قرص نیفدیپین (Nifedipine) برای چیست؟ نحوه مصرف و عوارض

گاهی یک درد ساده در قفسه سینه یا بالا رفتن ناگهانی فشار خون، می‌تواند نیاز به دارویی تخصصی مثل نیفدیپین (Nifedipine) را مطرح کند. این دارو که در گروه داروهای مسدودکننده کانال کلسیم قرار می‌گیرد، سال‌هاست که نقش مؤثری در کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی ایفا می‌کند.

اما نیفدیپین دقیقاً برای چه کسانی تجویز می‌شود؟ چگونه باید مصرف شود تا بیشترین اثربخشی را داشته باشد و در عین حال کمترین عوارض را به همراه بیاورد؟ در این مطلب از مجله سلامتی دکتریاب با نگاهی کامل و دقیق، به تمام نکات مهم درباره این دارو می‌پردازیم. همراه ما باشید تا پاسخ پرسش‌های مهمتان را پیدا کنید.

قرص نیفدیپین چیست و چه کاربردی دارد؟

نیفدیپین یکی از داروهای مؤثر در گروه مسدودکننده‌های کانال کلسیم است که به طور گسترده برای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با کاهش میزان ورود کلسیم به سلول‌های قلب و دیواره رگ‌ها، به شل شدن عروق کمک می‌کند و فشار خون را کاهش می‌دهد.

Nifedipine is used alone or together with other medicines to treat severe chest pain (angina) or high blood pressure (hypertension).

نیفدیپین به تنهایی یا همراه با داروهای دیگر برای درمان درد شدید قفسه سینه (آنژین) یا فشار خون بالا (هیپرتانسیون) استفاده می‌شود.

نیفدیپین علاوه بر کنترل فشار خون بالا، در درمان آنژین صدری نیز مؤثر است و به بهبود جریان خون در عروق کرونری قلب کمک می‌کند. در برخی موارد خاص، پزشکان از این دارو برای جلوگیری از زایمان زودرس نیز بهره می‌گیرند. توجه به دستور مصرف و پیروی از توصیه‌های پزشک هنگام استفاده از نیفدیپین، نقش مهمی در دستیابی به نتایج درمانی مطلوب خواهد داشت.

ویژگی	توضیحات
نام دارو	نیفدیپین (Nifedipine)
گروه دارویی	مسدودکننده کانال کلسیم
شکل دارویی	قرص خوراکی، کپسول خوراکی، فرم آهسته‌رهش
موارد مصرف	درمان فشار خون بالا، آنژین صدری، پیشگیری از زایمان زودرس
مکانیزم اثر	مهار ورود کلسیم به سلول‌های عضله صاف رگ‌ها و قلب
دوز مصرف معمول	طبق دستور پزشک (اغلب بین ۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم روزانه)
مصرف در بارداری	با احتیاط و تحت نظر پزشک
تداخلات دارویی مهم	داروهای ضد فشار خون، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد افسردگی
عوارض شایع	سردرد، گرگرفتگی، تورم اندام‌ها، سرگیجه
شرایط نگهداری	در دمای اتاق و دور از رطوبت و نور مستقیم

نیفدیپین برای درمان چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟

نیفدیپین عمدتاً برای کنترل بیماری‌هایی تجویز می‌شود که با اختلال در عملکرد عروق خونی و قلب همراه هستند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این دارو، درمان فشار خون بالا است. با کاهش مقاومت عروق، نیفدیپین به کاهش فشار خون کمک می‌کند و از عوارضی مانند سکته مغزی و حمله قلبی جلوگیری می‌شود.

• فشار خون بالا
• آنژین صدری مزمن پایدار
• آنژین صدری ناپایدار
• بیماری شریان کرونری
• پدیده رینود
• پیشگیری از زایمان زودرس
• فشار خون ریوی (در برخی شرایط خاص و با تجویز پزشک)

همچنین، این دارو در مدیریت آنژین صدری نقش مؤثری دارد. بیماران مبتلا به آنژین معمولاً به دلیل کاهش خون‌رسانی به عضله قلب دچار درد قفسه سینه می‌شوند و نیفدیپین با بهبود جریان خون کرونری، این علائم را کاهش می‌دهد. در شرایط خاص، پزشکان از نیفدیپین برای جلوگیری از زایمان زودرس در زنان باردار نیز استفاده می‌کنند. این کاربرد نیازمند نظارت دقیق پزشکی است، زیرا مصرف بی‌رویه یا نادرست دارو می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد.

هرچند نیفدیپین به طور اصلی برای درمان فشار خون بالا و آنژین صدری تجویز می‌شود، در برخی شرایط خاص ممکن است به عنوان بخشی از درمان سنگ کلیه نیز مورد استفاده قرار گیرد. مطالعات نشان داده‌اند که نیفدیپین می‌تواند به شل شدن عضلات دیواره حالب کمک کند و این امر باعث تسهیل عبور سنگ‌های کوچک کلیه از طریق مجاری ادراری می‌شود.

قرص نیفدیپین برای سنگ کلیه

در مواردی که سنگ کلیه در حالب گیر کرده باشد و اندازه آن کوچک‌تر از ۱۰ میلی‌متر باشد، پزشک ممکن است نیفدیپین را به عنوان بخشی از درمان دارویی تجویز کند. هدف از این درمان، کاهش درد، تسهیل حرکت سنگ و جلوگیری از نیاز به اقدامات تهاجمی مانند جراحی است.

با این حال مصرف نیفدیپین برای سنگ کلیه باید با دقت و زیر نظر پزشک انجام شود. استفاده خودسرانه از این دارو بدون ارزیابی دقیق اندازه و محل سنگ می‌تواند بی‌اثر یا حتی خطرناک باشد. همچنین توجه به وجود سایر بیماری‌های زمینه‌ای، مانند مشکلات قلبی یا فشار خون پایین، در انتخاب این روش درمانی اهمیت بالایی دارد.

نحوه مصرف قرص نیفدیپین به چه صورت است؟

مصرف قرص نیفدیپین باید دقیقاً طبق تجویز پزشک انجام شود. این دارو معمولاً به صورت خوراکی مصرف می‌شود و می‌تواند همراه غذا یا بدون غذا باشد. شکل‌های آهسته‌رهش نیفدیپین باید به طور کامل بلعیده شوند و از شکستن یا جویدن آن‌ها باید خودداری کرد، زیرا این کار می‌تواند باعث آزاد شدن ناگهانی مقدار زیادی از دارو و افزایش خطر عوارض جانبی شود.

توصیه می‌شود که قرص در ساعت مشخصی از روز مصرف گردد تا سطح دارو در خون ثابت بماند. در صورتی که یک نوبت مصرف دارو فراموش شد، بهتر است به محض یادآوری مصرف شود، مگر این که به زمان نوبت بعدی نزدیک باشد. در این صورت نباید دوز دو برابر مصرف گردد.

قطع ناگهانی نیفدیپین بدون مشورت با پزشک می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت بیمار شود؛ بنابراین، در صورت نیاز به قطع یا تغییر دوز، باید با پزشک مشورت کرد.

دوز مصرفی نیفدیپین برای بزرگسالان و سالمندان

میزان مصرف نیفدیپین بر اساس نوع بیماری، شدت علائم و وضعیت کلی سلامت بیمار تعیین می‌شود. در بزرگسالان، معمولاً درمان با دوزهای پایین آغاز می‌شود تا بدن به دارو عادت کند و خطر بروز عوارض جانبی کاهش یابد. دوز ابتدایی رایج برای فرم آهسته‌رهش نیفدیپین اغلب ۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم در روز است که بر حسب نیاز و پاسخ بیمار، پزشک می‌تواند آن را تنظیم کند. حداکثر دوز روزانه معمولاً از ۹۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم تجاوز نمی‌کند.

---

گروه سنی	دوز شروع معمول	حداکثر دوز مجاز	نکات مهم مصرف
بزرگسالان	۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم در روز	تا ۹۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم در روز	افزایش دوز باید تدریجی و تحت نظر پزشک انجام شود.
سالمندان	۳۰ میلی‌گرم یا کمتر در روز	بسته به شرایط فرد، معمولاً کمتر از ۹۰ میلی‌گرم در روز	نیاز به پایش منظم فشار خون و علائم بالینی وجود دارد.

در سالمندان، به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از سن، حساسیت بیشتری نسبت به اثرات دارو وجود دارد. از این رو، درمان اغلب با دوزهای کمتری آغاز می‌شود و افزایش دوز باید با احتیاط کامل و به تدریج انجام شود. پایش منظم فشار خون و بررسی علائم بالینی در این گروه سنی اهمیت ویژه‌ای دارد تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود.

مصرف نیفدیپین در بارداری و شیردهی

مصرف نیفدیپین در دوران بارداری تنها در شرایط خاص و با تشخیص پزشک مجاز است. این دارو گاهی اوقات برای جلوگیری از زایمان زودرس به کار می‌رود، اما مصرف آن در سه‌ماهه اول بارداری می‌تواند خطراتی برای جنین به همراه داشته باشد. بنابراین ارزیابی دقیق نسبت فایده به خطر توسط پزشک پیش از شروع درمان ضروری است. در صورتی که نیفدیپین برای مدیریت فشار خون بالا یا کنترل علائم خاص دیگر در بارداری تجویز شود، باید بیمار تحت پایش دقیق پزشکی قرار گیرد.

در دوران شیردهی نیز مصرف نیفدیپین با احتیاط صورت می‌گیرد. اگرچه مقادیر کمی از دارو ممکن است وارد شیر مادر شود، تاکنون گزارشی مبنی بر آسیب جدی به نوزاد شیرخوار ثبت نشده است. با این حال، تصمیم‌گیری درباره ادامه مصرف دارو در دوران شیردهی باید با مشورت پزشک انجام شود. در صورت بروز علائمی مانند خواب‌آلودگی یا بی‌قراری در نوزاد، لازم است پزشک را مطلع کرد.

نیفدیپین را چه زمانی مصرف کنیم؟

زمان مصرف نیفدیپین به نوع بیماری، نوع داروی تجویزی (آهسته‌رهش یا معمولی) و تشخیص پزشک بستگی دارد. در اغلب موارد، قرص‌های نیفدیپین آهسته‌رهش یک بار در روز و در ساعت مشخصی مصرف می‌شوند تا سطح دارو در خون پایدار بماند. انتخاب زمان مصرف باید به گونه‌ای باشد که بیشترین اثربخشی و کمترین عوارض جانبی را به همراه داشته باشد.

برای بیمارانی که به منظور کنترل فشار خون نیفدیپین دریافت می‌کنند، مصرف دارو در صبح توصیه می‌شود. این زمان‌بندی به تنظیم فشار خون در طول ساعات فعال روز کمک می‌کند. در برخی موارد، به ویژه در افرادی که شب‌ها دچار افزایش فشار خون یا دردهای قلبی می‌شوند، ممکن است پزشک زمان مصرف دارو را به عصر منتقل کند.

نیفدیپین را باید هر روز در همان ساعت مشخص مصرف کرد و از تغییر زمان بدون مشورت با پزشک خودداری نمود. همچنین مصرف دارو باید همراه با یک لیوان آب کامل انجام شود و در صورتی که دارو از نوع آهسته‌رهش است، از شکستن یا جویدن آن باید اجتناب شود.

عوارض قرص نیفدیپین چیست؟

مصرف نیفدیپین، مانند بسیاری از داروهای دیگر، ممکن است با بروز برخی عوارض جانبی همراه باشد. بیشتر این عوارض معمولاً خفیف هستند و با ادامه مصرف دارو یا تنظیم دوز به مرور زمان کاهش می‌یابند. با این حال، آگاهی از آن‌ها به بیمار کمک می‌کند تا در صورت بروز علائم شدید، به‌موقع به پزشک مراجعه کند.

دسته‌بندی	عوارض جانبی
عوارض شایع	سردرد، گرگرفتگی، تورم پاها یا قوزک پا، سرگیجه، تپش قلب
عوارض کمتر شایع	تهوع، یبوست، احساس گرما، ضعف یا خستگی غیرمعمول
عوارض نادر ولی جدی	افت شدید فشار خون، درد قفسه سینه تشدیدشونده، واکنش‌های آلرژیک (تورم صورت، کهیر)، تنگی نفس

از عوارض شایع نیفدیپین می‌توان به سردرد، گرگرفتگی، تورم پاها یا قوزک پا، احساس سرگیجه یا سبکی سر به‌ویژه هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده، و تپش قلب اشاره کرد. برخی بیماران ممکن است دچار حالت تهوع، یبوست یا احساس گرمای غیرعادی در بدن شوند.

در موارد نادر، نیفدیپین می‌تواند عوارض جدی‌تری ایجاد کند، از جمله افت شدید فشار خون، درد قفسه سینه تشدیدشونده، واکنش‌های آلرژیک (مانند تورم صورت یا کهیر) و تنگی نفس. در صورت مشاهده این علائم، قطع مصرف دارو و مراجعه فوری به مراکز درمانی ضروری است.

Nifedipine can cause chest pain, which can be a symptom of a heart attack. The risk of chest pain is increased in people with existing heart disease. Do not take nifedipine if you have had a recent heart attack without talking to your healthcare provider. Get emergency help if you have any of the following symptoms of a heart attack.

نیفدیپین می‌تواند باعث درد قفسه سینه شود که می‌تواند نشانه حمله قلبی باشد. خطر درد قفسه سینه در افرادی که بیماری قلبی دارند، افزایش می‌یابد. اگر اخیراً دچار حمله قلبی شده‌اید، بدون مشورت با پزشک، نیفدیپین مصرف نکنید.

پزشکان همواره با در نظر گرفتن نسبت فایده به خطر، نیفدیپین را تجویز می‌کنند و توصیه می‌شود در طول درمان، بیمار تحت پایش منظم قرار گیرد.

چه افرادی نباید قرص نیفدیپین مصرف کنند؟

مصرف نیفدیپین برای همه افراد مناسب نیست و در برخی شرایط خاص، ممکن است خطرات جدی ایجاد کند. افرادی که سابقه حساسیت به نیفدیپین یا سایر داروهای گروه مسدودکننده کانال کلسیم دارند، نباید این دارو را مصرف کنند. همچنین بیمارانی که دچار شوک قلبی (وضعیتی که در آن قلب قادر به پمپاژ مؤثر خون نیست) هستند، باید از مصرف نیفدیپین اجتناب نمایند.

افرادی که نباید نیفدیپین مصرف کنند:

• افرادی با حساسیت یا آلرژی به نیفدیپین یا سایر مسدودکننده‌های کانال کلسیم
• بیماران مبتلا به شوک قلبی
• افرادی با فشار خون بسیار پایین
• بیمارانی که به تازگی دچار حمله قلبی شده‌اند
• افراد مبتلا به نارسایی شدید قلبی
• بیماران با اختلالات شدید کبدی
• زنان باردار یا شیرده، مگر با نظر پزشک متخصص

افرادی که فشار خون بسیار پایین دارند یا به تازگی دچار حمله قلبی شده‌اند نیز باید پیش از شروع مصرف نیفدیپین با پزشک مشورت کنند. در موارد نارسایی شدید قلبی یا مشکلات پیشرفته کبدی، مصرف این دارو می‌تواند وضعیت بیمار را وخیم‌تر کند.

You should not use nifedipine if you have severe coronary artery disease, or if you have had a heart attack within the past 2 weeks.

اگر بیماری شدید عروق کرونر قلب دارید یا اگر در ۲ هفته گذشته دچار حمله قلبی شده‌اید، نباید از نیفدیپین استفاده کنید.

علاوه بر این، در دوران بارداری و شیردهی، مصرف نیفدیپین تنها در صورت ضرورت پزشکی و تحت نظارت دقیق پزشک توصیه می‌شود. رعایت این نکات و مشورت با پزشک پیش از شروع مصرف، اهمیت بالایی در پیشگیری از عوارض ناخواسته خواهد داشت.

تداخل دارویی نیفدیپین با داروهای دیگر

نیفدیپین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و اثر درمانی آن‌ها را تغییر دهد یا خطر بروز عوارض جانبی را افزایش دهد. آگاهی از این تداخلات اهمیت زیادی دارد، زیرا مصرف هم‌زمان بعضی داروها می‌تواند باعث افت شدید فشار خون یا اختلال در عملکرد قلب شود.

داروهای ضد فشار خون مانند بتابلوکرها (مثلاً آتنولول یا پروپرانولول) در صورت مصرف هم‌زمان با نیفدیپین می‌توانند اثر کاهش فشار خون را تشدید کنند. همچنین داروهای ضد قارچ از قبیل کتوکونازول و ایتراکونازول، داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای، و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مانند اریترومایسین، می‌توانند سطح نیفدیپین را در خون افزایش دهند و خطر عوارض را بیشتر کنند.

مصرف هم‌زمان نیفدیپین با داروهای القاکننده آنزیم‌های کبدی نظیر ریفامپین یا کاربامازپین، ممکن است باعث کاهش اثر دارو شود. همچنین ترکیب این دارو با داروهای ضد صرع، داروهای بیهوشی یا داروهای شل‌کننده عضلانی باید با احتیاط فراوان انجام گیرد.

دارو یا گروه دارویی	نوع تداخل	توضیح مختصر
بتابلوکرها (آتنولول، پروپرانولول)	افزایش خطر افت شدید فشار خون	نیاز به پایش منظم فشار خون
داروهای ضد قارچ (کتوکونازول، ایتراکونازول)	افزایش سطح نیفدیپین در خون	افزایش احتمال بروز عوارض جانبی
آنتی‌بیوتیک‌ها (اریترومایسین)	افزایش سطح نیفدیپین در خون	نیاز به تنظیم دوز
ریفامپین، کاربامازپین	کاهش اثر نیفدیپین	احتمال نیاز به افزایش دوز نیفدیپین
داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای	افزایش خطر افت فشار خون	پایش علائم حیاتی ضروری است
داروهای بیهوشی یا شل‌کننده‌های عضلانی	تشدید اثرات قلبی-عروقی نیفدیپین	نظارت ویژه در حین جراحی یا اقدامات درمانی

به بیماران توصیه می‌شود که پیش از شروع مصرف نیفدیپین، لیست کامل داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهند تا خطر تداخل دارویی به حداقل برسد.

نکات مهم قبل از مصرف نیفدیپین

پیش از شروع مصرف نیفدیپین، توجه به چند نکته اساسی می‌تواند از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری کند و اثربخشی درمان را بهبود بخشد. در گام نخست، بیمار باید پزشک خود را از وجود هرگونه حساسیت دارویی یا سابقه واکنش‌های آلرژیک مطلع کند. سابقه بیماری‌های قلبی پیشرفته، مشکلات کبدی، نارسایی کلیوی یا سابقه سکته مغزی از دیگر مواردی است که باید پیش از شروع درمان با نیفدیپین با پزشک در میان گذاشته شود.

در صورت مصرف داروهای دیگر، حتی مکمل‌های گیاهی یا داروهای بدون نسخه، باید پزشک را در جریان قرار داد، زیرا امکان بروز تداخل دارویی وجود دارد. همچنین اگر بیمار در آستانه عمل جراحی قرار دارد، لازم است تیم درمانی از مصرف نیفدیپین آگاه باشد.

مصرف الکل همزمان با نیفدیپین می‌تواند اثر کاهنده فشار خون دارو را تشدید کند و منجر به سرگیجه یا ضعف شدید شود. به همین دلیل توصیه می‌شود در طول درمان، مصرف نوشیدنی‌های الکلی محدود یا به‌طور کامل قطع شود.

خانم‌هایی که باردار هستند یا قصد بارداری دارند، باید حتماً موضوع را با پزشک مطرح کنند، زیرا تنظیم دوز یا تغییر دارو ممکن است ضروری باشد. در دوران شیردهی نیز باید در مورد ادامه مصرف نیفدیپین با پزشک مشورت شود.

رعایت این نکات ساده، نقش مهمی در استفاده ایمن و مؤثر از نیفدیپین دارد و از بروز بسیاری از عوارض احتمالی پیشگیری می‌کند.

سوالات رایج درباره مصرف قرص نیفدیپین

۱. آیا نیفدیپین را می‌توان بدون غذا مصرف کرد؟
بله، نیفدیپین را می‌توان همراه یا بدون غذا مصرف کرد. با این حال مصرف آن همراه غذا ممکن است به کاهش عوارض گوارشی کمک کند.

۲. در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف نیفدیپین چه باید کرد؟
در صورتی که یک نوبت مصرف دارو فراموش شود، باید به محض یادآوری مصرف گردد. اگر زمان نوبت بعدی نزدیک باشد، بهتر است از مصرف دوز فراموش‌شده صرف نظر کرده و برنامه منظم مصرف دارو را ادامه دهید. از مصرف دو برابر دارو به منظور جبران نوبت فراموش‌شده باید خودداری شود.

۳. آیا نیفدیپین باعث افزایش وزن می‌شود؟
برخی افراد ممکن است به دلیل احتباس مایعات، دچار تورم در اندام‌ها شوند که به صورت افزایش وزن کاذب ظاهر می‌شود. در صورت مشاهده تورم یا اضافه وزن ناگهانی، لازم است به پزشک مراجعه شود.

۴. مصرف نیفدیپین تا چه مدت ادامه دارد؟
مدت زمان مصرف نیفدیپین به نوع بیماری و پاسخ بدن بیمار به درمان بستگی دارد. برخی بیماران ممکن است نیاز به مصرف طولانی‌مدت داشته باشند، در حالی که برای برخی دیگر ممکن است مصرف کوتاه‌مدت کفایت کند. تنها پزشک معالج می‌تواند درباره زمان قطع یا ادامه دارو تصمیم‌گیری کند.

۵. آیا می‌توان نیفدیپین را به طور ناگهانی قطع کرد؟
قطع ناگهانی نیفدیپین می‌تواند باعث بازگشت یا تشدید علائم بیماری شود. قطع دارو باید تنها تحت نظر پزشک و به صورت تدریجی انجام شود.