داروی لووتیروکسین چیست؟ نحوه مصرف و عوارض آن

نام تجاری رایج دارو: لووتیروکسین – Levothyroxine

توجه: این مطلب فقط جهت افزایش آگاهی ارائه شده و به هیچ وجه جایگزین مشاوره پزشکی نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخلات دارویی و موارد دیگر، حتما به دکتر متخصص مراجعه نمایید.

لووتیروکسین چیست و چه کاربردی دارد؟

هورمون جایگزین تیروئید یا لووتیروکسین برای درمان کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) تجویز می شود. کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند. این اتفاق می تواند به دلیل آسیب به غده تیروئید در اثر داروها، پرتودرمانی یا جراحی باشد. هورمون های تیروئید برای سلامت روان، فعالیت های بدنی و رشد طبیعی (در کودکان) ضروری هستند.

شناسنامه قرص لووتیروکسین	توضیحات
نام تجاری رایج	Euthyrox، Eltroxin، Synthroid، Levoxyl
نام علمی (ژِنریک)	لووتیروکسین سدیم (Levothyroxine Sodium)
شکل دارویی	قرص خوراکی
گروه دارویی	هورمون‌های تیروئیدی
کاربرد اصلی	درمان کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
نحوه مصرف معمول	یک‌بار در روز، صبح‌ها ناشتا، حداقل ۳۰ دقیقه قبل از صبحانه
مکانیسم اثر	جایگزینی هورمون تیروکسین (T4) و تنظیم متابولیسم بدن
موارد منع مصرف	پرکاری تیروئید، سکته قلبی تازه، حساسیت به ترکیبات دارو
عوارض شایع	اضطراب، تپش قلب، کاهش وزن، بی‌خوابی، تعریق زیاد
تداخل دارویی مهم	آهن، کلسیم، آلومینیوم، داروهای ضدانعقاد، انسولین
نیاز به نسخه دارد؟	بله
شرایط نگهداری	در دمای اتاق، دور از نور، رطوبت و گرما

از لووتیروکسین برای درمان سایر اختلالات تیروئید مانند برخی از انواع گواتر و سرطان تیروئید نیز استفاده می شود.

این دارو نباید برای درمان ناباروری استفاده شود مگر اینکه ناباروری ناشی از کمبود هورمون تیروئید باشد.

Levothyroxine is a synthetic version of a hormone called thyroxine. It replaces thyroxine if your thyroid gland cannot produce it and prevents the symptoms of hypothyroidism.

لووتیروکسین یک نسخه مصنوعی از هورمونی به نام تیروکسین است. اگر غده تیروئید شما قادر به تولید آن نباشد، جایگزین تیروکسین می‌شود و از علائم کم‌کاری تیروئید جلوگیری می‌کند.

نحوه مصرف لووتیروکسین و دوز مصرفی

قبل از شروع استفاده از لووتیروکسین و قبل از هر بار مصرف دوباره، دستورالعمل های موجود در دارو را به دقت مطالعه کنید یا از پزشک غدد یا داروساز سوال کنید.

لووتیروکسین را به صورت خوراکی، طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز، با معده خالی، یک ساعت تا سی دقیقه قبل از صبحانه مصرف کنید. دارو را با یک لیوان آب کامل استفاده کنید؛ مگر اینکه دکتر معالج شما دستور دیگری داده باشد.

اگر کپسول لووتیروکسین مصرف می کنید، تمام کپسول را به طور کامل ببلعید. کپسول را نصف نکنید، نجوید و خرد نکنید.

افرادی که قادر به بلعیدن کامل کپسول نیستند (مثل کودکان و نوزادان) باید از قرص این دارو استفاده کنند. اگر کودک یا نوزاد شما نمی تواند قرص را به طور کامل ببلعد، آن را له کرده و در یک یا دو قاشق چایخوری آب حل کنید و بلافاصله با قاشق به او بدهید. محلول را برای مصرف بعدی کودک یا نوزاد خود ذخیره نکنید.

دوز مصرف لووتیروکسین به سن، وضعیت بیماری، نتایج آزمایش ها و پاسخگویی بدن شما به درمان تعیین می گردد.

برای اثرگذاری بهتر لووتیروکسین آن را به طور منظم استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که هر روز در زمان مشخص از لووتیروکسین استفاده کنید.

مصرف لووتیروکسین را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید. درمان جایگزین هورمون تیروئید برای کم کاری تیروئید به طور معمول تا پایان عمر فرد ادامه خواهد داشت.

برندهای گوناگونی از لووتیروکسین در بازار عرضه شده است. بدون مشاوره با پزشک خود یا داروساز، برند مصرفی خود را عوض نکنید.

برخی از داروها مانند کلسترامید، سزاوین، رزین های تبادل یونی، داروهای ضد اسید، سوکرالفات، سایمتیکون، مکمل های آهن، پُلی استایرن سولفونات سدیم، کلسیم، اورلیستات و سولامر می توانند جذب هورمون تیروئید را در بدن پایین بیاورید. اگر از هر یک از این داروها استفاده می کنید، حداقل با فاصله چهار ساعت قبل و بعد از مصرف لووتیروکسین، آن ها را مصرف کنید.

علائم کم کاری تیروئید

علائم کم کاری تیروئید شامل خستگی، درد عضلات، یبوست، خشکی پوست، افزایش وزن، ضربان قلب آهسته و حساسیت به سرما است. اگر وضعیت شما چند هفته پس از شروع مصرف دارو بهبود نیافت یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید.

Without thyroid hormone, your body cannot function properly, which may result in poor growth, slow speech, lack of energy, excessive tiredness, constipation, weight gain, hair loss, dry, thick skin, increased sensitivity to cold, joint and muscle pain, heavy or irregular menstrual periods, and depression. When taken correctly, levothyroxine reverses these symptoms.

بدون هورمون تیروئید، بدن شما نمی‌تواند به درستی عمل کند، که ممکن است منجر به رشد ضعیف، گفتار آهسته، کمبود انرژی، خستگی بیش از حد، یبوست، افزایش وزن، ریزش مو، خشکی و ضخیم شدن پوست، افزایش حساسیت به سرما، درد مفاصل و عضلات، دوره‌های قاعدگی شدید یا نامنظم و افسردگی شود. در صورت مصرف صحیح، لووتیروکسین این علائم را معکوس می‌کند.

نحوه عملکرد لووتیروکسین

لووتیروکسین با جایگزینی یا تامین هورمون تیروئید که به طور طبیعی توسط غده تیروئید ترشح می شود، عمل می کند.

عوارض جانبی لووتیروکسین

در چند ماه نخست درمان، امکان دارد ریزش مو رخ دهد. این عارضه معمولاً موقتی است و زمانی که بدن شما با دارو سازگار شود، از بین می رود. اگر این عارضه ادامه داشت یا بدتر شد، پزشک خود یا دکتر داروخانه را مطلع نمایید.

اگر پزشک مصرف لووتیروکسین را به شما توصیه کرده است، اطمینان داشته باشید که مزایای آن بیشتر از معایبش است. همچنین لازم به ذکر است که بیشتر کسانی که این دارو را مصرف می کنند، عوارض جانبی جدی را تجربه نمی کنند.

علائم جدی و نادر

در صورتی که هر یک از این علائم جدی اما نادر پرکاری تیروئید رخ داد، سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید و از اورژانس کمک بگیرید:

• تعریق شدید
• حساسیت به گرما
• تغییرات خلقی و روحی مانند اضطراب و نوسانات خلقی
• خستگی
• اسهال
• لرزش
• سردرد
• تنگی نفس
• درد استخوان
• شکستگی آسان استخوان ها
• درد قفسه سینه
• تپش قلب سریع، شدید و نامنظم
• تورم دست ها، مچ پا و پاها
• تشنج

واکنش آلرژیک جدی به لووتیروکسین نادر است. با این حال، اگر هر گونه واکنش آلرژیک جدی مانند علائم پوستی، خارش، تورم (به خصوص در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و مشکل در تنفس را تجربه کردید، سریعاً از اورژانس کمک بگیرید.

موارد احتیاط در مصرف داروی لووتیروکسین

قبل از مصرف لووتیروکسین، در صورت داشتن حساسیت به این دارو به پزشک خود یا دکتر داروخانه اطلاع دهید. لووتیروکسین ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می تواند باعث آلرژی یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات بیشتر با دکتر داروخانه صحبت کنید.

پیش از استفاده از لووتیروکسین، تمام سابقه پزشکی خود از جمله سابقه افزایش هورمون های تیروئید یا پرکاری تیروئید، نارسایی غده فوق کلیوی، بیماری های قلبی (مانند بیماری عروق کرونر و ضربان قلب نامنظم)، فشار خون بالا و دیابت را به پزشک خود اطلاع دهید.

چنانچه به بیماری دیابت مبتلا هستید، مصرف داروی لووتیروکسین امکان دارد بر میزان قند خون شما اثر بگذارد. برای پایش دقیق، به طور مرتب آزمایش قند خون انجام داده و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. در صورت مشاهده علائمی نظیر تشنگی شدید، افزایش ادرار، لرزش، تعریق غیرطبیعی، سرگیجه و گرسنگی غیرمعمول، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید. امکان دارد برای کنترل قند خون، نیاز به تنظیم دوز داروی دیابت، تغییر رژیم غذایی یا برنامه ورزشی خود داشته باشید. پیش از انجام هرگونه عمل جراحی، لیست کامل داروهای مصرفی خود را به پزشک یا دندانپزشک ارائه دهید.

عوارض جانبی در کودکان: کودکان ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو مانند سردرد، تغییرات بینایی و درد مفاصل و پاها حساسیت بیشتری نشان دهند. کاهش رشد استخوان ها و کوتاه قدی در دوران بزرگسالی، از جمله عوارض احتمالی افزایش سطح هورمون تیروئید در کودکان است. برای کنترل این موارد، انجام منظم آزمایشات خونی و معاینات پزشکی ضروری است.

سالمندان نیز بیشتر در معرض عوارض جانبی داروی لووتیروکسین، به خصوص تپش قلب سریع و نامنظم، قرار دارند.

Levothyroxine doses need to be carefully monitored during pregnancy. If you’re planning to become pregnant or think you may be pregnant, it’s important to talk to your doctor to get the right care for you and your baby.

دوزهای لووتیروکسین باید در دوران بارداری به دقت کنترل شوند. اگر قصد بارداری دارید یا فکر می‌کنید که ممکن است باردار باشید، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا مراقبت‌های لازم را برای خود و فرزندتان دریافت کنید.

بر اساس مطالعات، مصرف لووتیروکسین در دوران بارداری بلامانع است. با این حال، به دلیل احتمال نیاز به تنظیم دوز دارو، در صورت بارداری، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. پیش از مصرف لووتیروکسین در دوران شیردهی، با پزشک خود مشورت کرده و در مورد مزایا و معایب آن راهنمایی بخواهید.

اگر به گلیسیرین یا ادتات دی سدیم حساسیت دارید، یا اگر اختلال غده فوق کلیوی درمان نشده یا کنترل نشده دارید، نباید از لووتیروکسین استفاده کنید.

نامنظم خوردن قرص لووتیروکسین

نامنظم خوردن قرص لووتیروکسین می‌تواند اثر درمانی دارو را به‌طور جدی کاهش داده و باعث نوسانات سطح هورمون‌های تیروئیدی در بدن شود. این نوسانات ممکن است به بروز یا تشدید علائم کم‌کاری تیروئید مانند خستگی مزمن، یبوست، ریزش مو، افزایش وزن، یا اختلال در تمرکز منجر شود.

از آن‌جایی‌که لووتیروکسین دارویی با اثر تأخیری و تنظیمی بر متابولیسم بدن است، مصرف منظم و روزانه آن در ساعت مشخص، معمولاً صبح‌ها و با معده خالی، برای حفظ سطح پایدار هورمون تیروکسین (T4) در خون ضروری است. حتی اختلال‌های جزئی در زمان یا فاصله مصرف (مثلاً خوردن قرص گاهی شب و گاهی صبح، یا فراموشی‌های مکرر) می‌تواند تنظیم عملکرد تیروئید را مختل کند و نتایج آزمایش‌های خون را ناپایدار نشان دهد.

در صورتی‌که دوزی را فراموش کردید، اگر زمان زیادی نگذشته است، می‌توانید به‌محض یادآوری آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به زمان نوبت بعدی است، از مصرف دوز دوگانه پرهیز کرده و طبق برنامه ادامه دهید. در صورت فراموشی مکرر، بهتر است با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا راهکار مناسبی برای نظم‌بخشی به مصرف دارو ارائه شود.

تداخلات دارویی لووتیروکسین با سایر داروها

 مصرف همزمان لووتیروکسین با برخی داروها می تواند عملکرد و اثرات آن را تغییر دهد یا خطر بروز عوارض جانبی را افزایش دهد. لیست کاملی از داروهای مصرفی خود را به پزشک یا داروساز ارائه دهید و بدون دستور پزشک، مصرف لووتیروکسین را شروع، قطع یا تغییر ندهید. لووتیروکسین ممکن است با داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین، دیگوکسین و ساکروفریک اوکسی هیدروکساید تداخل ایجاد کند.

علائم اوردوز مصرف داروی لووتیروکسین

اگر فردی مقدار زیادی از داروی لووتیروکسین مصرف کرده باشد و دچار عوارضی مانند از هوش رفتن یا مشکل در تنفس شود، بلافاصله با اورژانس تماس حاصل فرمایید.

هرگز داروی خود را با دیگران تقسیم نکنید

برای کنترل عوارض جانبی و جلوگیری از آنها، باید به طور منظم آزمایشات و معاینات پزشکی انجام شود. برای اطلاعات بیشتر در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

قرص لووتیروکسین برای چه کسانی منع شده است؟

قرص لووتیروکسین برای برخی افراد ممکن است خطرناک باشد و در این موارد نباید بدون تجویز و نظارت دقیق پزشک مصرف شود. در ادامه، به مهم‌ترین گروه‌هایی که مصرف این دارو برایشان منع یا نیازمند احتیاط جدی است، اشاره شده است:

۱. افراد مبتلا به پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم):

لووتیروکسین یک هورمون تیروئیدی مصنوعی است و در افرادی که تیروئید آن‌ها بیش از حد فعال است، مصرف آن می‌تواند علائم بیماری را تشدید کرده و خطرات قلبی یا عصبی ایجاد کند.

۲. بیماران با مشکلات قلبی شدید:

در افرادی که سابقه سکته قلبی، نارسایی قلبی، آریتمی یا بیماری عروق کرونر دارند، مصرف لووتیروکسین باید با دوز بسیار پایین و کنترل‌شده شروع شود. افزایش ناگهانی سطح هورمون تیروئید می‌تواند فشار زیادی بر قلب وارد کند.

۳. افراد با نارسایی شدید غده فوق کلیوی (آدرنال):

در صورتی‌که کم‌کاری تیروئید هم‌زمان با نارسایی آدرنال وجود داشته باشد و لووتیروکسین بدون درمان مناسب آدرنال تجویز شود، ممکن است بحران آدرنال ایجاد شود که یک وضعیت اورژانسی است.

۴. افراد با حساسیت به ترکیبات دارو:

برخی بیماران ممکن است به مواد غیرفعال موجود در قرص لووتیروکسین (مانند رنگ‌ها یا نگهدارنده‌ها) حساسیت داشته باشند. در این موارد باید نوع جایگزین دارو با فرمولاسیون متفاوت استفاده شود.

۵. زنان باردار (در صورت دوز نامناسب):

گرچه لووتیروکسین در بارداری مجاز است و حتی ضروری به‌حساب می‌آید، اما تنظیم دقیق دوز آن اهمیت زیادی دارد. دوز نامناسب ممکن است برای مادر یا جنین مشکل‌ساز شود.

در نهایت، مصرف این دارو باید فقط تحت نظر پزشک و بر پایه‌ی نتایج آزمایش خون (TSH، T4 و گاهی T3) انجام گیرد. استفاده خودسرانه یا تنظیم خودکار دوز آن می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند، به‌ویژه در بیماران قلبی، سالمندان یا زنان باردار.

بعد از خوردن قرص لووتیروکسین میشه خوابید؟

بله، بعد از خوردن قرص لووتیروکسین می‌توان خوابید، اما باید شرایط خاصی رعایت شود. مهم‌ترین نکته در مصرف این دارو، ناشتا بودن معده و جذب مناسب آن در دستگاه گوارش است. توصیه استاندارد این است که لووتیروکسین حداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پیش از خوردن هرگونه غذا یا نوشیدنی (به‌جز آب ساده) مصرف شود.

اگر شما عادت دارید صبح زود قرص را بخورید و سپس دوباره بخوابید، مشکلی ایجاد نمی‌شود به شرطی که تا هنگام خوردن صبحانه فاصله‌ی زمانی لازم را رعایت کنید. همچنین در این بازه زمانی نباید مکمل‌هایی مانند کلسیم، آهن یا مولتی‌ویتامین مصرف شود، زیرا جذب لووتیروکسین را کاهش می‌دهند.

در صورت داشتن برنامه خواب غیرمعمول یا شیفت‌کاری، پزشک می‌تواند زمان‌بندی مصرف دارو را متناسب با شرایط شما تنظیم کند.

اگر بیش از حد مصرف کنم چه اتفاقی می‌افتد؟

علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل سردرد، گرفتگی عضلات پا، لرزش، احساس عصبی یا تحریک‌پذیری، درد قفسه سینه، تنگی نفس، ضربان قلب سریع یا کوبنده، سکته مغزی و کما باشد.

جمع بندی

درصورتیکه نوبت مصرف داروی لووتیروکسین را فراموش کردید، در اسرع وقت آن را مصرف کنید. ولی چنانچه به زمان مصرف نوبت بعدی نزدیک هستید و به یادتان افتاد که دارو را مصرف نکرده اید، نیازی به دو برابر کردن دوز لووتیروکسین نمی باشد. فقط دوز معمولی را مصرف نمایید، مگر اینکه پزشک شما دستور داده باشد که حتما در هر شرایطی دوز خود را استفاده کنید. اگر به طور متوالی بیش از دو نوبت مصرف دارو را از یاد بردید، در این مورد از پزشک خود مشاوره بگیرید.

برای نگهداری صحیح داروی لووتیروکسین، آن را در دمای اتاق، دور از نور، گرما و رطوبت و دسترس کودکان نگهداری نمایید. از نگهداری دارو در حمام خودداری کنید. به خاطر داشته باشید که داروی تاریخ گذشته را استفاده نکنید.