ابتلا به معده درد عصبی نشان می‌دهد که چگونه احساسات یک فرد می‌تواند بر بدن او تأثیر بگذارد. زمانی‌که تحت تاثیر نگرانی، استرس، اضطراب، خشم و شرایط بد روحی قرار می‌گیرید، سیستم عصبی سمپاتیک فعال می‌شود و زمینه افزایش هورمون استرس یعنی کورتیزول را فراهم می‌کند.
درصورتی‌که این وضعیت کنترل نشود و برای مدت طولانی ادامه یابد، سطح بالای کورتیزول می‌تواند باعث فرسایش و آسیب به پوشش داخلی دستگاه گوارش به‌خصوص معده شود. در این شرایط، فرد علائمی مانند درد، سوزش و گرفتگی در ناحیه معده، نفخ، حالت تهوع یا استفراغ، سوءهاضمه، رفلاکس اسید معده و غیره را تجربه می‌کند.
پزشکان در درجه اول برای درمان معده درد عصبی توصیه می‌کنند که تنش بدن خود را کاهش دهید و سبک زندگی خود را عوض کنید. درصورتی‌که امکان آن فراهم نباشد، لازم است دارودرمانی آغاز شود. در ادامه به جزئیات بیشتری از این بیماری اشاره خواهیم کرد. پس با دکتریاب همراه شوید.
معده درد عصبی چیست؟
سیستم گوارشی شما حاوی تعداد زیادی اعصاب است. وقتی به طور مداوم درگیر حالاتی مانند استرس، غم، اندوه، افسردگی، نگرانی، خشم و ترس میشوید، بدن شما در وضعیت «جنگ یا گریز» قرار می‌گیرد که در آن هورمون‌های استرس و مواد شیمیایی آزاد می‌شوند و به دستگاه گوارش می‌گویند که سرعت عملکرد خود را کاهش دهد.
در این وضعیت، میزان ترشح اسید معده و حرکات معده کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه به‌مرور با علائمی مانند درد و سوزش معده، سوءهاضمه، ترش کردن و نفخ مواجه میشوید. معده درد عصبی اغلب در افراد زیر ۴۰ سال رخ می‌دهد و یک وضعیت پایدار نیست. یعنی تنها در مواقعی بروز می‌کند که بدن درگیر فشارهای عصبی است. بههمیندلیل، اکثر افراد به درمان آن بیتوجهی می‌کنند و متاسفانه در آینده درگیر مشکلات بزرگتری می‌شوند.
با توجه به اینکه مشکلات معده می‌توانند نشانه ابتلا به بیماریهایی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری کرون یا گاستروانتریت نیز باشند، توصیه می‌کنیم به محض مواجهه با علائم غیرطبیعی به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص گوارش سعی می‌کند که با انجام معاینه دقیق و آزمایشات مختلف علت اصلی بیماری را تشخیص دهد.
علائم و نشانه‌های معده درد عصبی
برای برخی از افراد معده درد عصبی یک مشکل رایج است، درحالیکه در برخی دیگر یک تجربه نادر یا یکباره است. برخلاف دیدگاه عموم مردم در مورد علائم معده درد عصبی، این بیماری فقط با یک درد شدید و آزاردهنده در معده و ابتدای روده همراه نیست بلکه می‌تواند منجر به بروز نشانه‌های زیر نیز شود:
- احساس گرفتگی، پیچ‌خوردگی، گره‌خوردگی، لرزش و سفتی عضلات در ناحیه معده به‌خصوص بعد از خوردن غذا
- احساس گرما و حرکات پروانه‌ای شکل در ناحیه معده
- احساس دلشوره، نگرانی و اضطراب بی‌دلیل
- خواب زیاد یا ناتوانی در خوابیدن
- بیقراری
- نوسانات خلقی
- رفلاکس اسید معده به مری و ترش کردن مداوم
- نفخ مکرر و دفع مداوم گاز روده
- استفراغ، حالت تهوع و بیحالی
- سوءهاضمه یا احساس سیری سریع در هنگام غذا خوردن
- کاهش یا افزایش اشتها
- افزایش دفع ادرار و حرکات روده
- یبوست یا اسهال
- تنگی نفس
کودکان نیز ممکن است معده درد عصبی را تجربه کنند و معمولا علائم خود را متفاوت از بزرگسالان توصیف می‌کنند. مثلا ممکن است از رفتن به مدرسه امتناع کنند یا به طور مکرر درد معده را گزارش کنند بدون اینکه علائم دیگری از عفونت معده را نشان دهند.
علل موثر در بروز معده درد عصبی
استرس عامل اصلی بروز این بیماری است. هنگامی‌که شما مشکلات عصبی و استرس زیادی دارید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت هستید زیرا قدرت سیستم ایمنی بدن کاهش پیدا می‌کند. از طرفی، استرس بر روند هضم و جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارد و تولید گاز در روده را افزایش می‌دهد.
مغز و معده از طریق عصب واگ، یکی از بزرگترین اعصاب بدن، به هم متصل می‌شوند. این عصب سیگنالهایی را از مغز به معده و بالعکس میفرستد و در هنگام بروز استرس و اضطراب، تحریک‌پذیری و بی‌نظمی سیستم گوارش را افزایش می‌دهد. برخی از عوامل تحریک‌کننده معده درد عصبی مرتبط با استرس عبارتند از:
- انتظار برای وقوع یک رویداد در آینده، مانند دادن یک آزمون یا ارائه یک سخنرانی
- مشکلات مالی
- مشکلات زناشویی یا خانوادگی
- طلاق
- تغییرات ناگهانی در محل کار
- نقل مکان به جایی دیگر
- مهاجرت
- مرگ یکی از عزیزان
- ابتلا به یک بیماری مزمن مانند سرطان
پس اگر علائم معده درد عصبی را به طور منظم دارید یا علائم شما به‌تدریج بدتر می‌شوند، لازم است به کاهش استرس و بهبود سلامت سیستم گوارش خود توجه بیشتری داشته باشید. در موارد نادر، معده درد عصبی ممکن است نشانه یک مشکل اساسی مانند موارد زیر باشد:
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- بیماری زخم معده
- بیماری التهابی روده
- بیماری سلیاک
- اختلال اضطراب
- سنگ کیسه صفرا
- آسیب به عصب واگ
گاهی اوقات، افراد علائم سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) را به حساب معده درد عصبی می‌گذارند. درحالیکه برای تشخیص IBS نیاز است که علائم به مدت حداقل 3 ماه به طور مداوم رخ دهند. معمولا علائم IBS با تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی بهبود می‌یابند. پس بهتر است تشخیص نهایی را به عهده پزشک بگذارید. شاید واقعا به معده درد عصبی مبتلا نشده باشید و مشکل شما چیز دیگری باشد!
راهکارهای موثر برای پیشگیری از ابتلا به معده درد عصبی
در ادامه به چند رویکرد در سبک زندگی اشاره خواهیم کرد که ممکن است برای پیشگیری از ابتلا به معده درد عصبی مفید باشند.
استرس را در زندگی خود مدیریت کنید
اگرچه استرس یک وضعیت فیزیکی نیست، اما راه‌هایی برای مدیریت آن و بهبود سلامت جسمانی شما وجود دارد. کارشناسان راه‌های خوب برای کاهش استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی و ورزشهای آرامش‌بخش مثل یوگا را پیشنهاد کرده‌اند.
برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که معده درد عصبی یا علائم مشابه آن در حین کار بدتر می‌شوند. اگر شما نیز چنین تجربه‌ای را دارید، اقداماتی را برای رفع استرس کاری انجام دهید. در محل کار با یک نفر صحبت کنید و به او بگویید که چه احساسی دارید. احتمالا بتواند شما را در مسیر درست راهنمایی کند.
اواخر هفته به‌سراغ تفریح مورد علاقه خود بروید. وقتی زندگی طاقت‌فرسا می‌شود، به کارهای غیرضروری «نه» بگویید و فعالیتها و مسئولیت‌هایی را که می‌خواهید انجام دهید دوباره ارزیابی کنید.
مراجعه به مراکز رواندرمانی برای مشاره ذهنی و روحی نیز واقعا موثر است. حتما با یک روانشناس خوب در مورد راهکارهایی برای پیشگیری از بروز اضطراب صحبت کنید. اگر با وجود رعایت نکات ذکر شده باز هم قدرت مدیریت استرس خود را ندارید، تحت نظر پزشک روانپزشک باتجربه مصرف داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی را آغاز کنید.
وضعیت سیستم گوارش خود را بهبود بخشید
معده درد عصبی می‌تواند نشاندهنده این باشد که شما یک بیماری گوارشی دارید. برای بهبود این وضعیت تغییرات ساده‌ای مانند خوردن غذاهای غنی از فیبر و پروبیوتیک یا مصرف مکمل‌های فیبر یا پروبیوتیک را در رژیم غذایی خود اعمال کنید.
مطالعات حیوانی بر روی موش‌ها در سال 2011 نشان داد که پروبیوتیک‌ها ممکن است از طریق اثر بر روی عصب واگ به کاهش معده درد عصبی کمک کنند. البته توصیه می‌کنیم قبل از ایجاد تغییرات اساسی در رژیم غذایی و مصرف مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید
سعی کنید به‌جای خوردن وعده‌های غذایی بزرگ، در فواصل کوتاه وعده‌های غذایی کوچکتر بخورید. زیرا درصورتی‌که فرآیند طبیعی هضم شما مختل شود، امکان بروز علائم معده درد عصبی وجود دارد.
در هنگام مواجهه با علائمی مانند رفلاکس اسید معده به مری و سوزش و گرفتگی معده، شروع به خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر و سبکتر حاوی مواد غذایی که هضم آسانی دارند کنید. میوه‌ها، غلات کامل و سبزیجات دارای برگ سبز مانند کلمپیچ، اسفناج و کاهو گزینه‌های خوبی هستند.
همچنین می‌توانید به‌جای سه وعده غذایی سنگین در روز، مصرف میان‌وعده‌های مکرر را امتحان کنید. از مصرف غذاهای محرک مانند غذاهای چرب، پرادویه و شور، نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌های کافئین‌دار اجتناب کنید.
سعی کنید بیشتر ورزش کنید
یافتن یک راه‌حل فیزیکی برای کاهش استرس و اضطراب بدن، ممکن است به پیشگیری از بروز معده درد عصبی کمک کند. پس حتما ورزش و فعالیت بدنی روزانه مانند پیاده‌روی و شنا را در برنامه خود بگنجانید. پیاده‌روی در فضای باز همراه با استنشاق هوای تازه و قرار گرفتن در معرض نور خورشید، اثرات مفیدی روی بهبود خلقوخو دارد.
انواع روش‌های درمان معده درد عصبی
اگرچه ممکن است بتوان علائم معده درد عصبی را در با راهکارهای خانگی درمان کرد، اما برخی از افراد ممکن است ترجیح دهند با یک پزشک فوق تخصص گوارش صحبت کنند. به طور کلی، انواع روش‌های درمان معده درد عصبی شامل موارد زیر هستند.
تراپی
مراجعه به روانپزشک یا درمانگر ممکن است به شما کمک کند تا تغییراتی برای کاهش استرس در زندگی خود ایجاد کنید. اگرچه هیچ‌کس نمی‌تواند در دنیای امروز از بروز استرس جلوگیری کند، اما یک درمانگر با رواندرمانی می‌تواند به شما کمک کند تا در صورت تجربه، راهکارهای مقابلهای خوبی را در پیش بگیرید.
مدیتیشن
مدیتیشن می‌تواند با افزایش تمرکز و ذهن‌آگاهی فرد، اضطراب و استرس را کاهش دهد. این کار شامل نشستن یا دراز کشیدن در یک اتاق ساکت و تمرکز بر ریتم تنفس طبیعی بدن است. مطالعات نشان داده‌اند که اختصاص 10 تا 15 دقیقه از روز برای مدیتیشن، ممکن است به برخی از افراد کمک کند تا علائم معده درد عصبی خود را کاهش دهند.
تغییر برنامه غذایی
ایده خوبی است که مصرف غذاهایی که می‌توانند علائم معده درد عصبی را بدتر کنند محدود کنید. تجربه نشان داده است که محصولات لبنی و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، نوشابه و چای و شکلات جز مواد غذایی محرک هستند.
مصرف شکر و غذاهای فرآوریشده را محدود کنید. در عوض، مقدار زیادی آب بنوشید و غذاهای غنی از فیبر بخورید. تغذیه خوب از سیستم ایمنی بدن شما حمایت می‌کند و در جلوگیری از بروز انواع بیماریهای گوارشی موثر است.
از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل اجتناب کنید. زیرا الکل قدرت تحریک دستگاه گوارش را دارد و به آن آسیب می‌رساند. سعی کنید مصرف سیگار را به حداقل برسانید و به‌مرور آن را ترک کنید.
انجام فعالیت‌های کاهش‌دهنده استرس
شرکت در فعالیت‌هایی که به کاهش استرس کمک می‌کنند، مانند ورزش کردن، یادداشت روزانه، خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی یا صحبت با دوستان می‌تواند کمک‌کننده باشد. گاهی اوقات، یک فرد ممکن است متوجه شود که می‌تواند با کاهش تعداد تعهدات در برنامه روزانه خود نیز استرس را از بین ببرد.
درمان‌های گیاهی و طبیعی
گیاهان زیادی وجود دارند که ضداسپاسم هستند یا می‌توانند درد معده را کاهش دهند. از بهترین نمونه‌های آن‌ها می‌توان به نعناع، بادرنجبویه و اسطوخودوس اشاره کرد که با کاهش اسپاسم به تسکین نفخ و گرفتگی عضلات معده کمک می‌کنند.
زنجبیل که می‌توان آن را به‌صورت چای نوشید، تکه کوچکی از آن را جوید یا به‌عنوان مکمل مصرف کرد، ممکن است به کاهش علائم خفیف گوارشی از جمله حالت تهوع کمک کند. نوشیدن چای نعناع یا بوییدن روغن نعناع نیز ممکن است علائم معده درد عصبی را کاهش دهد.
مصرف دمنوش‌های آرامش‌بخش مانند گل گاوزبان، بیدمشک و بهارنارنج نیز با کاهش استرس بدن واقعا موثر است. علاوه بر این، رایحه‌درمانی، ماساژ و طب سوزنی نیز می‌توانند اضطراب را تسکین دهند.
تجربه نشان داده است که گیاهانی مانند بابونه، قاصدک، بیدمشک و شیرین‌بیان خاصیت ضدالتهابی دارند و به هضم غذا کمک می‌کنند. پس از مصرف دمنوش آن‌ها غافل نشوید. متخصصان طب سنتی معتقد هستند که قرار دادن یک حوله گرم روی شکم و مصرف سرکه سیب رقیق‌شده در آب نیز به تسکین مشکلات گوارشی کمک می‌کند.
مصرف داروها
در برخی موارد، فرد ممکن است برای کاهش سطح اضطراب و استرس خود نیاز به مصرف دارو داشته باشد. مطمانا این مساله به کاهش بروز معده درد عصبی کمک می‌کند.
علاوه بر این، داروهای زیادی مانند سیمیلاک، تامس، پپتو بیسمال، آلکا سِلتزِر و غیره که به‌صورت قرص و شربت عرضه می‌شوند، برای تسکین علائم معده درد عصبی مانند سوزش معده، ترش کردن و ناراحتی معده موثر هستند. حتما پس از مشورت با پزشک برای تهیه آن‌ها اقدام کنید.
سخن آخر
بنابراین، بروز معده درد عصبی کاملا متاثر از احساسات و حالات روحی شما است و می‌تواند علائم اختلالات گوارشی مزمن را ایجاد کند. زمانی می‌توانید آن را کنترل کنید که به روش‌هایی در درون خود به آرامش برسید. قرار گرفتن بدن در معرض استرس و اضطراب بیش‌ازحد و مزمن زمینه بروز واکنش‌های فیزیکی و شیمیایی را فراهم می‌کند و با ترشح نامتوازن هورمون‌های استرس، سیستم گوارش به‌خصوص معده و روده آسیب می‌بینند.
نتیجه این اثرات معده درد عصبی و بروز علائمی مانند دلشوره، سوزش معده، نفخ، سوءهاضمه، دل‌پیچه، حالت تهوع، احساس سیری زودهنگام و تکرر ادرار است.
سعی کنید با تغییر در سبک زندگی، بهبود وضعیت روانی خود و مشورت با دکتر فوق تخصص معده به درمان هرچه سریع‌تر این بیماری کمک کنید.
لیست پزشکان مرتبط:
مهران بابایی فومشیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران- فرهاد زمانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- سید مؤید علویانفوق تخصص بیماریهای گوارش وکبد | تهران
- ناصر ابراهیمی دریانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- مهدی باباییفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- محسن امینیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- رضا رشیدیفوق تخصص گوارش ، کبد و آندوسکوپی | تهران
- مهری پورآدینهفوق تخصص گوارش و کبد (آندوسکوپی، کولونوسکوپی، پلیپ روده و معده، بوتاکس) | تهران
- مهدی نیکخواهفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- سیده نازنین منصوری گیلانیفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
