‌طور مداوم ادامه دارند یا با علائم خطرناک همراه هستند، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب توصیه میشود.
محل دقیق درد معده و روده روی شکم کجاست؟
محل دقیق درد معده و روده معمولاً به نوع مشکل و ناحیه درگیر بستگی دارد، اما به‌طور کلی می‌توان آن را این‌گونه توضیح داد:
محل دقیق درد معده
- ناحیه: بخش فوقانی شکم، زیر استخوان‌های دنده و کمی متمایل به سمت چپ
- نوع درد: سوزشی، سنگینی، یا فشار (معمولاً به آن سوزش سر دل یا رفلاکس گفته میشود)
- زمان بروز: بیشتر بعد از خوردن غذا، زمانی که معده پر است یا در حالت ناشتا
- دلایل شایع:
- زخم معده
- التهاب معده (گاستریت)
- رفلاکس معده به مری
- سوءهاضمه
محل دقیق درد روده
- ناحیه:
- روده کوچک: بخش میانی شکم
- روده بزرگ: نواحی اطراف ناف، پهلوها و بخش پایینی شکم
- نوع درد: دلپیچه، دردهای کرامپی و متناوب
- زمان بروز: معمولاً بعد از خوردن غذاهای خاص، هنگام نفخ، یا پیش از دفع مدفوع
- دلایل شایع:
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- عفونت‌های رودهای
- یبوست یا اسهال
- بیماریهای التهابی روده مانند کولیت و کرون
درد معده بیشتر در چه شرایطی ایجاد میشود؟
درد معده معمولاً زمانی ایجاد میشود که عواملی باعث تحریک، التهاب یا آسیب به دیواره معده شوند. این شرایط می‌توانند گذرا و بی‌خطر یا نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر در دستگاه گوارش باشند. شناخت شرایطی که منجر به درد معده میشود، کمک میکند از بروز آن پیشگیری کرده یا سریع‌تر درمان مناسب را آغاز کنید.
شرایط شایع ایجاد درد معده
- خوردن غذاهای تحریککننده:
مصرف غذاهای چرب، سرخ‌شده، پرادویه، ترش و حاوی کافئین میتواند اسید معده را افزایش داده و موجب درد شود. - خالی ماندن معده برای مدت طولانی:
گرسنگی زیاد و نداشتن وعدههای غذایی منظم، اسید معده را مستقیماً به دیواره آن می‌رساند و باعث سوزش و درد میشود. - استرس و اضطراب:
تنش‌های عصبی یکی از عوامل تشدید مشکلات گوارشی است و میتواند باعث افزایش اسید معده و ایجاد درد شود. - مصرف برخی داروها:
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین، اگر بدون محافظت از معده مصرف شوند، می‌توانند به آن آسیب برسانند. - عفونت هلیکوباکتر پیلوری:
این باکتری یکی از دلایل شایع زخم معده و دردهای مزمن گوارشی است. - ریفلاکس اسید معده به مری (GERD):
بازگشت اسید معده به مری باعث سوزش سر دل و درد در ناحیه بالای شکم میشود. - ابتلا به زخم معده یا التهاب معده (گاستریت):
این مشکلات معمولاً دردهای شدید و مداومی در قسمت بالایی شکم ایجاد می‌کنند.
در صورتی که درد معده مکرر است یا با علائم جدی مانند استفراغ خونی، کاهش وزن ناگهانی و مشکلات در بلع همراه است، حتماً باید توسط پزشک بررسی شود.
چه زمانی درد روده به سراغ شما می‌آید؟
درد روده معمولاً زمانی ایجاد میشود که عملکرد طبیعی روده‌ها دچار اختلال شود یا در نتیجه تحریک و التهاب، سیگنال‌های درد به مغز ارسال گردد. این دردها می‌توانند به دلایل ساده و موقتی یا ناشی از بیماریهای مزمن و جدی‌تر رخ دهند. آگاهی از زمان‌هایی که این دردها بروز می‌کنند، به شما کمک میکند علت آن را بهتر شناسایی کنید.
زمان‌های شایع بروز درد روده
- پس از مصرف غذاهای نفاخ یا تحریککننده:
خوردن غذاهای پرچرب، تند، سرخ‌شده، حبوبات، کلم و نوشیدنی‌های گازدار میتواند باعث افزایش گاز و دردهای کرامپی شود. - قبل یا هنگام دفع مدفوع:
بسیاری از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) پیش از اجابت مزاج، دردهای دلپیچه و گرفتگی شکم را تجربه می‌کنند. - در زمان استرس و اضطراب:
تنش‌های عصبی می‌توانند عملکرد روده‌ها را مختل کنند و باعث بروز دل‌درد، اسهال یا یبوست شوند. - در دوره‌های قاعدگی (ویژه بانوان):
تغییرات هورمونی میتواند منجر به تحرک بیش از حد یا کاهش فعالیت روده‌ها شود و دردهایی مشابه درد روده ایجاد کند. - پس از ابتلا به عفونت‌های گوارشی:
بیماری‌هایی مانند گاستروانتریت می‌توانند باعث التهاب روده و دردهای شدید به همراه اسهال شوند. - در زمان یبوست مزمن:
انباشت مدفوع در روده، فشار زیادی به دیواره آن وارد میکند که موجب درد و احساس سنگینی میشود.
اگر این دردها مداوم هستند یا همراه با نشانه‌هایی مانند خون در مدفوع، کاهش وزن بی‌دلیل یا ضعف عمومی ظاهر می‌شوند، لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
آیا گاز معده و نفخ شکم نشانه درد روده است؟
در بسیاری از موارد، گاز معده و نفخ شکم می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات مربوط به روده‌ها باشند. هرچند این علائم گاهی به دلیل اختلالات معده نیز ایجاد می‌شوند، اما معمولاً زمانی که با دلپیچه، تغییر در اجابت مزاج و صداهای غیرمعمول شکم همراه هستند، منشأ آن بیشتر به روده‌ها مربوط میشود.
چرا گاز و نفخ به درد روده ارتباط دارد؟
- تجمع گاز در روده بزرگ:
زمانی که هضم غذا به درستی انجام نمی‌شود، گاز در بخش‌های مختلف روده تجمع پیدا میکند و باعث فشار و درد در ناحیه پایین شکم میشود. - اختلال در فلور میکروبی روده (باکتری‌های مفید):
برهم خوردن تعادل باکتری‌های روده میتواند باعث افزایش تخمیر مواد غذایی و تولید بیش از حد گاز شود. - سندرم روده تحریک‌پذیر:
یکی از شایع‌ترین دلایل گاز زیاد و نفخ شکم است که معمولاً با دردهای کرامپی، دلپیچه و تغییر در الگوی دفع مدفوع همراه میشود. - مصرف غذاهای نفاخ و دیر هضم:
حبوبات، برخی سبزیجات مانند کلم و گل کلم، نوشیدنی‌های گازدار و غذاهای پرچرب می‌توانند مستقیماً باعث افزایش گاز روده شوند.
اگر گاز و نفخ شکم به‌طور مداوم همراه با دردهای شکمی، تغییرات در دفع مدفوع (یبوست یا اسهال) و کاهش کیفیت زندگی همراه است، باید برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید. در غیر این صورت، تنظیم رژیم غذایی و مدیریت استرس میتواند به بهبود این مشکل کمک کند.
چگونه نوع درد را تشخیص دهیم؛ معده یا روده؟
تشخیص این‌که منشأ درد شکمی از معده است یا روده، نیازمند توجه به محل درد، نوع آن، شرایط تشدید یا کاهش درد و علائم همراه است. اگر این نکات را به‌درستی بررسی کنید، می‌توانید تا حد زیادی حدس بزنید منشأ درد از کدام ناحیه است.
روش‌های تشخیص نوع درد
1. بررسی محل درد
- درد معده:
- معمولاً در قسمت بالایی شکم، زیر قفسه سینه و کمی متمایل به چپ احساس میشود.
- درد روده:
- اغلب در ناحیه میانی یا پایین شکم، پهلوها و اطراف ناف ظاهر میشود.
2. توجه به نوع و کیفیت درد
- درد معده:
- به‌صورت سوزش، فشار، سنگینی یا گاهی تیرکشنده است.
- درد روده:
- معمولاً به شکل کرامپ، دلپیچه و دردهای پیچشی بروز میکند.
3. ارتباط درد با غذا خوردن
- درد معده:
- پس از خوردن غذاهای سنگین، چرب، ترش یا در حالت ناشتا تشدید میشود.
- درد روده:
- بیشتر پس از مصرف غذاهای نفاخ یا در شرایط استرس و اضطراب بروز میکند.
4. بررسی علائم همراه
- درد معده:
- سوزش سر دل، رفلاکس اسید، تهوع، استفراغ و حس سیری زودهنگام.
- درد روده:
- نفخ شدید، صداهای غرغر شکم، تغییر در اجابت مزاج (اسهال یا یبوست)، وجود مخاط یا حتی خون در مدفوع.
5. زمان بروز درد
- درد معده:
- بیشتر بلافاصله قبل یا بعد از وعدههای غذایی.
- درد روده:
- معمولاً چند ساعت پس از خوردن غذا یا هنگام اضطراب و فشار روانی.
اگر درد شما همراه با علائم هشداردهنده مانند استفراغ خونی، کاهش وزن ناگهانی، ضعف شدید یا وجود خون در مدفوع است، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد، برای تشخیص دقیق، انجام آزمایش‌های تخصصی مانند آندوسکوپی یا کولونوسکوپی ضروری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
گاهی اوقات دردهای شکمی ناشی از مشکلات ساده و گذرا هستند، اما در برخی شرایط، این دردها می‌توانند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشند که نیاز به بررسی فوری دارد. شناخت زمان مناسب برای مراجعه به پزشک، از بروز عوارض خطرناک جلوگیری میکند.
در این موارد باید به پزشک مراجعه کنید:
درد شدید و ناگهانی شکم:
بهویژه اگر همراه با بی‌قراری، تعریق سرد یا ضعف شدید باشد.
وجود خون در استفراغ یا مدفوع:
این میتواند نشانه زخم‌های گوارشی، خونریزی داخلی یا مشکلات جدی روده باشد.
کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل مشخص:
کاهش وزن همراه با دردهای شکمی میتواند هشداردهنده بیماری‌هایی مانند سرطان معده یا روده باشد.
درد مداوم و طولانی‌مدت شکم (بیش از چند روز):
اگر درد مزمن است و با تغییر سبک زندگی یا مصرف داروهای معمولی بهبود نمی‌یابد.
استفراغ مکرر یا عدم توانایی در نگه‌داشتن مایعات:
این وضعیت میتواند منجر به کم‌آبی شدید بدن شود.
تب بالا همراه با درد شکم:
بهویژه اگر همراه با علائمی مانند لرز، ضعف شدید و بی‌اشتهایی باشد.
نفخ شدید و عدم دفع گاز یا مدفوع برای بیش از ۲۴ ساعت:
این وضعیت میتواند نشانه انسداد روده باشد که نیاز به مداخله فوری دارد.
اگر دردهای شکمی شما شدید، غیرعادی، مداوم یا همراه با علائم هشداردهنده است، نباید در مراجعه به پزشک تعلل کنید. تشخیص به‌موقع میتواند از پیشرفت بیماریهای جدی و پرهزینه جلوگیری کند.
روش‌های خانگی کاهش درد معده و روده
برای تسکین دردهای خفیف معده و روده، می‌توانید از برخی روش‌های خانگی و تغییرات ساده در سبک زندگی استفاده کنید. این روش‌ها معمولاً برای مشکلات موقت و غیرحاد مؤثر هستند، اما اگر درد شدید و مداوم است، باید به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های خانگی برای کاهش درد معده
- نوشیدن دمنوشهای گیاهی ملایم:
- دمنوش بابونه، نعناع، زنجبیل و رازیانه می‌توانند به آرامش معده و کاهش التهاب کمک کنند.
- استفاده از کمپرس گرم روی شکم:
- گرما باعث شل شدن عضلات معده و کاهش درد میشود.
- پرهیز از غذاهای تحریککننده:
- مواد غذایی تند، ترش، چرب و نوشیدنی‌های کافئین‌دار را کاهش دهید.
- خوردن وعدههای غذایی سبک و کم‌حجم:
- معده را از پرخوری و هضم سنگین دور نگه دارید.
- استفاده از عسل طبیعی:
- عسل خاصیت ضدالتهابی دارد و میتواند سوزش معده را تسکین دهد (یک قاشق عسل در یک لیوان آب ولرم مفید است).
روش‌های خانگی برای کاهش درد روده
- مصرف دمنوشهای ضدنفخ:
- دمنوش زیره، رازیانه و نعناع فلفلی در کاهش گاز و دلپیچه مؤثر است.
- افزایش مصرف فیبر ملایم:
- استفاده از منابع فیبر محلول مانند پوره سیب، موز رسیده و برنج سفید میتواند حرکات روده را تنظیم کند.
- نوشیدن آب کافی:
- هیدراته ماندن، به بهبود عملکرد روده و کاهش یبوست کمک میکند.
- انجام حرکات سبک و پیاده‌روی:
- فعالیت بدنی ملایم باعث تحریک حرکات طبیعی روده میشود.
- استفاده از روش‌های کاهش استرس:
- تمرین تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا میتواند از تشدید دردهای ناشی از اضطراب جلوگیری کند.
اگر با وجود این روش‌ها، درد شما ادامه پیدا کرد یا شدیدتر شد، نباید زمان را از دست بدهید و باید به پزشک مراجعه کنید. روش‌های خانگی برای تسکین دردهای موقتی مؤثر هستند، اما جایگزین درمان پزشکی در موارد جدی نخواهند بود.
رژیم غذایی مناسب برای تسکین دردهای گوارشی
یک رژیم غذایی مناسب میتواند نقش مهمی در تسکین دردهای گوارشی، بهویژه دردهای ناشی از معده و روده، داشته باشد. انتخاب مواد غذایی سبک، قابل‌هضم و ضدالتهاب، فشار را از سیستم گوارش کم میکند و به بهبود سریع‌تر کمک خواهد کرد.
مواد غذایی مفید برای کاهش درد معده
- غذاهای سبک و کمچرب:
مانند برنج سفید، نان تست ساده و سیب‌زمینی آب‌پز. این غذاها معده را تحریک نمی‌کنند و به هضم آسان کمک می‌کنند. - موز رسیده:
منبع خوبی از پتاسیم است و بافت نرم آن معده را تحریک نمی‌کند. - سوپ‌های ساده و کم‌چاشنی:
بهویژه سوپ مرغ با کمی هویج که به راحتی هضم میشود و معده را آرام میکند. - ماست پروبیوتیک:
حاوی باکتری‌های مفید است که تعادل میکروبی معده و روده را حفظ میکند. - دمنوشهای ملایم:
مانند بابونه، نعناع و زنجبیل که خاصیت ضدالتهابی و آرامبخش دارند.
مواد غذایی مفید برای کاهش درد روده
- فیبر محلول:
مانند سیب بدون پوست، موز رسیده و بلغور جو دوسر؛ این مواد به تنظیم حرکات روده کمک می‌کنند و باعث نرم شدن مدفوع می‌شوند. - پروبیوتیکها:
مصرف ماست، کفیر و مکمل‌های حاوی پروبیوتیک میتواند سلامت روده را بهبود ببخشد. - آب کافی:
نوشیدن آب در طول روز مانع از یبوست و خشکی روده میشود. - پرهیز از غذاهای نفاخ:
حبوبات، کلم، گل کلم، نوشابه‌های گازدار و غذاهای پرادویه را به حداقل برسانید. - استفاده از روغن زیتون:
در حد متعادل، به بهبود حرکات روده کمک میکند و خاصیت ضدالتهابی دارد.
نکات تکمیلی رژیمی:
- وعدههای غذایی خود را کوچک و در دفعات بیشتر مصرف کنید.
- غذا را خوب بجوید و سریع غذا خوردن را ترک کنید.
- از نوشیدن مایعات زیاد همراه با وعدههای غذایی خودداری کنید؛ مایعات را بین وعده‌ها مصرف کنید.
اگر دردهای گوارشی شما مزمن است، توصیه میشود زیر نظر متخصص تغذیه، یک رژیم دقیق‌تر و اختصاصی دریافت کنید.
سؤالات پرتکرار درباره تفاوت درد معده و درد روده
از کجا بفهمیم درد شکم مربوط به معده است یا روده؟
معمولاً درد معده در ناحیه بالای شکم و زیر قفسه سینه احساس میشود و اغلب با سوزش، سنگینی یا تهوع همراه است. در مقابل، درد روده بیشتر در بخش میانی یا پایین شکم و به‌صورت دلپیچه و کرامپ بروز میکند.
آیا نفخ بیشتر نشانه مشکل در روده است یا معده؟
نفخ میتواند به هر دو ناحیه مربوط باشد، اما اگر همراه با تغییر در دفع مدفوع، صداهای شکمی و دلپیچه باشد، بیشتر به مشکلات رودهای ارتباط دارد.
درد معده بیشتر چه زمانی بروز میکند؟
درد معده معمولاً قبل یا بلافاصله بعد از وعدههای غذایی، بهویژه پس از خوردن غذاهای چرب، سنگین یا ترش ظاهر میشود.
درد روده بیشتر چه زمانی ایجاد میشود؟
این درد معمولاً چند ساعت پس از غذا خوردن یا هنگام استرس و اضطراب بروز میکند و میتواند با اسهال، یبوست یا نفخ همراه باشد.
آیا نوع درد میتواند منشأ آن را مشخص کند؟
بله، دردهای سوزشی و سنگین معمولاً مربوط به معده هستند، در حالی که دردهای پیچشی، دلپیچه و کرامپی بیشتر به روده مربوط می‌شوند.
چه زمانی باید برای درد شکم به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد شدید، مداوم، همراه با علائمی مانند تب، استفراغ خونی، کاهش وزن بی‌دلیل یا وجود خون در مدفوع باشد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
آیا رژیم غذایی میتواند در کاهش این دردها مؤثر باشد؟
قطعاً بله. مصرف غذاهای سبک، کمچرب و پرهیز از مواد تحریککننده، میتواند به کاهش دردهای گوارشی کمک کند. نوشیدن دمنوشهای آرامبخش و مصرف پروبیوتیکها نیز مؤثر است.
لیست پزشکان مرتبط:
مهران بابایی فومشیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران- فرهاد زمانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- سید مؤید علویانفوق تخصص بیماریهای گوارش وکبد | تهران
- ناصر ابراهیمی دریانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- مهدی باباییفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- محسن امینیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- علیرضا سیاحفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- مهری پورآدینهفوق تخصص گوارش و کبد (آندوسکوپی، کولونوسکوپی، پلیپ روده و معده، بوتاکس) | تهران
- مهدی نیکخواهفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- مرتضی نایبیفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
