علائم سرطان روده بزرگ + روش‌های درمان و پیشگیری آن
سرطان کولورکتال به عنوان دومین علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در میان زنان و سومین علت در میان مردان شناخته میشود. این بیماری، که به عنوان سومین نوع شایع سرطان در سراسر جهان است، حدود ده درصد از کل موارد سرطان را تشکیل می‌دهد. اما به چه صورت می توان سرطان روده بزرگ تشخیص داد؟ سرطان روده بزرگ چگونه درمان میشود؟ آیا سرطان روده بزرگ و مقعد دارای علائم اولیه ای است که بتوان با توجه به این عوامل این بیماری را تشخیص داد؟.
سرطان کولورکتال در دسته بیماری‌هایی قرار می‌گیرد که با تشخیص زودهنگام، احتمال مرگ و میر ناشی از آن به شدت کاهش می‌یابد. از این رو، آشنایی با نشانه‌های این سرطان و اقدامات پیشگیرانه برای ممانعت از بروز و تکامل آن از اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه سرطان روده می‌تواند در انواع متفاوتی ظاهر شود، این مقاله به بررسی ویژگی‌ها و جنبه‌های مختلف سرطان کولورکتال می‌پردازد.
سرطان روده بزرگ چیست؟
سرطان کولون، که در بخش پایانی دستگاه گوارش یعنی روده بزرگ رخ می‌دهد، یکی از انواع سرطان است. این نوع سرطان، که گاهی اوقات تحت عنوان سرطان کولورکتال شناخته میشود، معمولاً از راست روده آغاز می‌گردد و نام آن از ترکیب دو واژه کولون (روده بزرگ) و رکتوم (راست روده) گرفته شده است.
توسعه سرطان کولون اغلب با پولیپ‌های کوچک و خوش‌خیم در داخل روده بزرگ شروع میشود که در ابتدا ممکن است کوچک و بدون علامت باشند. به همین دلیل، انجام غربالگری‌های منظم و برداشتن پولیپ‌ها قبل از تبدیل شدن به سرطان، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در صورتی که پولیپ‌ها به سرطان کولون تبدیل شوند، گزینه‌های درمانی متعددی از جمله جراحی، پرتو درمانی، داروهای ضد سرطان، شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی برای مدیریت بیماری موجود است. این درمان‌ها با هدف کنترل پیشرفت بیماری و بهبود شانس‌های بهبودی انجام می‌گیرند.
سرطان روده بزرگ بدخیم
سرطان کولورکتال بدخیم، یکی از انواع پیشرفته سرطان روده است که با سرعت بالایی در تکثیر سلول‌ها و تغییرات مورفولوژیکی مشخص میشود. این نوع سرطان معمولاً به سرعت گسترش می‌یابد و علائم آن بیشتر در مراحل پیشرفته ظاهر می‌شوند. در مقایسه با سایر انواع سرطان، سرطان کولورکتال بدخیم به درمان‌های موجود کمتر پاسخ می‌دهد و خطر متاستاز در آن بالاتر است.
سرطان کولون، که گاهی اوقات به عنوان سرطان کولورکتال شناخته میشود، اغلب از قسمت راست روده آغاز می‌گردد. اصطلاح کولورکتال از ترکیب دو واژه کولون (روده بزرگ) و رکتوم (راست روده) به وجود آمده است. این اصطلاح برای توصیف سرطان‌هایی به کار می‌رود که در هر دو بخش این ناحیه از دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارند.
سرطان روده بزرگ بدخیم درمان دارد؟
در صورتی که سرطان کولورکتال در مرحله محدود و موضعی شناسایی شود، شانس بهبودی و درمان موفقیت‌آمیز به حدود 90 درصد می‌رسد. اگر سرطان به نواحی اطراف مانند غدد لنفاوی یا بافت‌های زیرین گسترش یافته باشد، احتمال بقای پنج ساله بیماران به 73 درصد کاهش می‌یابد. در مواردی که سرطان به مرحله متاستاز یا گسترش به اعضای دیگر بدن رسیده باشد، احتمال درمان موفق و بقای پنج ساله به 17 درصد 17% تنزل می‌یابد. این آمار نشان‌دهنده اهمیت بسیار بالای تشخیص زودهنگام و اقدامات پیشگیرانه است.
سرطان روده بزرگ خوش خیم
پولیپ‌هایی که به سرطان تبدیل شده‌اند معمولاً از اندازه‌های کوچکی برخوردار هستند و به درمان‌های موجود به خوبی واکنش نشان می‌دهند. این نوع تومورها به طور کلی کمتر مهاجم هستند و می‌توان با روش‌های درمانی نسبتاً ساده‌تری آن‌ها را از بین برد.
سرطان روده بزرگ چگونه آغاز میشود؟
سرطان کولورکتال عموماً با تکثیر سلول‌هایی در لایه داخلی روده بزرگ یا رکتوم آغاز میشود، که به این تکثیر سلولی، پولیپ گفته میشود. بسته به نوع پولیپ، برخی ممکن است در طول زمان به سرطان تبدیل شوند، که این امر نشان‌دهنده اهمیت بالای شناسایی و درمان به‌موقع پولیپ‌ها برای جلوگیری از تحول آن‌ها به سرطان است. انواع مختلف پولیپ عباتند از:
پولیپ آدنوماتوز (آدنوم): این دسته از پولیپ‌ها ممکن است گاهی به سرطان منجر شوند. با این حال، نه همه‌ی آن‌ها خطر ابتلا به سرطان کولون را به همراه دارند. به همین خاطر، آدنوم‌ها را به عنوان سلول‌های نئوپلاستیک پیش‌سرطانی توصیف می‌کنند. دو نوع اصلی آدنوم وجود دارد: آدنوم‌های لوله‌ای و آدنوم‌های پرزی.
پولیپ هایپرپلاستیک و پولیپ‌های التهابی: این دسته از پولیپ‌ها فراوان‌تر هستند، اما به عنوان پیش‌سرطانی شناخته نمی‌شوند. افرادی که دارای پولیپ‌های هایپرپلاستیک بزرگتری (بیش از یک سانتی‌متر) هستند، ممکن است نیاز به آزمایش‌های غربالگری برای سرطان کولون داشته باشند.
پولیپ‌های دندانه‌دار: این نوع پولیپ‌ها معمولاً به شیوه‌ای مشابه آدنوم‌ها مورد درمان قرار می‌گیرند، چرا که خطر قابل توجهی برای تبدیل شدن به سرطان کولون را به همراه دارند.
عواملی که ممکن است پولیپ‌ها را به سلول‌های سرطانی تغییر دهند یا خطر ابتلا به سرطان کولون را بالا ببرند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- اگر اندازه‌ی پولیپ از یک سانتی‌متر بیشتر باشد.
- اگر تعداد پولیپ‌های یافت شده بیش از سه عدد باشد.
- اگر پس از حذف دیسپلازی، پولیپ‌ها دوباره ظاهر شوند. دیسپلازی نیز یکی از عوامل مؤثر در ایجاد سرطان است.
سرطان روده چند مرحله دارد؟
هنگامی که سرطان کولون تشخیص داده میشود، پزشکان مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را برای تعیین درجه (مرحله) سرطان پیشنهاد می‌کنند. آزمایش‌های مرحله‌بندی می‌توانند شامل تکنیک‌های متفاوت تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن شکم، لگن و قفسه سینه باشند. با این حال، در بسیاری از مواقع، تا زمان انجام جراحی برای سرطان کولون، تعیین مرحله ممکن نیست.
مراحل سرطان کولون با استفاده از اعداد رومی از ۰ تا IV مشخص می‌شوند. در مرحله اولیه و پایین‌ترین، سرطان به لایه داخلی روده محدود است. در مرحله چهارم، سرطان پیشرفت کرده و به نواحی دیگر بدن گسترش یافته است.
تعیین مرحله سرطان به مشخص کردن میزان پیشرفت سرطان کمک می‌کند و در انتخاب بهترین روش درمانی نقش دارد. در حدود ۴۰ درصد موارد، سرطان کولورکتال در مراحل پیشرفتهای که نیاز به درمان جراحی دارند، شناسایی میشود. مراحل مختلف سرطان عددی از ۰ تا ۴ است که عبارتند از:
مرحله ۰: این مرحله ابتدایی سرطان کولون است که در آن سرطان به موکوزا و لایه داخلی کولون و رکتوم محدود شده است. همچنین به عنوان کارسینومای درجا شناخته میشود.
مرحله ۱: در این مرحله، سرطان در لایه داخلی کولون یا رکتوم رشد کرده، اما فراتر از دیواره روده بزرگ گسترش نیافته است.
مرحله ۲: سرطان از دیواره روده بزرگ فراتر رفته، اما به گره‌های لنفاوی نزدیک نفوذ نکرده است.
مرحله ۳: در این مرحله، سرطان به گره‌های لنفاوی نزدیک حمله کرده است، اما هنوز به دیگر بخش‌های بدن متاستاز نیافته است.
مرحله ۴: سرطان در این مرحله به دیگر اعضای بدن مانند کبد، پریتونئوم (غشای پوشاننده حفره شکم)، ریه‌ها و تخمدان‌ها گسترش یافته است.
مرحله راجعه: سرطان در این مرحله پس از درمان بازگشته است. ممکن است بر روده راست، روده بزرگ و سایر نقاط بدن تأثیر بگذارد.
متاستاز سرطان روده بزرگ
زمانی که سلول‌های سرطانی از تومور اولیه جدا شده و به دیگر نقاط بدن منتقل می‌شوند، در آنجا مستقر شده و باعث ایجاد تومورهای جدید می‌گردند، این فرآیند را متاستاز می‌نامند. در مراحل پیشرفته‌ی سرطان کولورکتال، مانند مرحله ۴، متاستاز معمولاً رخ می‌دهد.
متاستاز سرطان روده بزرگ به غدد لنفاوی
در مراحل ۳ و ۴، سرطان به گره‌های لنفاوی نزدیک تهاجم می‌کند. در این شرایط، شانس بهبودی و امید به زندگی پنج ساله بیمار ۷۳ درصد می‌باشد.
نشانه های سرطان روده بزرگ چیست؟
در بیشتر موارد، سرطان کولون در مراحل ابتدایی خود هیچ نشانه‌ای ندارد. نوع و شدت علائمی که بیمار احساس می‌کند به اندازه و موقعیت تومور بستگی دارد. گاهی اوقات، علائم مرتبط با سرطان کولون ممکن است با علائم دیگر بیماری‌ها همپوشانی داشته باشد. اگر علائم زیر برای مدتی بیش از چهار هفته ادامه یابند، توصیه میشود که با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
سرطان روده بزرگ چه علائمی دارد؟
علائم و نشانه‌های معمول سرطان کولون شامل موارد زیر است:
- تغییرات دائمی در عادات روده‌ای: این می‌تواند شامل اسهال، یبوست یا تغییر در بافت مدفوع باشد.
- خونریزی گوارشی: این می‌تواند شامل خونریزی آشکار به صورت خون قرمز روشن از مقعد یا وجود خون در مدفوع که موجب تیرگی مدفوع میشود، باشد.
- خارش در ناحیه مقعد
- ناراحتی مداوم گوارشی مانند نفخ یا درد شکمی.
- احساس ناکامل بودن تخلیه روده پس از دفع مدفوع.
- ضعف و خستگی
- کاهش وزن بدون توجیه
- احساس پری شکم، حتی بدون خوردن غذا.
- کاهش وزن ناگهانی و غیرقابل توضیح
- احساس وجود توده در شکم، که توسط فرد یا پزشک قابل لمس است.
- کم‌خونی ناشی از فقر آهن بدون دلیل مشخص در مردان و زنان پس از دوران یائسگی.
علائم اولیه سرطان روده بزرگ
ممکن است کنجکاو باشید که علائم سرطان کولون چگونه خود را نشان می‌دهند. برخی از نخستین نشانه‌های سرطان کولورکتال عبارتند از:
- اسهال
- یبوست
- احساس ناتمام بودن تخلیه روده
- احساس ناراحتی یا درد مبهم در شکم
- نفخ
- ورم شکم
- خستگی مداوم و کمبود انرژی
سرطان کولورکتال اغلب با رشد سلول‌های غیرطبیعی در لایه داخلی کولون یا رکتوم آغاز میشود، که به آن‌ها پولیپ گفته میشود. برخی از این پولیپ‌ها ممکن است با گذشت زمان به سرطان تبدیل شوند.
علائم سرطان روده بزرگ در مردان
عموماً، نشانه‌های سرطان کولون در زنان و مردان تقریباً یکسان است. علائمی که مردان در هنگام ابتلا به سرطان کولورکتال تجربه می‌کنند، عبارتند از:
- تغییر در الگوهای دفع مزاج
- احساس خستگی
- احساس پری روده بزرگ پس از دفع
- نفخ
- تورم شکم
- وجود خون در مدفوع
- کاهش وزن
- دشواری در تنفس
علائم سرطان روده بزرگ در خانوم ها چیست؟
شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که علائم سرطان کولورکتال در زنان چگونه است. به نکات زیر توجه کنید:
- تغییر در الگوی اجابت مزاج؛ ممکن است با یبوست یا اسهال مواجه شوید.
- خونریزی از مقعد یا وجود خون در مدفوع
- دردهای شکمی که ممکن است شبیه به دردهای قاعدگی باشند.
- احساس پر بودن روده
- کاهش وزن بدون دلیل منطقی
- کمبود انرژی
علائم سرطان روده بزرگ در جوانان
علائم سرطان کولون یا سرطان روده بزرگ در نوجوانان و حتی کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی از رکتوم
- وجود خون در مدفوع
- یبوست
- اسهال
- خستگی شدید
- احساس فعالیت روده‌ای قوی حتی بعد از دفع
- ضعف
- درد و گرفتگی در شکم
علائم سرطان روده بزرگ بدخیم
علائمی که ممکن است در سرطان روده بزرگ بدخیم ظاهر شوند، عبارتند از:
- تغییرات مستمر در الگوی دفع
- خونریزی از مقعد و وجود خون در مدفوع
- احساس درد مداوم و ثابت در شکم
- خستگی و ضعف شدید
- احساس دائمی از پر بودن روده بزرگ
علائم دوره ای سرطان روده بزرگ
علائم متناوب سرطان کولون، همان علائمی هستند که بیماران مبتلا به این بیماری تجربه می‌کنند، اما این علائم گاه به گاه ظاهر و سپس محو می‌شوند. در صورت مشاهده این علائم، حتی اگر موقتاً رفع شده باشند، توصیه میشود که با یک متخصص انکولوژی یا گوارش مشورت نمایید.
علائم عود سرطان روده بزرگ
گاهی اوقات، فردی که درمان‌های سرطان را پشت سر گذاشته و از سرطان کولون و روده بزرگ بهبود یافته است، ممکن است دوباره با علائمی مانند درد لگن، کمردرد و کاهش اشتها مواجه شود. در این حالت، ضروری است که آزمایش‌های مربوط به سرطان کولورکتال را دوباره انجام دهیم. همچنین، این امکان وجود دارد که سرطان به دیگر نقاط بدن گسترش یافته باشد. کمردرد می‌تواند نشانه‌های متفاوتی داشته باشد، اما در مواردی که سرطان عود کرده است، می‌تواند یکی از نشانه‌های مهم سرطان کولون باشد. بنابراین، احتمال دارد که درد کمر با سرطان روده بزرگ مرتبط باشد. در صورت مواجهه با یک یا چندین علامت سرطان کولون، مراجعه به یک متخصص انکولوژی برای تشخیص و درمان ضروری است.
ویژگی‌های سرطان روده بزرگ و عوامل موثر در ابتلا به سرطان کولون
هرچند که علل اصلی بروز سرطان کولون هنوز به طور کامل شناخته نشده‌اند، اما در اکثر موارد، سرطان روده بزرگ نتیجه‌ی تغییرات یا جهش‌هایی در دی‌ان‌ای (DNA) سلول‌های سالم این ناحیه است. دی‌ان‌ای هر سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که وظایف آن سلول را تعیین می‌کند.
برای حفظ سلامتی بدن، نیازمند رشد منظم و کنترل‌شده‌ی سلول‌های سالم هستیم. وقتی دی‌ان‌ای یک سلول آسیب می‌بیند و به سلول سرطانی تبدیل میشود، این سلول‌ها به صورت بی‌کنترل شروع به تقسیم می‌کنند، حتی اگر بدن به سلول‌های جدید نیاز نداشته باشد. این تقسیم بی‌رویه منجر به ایجاد تومور میشود.
با گذر زمان، سلول‌های سرطانی ممکن است رشد کرده و به بافت‌های سالم اطراف حمله کنند و آن‌ها را تخریب کنند. این سلول‌ها همچنین می‌توانند به دیگر نقاط بدن که از محل اولیه‌ی تومور دور هستند، مهاجرت کرده و متاستاز ایجاد کنند.
عوامل موثر در ابتلا به سرطان روده بزرگ
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند:
- سن: سرطان کولون می‌تواند در هر سنی بروز کند، ولی بیشتر موارد در افرادی بالای ۵۰ سال دیده میشود. اخیراً، میزان ابتلا به سرطان کولون در افراد زیر ۵۰ سال افزایش یافته است، اما دلایل دقیق آن هنوز نامشخص است.
- جنسیت: سرطان کولون هم در زنان و هم در مردان رخ می‌دهد، اما ممکن است در مردان جوان‌تر بیشتر بروز کند.
- سابقه‌ی سرطان کولورکتال یا پولیپ‌ها: افرادی که قبلاً سرطان کولون یا پولیپ‌های کولورکتال داشته‌اند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان کولون در آینده هستند.
- سابقه‌ی سرطان‌های دیگر: افرادی که سابقه‌ی سرطان سینه، تخمدان یا رحم را دارند، ممکن است خطر بیشتری برای متاستاز و ابتلا به سرطان کولون داشته باشند.
- سابقه‌ی خانوادگی: وجود سرطان کولون در اعضای درجه یک خانواده، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، به خصوص اگر بیش از یک عضو خانواده مبتلا باشند.
- التهاب روده: بیماریهای التهابی روده مانند کولیت زخمی و بیماری کرون، خطر ابتلا به سرطان کولون را بالا می‌برند.
- سندروم‌های ژنتیکی: حدود یک درصد از سرطان‌های کولون با اختلالات ژنتیکی مرتبط هستند. این سندروم‌ها، مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) و سندروم لینچ (HNPCC) ، خطر ابتلا به سرطان کولون را به شدت افزایش می‌دهند.
فاکتورهای قابل کنترل ابتلا به سرطان روده بزرگ
عواملی که ممکن است به افزایش خطر ابتلا به سرطان کولون کمک کنند عبارتند از:
- رژیم غذایی: رژیم‌های غذایی که دارای فیبر کم، چربی‌های اشباع، کالری بالا و پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت قرمز و فرآوری شده هستند، مضر شناخته شده‌اند. این نوع رژیم‌ها در جوامع غربی بیشتر مرسوم است و با افزایش خطر سرطان کولون و رکتوم همراه می‌باشند.
- سبک زندگی کم تحرک: فعالیت بدنی منظم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهد.
- افزایش وزن و چاقی: افرادی که دارای وزن بیش از حد هستند در مقایسه با افراد با وزن طبیعی، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کولورکتال دارند.
- مصرف الکل و سیگار: مصرف بیش از حد الکل و سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش دهد.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان کولون قرار دارند.
- پرتودرمانی: درمان‌های پرتودرمانی در ناحیه شکمی برای سرطان‌های دیگر می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهد.
- نژاد: افراد آفریقایی آمریکایی ممکن است بیشتر از سایر نژادها در معرض خطر سرطان کولون باشند.
احتمال ابتلا به سرطان کولون در هر سنی وجود دارد.
سن ابتلا، مرگ و میر و طول عمر بیماران سرطان روده بزرگ
سرطان کولون می‌تواند در هر سنی بروز کند، اما شایع‌تر است که در افراد مسن‌تر دیده شود. بر اساس داده‌های ارائه شده توسط انجمن سرطان آمریکا، تقریباً یک نفر از هر ۲۱ مرد و یک نفر از هر ۲۳ زن در طول زندگی خود به سرطان کولورکتال مبتلا خواهند شد.
سرطان کولورکتال به عنوان دومین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در زنان و سومین علت در مردان، پس از سرطان ریه، شناخته میشود. با این حال، غربالگری منظم و پیشرفتهای اخیر در درمان‌های سرطان، مرگ‌ومیر ناشی از سرطان کولورکتال را کاهش داده‌اند. سرطان کولورکتال می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد، و در صورت بدخیم بودن، قابلیت گسترش به دیگر بخش‌های بدن را دارد.
طول عمر بیماران درگیر سرطان روده بزرگ بعد از عمل
تقریباً ۵.۷ درصد از بیمارانی که تحت جراحی سرطان کولون قرار گرفته‌اند، دوباره با این بیماری روبرو می‌شوند. بیماران جراحی شده معمولاً شانس بالایی برای زندگی دارند و احتمال بهبودی آن‌ها زیاد است. با این حال، مرحله‌ی سرطان، پیشرفت بیماری و وجود یا عدم وجود متاستاز، در نتیجه‌ی نهایی جراحی تأثیرگذار است.
بررسی و شناسایی سرطان روده بزرگ
آزمایش‌های غربالگری به منظور شناسایی زودهنگام سرطان کولون و پولیپ‌ها، برای افراد بدون علائم و در سنین ۵۰ تا ۷۵ سال توصیه میشود. آغاز غربالگری برای افراد با خطر متوسط ابتلا به سرطان کولون از سن ۵۰ سالگی است. با این حال، افراد با خطر بالاتر، مانند کسانی که سابقه خانوادگی سرطان کولون دارند یا از نژاد آفریقایی آمریکایی هستند، باید زودتر مورد آزمایش قرار گیرند.
غربالگری می‌تواند پولیپ‌های پیش‌سرطانی را قبل از تبدیل شدن به سرطان شناسایی کند. تشخیص سرطان کولون در مراحل اولیه می‌تواند احتمال موفقیت درمان را افزایش دهد. روش‌های مختلفی برای تشخیص و غربالگری سرطان کولورکتال وجود دارد. هر یک از روش‌های تشخیصی مزایا و معایب خود را دارند. در صورتی که علائم بیمار نشان‌دهنده‌ی احتمال ابتلا به سرطان کولون باشد، پزشک متخصص گوارش با توجه به سن و شرایط بیمار، از روش‌های تشخیصی زیر استفاده خواهد کرد:
آزمایش خون در مدفوع:
آزمایش خون در مدفوع نمی‌تواند به طور قطعی تمام موارد سرطان را تشخیص دهد، زیرا نه تمام انواع سرطان باعث خونریزی می‌شوند و نه تمام خونریزی‌های مدفوعی نشان‌دهنده‌ی سرطان هستند. این امر می‌تواند منجر به نتایج منفی کاذب شود. علاوه بر این، خون موجود در مدفوع ممکن است به دلایل دیگری مانند هموروئید یا تأثیرات برخی مواد غذایی رخ دهد.
آزمایش DNA مدفوع:
این آزمایش به بررسی چندین نشانگر DNA می‌پردازد که ممکن است از سرطان کولون یا سلول‌های پولیپ پیش‌سرطانی در مدفوع آزاد شوند. این تست در تشخیص سرطان کولورکتال نسبت به پولیپ‌ها دقت بیشتری دارد، اما قادر به شناسایی تمامی جهش‌های DNA که ممکن است منجر به تومور شوند، نیست.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر:
پزشک برای بررسی رکتوم و بخش سیگموئید کولون، از دستگاه سیگموئیدوسکوپ استفاده می‌کند که یک لوله‌ی انعطاف‌پذیر با دوربین در انتها است. این بخش از کولون، آخرین قسمت قبل از مقعد است و این آزمایش معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد و معمولاً دردناک نیست، اما ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد. اگر پولیپ یا سرطانی یافت شود، کولونوسکوپی برای معاینه‌ی کامل کولون انجام خواهد شد. سیگموئیدوسکوپی تنها قادر به تشخیص پولیپ‌ها و سرطان در یک سوم انتهایی روده و رکتوم است و برای بخش‌های دیگر کولون کاربرد ندارد.
عکسبرداری با اشعه X و باریم اِنِما:
باریم یک ماده‌ی کنتراست است که از طریق تنقیه به داخل روده‌ی بیمار وارد میشود و در تصاویر رادیوگرافی (اشعه‌ی X) قابل مشاهده است. اگر نتایج غیرعادی مشاهده شود، پزشک ممکن است انجام کولونوسکوپی را پیشنهاد دهد تا بررسی دقیق‌تری صورت گیرد.
کولونوسکوپی:
در زمان حاضر، کولونوسکوپی به عنوان مؤثرترین روش برای تشخیص سرطان کولون شناخته میشود. لوله‌ی کولونوسکوپی، که طولانی‌تر از لوله‌ی سیگموئیدوسکوپی است، به پزشک اجازه می‌دهد که کل کولون و رکتوم را معاینه کند. در طول کولونوسکوپی، امکان برداشتن پولیپ‌هایی که کشف می‌شوند و اخذ نمونه‌ی بافتی برای بیوپسی وجود دارد.
CT کولونوگرافی:
پس از تخلیه کولون، دستگاه تصویربرداری تصاویری از کولون تهیه می‌کند. در صورت مشاهده ناهنجاری‌ها، انجام کولونوسکوپی توصیه میشود. این روش، که کمتر تهاجمی و بیشتر قابل تحمل است، دارای دقت تشخیصی مناسبی است و می‌تواند به عنوان یک جایگزین برای کولونوسکوپی در بیماران با ریسک بالای ابتلا به سرطان کولورکتال عمل کند.
روش‌های تصویربرداری:
روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) و سی‌تی اسکن شکم، لگن و قفسه سینه می‌توانند به تعیین مرحله سرطان و بررسی گسترش آن به سایر نقاط بدن کمک کنند. این تصاویر می‌توانند حضور متاستاز، یعنی گسترش سرطان از محل اولیه به دیگر اعضای بدن را نشان دهند.
آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک (CEA):
سطح CEA در خون می‌تواند در تعیین پیش‌آگهی و پاسخ به درمان مفید باشد.
مدیریت و درمان سرطان روده بزرگ
درمان سرطان کولون به چندین عامل از جمله اندازه تومور، مکان آن در روده و مرحله پیشرفت سرطان وابسته است. اگر تومورهای سرطانی درمان نشوند، احتمال دارد که به دیگر نقاط بدن گسترش یابند. امکان درمان قطعی سرطان به شدت به تشخیص به موقع بیماری بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و جراحی می‌باشند که در ادامه به تفصیل در مورد آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
سرطان کولورکتال دومین علت مرگ‌ومیر در بین زنان و سومین علت در بین مردان، پس از سرطان ریه، به شمار می‌رود. انجام منظم غربالگری و پیشرفتهای اخیر در درمان‌ها، مرگ‌ومیر ناشی از این نوع سرطان را کاهش داده‌اند.
عمل جراحی
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط rogelcancercenter، جراحی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی برای سرطان کولورکتال به شمار می‌رود. در صورتی که سرطان در مراحل اولیه شناسایی شود، جراح متخصص سرطان و دستگاه گوارش می‌تواند با موفقیت ماسه سرطانی را خارج کند. انجام عمل جراحی به معنای متوقف کردن سرطان کولون نیست؛ اما می‌تواند به کاهش نشانه‌های آن کمک کند. روش‌های جراحی متفاوتی وجود دارند که بر اساس میزان پیشرفت سرطان کولورکتال انتخاب می‌شوند، از جمله:
روش‌های جراحی کم تهاجمی برای سرطان کولون در مراحل اولیه: در صورتی که سرطان کولون تنها بخش کوچکی از روده را تحت تأثیر قرار داده باشد، پزشک ممکن است جراحی‌هایی با درجه تهاجم پایین‌تر را توصیه نماید، مانند:
- پولیپکتومی: در مواردی که سرطان به صورت پولیپ کوچک و محدود در مراحل اولیه است، پزشک می‌تواند آن را در حین کولونوسکوپی به طور کامل حذف نماید.
- برداشت مخاطی آندوسکوپی: برای پولیپ‌هایی که از نظر اندازه بزرگتر هستند، می‌توان در طی کولونوسکوپی و با استفاده از ابزارهای خاص، پولیپ و بخشی از بافت مخاطی را که توسط پولیپ تحت تأثیر قرار گرفته، برداشت.
- روش‌های جراحی کم تهاجمی مانند جراحی لاپاروسکوپی: برای حذف پولیپ‌هایی که در طول کولونوسکوپی قابل برداشت نیستند به کار می‌روند. در این تکنیک، جراح با ایجاد چندین برش کوچک در ناحیه شکم، ابزارهای دقیق مجهز به دوربین را وارد می‌کند تا تصاویر دقیقی از روده‌ها و کولون را بر روی مانیتور مشاهده کند. در این فرآیند، ناحیه مورد نظر و نمونه‌هایی از بافت‌های لنفاوی برای بررسی‌های بیشتر برداشته می‌شوند.
جراحی سرطان روده بزرگ در مراحل پیشرفته تر
در شرایطی که سرطان کولورکتال به مراحل پیشرفته رسیده یا بیمار از وضعیت جسمانی ضعیفی برخوردار است، جراح ممکن است جراحی‌هایی را برای برطرف کردن موانع کولون و تسکین علائم ناشی از سرطان مانند انسداد روده، خونریزی و درد توصیه کند. روش‌های جراحی پیشرفته‌تری که در این شرایط مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل:
- برداشتن بخشی از کولون: در این عمل، بخشی از روده که توسط سرطان آسیب دیده است به همراه حاشیه‌ای از بافت سالم و گره‌های لنفاوی نزدیک، جراحی میشود. سپس، دو سر سالم روده به یکدیگر متصل می‌گردند. این عمل از طریق لاپاروسکوپی نیز امکان‌پذیر است.
- کولوستومی و استفاده از کیسه کولوستومی: در مواردی که رکتوم به طور کامل برداشته میشود و اتصال دوباره روده‌ها ممکن نیست، انتهای باقی‌مانده روده به سطح شکم آورده میشود و یک کیسه کولوستومی برای جمع‌آوری مدفوع به آن متصل می‌گردد. این کیسه ممکن است به صورت موقت یا دائمی باشد، بسته به اینکه آیا اتصال دوباره روده‌ها در آینده امکان‌پذیر باشد یا خیر.
شانس موفقیت در درمان سرطان کولورکتال به شدت به تشخیص به موقع بیماری وابسته است.
عوارض بعد از عمل سرطان روده بزرگ
مشکلات احتمالی که ممکن است پس از جراحی سرطان کولون برای بیماران پیش آید، عبارتند از:
- عفونت
- خونریزی
- تشکیل لخته خون
- آسیب به ارگان‌های مجاور
- نشتی در محل اتصالات روده‌ای
تغذیه بعد از عمل سرطان روده بزرگ
پس از جراحی سرطان کولورکتال، توصیه میشود که بیماران از رژیم غذایی ملایم و کم حجم پیروی کنند. این رژیم شامل مواد غذایی است که به راحتی هضم می‌شوند و فشار کمتری به روده وارد می‌کنند. مواد غذایی توصیه شده عبارتند از سوپ‌ها، ژلاتین، ماست، و آب‌های گوشت و مرغ. توصیه میشود از مصرف غذاهای جویدنی و سفت که نیاز به هضم بیشتری دارند، خودداری شود.
مراحل شیمی درمانی سرطان روده بزرگ
طبق اطلاعات منتشر شده توسط mayoclinic، شیمی‌درمانی به معنای استفاده از داروهای خاص برای نابودی سلول‌های سرطانی است. این درمان اغلب قبل از جراحی به کار گرفته میشود تا به کوچک‌سازی تومور کمک کند. شیمی‌درمانی همچنین می‌تواند پس از جراحی برای از بین بردن هرگونه سلول سرطانی باقی‌مانده به کار رود و به کاهش احتمال بازگشت سرطان کمک کند.
در مواردی که سرطان کولورکتال غیرقابل جراحی است، شیمی‌درمانی می‌تواند در تسکین علائم مؤثر باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته کولورکتال با سابقه خانوادگی این بیماری، شیمی‌درمانی می‌تواند احتمال عود و مرگ‌ومیر را به طور چشمگیری کاهش دهد.
شیمی درمانی هدفمند
شیمی‌درمانی هدفمند یک روش درمانی است که به طور مشخص پروتئین‌های مرتبط با توسعه سرطان را هدف قرار می‌دهد. این نوع درمان، نسبت به سایر شکل‌های شیمی‌درمانی، عوارض جانبی کمتری دارد. داروهای مورد استفاده برای درمان هدفمند سرطان کولورکتال شامل:
- بوازیکوماب (آوستین): Bevacizumab (Avastin)
- راموکروماب (سیرامزا): Ramucirumab (Cyramza)
پرتو درمانی
پرتودرمانی به کارگیری اشعه‌های با انرژی بالا، مانند اشعه‌های ایکس و پروتون‌ها، برای نابودی سلول‌های سرطانی و جلوگیری از تکثیر آن‌ها را شامل میشود. این روش درمانی معمولاً قبل از جراحی به منظور کوچک کردن تومور به کار می‌رود. همچنین، پرتودرمانی به همراه شیمی‌درمانی ممکن است پس از جراحی انجام شود تا احتمال بازگشت سرطان را کاهش دهد. برای تشخیص دقیق و درمان موثر سرطان کولورکتال، همکاری یک تیم تخصصی شامل متخصصان گوارش و انکولوژیست‌ها ضروری است.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یک شکل از درمان دارویی است که برای تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابله با سرطان طراحی شده است. گاهی اوقات، سیستم ایمنی به سلول‌های سرطانی حمله نمی‌کند زیرا آن‌ها پروتئین‌هایی را تولید می‌کنند که مانع از شناسایی آن‌ها توسط سیستم ایمنی میشود. ایمونوتراپی به ویژه در موارد سرطان کولون پیشرفته به کار گرفته میشود تا این توانایی سلول‌های سرطانی برای پنهان ماندن از سیستم ایمنی را خنثی کند.
درمان قطعی سرطان روده بزرگ
جراحی اغلب به عنوان یکی از روش‌های اصلی درمان سرطان کولون شناخته میشود. این روش معمولاً در ترکیب با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی به کار می‌رود. با این حال، باید توجه داشت که هیچ درمانی به طور قطعی نمی‌تواند سرطان را ریشه‌کن کند و همواره خطر بازگشت بیماری وجود دارد.
پیشگیری از سرطان روده بزرگ
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط medicalnewstoday، انجام دادن به موقع آزمایش‌های غربالگری به عنوان مؤثرترین روش برای پیشگیری از سرطان کولورکتال شناخته میشود. توصیه میشود افراد بالای ۵۰ سال و کسانی که دارای سابقه خانوادگی یا سایر عوامل خطر هستند، در سنین پایین‌تر این آزمایش‌ها را انجام دهند. همچنین، ایجاد تغییرات در شیوه زندگی نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به سرطان کولون دارد. در ادامه مفصل تر به این موضوع پرداخته شده است:
- فعالیت بدنی: اختصاص دادن ۳۰ دقیقه زمان برای ورزش روزانه، نه تنها برای جلوگیری از بیماری‌هایی مانند سرطان مفید است، بلکه به بهبود حالت روحی نیز کمک می‌کند. اگر تا به حال ورزش نکرده‌اید، با حرکات ورزشی سبک شروع کنید و به تدریج زمان ورزش خود را به نیم ساعت در روز افزایش دهید.
- حفظ وزن ایده‌آل: ترکیبی از ورزش منظم و یک برنامه غذایی سالم، موثرترین روش برای کاهش وزن است. مهم است که به خاطر داشته باشید که کاهش وزن باید به صورت تدریجی و تحت نظارت پزشکی انجام شود تا از هرگونه عارضه جانبی جلوگیری شود.
- دوری از سیگار و محدود کردن مصرف الکل
غذاهای مفید برای سرطان روده بزرگ
توصیه میشود به رژیم غذایی خود تنوع ببخشید و از منابع مغذی متفاوتی استفاده کنید، از جمله:
- میوه‌ها
- سبزیجات
- غلات کامل
- روغن زیتون
- روغن ماهی
این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر، کربوهیدرات‌ها، و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که برای سلامتی بسیار مفید می‌باشند. علاوه بر این، کم کردن مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده، همراه با چربی‌های اشباع، می‌تواند در جلوگیری از سرطان کولورکتال موثر باشد.
سوالات متداول
امار سرطان روده بزرگ در ایران چگونه است؟
در ایران، سرطان روده بزرگ به عنوان چهارمین نوع سرطان رایج شناخته شده است. این آمار نشان‌دهنده افزایش قابل توجهی نسبت به برآوردهای قبلی است که تعداد موارد جدید را بین ۳۸۰۰ تا ۴۰۰۰ مورد در سال تخمین می‌زد.
آیا سرطان روده بزرگ موروثی است؟
همانطور که پیشتر در بخش عوامل خطر اشاره شد، وجود سابقه سرطان، به ویژه سرطان روده بزرگ، می‌تواند به عنوان یکی از عوامل پیش‌بینی‌کننده بروز سرطان در اعضای خانواده تلقی شود. همچنین، فرزندان حاصل از ازدواج‌های فامیلی دو تا سه برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده هستند نسبت به افرادی که چنین سابقه‌ای ندارند. علاوه بر این، برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم لینچ یا سرطان کولورکتال ارثی (HNPCC)، که شایع‌ترین آن‌هاست، با افزایش خطر ابتلا به این نوع سرطان همراه هستند.
بنابراین، به نظر می‌رسد که باید تمام بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ تحت آزمایش‌های ژنتیکی قرار گیرند. متأسفانه، در ایران تنها تعداد محدودی از بیمارستان‌ها این نوع آزمایش‌ها را انجام می‌دهند، که این امر خطر ابتلا به سرطان را برای اعضای خانواده‌هایی که قبلاً مورد تشخیص سرطان قرار گرفته‌اند، افزایش می‌دهد.
سن مناسب برای انجام غربالگری سرطان روده بزرگ ؟
در صورتی که سن شما ۵۰ سال یا بیشتر است و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و رکتوم در شما در سطح متوسط قرار دارد، مراجعه به یک پزشک متخصص گوارش و درخواست انجام آزمایش‌های غربالگری برای سرطان روده بزرگ توصیه میشود.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک؟
اگر نشانه‌هایی از سرطان روده بزرگ مانند وجود خون در مدفوع یا تغییرات دائمی در الگوهای روده‌ای خود مشاهده کردید، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. به طور کلی، آغاز غربالگری برای سرطان روده در سن ۵۰ سالگی توصیه میشود. اگر شما عوامل خطر دیگری مانند سابقه خانوادگی این بیماری را دارید، پزشک ممکن است غربالگری‌های بیشتر یا زودتری را پیشنهاد دهد.
آیا رژیم غذایی خاصی باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ می شود؟
تحقیقات انجام شده بر روی جمعیت‌های مختلف نشان داده است که رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش دهد. دلیل دقیق این ارتباط هنوز مشخص نیست، اما دانشمندان در حال بررسی هستند که آیا چنین رژیمی تأثیری بر باکتری‌های موجود در روده بزرگ دارد که ممکن است منجر به التهاب و در نهایت سرطان شود.
ایا مصرف آسپرین باعث کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ می شود؟
برخی مطالعات به نقش مصرف آسپرین در کاهش خطر سرطان روده بزرگ اشاره دارند. با این حال، دوز و مکانیزم دقیق اثرگذاری آسپرین در پیشگیری از سرطان کولورکتال هنوز نیازمند بررسی‌های بیشتری است. استفاده روزانه از آسپرین می‌تواند خطراتی مانند خونریزی گوارشی و زخم معده را به همراه داشته باشد، بنابراین تجویز آن باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
همچنین، تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف منابع غذایی غنی از ویتامین C و نوشیدن روزانه قهوه ممکن است در پیشگیری از سرطان کولورکتال مؤثر باشد. اگر شما در معرض خطر بالایی برای ابتلا به سرطان روده هستید، مهم است که این موارد را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید تا ایشان بتوانند ایمنی و مناسب بودن این داروها و مواد غذایی را برای شما ارزیابی کنند.
آیا سرطان روده بزرگ قابلیت بهبود را دارد؟
بله، شما ممکن است پرسیده باشید که آیا سرطان روده بزرگ قابل درمان است؟ پاسخ مثبت است. تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ می‌تواند احتمال موفقیت در درمان را افزایش دهد. همچنین، همانطور که قبلاً ذکر شد، درمان سرطان به وضعیت خاص هر فرد و میزان گسترش سرطان در بدن بستگی دارد. با این حال، اگر برای مدت چهار هفته علائم اولیه سرطان روده بزرگ را تجربه کردید، باید فوراً به یک پزشک داخلی یا متخصص گوارش مراجعه کنید.
ایا سرطان بدخیم روده بزرگ یک بیماری کشنده است؟
بی‌تردید، این سؤال مطرح میشود که آیا سرطان روده می‌تواند کشنده باشد؟ در صورتی که سرطان بدخیم روده بزرگ در مرحله‌ای تشخیص داده شود که به دیگر نقاط بدن گسترش یافته باشد، امکان درمان آن کاهش می‌یابد و اغلب بر سلامت فرد تأثیر منفی می‌گذارد.
آزمایش کولورکتال مردان چیست؟
غربالگری سرطان روده بزرگ شامل اقداماتی مانند معاینه فیزیکی، تست خون مخفی در مدفوع، و در صورت نیاز، انجام آزمایش‌های تشخیصی تکمیلی می‌باشد. این فرآیند به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کرده و افزایش شانس موفقیت در درمان را به همراه دارد.
یک راه حل ساده و ارزان قیمت برای تشخیص سرطان روده بزرگ را معرفی کن؟
کولونوسکوپی یکی از روش‌های مهم غربالگری سرطان روده بزرگ است. با این حال، برای کاهش هزینه‌های غربالگری، در صورتی که فرد در دسته خطر پایین قرار داشته باشد، می‌توان از معاینه فیزیکی و تست خون مخفی در مدفوع به عنوان اقدامات اولیه برای تشخیص این نوع سرطان استفاده کرد.
لیست پزشکان مرتبط:
مهران بابایی فومشیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران- فرهاد زمانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- سید مؤید علویانفوق تخصص بیماریهای گوارش وکبد | تهران
- ناصر ابراهیمی دریانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- مهدی باباییفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- محسن امینیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- رضا رشیدیفوق تخصص گوارش ، کبد و آندوسکوپی | تهران
- مهری پورآدینهفوق تخصص گوارش و کبد (آندوسکوپی، کولونوسکوپی، پلیپ روده و معده، بوتاکس) | تهران
- مهدی نیکخواهفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- سیده نازنین منصوری گیلانیفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
