بیماری قند خون بالا یا دیابت چیست؟ نشانه‌ها و درمان دیابت
اگر شما جزء افرادی هستید که به دیابت مبتلا هستید یا پزشک تشخیص داده احتمال ایجاد بیماری دیابت در شما بالا می‌باشد، ضروری است اطلاعات کاملی درباره علائم این بیماری، نحوه پیشگیری از آن و روش‌های کنترل بیماری دیابت داشته باشید. در مطالب پیش رو سعی بر این است که درباره بیماری خطرناک دیابت ولی قابل کنترل توضیحات مفصلی ارائه دهیم و وش‌های موثر برای درمان بیماری دیابت را بیان کنیم.
اگر هر یک از علائم بیماری دیابت ظاهر شود به عنوان یک زنگ خطر به حساب می‌آید. در نتیجه اگر در بدن شما نشانهای از این بیماری وجود دارد، ضروری است که به دکتر داخلی یا دکتر غدد و متابولیسم مراجعه کنید.
دیابت چیست؟
تعریف دیابت به زبان ساده! وقتی در بدن شما، قند خون بیشتر از حد طبیعی باشد، خون بدن شما از حالت عادی شیرین تر است! در نتیجه به بیماری قند مبتلا شده‌اید!
دیابت یکی از بیماریهای شایع مربوط به غدد است که به متابولیسم بدن (متابولیکی) مربوط میشود و با سطح گلوکز بدن (قند خون) همراه می‌باشد و اگر در ترشح انسولین و یا عملکرد آن نقصی ایجاد شود بیماری دیابت بوجود می‌آید. اگر گلوکز به سطح بالایی در بدن برس (هیپرگلیسمی) باعث مشکلات جدی در سلامتی می‌گردد.
به طور کلی انسولین یکی از هورمون‌های بدن است که از غددی که در پشت و زیر معده به نام پانکراس وجود دارند ترشح میشود. این هورمون از پانکراس به جریان خون منتقل میشود. انسولین در گردش خون باعث وارد شدن قند به سلول‌های بدن میشود و موجب کاهش مقدار قندی که در خون است می‌گردد. همانگونه که قند خون کاهش پیدا می‌کند ترشح انسولین نیز از غده پانکراس کم میشود.
از سوی دیگر گلوکز یا همان قند خون برای یک ماده مغذی حیاتی و ضروری برای بدن شما می‌باشد که باعث فراهم کردن انرژی لازم به منظور عملکرد مناسب سلول‌ها میشود. همچنین منبع اصلی سوخت برای مغز این ماده می‌باشد.
زمانی که قند خون در بدن افزایش یابد (به طور مثال بعد از غذا خوردن)، از غدد پانکراس هورمون انسولین آزاد می‌گردد تا گلوکز را به سلول‌های بدن انتقال دهد و باعث کاهش سطح گلوکز شود. در افرادی که دیابت دارند عدم پاسخ به هورمون انسولین و یا عدم تولید کافی این هورمون باعث هیپرگلیسمی میشود. بیماری دیابت یک بیماری مزمن است یعنی با وجود کنترل این بیماری، در تمام عمر همراه فرد می‌باشد.
انواع دیابت
این بیماری دارای انواع مختلفی است که کنترل و درمان این بیماری به نوع دیابت بستگی دارد. دیابت طولانی مدت و مزمن دارای دو نوع دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 می‌باشد. شرایط بالقوه برگشت پذیر یعنی شرایطی که قند خون در بدن شما از حد طبیعی بالاتر است ولی به اندازه‌ای نیست که دیابت محسوب شود، مرحله پیش دیابت می‌باشد.
نوع دیگری از دیابت، دیابت بارداری می‌باشد که در طول دوره بارداری اتفاق می‌افتد، اما بعد از اینکه نوزاد به دنیا آمد ممکن است از بین رود. علت دیابت به انواع مختلف آن بستگی دارد و نیز شرایطی که باعث شده این بیماری ایجاد شود. در ادامه مطالب علت‌های ایجاد هرکدام توضیح داده خواهد شد.
انواع دیابت به سه دسته اصلی تقسیم میشود که عبارت‌اند از:
- دیابت نوع ۱
- دیابت نوع ۲
- دیابت بارداری
در ادامه مطلب با انواع بیماری دیابت و اصطلاحاتی که درباره این بیماری استفاده میشود. همراه ما باشید.
1- دیابت نوع یک
دیابت نوع 1 در هر سنی ممکن است ایجاد شود. ولی در کودکان و نوجوانان، بیشتر گزارش شده است. بدن فردی که به دیابت نوع 1 مبتلاست انسولین را به مقدار بسیار کم تولید می‌کند و حتی گاهی بدن نمی‌تواند انسولین بسازد. افراد مبتلا به نوع 1 برای اینکه سطح گلوکز خون خود را کنترل کند نیاز به تزریق روزانه انسولین دارند.
دیابت نوع 1 ه دیابت نوجوانان نیز معروف است، هنگامی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند هورمون انسولین تولید کند. این بیماری یک نوع بیماری خودایمنی می‌باشد، در ابیماری‌های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن با تولید اشتباهی آنتی بادی و سلول التهابی باعث آسیب رساندن به بافت‌های بدن میشود. افرادی که دیابت نوع 1 دارند سلول‌هایی که مسئول تولید هورمون انسولین می‌باشند (سلول‌های بتای پانکراس) به اشتباه توسط سیستم ایمنی به طور ناخواسته تخریب می‌گردند.
این امر منجر به پایین آمدن سطح انسولین می‌گردد و یا باعث میشود انسولین تولید نگردد. آنتی‌بادی‌های ضد کلوتامین دکربوکسیلاز، آنتی‌بادی ضد انسولین و آنتی‌بادی‌های ضد سلولی برخی از آنتی بادی هایی هستند که در دیابت نوع 1 وجود دارند. اینگونه به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی باعث ایجاد دیابت نوع 1 میشود.
مشاهده شده است که در دیابت نوع 1، اضافه وزن تاثیر چندانی ندارد. به دیابت نوع 1، دیابت وابسته به انسولین نیز گفته میشود یعنی افراد لازم است برای زنده ماندن باید روزانه هورمون انسولین را به طور مصنوعی دریافت کنند. عوامل خطر برای این بیماری شامل موارد زیر است:
- سابقه خانوادگی
- جغرافیا و محل زندگی
- فاکتورهای محیطی
- حضور پروتئین‌های سیستم ایمنی بدن (آنتی‌بادی‌ها)
- بیماریهای پانکراس و غدد داخلی بدن
تزریق روزانه انسولین و یا استفاده از پمپ انسولین و شمارش کربوهیدرات و بررسی قند خون از کارهایی است که برای درمان دیابت نوع 1 استفاده میشود.
آیا بارداری برای زنانی که به دیابت مبتلا هستند خطرناک است؟
این یک باور بسیار اشتباه می‌باشد. افراد دیابتی می‌توانند یک بارداری طبیعی و سالم داشته باشند فقط ضروری است که قبل از انجام هر کاری باید قند خون خود را کنترل کنند. حدود ۳ تا ۶ ماه قبل از حاملگی مشورت با پزشک الزامی است تا به شما دستورالعمل‌های لازم را بدهد. برای اینکه یک بارداری سالم داشته باشید باید رژیم غذایی خود را به خوبی رعایت کنید تا میزان قند خون در بدن شما به خصوص میزان قند خون در دیابت نوع 2 به یک حد مناسب برسد.
۲. دیابت نوع دو چیست؟
این نوع دیابت بیشتر در بزرگسالان شایع می‌باشد. میزان زیادی حدود 90 درصد از بیماریهای دیابت به دیابت نوع 2 مربوط است.
این نوع در بزرگسالان بیشتر شایع است. حدود ۹۰% از کل موارد دیابت مربوط به این نوع است. در نوع ۲ بدن بیمار انسولین تولید می‌کند، اما نمی‌تواند از این انسولین به‌خوبی استفاده کند. اولین روش درمان برای دیابت نوع ۲ تغییر سبک زندگی است. باید فعالیت بدنی را در برنامه جای داد و رژیم غذایی سالم انتخاب کرد. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری پس از گذشت مدتی به داروهای خوراکی نیاز پیدا می‌کنند.
«Type 2 diabetes is the most common type. It is high blood sugar levels due to your body not making enough of a hormone called insulin, or what it makes not working properly — known as insulin resistance». ترجمه فارسی:
«شایع‌ترین نوع بیماری دیابت، دیابت نوع ۲ است. سطح قند خون بالا به این دلیل است که بدن شما به اندازه کافی هورمونی به نام انسولین تولید نمی‌کند، یا چیزی که باعث میشود به درستی کار نکند، که به عنوان مقاومت به انسولین شناخته میشود، دلیل بروز آن است».
از سایت diabetes.org
در مرحله پیش‌دیابتی (که می‌تواند به دیابت نوع ۲ منجر شود) و در دیابت نوع دو، سلول‌های شما به اثر انسولین مقاوم می‌شوند در واقع بر خلاف نوع ۱ در حالی‌که غده پانکراس هنوز انسولین را تولید می‌کند، سلول‌های بدن به طور موثری به آن پاسخ نمی‌دهند و به جای انتقال گلوکز به سلول‌هایی که به انرژی نیاز دارند، گلوکز در جریان خون شما باقی می‌ماند.
دلیل این نوع از بیماری نیز ناشناخته است، هرچند اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در ایجاد دیابت نوع دو نقش دارند. داشتن اضافه وزن به شدت با پیشرفت آن ارتباط دارد، با‌این‌حال همه افراد مبتلا به این بیماری دارای اضافه وزن نیستند. عوامل افزایش خطر ابتلا در دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر است:
- عدم فعالیت و کم‌تحرکی
- چاقی یا اضافه وزن
- نژاد
- سابقه خانوادگی
- افزایش سن
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCO)
- سابقه ابتلا به دیابت بارداری
- سطح غیر طبیعی کلسترول و تری‌گلیسرید
- فشار خون بالا
۳. پیش دیابت چیست؟
حالتی که در آن فردی مستعد مبتلا شدن به بیماری دیابت است پیش دیابت گفته می شود. به طور معمول افرادی که والدینشان دیابت دارند و یا اینکه از رژیم غذایی مناسبی استفاده می کنند، احتمال دارد در مرحله پیش دیابت قرار داشته باشند. در این افراد قند خون بالا رفته ولی به حالتی نرسیده اند که بیان کرد به دیابت مبتلا شده اند. نیاز است که مرحله پیش دیابت مراقبت صورت گیرد تا به تبدیل به دیابت نشود. بنابراین اهمیت زیادی در درمان پیش دیابت دیده می شود.
درمان مرحله پیش دیابتی
اگر در مرحله پیش دیابت هستید، با انتخاب یک شیوه درست از زندگی، سطح قند خون را کاهش و آن را به حالت طبیعی برگردانید و یا حداقل از افزایش سطح قند خون و بروز دیابت نوع 2 جلوگیری می کنید.
- با ورزش کردن و رژیم غذایی سالم وزن متناسب خود را حفظ کنید. تمرینات ورزشی حداقل به مدت 150 ساعت در هفته انجام دهید چرا که اگر ۷٪ وزن بدن شما کم شود این کار مانع از مبتلا شدن به دیابت می شود و یا آن را به تاخیر می‌اندازد.
- بعضی اوقات استفاده از داروهایی مثل متفورمین در کسانی که د ر معرض خطر دیابت هستند، مثلا وقتی که مرحله پیش دیابتی در حال پیشرفت و بدتر شدن است یا اگر بیماری های دیگر مثل کبد چربی یا سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا بیماری قلبی عروقی دارید می‌تواند مفید باشد.
- همچنین استفاده از داروهای کنترل‌کننده کلسترول مانند استاتین‌ها و داروهای مورد استفاده برای فشار خون بالا نیاز است. پزشک ممکن است برای جلوگیری از بیماری قلبی عروقی و درمان پیش دیابت، آسپرین را در دوزهای پایین تجویز کند.
افرادی که در مرحله پره دیابتیک هستند اگر به توصیه‌های پزشک خود عمل نکنند ممکن است دیابت نوع 2 در آنها بروز پیدا کند.
۴. دیابت بارداری چیست؟
در دوران بارداری به علت افزایش قند خون، دیابت بارداری ایجاد میشود و بعد از زایمان نیز از بین می‌رود. ولی این بیماری برای مادر و جنین عوارضی به همراه دارد. در نتیجه لازم است برای تشخیص، کنترل و درمان این بیماری به پزشک زنان و زایمان یا دکتر غدد مراجعه شود. چون امکان مبتلا شدن مادر یا کودک به دیابت نوع 2 وجود دارد.
در حقیقت در دوران بارداری، جفت برای حفظ بارداری هورمون هایی تولید می کند. این هورمون ها باعث مقاوم تر دن سلول های بدن به انسولین می شوند. معمولا پانکراس با تولید بیشتر هورمون انسولین، برای آنکه به این مقاومت غلبه کند پاسخ می دهد.
ولی بعضی اوقات پانکراس نمی‌تواند این فرایند را به درستی انجام دهد. در این شرایط گلوکز بسیار کمی به سلول‌ها انتقال می یابد و باعث افزایش سطح آن در خون می شود و در نتیجه علائم دیابت بارداری بروز پیدا می کند. عوامل خطری که برای بیماری دیابت بارداری وجود دارد شامل:
- سابقه خانوادگی یا شخصی
- زنان بالای ۲۵ سال
- داشتن اضافه وزن قبل از بارداری
- زنان سیاه، اسپانیایی، آمریکایی هندی یا آسیایی
آزمایش های دیابت حاملگی
پزشک عوامل خطری که برای مبتلا شدن به بیماری دیابت بارداری وجود دارد را در اوایل بارداری بررسی خواهد کرد که عبارتند از:
- آزمایش قند خون: اگر به به طور متوسط در معرض مبتلا شدن به این بیماری هستید احتمال دارد در طول سه ماهه دوم معمولا بین ۲۴ تا ۲۸ هفته بارداری، لازم است یک آزمایش غربالگری برای دیابت بارداری انجام گیرد.
- تست اولیه چالش گلوکز: در این تست شما یک محلول حاوی گلوکز را میخورید و بعد از یک ساعت قند خون چک می شود. اگر سطح قند خون زیر ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد طبیعی است و فرد به دیابت مبتلا نیست ولی اگر میزان سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد، نشان می‌دهد که شما در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستید.
- تست تحمل گلوکز: به منظور انجام این تست باید تا سراسر شب چیزی نخورید و صبح میزان قند خون ناشتای شما اندازه گیری شود. بعد از آن محلول حاوی گلوکز (دارای غلظت بالایی از گلوکز) را بخورید و سپس سطح قند خون هر یک ساعت یک بار به مدت سه ساعت بررسی می گردد.
اگر حداقل 2 بار قند خون در بدن شما بالاتر از مقدار طبیعی باشد به دیابت بارداری مبتلا شده اید.
در هنگام بارداری باید سطح قند خون کنترل شود چو برای سلامتی کودک و جلوگیری از عوارضی که ممکن است در هنگام زایمان بوجود بیاید ضروری است. افزون بر مواردی مثل ورزش و حفظ رژیم غذایی سالم درمان دیابت شامل کارهایی مثل کنترل قند خون و در بعضی موارد مصرف انسولین و یا مصرف داروهای خوراکی می‌باشد. اگر قند خون بدن در دوران بارداری افزایش یابد ممکن است بدن کودک انسوبین را در سطح بالایی آزاد کند که منجر به پایین آمدن قند خون نوزاد بعد از تولد میشود.
«For either the two-step test or one-step test, eat your normal food in the days before your test.» ترجمه فارسی:
«برای تست دو مرحله‌ای یا تست یک مرحله‌ای، غذای معمولی خود را در روزهای قبل از آزمایش بخورید (ناشتا باشید)».
از سایت medlineplus.gov
عوارض دیابت حاملگی برای مادر و نوزاد
بیشتر زنانی که دارای دیابت بارداری می‌شوند نوزادی سالم به دنیا می‌آورند. با این وجود، اگر سطح قند خون به خوبی کنترل نشود مشکلاتی برای مادر و نوزاد ایجاد می‌کند. عوارضی که در اثر این بیماری ممکن است در کودک رخ دهد در جدول زیر شرح داده شده است. عوارضی که برای مادر نیز ایجاد می شوند عبارتند از:
- ابتلا به دیابت در بارداری های بعدی
- پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)
- عوارض مادر دیابتیک بعد از اتمام بارداری
| توضیحات | عوارض دیابت بارداری |
| گلوکز اضافی با عبور از جفت باعث تولید هورمون انسولین بیشتری از لوزالمعده کودک می شود و در نتیجه کودک بیش از حد بزرگ می شود که به این حالت اصطلاحا ماکروزومی می‌گویند. به احتمال زیاد نوزادان بسیار بزرگ سزارین خواهند شد. | رشد بیش از حد جنین |
| بعضی اوقات در مادران مبتلا یه دیابت حاملگی، بلافاصله بعد از تولد نوزاد هیپوگلیسمی (قند خون پایین) را تجربه می کنند، چون انسولین زیادی در آنها تولید شده است. در این حالت تزریق گلوکز داخل وریدی و تغذیه سریع می‌تواند باعث بازگرداندن سطح قند خون کودک به حالت طبیعی میشود. | قند خون پایین |
| اگر این بیماری درمان نشود ممکن است قبل یا بعد از زایمان به مرگ کودک منجر شود. حتی ممکن است در شرایطی باعث ایجاد کمای دیابتی گردد. | مرگ یا کمای دیابتی |
۵. دیابت خاموش چیست؟
افرادی که احتمال زیادی دارد به دیابت مبتلا شوند و یا اینکه در آستانه مبتلا شدن هستند، به اصطلاح دیابت خاموش دارند. اصطلاح دیابت خاموش برای پیش دیابت استفاده می شود. بنابراین دیابت خاموش با پیش دیابت یکی هستند فقط نام‌های متفاوتی دارند. اگر دیابت خاموش دارید باید به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید تا قدم مناسبی برای اقدامات ضروری بردارید. علائم دیابت خاموش و پیش دیابت یکی هستند. به طور معمول دیابت خاموش دارای علامت واضحی نیست.
۶. دیابت بی مزه چیست؟
حالتی دیگر از دیابت وجود دارد که در آن به حد کافی هورمون ضد ادراری ساخته نمی شود. معمولا وقتی که این اتفاق رخ می دهد تعادل الکترولیت‌ها در بدن به هم می‌ریزد و آب در بدن دفع می شود. بدن دچار بی آبی می شود و برای سلامتی فرد مشکلاتی ایجاد می کند.
۷. دیابت عصبی چیست؟
دیابت عصبی اصطلاحی است که به اشتباه بیماری تلقی میشود و وجود خارجی ندارد. وقتی شما دچار اضطراب می‌شوید و یا عصبی می شوید، قند خون در بدن شما بالا می رود. در نتیجه به اصطلاحا گفته می شود فرد دارای علائم قند خون عصبی است. ولی این اشتباه است. اگر قند خون در بدن بالا می رود برای آن است که بدن برای حالت آماده باش آماده گردد.
۸. دیابت کودکان چیست؟
اگر دیابت در کودکان ایجاد شود زمینه برای مبتلا شدن به بیماریهای دیگر مهیا میشود. دیابت باعث آسیب به بدن از جمله بخش‌های قلبی و عروقی می شود. همچنین دیابت در دوران کودکی باعث افزایش احتمال بیماریهای قلبی و سکته در بزرگسالی می شود.
۹. دیابت در نوجوانی چیست؟
اخیرا در نوجوانان، بیماری دیابت خیلی بیشتر از قبل شایع شده است. طبق آمار گزارش شده از آمریکا، حدود ۲۱۰ هزار نفر افراد زیر ۲۰ سال و نوجوانان، مبتلا به علائم دیابت در نوجوانی هستند.
۱۰. دیابت در جوانی چیست؟
دیابت نوع ۱ دیابتی است که افراد در دوران جوانی به آن مبتلا می شوند، یک نوع بیماری مزمن است که از اختلالات قند خون می‌باشد. در این حالت انسولین کمی توسط پانکراس تولید میشود و یا اصلا نمی تواند انسولین بسازد. آگاه هستید که انسولین مسئول تنظیم قند خون است. زمانی این اتفاق رخ می دهد که قند به سلول‌ها نمی‌رسد و در خون باقی می ماند و در نهایت باعث دیابت میشود.
علائم دیابت در جوانان مشابه علائم دیابت نوع ۱ می‌باشد چون دیابت نوع ۱ همان دیابت نوجوانی می‌باشد.
علائم دیابت چیست؟
علائم قند خون بالا چیست؟ بسته به میزان افزایش سطح قند خون علائم قند خون می تواند متفاوت باشد. برخی از افراد مبتلا به دیابت بویژه نوع 2 و افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند امکان دارد علائم دیابت را از ابتدا تجربه نکنند. ولی در دیابت نوع 1، سریعا علائم بروز می کنند و شدیدتر هستند.
هنگامی که در بین اعضای خانواده یا دوستان متوجه می‌شویم فردی به دیابت مبتلا شده است، اولین سوال که می‌پرسیم این است که چگونه متوجه شویم که ما دیابت داریم؟ برای پاسخ دادن به این سوال باید علائم و نشانه‌های دیابت را در هر مرحله بشناسیم.
جدول زیر در شناساندن علائم دیابت به شما کمک می‌کند که علائم خطر و علائم شایع دیابت را بهتر بشناسید.
با دیدن کدام علائم به کدام دکتر مراجعه کنیم؟ علائم دیابت نوع ۲ و علائم دیابت نوع ۱ علائم اولیه دیابت (علائم افزایش قند خون) ادرار بیش از حد و تشنگی زیاد گرسنگی شدید (افزایش اشتها) یا کاهش وزن ناخواسته گرسنگی زخمی که بهبود نمی‌یابد تشنگی بیش‌از‌حد تشنگی تورم دست‌ها، صورت و مچ پا خستگی و تحریک‌پذیری خستگی زیاد از دست دادن حس در پاها زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند خشکی دهان احساس سردرگمی، گیجی و لرزش تکرر ادرار و در مواردی بی اختیاری ادراری تکرر ادرار تاری دید و احساس فشار در چشم عفونت‌های مکرر درد قفسه سینه، بازو و فک حضور کتون در ادرار
علائم دیابت در مردان
همانگونه که آگاه هستید علائم مشاهده شده در زنان و مردان دیابتی مشابه است ولی بعضی از علائم در یک جنس مشاهده میشود که به علت آناتومی متفاوت زن و مرد است. در ادامه مطلب بعضی از علائم اولیه دیابت که در مردان مشاهده میشود اشاره خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید:
آیا مشکلات تیروئید باعث ناباروری در خانم‌ها میشود؟
- تاری دید
- تکرر ادرار
- گرسنگی
- تشنگی بیشتر
- تهوع و استفراغ
- خشکی دهان
- خستگی مفرط
علائم دیابت در زنان
زنان نیز علائمی مشابه با علائم دیابت در مردان را مشاهده خواهند کرد ولی بعضی از علائم هستند که به زنان اختصاص دارد به همین علت به عوارض دیابت در زنان دچار می‌شوند. بعضی از این علائم در زنان عبارتند از:
- یکی از این علائم مبتلا شدن به عفونت قارچی واژینال می باشد. به طور معمول این عفونت با ترشحات چرکی و سفید رنگ و پنیری و خارش مشاهده میشود که مکررا اتفاق می‌افتد.
- در زنان عفونت ادراری بیشتر از مردان مشاهده میشود چون مجرای ادراری و واژن به هم نزدیک هستند.
- اکثر خانم‌هایی که به دیابت مبتلا هستند دچار اختلالات جنسی می‌شوند و به طور معمول از سکس لذتی نمی‌برند.
- به طور معمول زنان و دخترانی که به دیابت مبتلا هستند احتمال مبتلا شدن به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک را دارند. این افراد همچنین در معرض چاقی نیز هستند.
علائم دیابت در ادرار
به طور معمول افرادی که به دیابت مبتلا هستند علائمی مرتبط با ادرار را نیز دارند که شامل:
- بیشتر افراد مبتلا به دیابت بیش از اندازه ادرار می کنند.
- در ادرار افراد مبتلا به دیابت دفع گلوکز مشاهده میشود. به طور معمول افرادی که قند بالایی دارند کلیه‌ها توانایی بازجذب این همه قند را ندارند و بعضی از آنها دفع میشود.
- اکثر افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر مبتلا شدن به عفونت ادراری هستند.
- ممکن است گاهی اوقات نیز دفع پروتئین یا پروتئینوری در ادرار افراد نیز مشاهده شود.
علت دیابت چیست؟
همانگونه که در مطالب قبلی بیان شد بیماری دیابت در اثر خود ایمنی یا در اثر سبک زندگی ناسالم بوجود آید. انواع دیابت بررسی شد و و دلایل ایجاد آن نیز به شما معرفی گردید. در ادامه مطلب بعضی از داروهایی که باعث بالا رفتن قند خون می‌شوند معرفی می‌کنیم.
بعضی از داروها مثل داروهای ضد افسردگی Zyprexa، Clozaril، risperda، Seroquel، Geodon، Abilify، لیتیوم) محرک های بتا-۲(Proventil، Foradil ، Serevent، Alupent ، Brethine، Theo-Dur)) کافئین و کورتیکواستروئیدها (دپومدرول، پردنیزون و دکادرون) می‌توانند علائم قند خون بالا بویژه در بیماران دیابتی را ایجاد کنند.
تشخیص دیابت چگونه انجام می شود؟
غالبا علائم دیابت نوع 1 به صورت ناگهانی ظاهر میشود و غالبا به علت بررسی سطح قند خون تشخیص داده میشود. ولی علائم پیش دیابت و و سایر انواع دیابت به شکل تدریجی بروز پیدا می‌کند. بهتر آن است که افراد از نظر قند خون غربالگری شوند (از راه تشخیص خانگی و یا تشخیص دیابت بدون آزمایش در آزمایشگاه که هر دو روش با دستگاه تست قند خون امکانپذیر است). افرادی که در زیر شرح داده شده در معرض خطر مبتلا شدن به این بیماری هستند:
- شاخص توده بدنی بالای ۲۵ سال هستند (BMI>25)
- افراد با سن بالاتر از ۴۵ سال
دو نکته مهم:
- هر زنی که به دیابت بارداری مبتلا بوده ضروری است که هر سه سال یکبار از نظر مبتلا شدن به بیماری دیابت بررسی گردد.
- افرادی که در مرحله پیش دیابت هستند ضروی است که هرسال سطح قند خون آنها بررسی شود.
تست‌های تشخیص و آزمایش دیابت
به منظور بررسی قند خون از تست‌های مختلفی استفاده میشود. افرادی که به دیابت مبتلا هستند باید به صورت منظم چکاب‌های لازم و آزمایش دیابت را انجام دهند. با توجه به شرایطی که فرد بیمار دارد پزشک انجام هر کدام از تست‌ها را تجویز می‌کند.
- تست هموگلوبین A1C: در این تست نیاز نیست ناشتا باشید، میانگین قند خون فرد را طی دو سه ماه اخیر نشان می‌دهد. سطح هموگلوبین A1C اگر بالاتر از 5/6 باشد (طی ۲ آزمایش جداگانه) نشان می‌دهد که قند خون دارید. همچنین اگر سطح هموگلوبین A1C بین 7/5 تا 4/6 باشد به این معنی است که در مرحله پیش دیابت هستید و اگر هموگلوبین A1C کمتر از 7/5 باشد مقداری طبیعی است.
- تست قند خون تصادفی: در این آزمایش به شکل تصادفی و بدون اینکه زمانی که آخرین وعده غذایی را خورده اید در نظر گرفته شود یک نمونه خون از شما گرفته میشود. اگر میزان سطح قند خون ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد، به قند خون مبتلا هستید.
- تست قندخون ناشتا: در این آزمایش در صب و به صورت ناشتا از شما نمونه خون گرفته میشود. سطح قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر طبیعی، بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان می‌دهد اختلال گلوکز یا مرحله پیش دیابت است. همچنین اگر سطح قند خون ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر باشد (طی ۲ آزمایش جداگانه) به دیابت مبتلا هستید.
- تست تحمل گلوکز خوراکی: برای انجام این آزمایش ابتدا به صورت ناشتا قند خون اندازه‌گیری میشود. پس از آن با نوشیدن یک مایع شیرین، سطح قند خون بعد از 2 ساعت اندازه‌گیری میشود. اگر بعد از دو ساعت سطح قند خون کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد طبیعی، بیشتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشانه دیابت و بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشانه مرحله پیش دیابتی است.
- آزمایش ادرار: اگر پزشک به دیابت نوع ۱ مشکوک باشد، توصیه می‌کند که آزمایش ادرار را انجام دهید تا کتون را در ادرار شما بررسی کند.
درمان دیابت چیست؟
با توجه به بررسی قند خون و نوع دیابتی که شما دارید استفاده از انسولین و داروهای خوراکی می‌تواند در درمان شما نقش داشته باشد.
عواملی مهمی مثل حفظ وزن سالم، رعایت یک رژیم غذایی سالم و داشتن فعالیت‌های نظم می‌توانند قند خون را مدیریت کنند. حفظ وزن ایده‌آل از طریق ورزش و رژیم غذایی سالم یک بخش مهم از مدیریت دیابت و به طور کلی سلامت شما می‌باشد. موارد زیر درمان‌هایی است که برای دیابت استفاده میشود:
- چک کردن قند خون
- تغذیه سالم
- انسولین
- داروهای خوراکی
- فعالیت بدنی
- قرص گلیمپرای
- قرص گلی کلازید
- قرص گلوکوفاژ
- جراحی باریاتریک
- پیوند پانکراس
روش‌های درمان خانگی که برای دیابت استفاده میشود از مهم‌ترین موارد بدتر شدن بیماری دیابت می‌باشد. به طور کلی سریعترین راه برای درمان دیابت و کنترل علائم آن، استفاده از رژیم غذایی سالم و ورزش در مراحل اولیه بیماری دیابت می‌باشد (مخصوصا اگر بیماری به صورت خودایمنی نباشد).
بهترین رژیم غذایی برای درمان دیابت چیست؟
روزانه خوردن 3 وعده غذا به صورت منظم مهم ترین کار در رژیم غذایی سالم می‌باشد. در این حالت بدن بهتر می توانند از انسولینی که ساخته شده یا به بدن تزریق شده است استفاده کند. استفاده از کربوهیدرات‌های سالم مثل غلات، سبزیجات و میوه ها ضرری است. استفاده از لبنیات کم چرب مثل شیر و پنیر نیز مفید می‌باشد.
از ماهی بخصوص ماهی سالمون حداقل 2 بار در هفته استفاده کنید. چربی‌های خوب مثل روغن زیتون و آجیل مصرف کنید. و تا جایی که امکان دارد از کلسترول، چربی‌های ترانس، چربی‌های اشباع‌شده و همچنین نمک کمتر استفاده کنید.
عوارض دیابت چیست؟
به آرامی عوارض طولانی مدتی که دارد افزایش می‌یابد. اگر مدت زمان بیماری شما طولانی‌تر باشد و تحت کنترل قرار نگیرد خطر عوارض بیشتر میشود. نهایتا عوارضی که ایجاد می‌گردد باعث ناتوانی و حتی تهدیدی برای زندگی باشد. عوارضی که احتمالا ایجاد شوند عبارت است از:
۱. منبع دردی که در بیماران دیابتی وجود دارد چیست؟ (نوروپاتی دیابتی)
سطح قند خون بالا باعث آسیب زدن به دیواره‌های رگ‌های خونی کوچک (مویرگ‌ها) میشود بخصوص رگ‌هایی که در پاهای شما که اعصاب را تغذیه می‌کنند گردد. در نتیجه باعث بی حسی، سوزن‌سوزن شدن و درد شود که به طور معمول از انگشتان پا و دست شروع میشود و به آرامی گسترش پیدا می‌کند.
نوروپاتی دیابتی چیست! به طور تقریبی از هر 4 فردی که به دیابت مبتلا هستند یک نفر از آنها دارای دردهای مزمن عصبی می‌باشد. علت این دردهای مزمن قند خون بالا می‌باشد که به آنها دردهای عصبی نوروپاتی دیابت یا PDN گفته میشود. تیر کشیدن، سوزش و مورمور شدن از علائم این دردها است. دردهای حاد و پیش‌رونده همراه با حساسیت شدید نیز در پاها و دست‌ها وجود دارد که در کل دست‌وپا وجود دارد. دردهای گفته شده تحرک فرد را به طور قابل‌توجهی تحت تاثیر قرار می‌دهد در نهایت باعث افزایش چاقی و بدتر شدن وضعیت دیابت نوع ۲ در یک چرخهٔ دائمی میشود.
در این حالت اگر درمان نشود تمام حس اندام‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد و ممکن است آن را از دست دهید. همچنین اگر به اعصاب مربوط به هضم آسیب برسد باعث ایجاد حالت تهوع، استفراغ، یبوست و یا اسهال شود. ممکن است برای مردان باعث ایجاد اختلال در نعوظ شود.
۲. هیپر اسمولار هیپر گلیسمی (Hyperglycemic Hyperosmolar)
نشانه های این بیماری که تهدید کننده حیات است شامل سطح قند خون بیش از ۶۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، تشنگی شدید، خشکی دهان، سردرگمی، خواب‌آلودگی، تب، توهم و از دست‌دادن بینایی می‌باشد. وضعیت گفته شده در افرادی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند دیده میشود. اگر علائمی از این بیماری را مشاهده کرد فوری به با پزشک خود تماس گرفته و یا به اورژانس مراجعه کنید.
۳. افزایش کتون در ادرار (کتواسیدوز دیابتی)
اگر سلول‌های بدن گرسنه باشند بدن ممکن است چربی ها را بشکند و تجزیه کند. این امر اسیدهای سمی به نام کتون تولید می‌کند. در این شرایط امکان دارد علائمی از جمله ضعف، از‌دست‌دادن اشتها، تب، درد معده و استفراغ در فرد مشاهده شود.
در این شرایط باید ادرار را از نظر وجود کتون بررسی نمایید. اگر مقدار کتون در ادرار بیش از حد باشد باید سریعا با پزشک خود مشورت کنید و یا به اورژانس مراجعه کنید کتواسیدوز دیابتی در افرادی که به دیابت نوع 1 مبتلا هستند شایعتر است.
«The initial priority in the treatment of diabetic ketoacidosis is the restoration of extra-cellular fluid volume through the intravenous administration of a normal saline (0.9 percent sodium chloride) solution.» ترجمه فارسی:
«برای درمان کتواسیدوز دیابتی، اولویت اول بازیابی حجم مایع خارج سلولی است که از طریق تجویز داخل وریدی محلول نرمال سالین (۰.۹ درصد کلرید سدیم) صورت می گیرد.»
از سایت aafp
۴. مشکلات پوستی و اختلال در شنوایی
قند خون بالا باعث میشود شما بیشتر در معرض مشکلات پوستی مثل عفونت‌های قارچی و باکتریایی قرار بگیرید. همچنین مشکلات شنوایی در افراد دیابتی رایج تر است.
۵. بیماری آلزایمر و افسردگی
ممکن است دیابت نوع 2 باعث افزایش خطر مبتلا شدن به زوال عقلی از جمله آلزایمر میشود. اگر کنترل قند خون در بدن شما ضعیف تر باشد باعث افزایش خطر مبتلا شدن به آلزایمر نیز میشود. از سوی دیگر افراد مبتلا به نوع 1 و نوع 2 علائم افسردگی را نیز دارند. افسردگی باعث تاثیر بر مدیریت دیابت میشود.
۶. بیماری قلب و عروقی
این بیماری باعث افزایش خطر ابتلا به انواع مشکلات قلبی عروقی از جمله بیماری عروق کرونر همراه با آنژین (درد قفسه سینه)، سکته مغزی، حمله قلبی و تنگی شریان‌ها (آترواسکلروز) به طور چشمگیری میشود. اگر به دیابت مبتلا هستید، در شما احتمال ابتلا به بیماری قلبی یا سکته مغزی بیشتر وجود دارد.
۷. آسیب کلیه (نفروپاتی)
کلیه ها دارای تعداد میلیون‌ها رگ خونی کوچک (گلومرولی) هستند که باعث تصفیه خون شما از مواد زائد می‌شوند. بیماری قند خون می‌تواند باعث آسیب به این سیستم تصفیه خونی ظریف شود. اگر این آسیب شدید باشد منجر بیماری برگشت‌ناپذیر کلیه یا نارسایی کلیه شود که فرد ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کند.
۸. آسیب چشم (رتینوپاتی)
بیماری دیابت همچنین ممکن است باعث آسیب به عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی دیابتی) شود، که به شکل بالقوه منجر به نابینایی می‌گردد. دیابت همچنین باعث افزایش خطر بیماریهای جدی چشمی از جمله گلوکوم و آب مروارید نیز میشود.
۹. آسیب به پاها (زخم پای دیابتی)
کم رسیدن جریان خون به پاها و آسیب عصبی در پا باعث افزایش خطر عوارض مختلف در پا میشود. زخم پای دیابتی یکی از عوارض خیلی شایع دیابت است. زخم‌ها و تاول‌ها اگر درمان نشوند باعث ایجاد عفونت‌های جدی می‌گردند و غالبا به ندرت بهبود پیدا می‌کنند. در نهایت این عفونت‌ها باعث می‌شوند انگشت پا یا همه اندام قطع شوند.
برای آنکه از آسیب رسیدن به کف پا و انگشتان پا جلوگیری شود بیماران دیابتی باید از کفش‌های راحت استفاده کنند. احتمال دارد این بیماران به دلیل آسیب عصبی که دیده‌اند زخم و یا تاول را کمتر احساس کنند. در افراد دیابتی گردش خون در پاها ضعیف می‌باشد و زخم‌ها دیتر بهبود می‌یابند. این افراد به علت آنکه در سیستم ایمنی خود نقص دارند به راحتی به عفونت‌ها دچار می‌شوند. نیازی نیست برای تهیه کفش برای افراد دیابتی، هزینه زیادی کنید. فقط سعی کنید کفشی راحت را انتخاب کنید که به فشاری به انگشتان پا وارد نکند. هر شب باید پاها را به خوبی بررسی کنید تا اطمینان داشته باشید که تاول یا زخمی روی پا نیست.
۱۰. بیماری های دهان و لثه
بیماری پریودنتال یکی از مشکلات شایع است که فردی که به دیابت مبتلاست به آن دچار میشود. همه افراد اگر بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نکنند در معرض این بیماری قرار می‌گیرند، ولی فردی که دیابت دارد احتمال بیشتری دارد به این بیماری مبتلا شود. افرادی که به دیابت مبتلا هستند دارای سیستم ایمنی ضعیف‌تری هستند و باعث کاهش احتمال بهبودی این افراد از بیماریهای مشابه و عفونت‌ها میشود.
در نتیجه اگر فردی به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی نکند، باعث تشکیل پلاک روی دندا‌ن‌های او میشود که این پلاک‌ها التهاب و عفونت لثه را ایجاد می‌کنند. زمانی که به لثه آسیب برسد، دندان‌ها و استخوان فک نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
۱۱. کمای دیابتی
کمای دیابتی از بدترین عوارضی است که برای یک فرد دیابتی ممکن است اتفاق بیفتد. کمای دیابتی چیست؟ همان حالت کما است که فرد هوشیاری خود را از دست داده است. اگر مبتلا به دیابت هستید و قند خون به طور قابل توجهی در بدن شما بالا رود یا پایین بیاید، هوشیاری خود را از دست می‌دهید و به کمای دیابتی وارد می‌شوید.
این شرایط بسیار خطرناک ممکن است باعث مرگ نیز بشود. اگر سریعا روی فرد اقدامات درمانی اورژانسی انجام گیرد باعث نجات از این واقعه میشود. ولی اگر این شرایط رسیدگی نشود، کمای دیابتی فرد را به مرگ تهدید می‌کند.
آیا امکان دارد از دیابت پیشگیری کرد؟
دیابت نوع 1 را نمی‌توان پیشگیری کرد. اگرچه اگر یک سبک زندگی سالم انتخاب شود می‌توان از مرحله پره دیابت، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری پیشگیری کرد.
- انتخاب غذاهایی با فیبر زیاد و کالری و چربی کم با مصرف بیشتر سبزیجات، میوه‌ها و غلات
- داشتن فعالیت بدنی متوسط به مدت ۳۰ دقیقه در روز
تند پیاده روی کردن به صورت روزانه، دوچرخه‌سواری (اگر نمی‌توانید به مدت طولانی تمرین کنید به مدت زمان‌های کمتر در طول روز تقسیم کنید).
- تمرکز بر عادات ورزشی و تغییرات دائمی در حیطه غذا خوردن به منظور حفظ وزن در چارچوب سلامتی
پیشگیری از دیابت با شکلات
محققان پیشنهاد می‌کنند که اگر هر روز مقدار کمی شکلات مصرف شود ریسک مبتلا شدن به دیابت و از طرفی به حمله های قلبی کاهش می‌یابد. البته شکلات به علت اینکه دارای چربی و قند بالا است، اگر به میزان زیاد مصرف شود باعث بوجود آمدن مشکلاتی مثل چاقی و پوسیدگی دندان میشود.
ولی مطالعات به صورت فزاینده‌ای نشان می‌دهند اگر مصرف شکلات بخصوص شکلات تلخ به صورت مرتب و متعادل صورت گیرد برای بدن انسان سودمندی قابل توجهی دارد. شکلات تلخ دارای بالاترین مقدار کاکائو می‌باشد که درنتیجه دارای سطح بالایی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌باشد و از بعضی آسیب‌های مولکولی جلوگیری می‌کند.
سوالات متداول
ابتلا به دیابت در کشور ایران چه میزان است؟
بر طبق آمار گزارش شده، میزان مبتلا شدن به بیماری دیابت و همچنین مرحله پیش دیابت روبه افزایش است. تقریبا 15 درصد از جمعیت بزرگسال را بیمار دیابتی تشکیل می‌دهد و 25 درصد نیز وارد مرحله پیش دیابت شده‌اند. اکنون بیماری دیابت در بین زنان شایعتر از مردان می‌باشد. بسیاری از عوامل در افزایش بیماری دیابت در ایران نقش داشته اند. خیلی از افراد دارای سبک زندگی ناسالم، اضافه وزن و چاقی هستند.
آیا مواد مخدر می تواند دیابت را از بین ببرد؟
متاسفانه بعضی از افراد بدون اینکه دانشی داشته باشند به بیماران دیابتی پیشنهاد می‌کنند که برای درمان خود از مواد مخدری مثل تریاک استفاده کنند. ولی این مواد علاوه بر اینکه هیچ سودی ندارند بلکه باعث می‌شوند مدیریت بیماری سخت تر شود. ماده تریاک به صورت مقطعی باعث پایین آوردن قند خون میشود. امکان دارد این ماده اندازه‌ای استفاده شود که باعث سرگیجه و ضعف در شخص میشود. ولی این تاثیرات بسیار کوتاه و موقتی می‌باشد و بعد از گذشت چند ساعت شرایط به حالت قبل بر می‌گردد.
از چه سنی دیابت در کودکان شروع می شود؟
در بین کودکان و نوجوانان، مبتلا بودن به دیابت نوع ۱ نسبت به نوع ۲ شایع تر است. دیابت نوع 1 ممکن است در هر سنی ایجاد شود ولی دیابت نوع 2 دارای پیک قابل توجه است. پیک اول در کودکانی که بین 4 تا 7 سال دارند و پیک دوم در کودکانی که بین 10 تا 14 سال دارند در مقایسه با سنین دیگر بیشتر می‌باشد. متاسفانه هر دو نوع دیابت در بین کودکان و نوجوانان رو به افزایش می‌باشد. بر طبق آمار گزارش شده در امریکا، دیابت نوع 1 در بین کودکان به میزان ۱.۱۸% و دیابت نوع 2 به میزان ۸.۴% در مقایسه با سال‌های قبل افزایش داشته است.
دیابت با ناتوانی های جنسی چه ارتباطی دارد؟
در مردانی که دیابت دارند به خصوص دیابت نوع 2 اختلال نعوظ نعوظ متداول است. این اختلال نعوظ در مدت زمان رابطه جنسی می‌تواند به صورت ناتوانی در ایجاد نعوظ یا عدم حفظ نعوظ باشد. در این بیماران کنترل قند خون با گذشت زمان ضعیف میشود. همین موضوع آسیب به اعصاب و رگ‌های خونی را در پی دارد.
دیابت نوع یک و نوع دو در چه زمانی خطرناک است؟ (دیابت نوع یک خطرناک است یا نوع دو؟)
دیابت نوع 1 در هر سنی می‌تواند رخ دهد، اگرچه غالبا در دوره کودکی و نوجوانی ظاهر می‌گردد. دیابت نوع 2 که شایعتر می‌باشد در هر سنی می‌تواند ایجاد شود ولی در افرادی که بالای 40 سال سن دارند رایج‌تر می‌باشد.
دیابت بارداری بر حرکات جنین چه تاثیری دارد؟
کم شدن حرکات جنین مربوط به دلایلی از جمله کم بودن مایع آمنیوتیک، مصرف الکل، سیگار و داروهایی مثل مواد افیونی و بتادون، بنزودیازپین، کورتیکواستروئیدها و آرام بخش‌ها، رشد محدود جنین، چرخه خواب جنین و ناهنجاری‌های جفت می‌باشد و تنها با دیابت در ارتباط نیست.
چه چیزی برای درمان دیابت بارداری خورده شود؟
از مقادیر زیادی از میوه و سبزیجات، چربی‌های سالم و پروتئین بدون چربی استفاده کنید.
آیا دیابت به صورت قطعی در خانه درمان میشود؟
بله توسط رژیم غذایی سالم و همچنین با ورزش به صورت مداوم می‌توان میزان قند خون را کنترل کرد و تشخیص دیابت معکوس شود.
میوه های قاتل دیابت کدامند؟
انواع مرکبات، انواع توت‌ها گریپ فروت، آلو، هلو گیلاس و سیب بهترین‌ها هستند و استفاده از غذاهایی که به وسیله روغن سالم و رژیم غذایی که توسط متخصص تغذیه توصیه میشود برای افرادی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند مناسب هستند.
لیست پزشکان مرتبط:
فریدون عزیزیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران- آریا ستودهفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- علیرضا استقامتیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- محسن خوش نیت نیکوفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- سید حسین دهقان منشادیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- شهین یار احمدیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- امیر احمد نجاتفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- منوچهر محمدبیگیفوق تخصص غدد، تیرویید، دیابت، رشد و متابولیسم | تهران
- فاطمه عباسیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- مهناز مرادیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
