تشخیص دیابت بدون آزمایش و در خانه
دیابت یکی از بیماری‌های مزمنی است که افراد زیادی در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. بسیاری از افراد به دلیل علائمی که در زندگی روزمره‌شان مشاهده می‌کنند، نگران ابتلا به دیابت هستند و سوالات زیادی برایشان پیش می‌آید. آیا می‌توان بدون آزمایش خون به تشخیص دیابت پی برد؟ چه علائمی در خانه می‌توانند نشانه‌هایی از دیابت باشند؟ آیا تغییرات در احساس تشنگی، خستگی یا وزن ممکن است به معنای دیابت باشند؟ چگونه می‌توانیم از وضعیت سلامتی خود در منزل آگاه شویم و چه عواملی در بدن می‌تواند زنگ خطری برای دیابت باشند؟.
این سوالات و بسیاری دیگر از پرسش‌هایی هستند که شاید شما نیز به دنبال پاسخ آن‌ها باشید. در ادامه با دکتریاب همراه شوید. اگر شما در خانواده سابقه دیابت دارید، پیشنهاد می‌شود با پزشکان و کارشناسان تغذیه در ارتباط باشید تا بتوانید از دیابت جلوگیری کنید. اگر در جستجوی بهترین دکتر تغذیه هستی، می‌توانید از سایت دکتریاب که سایت معرفی و نوبت‌دهی پزشکان است، استفاده کنید.
دیابت چه نوع بیماری است؟ آیا دیابت خطرناک است؟
دیابت یک بیماری متابولیک مزمن است که زمانی رخ می‌دهد که بدن به درستی قادر به استفاده از گلوکز (قند خون) نباشد. این اختلال به دلیل ناتوانی یا ناکافی بودن تولید انسولین، هورمونی که برای تنظیم قند خون ضروری است، ایجاد می‌شود. انسولین توسط پانکراس تولید می‌شود و به انتقال گلوکز از خون به سلول‌ها کمک می‌کند تا به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار گیرد. در افراد دیابتی، یا تولید انسولین کم می‌شود (دیابت نوع ۱) یا بدن در استفاده مؤثر از آن مشکل دارد (دیابت نوع ۲).
دیابت بیماری خطرناکی است، زیرا در صورت عدم کنترل، می‌تواند به مشکلات جدی و حتی خطرناک منجر شود. این بیماری در طولانی‌مدت به رگ‌های خونی، اعصاب، چشم‌ها، کلیه‌ها و قلب آسیب می‌رساند و می‌تواند عوارضی همچون بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه، اختلالات بینایی و حتی قطع عضو ایجاد کند. این بیماری همچنین می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و افراد را مستعد عفونت‌های مختلف کند. به همین دلیل، کنترل سطح قند خون و مدیریت این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است.
دیابت به دو دسته اصلی نوع ۱ و نوع ۲ تقسیم می‌شود. دیابت نوع ۱ معمولاً در کودکی یا نوجوانی تشخیص داده می‌شود و به دلیل حمله سیستم ایمنی به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس رخ می‌دهد. دیابت نوع ۲، که شایع‌تر است، عمدتاً به سبک زندگی مرتبط است و معمولاً در سنین بزرگسالی بروز می‌کند. این نوع از دیابت می‌تواند از طریق تغییرات در سبک زندگی، تغذیه سالم، و فعالیت‌های بدنی قابل کنترل باشد، اما نیاز به مدیریت و مراقبت مداوم دارد تا عوارض آن کاهش یابد.
Diabetes is a common condition that affects people of all ages. There are several forms of diabetes. Type 2 is the most common. A combination of treatment strategies can help you manage the condition to live a healthy life and prevent complications. clevelandclinic
دیابت یک بیماری شایع است که افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می دهد. انواع مختلفی از دیابت وجود دارد. نوع 2 رایج ترین است. ترکیبی از استراتژی‌های درمانی می‌تواند به شما در مدیریت شرایط برای داشتن یک زندگی سالم و جلوگیری از عوارض کمک کند.
اهمیت تشخیص دیابت
تشخیص زودهنگام دیابت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا این بیماری در صورت عدم کنترل و مدیریت صحیح، می‌تواند به عوارض جدی و غیرقابل بازگشتی منجر شود. دیابت از جمله بیماری‌هایی است که در ابتدا ممکن است علائم مشخصی نداشته باشد و به همین دلیل، بسیاری از افراد متوجه ابتلا به آن نمی‌شوند. با این حال، با گذشت زمان، قند خون بالا به بافت‌ها و اعضای مختلف بدن آسیب می‌رساند و باعث بروز مشکلاتی می‌شود که ممکن است کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
یکی از دلایل اهمیت تشخیص دیابت این است که در مراحل اولیه، این بیماری قابل کنترل‌تر است و فرد می‌تواند با تغییرات در سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی مناسب، سطح قند خون خود را به طور مؤثری مدیریت کند. تشخیص دیابت در مراحل اولیه به افراد این امکان را می‌دهد که از بروز مشکلات جدی همچون بیماری‌های قلبی و عروقی، نارسایی کلیه، آسیب‌های عصبی و مشکلات بینایی جلوگیری کنند.
علاوه بر این، تشخیص دیابت می‌تواند به افزایش آگاهی فرد نسبت به وضعیت سلامتی خود کمک کند. افراد مبتلا به دیابت می‌توانند از طریق کنترل منظم قند خون، مدیریت استرس، فعالیت‌های بدنی منظم و پیروی از رژیم غذایی مناسب، از عوارض ناشی از این بیماری جلوگیری کنند و زندگی سالم‌تری داشته باشند. بنابراین، تشخیص زودهنگام و آگاهی از دیابت گامی مؤثر در جهت حفظ سلامت عمومی بدن و پیشگیری از عوارض خطرناک آن است.
نحوه تشخیص دیابت بدون آزمایش
تشخیص دیابت بدون انجام آزمایش خون، اگرچه دقیق نیست، اما برخی علائم و نشانه‌ها وجود دارند که می‌توانند هشداردهنده باشند و فرد را به انجام آزمایشات پزشکی ترغیب کنند. این نشانه‌ها می‌توانند در شرایط مختلف ظاهر شوند و به افراد کمک کنند تا با مشاهده آن‌ها نسبت به وضعیت سلامتی خود حساس‌تر شوند و در صورت لزوم، با پزشک مشورت کنند. برخی از این علائم و نشانه‌ها عبارتند از:
تشنگی و ادرار مکرر: یکی از شایع‌ترین علائم دیابت، احساس تشنگی شدید و نیاز مکرر به دفع ادرار است. این حالت به دلیل افزایش قند خون و تلاش بدن برای دفع گلوکز اضافی از طریق ادرار رخ می‌دهد.
خستگی مزمن: اگر بدن به درستی از گلوکز برای تولید انرژی استفاده نکند، فرد ممکن است احساس خستگی و کسلی مداوم داشته باشد، حتی با استراحت کافی. این حالت معمولاً ناشی از نبود انسولین کافی یا عدم تأثیرگذاری انسولین است.
کاهش وزن بدون دلیل: در صورتی که بدن نتواند گلوکز را به عنوان منبع انرژی استفاده کند، به سوزاندن چربی و بافت عضلانی روی می‌آورد، که باعث کاهش وزن ناگهانی می‌شود.
تاری دید: قند خون بالا می‌تواند باعث تغییر در سطح مایعات در چشم‌ها شده و منجر به تاری دید شود. این وضعیت می‌تواند به مرور زمان باعث آسیب‌های دائمی به بینایی شود.
التهاب و دیر بهبود یافتن زخم‌ها: قند خون بالا می‌تواند جریان خون را کاهش داده و بهبود زخم‌ها و عفونت‌ها را کند کند. در نتیجه، افراد مبتلا به دیابت ممکن است با عفونت‌های مکرر و یا زخم‌هایی که به سرعت بهبود نمی‌یابند، مواجه شوند.
احساس سوزش یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها: این نشانه‌ها می‌توانند ناشی از آسیب‌های عصبی در اثر قند خون بالا باشند. در دیابت، اعصاب به خصوص در نواحی انتهایی بدن مانند دست‌ها و پاها، ممکن است آسیب ببینند و فرد احساس گزگز، سوزش یا بی‌حسی داشته باشد.
خشکی و خارش پوست: قند خون بالا می‌تواند باعث کاهش رطوبت بدن شده و در نتیجه پوست خشک و خارش‌دار شود، به خصوص در نواحی همچون دست‌ها و پاها.
اگرچه این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از دیابت باشند، اما برای تشخیص قطعی و دقیق این بیماری، مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات خونی لازم است. مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها می‌تواند انگیزه‌ای برای انجام چکاپ پزشکی و پیشگیری از عوارض جدی‌تر باشد.
تشخیص دیابت از روی ادرار
تشخیص دیابت از طریق ادرار یکی از روش‌های غیرمستقیم و ابتدایی برای شناسایی این بیماری است، اما به طور کلی دقت بالایی ندارد و برای تأیید نیاز به آزمایش‌های خونی دارد. در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده، سطح قند خون بالا می‌رود و بدن تلاش می‌کند گلوکز اضافی را از طریق ادرار دفع کند. به همین دلیل، آزمایش ادرار می‌تواند نشان‌دهنده وجود گلوکز باشد، در حالی که در افراد سالم معمولاً قند در ادرار یافت نمی‌شود.
نشانه‌های دیابت در ادرار ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- وجود گلوکز (گلیکوزوری): در افراد مبتلا به دیابت، سطح قند خون بالا می‌تواند باعث ورود گلوکز به ادرار شود. این حالت به ویژه در زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون از حد معینی بالاتر می‌رود. در حالت عادی، گلوکز به طور کامل از کلیه‌ها جذب می‌شود و در ادرار یافت نمی‌شود. اما در دیابت کنترل نشده، کلیه‌ها نمی‌توانند تمام گلوکز را بازجذب کنند و در نتیجه گلوکز در ادرار ظاهر می‌شود.
- وجود کتون‌ها: هنگامی که بدن به جای گلوکز از چربی‌ها به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند، مواد شیمیایی به نام کتون‌ها تولید می‌شوند که می‌توانند در ادرار تشخیص داده شوند. این وضعیت ممکن است به ویژه در دیابت نوع ۱ رخ دهد و می‌تواند نشانه‌ای از کتواسیدوز دیابتی باشد، که یک وضعیت خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.
- بوی شیرین در ادرار: در برخی از افراد دیابتی، ادرار بوی غیرعادی و شیرینی دارد. این بوی شیرین ممکن است به دلیل وجود گلوکز در ادرار باشد و می‌تواند یکی از نشانه‌های دیابت کنترل نشده باشد.
- افزایش حجم و دفعات ادرار: در افراد دیابتی، کلیه‌ها به دلیل دفع گلوکز اضافی، آب بیشتری نیز دفع می‌کنند که باعث افزایش حجم ادرار و دفعات دفع می‌شود. این حالت، به ویژه در همراهی با تشنگی شدید، می‌تواند نشانه‌ای از سطح بالای قند خون باشد.
اگرچه این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از دیابت باشند، اما استفاده از آزمایش ادرار تنها برای تشخیص قطعی این بیماری کافی نیست. آزمایش‌های دقیق‌تری مانند آزمایش قند خون ناشتا (FBS)، آزمایش تحمل گلوکز (OGTT) و آزمایش هموگلوبین A1C برای تأیید تشخیص دیابت مورد نیاز هستند.
تشخیص دیابت از روی زبان
تشخیص دیابت از روی زبان به طور دقیق امکان‌پذیر نیست، اما برخی تغییرات در ظاهر زبان می‌تواند به عنوان نشانه‌های غیرمستقیم دیابت مطرح شود. دیابت می‌تواند به دلیل تأثیراتی که بر سیستم ایمنی و تعادل میکروبی بدن می‌گذارد، علائمی را در دهان و روی زبان ایجاد کند. اگرچه این علائم به تنهایی نمی‌توانند نشان‌دهنده دیابت باشند، اما توجه به آن‌ها می‌تواند فرد را به انجام آزمایشات دقیق‌تر برای تشخیص این بیماری ترغیب کند.
علائمی که ممکن است در زبان فرد مبتلا به دیابت مشاهده شود:
- خشکی دهان و زبان: دیابت می‌تواند باعث کم‌آبی بدن و خشکی مزمن دهان و زبان شود. کم‌آبی بدن به دلیل دفع زیاد ادرار برای کنترل قند خون رخ می‌دهد و می‌تواند به خشکی دهان، ترک‌خوردگی زبان و حتی درد در ناحیه زبان منجر شود. این حالت به دلیل کاهش تولید بزاق نیز تشدید می‌شود.
- افزایش احتمال عفونت‌های قارچی (برفک): افراد مبتلا به دیابت، به خصوص در صورتی که قند خونشان به خوبی کنترل نشده باشد، بیشتر در معرض عفونت‌های قارچی دهان مانند برفک دهانی (کاندیدیازیس) هستند. برفک می‌تواند به شکل لایه‌ای سفید یا زرد بر روی زبان و سایر نقاط دهان دیده شود. این عفونت ممکن است با خارش، سوزش و درد همراه باشد.
- زبان براق و قرمز رنگ: گاهی اوقات دیابت می‌تواند باعث التهاب و تغییر در رنگ زبان شود، به گونه‌ای که زبان ممکن است براق و قرمز به نظر برسد. این حالت می‌تواند به دلیل مشکلات عروقی و کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها باشد.
- زخم‌های مکرر در دهان: افراد دیابتی به دلیل ضعف سیستم ایمنی و همچنین افزایش سطح قند در بزاق، ممکن است بیشتر دچار زخم‌های دهانی شوند. این زخم‌ها ممکن است دیرتر از حالت عادی بهبود یابند و نشانه‌ای از مشکلات التیامی باشند که با دیابت مرتبط است.
- تغییر در حس چشایی: برخی از افراد مبتلا به دیابت ممکن است تغییراتی در حس چشایی خود تجربه کنند و حس کنند که طعم غذاها برایشان تغییر کرده است. این حالت ممکن است به دلیل خشکی دهان و تغییرات در میکروبیوم دهان باشد.
در مجموع، اگرچه علائمی مانند خشکی دهان، برفک دهانی، و زخم‌های دهانی می‌توانند هشداردهنده باشند، اما برای تشخیص قطعی دیابت به آزمایشات دقیق پزشکی نیاز است. توجه به علائم دهانی و زبانی می‌تواند به فرد کمک کند تا به موقع برای آزمایش‌های مربوط به دیابت اقدام کند و از پیشرفت عوارض جلوگیری کند.
تشخیص دیابت در خانه
تشخیص دیابت در خانه به طور کامل و دقیق امکان‌پذیر نیست، اما برخی روش‌ها و نشانه‌ها وجود دارند که می‌توانند به افراد کمک کنند تا نسبت به احتمال ابتلا به دیابت آگاه شوند و در صورت مشاهده این علائم، به پزشک مراجعه کرده و آزمایش‌های دقیق‌تری انجام دهند. در ادامه برخی از روش‌های تشخیص ابتدایی دیابت در خانه آورده شده است:
مشاهده علائم رایج دیابت
اگرچه این روش دقیق نیست، اما برخی علائم می‌توانند نشانه‌هایی از بالا بودن سطح قند خون باشند. علائمی مانند تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار، خشکی دهان، خستگی مزمن، کاهش وزن ناگهانی، تاری دید، و دیر بهبود یافتن زخم‌ها ممکن است نشانه‌های اولیه دیابت باشند. مشاهده این علائم می‌تواند زنگ خطری برای فرد باشد و او را به انجام آزمایش‌های لازم ترغیب کند.
استفاده از دستگاه قند خون خانگی
دستگاه‌های تست قند خون خانگی (گلوکومتر) این امکان را فراهم می‌کنند که افراد سطح قند خون خود را اندازه‌گیری کنند. برای این کار، باید نمونه کوچکی از خون را از نوک انگشت بگیرند و با استفاده از دستگاه گلوکومتر، میزان قند خون خود را اندازه‌گیری کنند. اندازه‌گیری قند خون ناشتا (قبل از صبحانه) و قند خون دو ساعت بعد از غذا می‌تواند اطلاعات مهمی درباره سطح قند خون فرد ارائه دهد. به طور کلی، اگر قند خون ناشتا بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر و قند خون دو ساعت بعد از غذا بالای 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، ممکن است به دیابت مبتلا باشید و نیاز به بررسی بیشتر دارید.
استفاده از نوارهای ادرار برای تشخیص قند
نوارهای تست ادرار نیز یکی از روش‌های ساده و در دسترس برای تشخیص غیرمستقیم دیابت هستند. این نوارها با قرار گرفتن در ادرار تغییر رنگ می‌دهند و می‌توانند نشان‌دهنده وجود گلوکز در ادرار باشند. اگرچه وجود قند در ادرار به طور قطع نشان‌دهنده دیابت نیست، اما می‌تواند هشداری برای بالا بودن قند خون باشد و نیاز به آزمایشات بیشتر را مشخص کند.
تست کتون در ادرار
افرادی که به خصوص دیابت نوع ۱ دارند و ممکن است به کتواسیدوز دیابتی دچار شوند، می‌توانند با استفاده از نوارهای تست کتون در ادرار، سطح کتون را بررسی کنند. وجود کتون در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده سوزاندن چربی‌ها به جای گلوکز به عنوان منبع انرژی باشد، که در دیابت کنترل نشده رخ می‌دهد.
پیگیری تغییرات وزن و اشتها
کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل، افزایش اشتها، و به ویژه تغییر در میزان انرژی روزانه از نشانه‌هایی هستند که می‌توانند هشداری برای دیابت باشند. اگر این تغییرات بدون هیچ توضیحی در سبک زندگی یا رژیم غذایی رخ دهند، ممکن است نشان‌دهنده دیابت باشند.
در نهایت، هرچند این روش‌ها می‌توانند آگاهی اولیه از وضعیت قند خون بدهند، اما برای تشخیص قطعی و دقیق دیابت لازم است به پزشک مراجعه کرده و آزمایشات پزشکی مانند آزمایش قند خون ناشتا (FBS)، آزمایش تحمل گلوکز (OGTT)، و آزمایش هموگلوبین A1C را انجام دهید.
چگونه متوجه شویم که در خطر دیابت هستیم یا خیر؟
برای اینکه بدانید آیا در خطر ابتلا به دیابت هستید یا خیر، می‌توانید به عواملی توجه کنید که به عنوان عوامل خطر دیابت شناخته می‌شوند. این عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهند و آگاهی از آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا با اصلاح سبک زندگی و انجام آزمایش‌های منظم از بروز دیابت جلوگیری کنید. در ادامه برخی از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به دیابت آورده شده است:
سابقه خانوادگی دیابت: اگر در خانواده‌تان افرادی مانند والدین، خواهر و برادر یا دیگر خویشاوندان نزدیک به دیابت مبتلا هستند، خطر ابتلای شما به دیابت بیشتر است. دیابت می‌تواند به شکل ژنتیکی منتقل شود و سابقه خانوادگی یکی از عوامل تأثیرگذار در ابتلا به این بیماری است.
سن بالای ۴۵ سال: با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ افزایش می‌یابد. بنابراین اگر سن شما بالای ۴۵ سال است، بهتر است به طور منظم سطح قند خون خود را کنترل کنید، به ویژه اگر دیگر عوامل خطر نیز وجود داشته باشند.
وزن و چاقی: اضافه وزن، به ویژه چاقی شکمی، یکی از عوامل اصلی خطر دیابت نوع ۲ است. چربی‌های اضافی در بدن، به خصوص در ناحیه شکم، می‌توانند عملکرد انسولین را مختل کنند و منجر به بالا رفتن سطح قند خون شوند. کنترل وزن از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
سبک زندگی غیرفعال: عدم تحرک و فعالیت بدنی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد. فعالیت بدنی منظم باعث بهبود عملکرد انسولین و کنترل سطح قند خون می‌شود. افرادی که سبک زندگی بی‌تحرکی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارند.
فشار خون بالا: فشار خون بالا نیز می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که فشار خون بالایی دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ دارند. به همین دلیل، کنترل فشار خون و مراقبت از سلامت قلب می‌تواند به پیشگیری از دیابت کمک کند.
سطح کلسترول و چربی‌های خون غیرطبیعی: سطوح بالای کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسرید و سطح پایین کلسترول خوب (HDL) می‌تواند خطر دیابت را افزایش دهد. کنترل چربی‌های خون از طریق رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی می‌تواند خطر را کاهش دهد.
سابقه دیابت بارداری: اگر در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا بوده‌اید، خطر ابتلای شما به دیابت نوع ۲ در آینده بیشتر است. این وضعیت نشان‌دهنده حساسیت بیشتر بدن شما به اختلالات قند خون است.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): زنان مبتلا به این سندرم که با مشکلاتی مانند قاعدگی نامنظم، چاقی، و افزایش رشد مو مواجه هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.
سابقه اختلالات قند خون: اگر پیشتر آزمایش‌های قند خون ناشتا یا قند خون بعد از غذا انجام داده‌اید و نتایج غیرطبیعی بوده است (مثلاً در محدوده پیش‌دیابت)، احتمال ابتلای شما به دیابت در آینده بیشتر است.
چگونه می‌توانید از ابتلا به دیابت پیشگیری کنید؟
برای کاهش خطر دیابت، می‌توانید از تغییرات ساده در سبک زندگی خود بهره بگیرید. این تغییرات شامل رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن مناسب، کنترل استرس و ترک عادات مضر مانند سیگار کشیدن است. همچنین، اگر عوامل خطر ابتلا به دیابت را دارید، بهتر است به طور منظم سطح قند خون خود را چک کنید و در صورت لزوم با پزشک مشورت کنید.
تشخیص دیابت در اطفال
تشخیص دیابت در کودکان اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا این بیماری می‌تواند رشد و کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. دیابت در کودکان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: دیابت نوع ۱ (وابسته به انسولین) که شایع‌ترین نوع در کودکان است و دیابت نوع ۲ که معمولاً در بزرگسالان بروز می‌کند اما با افزایش چاقی و سبک زندگی کم‌تحرک، در کودکان نیز دیده می‌شود.
علائم دیابت در کودکان
تشخیص دیابت در کودکان اغلب با مشاهده برخی علائم شایع آغاز می‌شود. اگر کودک شما این علائم را داشته باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید:
- تشنگی و ادرار مکرر: یکی از نشانه‌های اولیه دیابت در کودکان، تشنگی مداوم و نیاز به دفع ادرار مکرر است. این حالت به دلیل بالا بودن قند خون و تلاش بدن برای دفع گلوکز اضافی از طریق ادرار رخ می‌دهد.
- کاهش وزن ناگهانی: کودکان مبتلا به دیابت ممکن است بدون دلیل خاصی کاهش وزن داشته باشند، حتی با وجود افزایش اشتها. این کاهش وزن به دلیل ناتوانی بدن در استفاده از گلوکز و سوزاندن چربی‌ها به عنوان منبع انرژی است.
- خستگی مفرط: کودکان دیابتی ممکن است به دلیل عدم توانایی بدن در استفاده مؤثر از گلوکز، دچار خستگی شدید شوند و انرژی کافی برای فعالیت‌های روزمره نداشته باشند.
- افزایش اشتها: کودک ممکن است احساس گرسنگی مداوم داشته باشد، زیرا بدن نمی‌تواند به طور مؤثر از قند خون برای انرژی استفاده کند و به سوزاندن چربی‌ها روی می‌آورد.
- عفونت‌های مکرر و زخم‌های دیر التیام‌یافته: کودکان مبتلا به دیابت به دلیل ضعف سیستم ایمنی ممکن است به عفونت‌های مکرر مبتلا شوند و زخم‌هایشان دیرتر از حد معمول بهبود یابند.
- تاری دید: در برخی موارد، بالا بودن قند خون می‌تواند باعث تغییر در سطح مایعات چشم شود و منجر به تاری دید گردد.
روش‌های تشخیص دیابت در کودکان
در صورت مشاهده این علائم، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را برای تشخیص قطعی دیابت در کودک انجام دهد:
- آزمایش قند خون ناشتا (FBS): در این آزمایش، سطح قند خون کودک پس از حداقل ۸ ساعت ناشتایی اندازه‌گیری می‌شود. اگر سطح قند خون ناشتا بالای 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، ممکن است نشان‌دهنده دیابت باشد.
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): در این آزمایش، کودک یک محلول حاوی گلوکز می‌نوشد و سپس سطح قند خون او در فواصل زمانی معین اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش می‌تواند به تشخیص دیابت کمک کند و نشان دهد که بدن چقدر سریع قند خون را تنظیم می‌کند.
- آزمایش هموگلوبین A1C: این آزمایش میزان متوسط قند خون را در طول سه ماه گذشته نشان می‌دهد و برای تشخیص دیابت و ارزیابی کنترل آن مفید است. سطح A1C بالای 6.5 درصد نشان‌دهنده دیابت است.
- آزمایش قند در ادرار: در برخی موارد، پزشک ممکن است با بررسی وجود گلوکز و کتون‌ها در ادرار، نشانه‌هایی از دیابت را بررسی کند. وجود کتون‌ها به ویژه می‌تواند نشانه‌ای از دیابت نوع ۱ باشد.
نکاتی برای والدین
در صورت تشخیص دیابت در کودک، آموزش و حمایت والدین و سایر اعضای خانواده برای مدیریت بیماری بسیار اهمیت دارد. کودکان نیاز دارند که درباره اهمیت رعایت رژیم غذایی مناسب، اندازه‌گیری منظم قند خون و انجام تزریقات انسولین (در صورت نیاز) آموزش ببینند. والدین نیز باید علائم افت یا افزایش شدید قند خون را بشناسند و در مواقع لزوم به کودک کمک کنند.
دیابت در کودکان قابل مدیریت است و با برنامه درمانی مناسب می‌توان از بروز عوارض طولانی‌مدت جلوگیری کرد. والدین با همکاری پزشک، پرستار، و متخصص تغذیه می‌توانند به کودک خود کمک کنند تا یک زندگی سالم و فعال داشته باشد.