علت لرزش دست چیست؟ نحوه درمان آن
انسان امروز در هر سنی که باشد ممکن است با مشکلات عدیده ای روبرو باشد که یکی از آنها که بسیار شایع بوده و باعث شده است فرد به متخصص اعصاب مراجعه کند لرزش دست میباشد.
این مشکل که رعشه دست نیز نام دارد، ممکن است در هر سنی (پیر یا نوجوان و یا حتی یک کودک) برای انسان روی دهد. اگرچه این مشکل در افرادی که سن بیشتری دارند، بیشتر روی میدهد، با این حال باید علت آن مشخص شده و سپس برای درمان اقدام کرد، اگرچه یافتن علت این مشکل کاری دشوار است. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به متخصص مغز و اعصاب یا متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید.
زیرا این مشکل هم به خاطر دلیلی خاص است و هم ممکن است هیچ علتی نداشته باشد. معمولا رعشه دست نشان دهنده یک بیماری خطرناک نبوده و با شیوه هایی که مطرح خواهیم کرد، میتوان آن را کنترل کرد. گاهی نیز ممکن است فردی که دچار لرزش دست است نسبت به آن بی توجه بوده و به زندگی خود برسد. اما این یک بیماری است و ممکن است فردی که دچار آن است دچار اختلال در زندگی عادی خود شود.
در ادامه در مورد چیستی رعشه دست و راههای درمان آن صحبت خواهیم کرد.
به چه چیز لرزش یا رعشه دست میگویند؟
لرزش دست نوعی اسپاسم عضلانی است که غیر ارادی بوده و البته این امکان وجود دارد که این نوع انقباضات عضلانی در جاهای دیگر از بدن نیز رخ دهد. گاهی ممکن است لرزش دست در جوانی نیز بروز کند که حاد نیست اما در صورت مکرر بودن باید پیگیری و درمان شود.
لرزش دست از لحاظ علمی چیست؟
از لحاظ علمی، وقتی عضلات به صورت غیر ارادی منقبض شده و حرکتی ریتمیک روی دهد که منجر به لرزش در بعضی از اعضای بدن میشود این حالت را رعشه میگویند. معمولا لرزش پیش آمده در دست و گاهی در بازو و پا و بالا تنه و حتی در تارهای صوتی روی میدهد یا ممکن است سر نیز دچار لرزش شود. پزشکان بر این باور هستند که لرزش دست فیزیولوژیک بوده و معمولا در دست همواره لرزشی خفیف وجود دارد.
اگرچه ممکن است متخصصان مغز و اعصاب لرزش را نشان از بیماری جدی به نام پارکینسون بدانند، با این حال اثبات وجود این بیماری مستلزم آزمایشات کامل و معاینه توسط متخصص است. در ادامه لرزش دست بررسی شده و شیوه‌های ساده درمانی آن ارائه میشوند.
لرزش اساسی در دستها
معمولا مردم بر این عقیده هستند که لرزش دست نشانه ی پارکینسون است. ولی اطلاعات علمی نشان می‌دهند که معمولا علت بیشتر لرزش‌ها، لرزش اساسی (نوعی اختلال حرکتی) است که منشا آن شناخته شده نیست و به آن لرزش خوش‌خیم یا لرزش خانوادگی و یا ET نیز گفته میشود.
این لرزش دست با نوع لرزش در پارکینسون فرق دارد، و فرق آن این است که لرزش اساسی در هنگام نوشتن و یا خوردن بروز میکند، ولی اگر فردی به پارکینسون مبتلا باشد، حتی در زمان استراحت نیز دچار لرزش دست است.
نشانه‌های لرزش دست و علائمی که نشان از آغاز ابتلا به لرزش دست هستند
معمولا هیچ علامت خاصی وجود ندارد که نشان دهنده بروز لرزش دست باشد. هیچ نشانه ای قبل از شروع این عارضه وجود ندارد و از اینرو هیچ پزشکی قادر نیست نشانه ای را برای لرزش دست مطرح کند. اما آنچه در ادامه به آن می پردازیم، نکاتی است که ممکن است نشانی از شروع لرزش دست باشند.
علائمی که در ادامه آمده اند مواردی هستند که اگر فردی در خود یا اطرافیانش آنها را مشاهده کرد، باید برای انجام آزمایش و تشخیص وجود لرزش دست یا غیر از آن به متخصص لرزش دست مراجعه کند.
این علائم عبارتند از:
- عدم توانایی برای برداشتن یک شیء (مخصوصا اشیا سنگین)
- لرزیدن مایعات در لیوان در هنگام نوشیدن آن
- لرزیدن دست در شرایط حساس و در زمان بروز استرس
- اذیت شدن در هنگام نوشتن چیزی
نشانه‌هایی که گفته شد، رایج ترین علائم برای بروز لرزش دست است. این بدان معناست که ممکن است فرد در ابتدا تنها هنگام بلند کردن شی سنگین دچار لرزش دست شود، اما پس از مدتی لرزش به حالتی دائمی تبدیل خواهد شد.
نکته: اگر لرزش و رعشه دست و انگشتان سریع تشخیص داده شود، درمان آن نیز راحت تر و بهتر انجام خواهد شد. لذا در صورت مشاهده هر کدام از این علائم باید به پزشک رجوع کرد.
علتهای مهم لرزش دست چه هستند؟
بروز لرزش دست به تنهایی نمی‌تواند دلیلی برای نگرانی باشد. اما گاهی پیش می‌آید که این مشکل بسیار زیاد شده و موجب میشود که فرد مبتلا در کارهای روزمره خود دچار مشکل شود. لذا در این شرایط مراجعه به یک دکتر الزامی است. در کل این امکان وجود دارد که یکی از دلایل زیر باعث بروز لرزش دست شود:
- لرزیدن دست در موقع استرس
- خسته شدن
- استفاده زیاد از کافئین
- پرکار بودن تیروئید
- زیاد شدن لرزش فیزیولوژیک دست به واسطه اضطراب
- پایین آمدن قند خون
- افزایش لرزش دست به دلیل مصرف سیگار
- مصرف زیاد الکل و یا ترک کردن ناگهانی آن
- حالات روانپزشکی مانند افسردگی و شوک شدن بعد از یک سانحه
- کم شدن ویتامین B12
- وجود اختلال در کبد و کلیه
- فشار عصبی
- ورزش زیاد
- کمبود خواب
- حملات عصبی پانیک
- استعمال بعضی از داروها
- بیماریهای نورولوژیک مانند آتاکسی فامیلیال
- بیماری حرکتی سیستم عصبی به اسم دیستونی. که در آن مغز سیگنال هایی را ارسال میکند که براساس بالا رفتن انقباض عضلات اعضای بدن به صورت غیرعادی است و در این حالت دست و اعضای دیگر می لرزد.
- قسمتهایی از مغز که مسئول حرکت دست هستند، دچار ضربه هایی پرتکرار میشوند
- روی دادن سکته مغزی ایسکمیک باعث میشود که شریانهای اصلی مغز با لخته ای که به وجود آمده است، بسته خواهند شد
- بیماری ام اس (مالتیپل اسکلروزیس)
- اسنشیال ترمور که در آن در ابتدا لرزش دست شروع شده و پس از آ» اعضای دیگر دچار لرزش میشوند
- پارکینسون و لرزش دست
- مسموم شدن با جیوه
- افسردگی و اضطراب حاد، در این مورد بعضی از داروهای تجویز شده برای مشکلات اضطراب و افسردگی بروز رعشه دست را بیشتر میکنند.
البته فراموش نکنید که موارد فوق الذکر تنها رایج‌ترین و کلی‌ترین علتهای بروز لرزش دست هستند، اما اگر لرزش دست به دلیل هیچکدام از این علت‌ها نباشد، دلیل آن باید توسط پزشک مشخص شود.
در صورتی که لرزش به دلیل بیماریهای بیان شده باشد، نیازی به درمان ندارد و لرزشی که به خاطر فشار عصبی و استرس باشد درمان دارویی نیاز ندارد، اما اگر زندگی فرد مبتلا مختل شده باشد درمان ضروری است.
به عبارتی دیگر اگر فردی فقط گاهی اوقات دچار لرزش دست شود نیازی نیست به پزشک مراجعه کند و می تواند این مشکل را با برخی از درمانهای خانگی و طب سنتی مداوا کند.
ولی در صورتی که لرزش دست فرد شدید بوده و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند، مراجعه به یک متخصص لرزش دست کاملا ضروری است.
بعضی دیگر از عواملی که موجب لرزش دست میشوند، در ادامه آمده‌اند:
پارکینسون: پارکینسون یا PD یک نوع بیماری است که باعث میشود قسمتی از سلول‌های مغز در بخشی از بین بروند که ماده سیاه نام دارد. این قسمت عهده دار نورون‌هایی است که دوپامین تولید میکنند و در لرزش دخیل هستند. بیماری پارکینسون به تدریج ظاهر میشود و شدت آن در افراد باهم فرق دارد.
لرزش دست یکی از نشانه های این بیماری است که در هر حالتی یعنی هم استراحت و هم انجام کار روی میدهد. بیماران مبتلا به پارکینسون، ابتدا لرزش را در یک طرف بدن و پس از آن در بخشهای دیگر تجربه میکنند و در شرایط استرس زا و تحت فشار عصبی لرزش آنها بیشتر میشود.
ام اس: بیماری خود ایمنی که سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین سلول های مغز و نخاع حمله کرده و باعث تخریب آن میشود. اگر بیماری، حمله در سیستم عصبی مرکزی را تجربه کرده باشد، دچار لرزش خواهد شد.
سکته مغزی: سکته مغزی میتواند با توجه به محلی در مغز که آسیب دیده است، منجر به لرزش در عمل یا در استراحت شود.
عوارض بعضی از داروها موجب لرزش دست خواهد شد
استفاده از بعضی از داروها میتواند منجر به لرزش دست شود. این داروها عبارتند از:
– داروی ضد افسردگی
– داروی ضد تشنج
– بعضی داروهای آسم
– داروهای سرطان
– آنتی بیوتیکهای خاص
– داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی
– آمفتامین
– کورتیکواستروئیدها
– سالبوتامول
– کافئین
– کورتیکواستروئید
انواع لرزش دست
متخصصان رعشه دست این مشکل را در دو دسته طبقه بندی میکنند:
الف. لرزش در هنگام استراحت
ب. لرزش در هنگام انجام فعالیت
در ادامه به توضیح این دو مورد خواهیم پرداخت.
لرزش دست در حین استراحت
در این حالت لرزش زمانی بروز میکند که فرد در حال استراحت بوده و از ماهیچه های دست هیچ کاری نمی کشد. به عبارت دیگر، در این حالت فرد بدون اینکه از دستانش کار بکشد متوجه لرزش در یک دست یا هر دو دست خود خواهد شدو دلیل اصلی آن وجود استرس و اضطراب میباشد.
لرزش دست در حین انجام فعالیت
وقتی فرد در حال انجام فعالیتی بوده و در حال استفاده از دست خود می باشد و دست او شروع به لرزیدن کند، به این حالت لرزش دست در حین انجام فعالیت می گویند. این نوع لرزش از نوع تومور در حین انجام کار میباشند. مانند زمانی که فرد بخواهد چیزی را بردارد و دست خود را دراز میکند یا زمانی که بخواهد چیزی بنویسد، لرزش دست او شروع میشود. این نوع لرزش دلایلی دارد که از آن جمله میتوان به ضعف ماهیچه ها و یا بیماری ام اس اشاره کرد.نکته قابل توجه این است که برای هر نوع از لرزش دست، انواعی در حدود ۲۰ نوع متفاوت وجود دارد که همه آنها و هر کدام به طریقی باعث لرزیدن دست خواهند شد. با این حال در میان این انواع متفاوت، انواع لرزش در حال انجام کار و لرزش در حال استراحت مهمترین و رایج ترین آنها هستند. در واقع بیشتر از ۹۹ درصد از کسانی که مبتلا به لرزش دست هستند، در یکی از این دو نوع قرار دارند.
آیا میتوان از لرزش دست ممانعت کرد؟
به طوری که بیان شد، لرزش دست از علتهای متفاوتی نشئت میگیرد. فرد میتواند با فهمیدن این علل و بررسی آنها راههایی را برای جلوگیری از این مشکل بیابند. در ادامه نکاتی ارائه میشوند که میتوان با رعایت آنها جلوی بروز این مشکل را گرفت.
– دوری از استرس و شرایط استرس زا
– استفاده نکردن از مشروبات الکلی و یا استفاده نکردن زیاد از حد آن
– دوری از اضطراب و شرایطی که فرد را مضطرب میکند
– عدم استفاده از کافئین زیاد
– مورد توجه قرار دادن رژیم غذایی و استفاده از منیزیم و امگا ۳ و ویتامین B در غذا
– استفاده از مکمل هایی مانند ویتامین B
– انجام ورزش و رعایت تناسب اندام (به ویژه عضلات و ماهیچه ها)
– جلوگیری از استفاده از داروهایی که منجر به ایجاد لرزش دست خواهد شد
هر فردی میتواند با رعایت نکاتی که ارائه شده است، از بروز لرزش دست خود و خانواده اش جلوگیری کند.
روشهایی برای درمان لرزش و رعشه دست
برای اینکه بتوان لرزش دست را درمان کرد و یا آن را کنترل کرد روشهای متعددی وجود دارد. بعد از اینکه پزشک بیمار را معاینه کرد و پس از انجام آزمایشهای مختلف و تشخیص علت رعشه دست، براساس آن تشخیص یک روش برای درمان تجویز میکند. روشهایی که در ادامه بیان میشوند برای درمان کامل لرزش دست و یا کنترل آن به کار میروند.
۱. درمان با تغییر شیوه زندگی یا لایف استایل:
اگر فردی در جوانی دچار لرزش دست است، میتواند با تغییر در شیوه زندگی اش مانند انجام ورزش و مدیتیشن و رعایت رژیم غذایی مناسب که غنی از میوه و سبزیجات است، به درمان این مشکل که ناشی از بیماریهای عصبی است کمک کند.
علاوه بر اینها میتوان استعمال سیگار و الکل و مصرف کافئین را نیز نادیده گرفت، هیدراته کردن بدن با مصرف ۴ تا ۶ فنجان آب در روز به منظور دفع سموم بدن نیز میتواند به درمان لرزش دست کمک کند.
۲. درمان با فیزیوتراپی:
از روشهایی که برای درمان کامل لرزش دست استفاده میشود، فیزیوتراپی است. در این روش میتوان به یک فیزیوتراپیست مراجعه کرده و تمریناتی را برای درمان لرزش دست در دست و مچ انجام داد.
انجام این تمرینات به ویژه در قسمت دست و مچ دست میتوانند رعشه دست را کم کرده و در طولانی مدت نیز آن را درمان کنند.
۳. درمان با حفظ آرامش:
از آنجایی که داشتن اضطراب و استرس بیش از حد از دلایل اصلی لرزش دست است و افراد زیادی نیز معمولا در برابر فشارهای عصبی و شرایط تشدید کننده استرس قرار دارند، لذا میتوان با انجام روشهایی برای تمدد اعصاب و همچنین ماساژ درمانی، به رفع این مشکل کمک کرد. البته ناگفته نماند که خواب کافی و استراحت نیز در این مورد نقش بسزایی دارند.
۴. درمان با استفاده از قرص:
در بعضی مواقع برای اینکه پزشک بتواند لرزش دست بیمار را کنترل کند، قرص تجویز میکند. از جمله مهمترین این قرصها می توان به قرصهایی مانند پروپرانولول ، نادولول، متوپرولول و یا بیسوپرولول که مسدود کننده بتا هستند و همچنین به لوودوپا، پریمیدون و داروهای ضد تشنج اشاره کرد.
۵. درمان با جراحی:
اگر درمان هایی مانند فیزیوتراپی و دارو برای درمان لرزش دست بی فایده باشند. پزشک از عملهای جراحی مانند تالاموتومی و یا تحریک عمیق مغز (DBS) برای رفع این مشکل استفاده میکند.
۶. درمان گیاهی:
روشی دیگر برای رفع لرزش دست این است که فرد بتواند با مصرف دمنوشهای گیاهی مانند چای بابونه یا اسطوخودوس و یا چای والری، آرام آرامش خود را حفظ کند. همچنین مکملهای ویتامین B12 نیز در کاهش رعشه بی تاثیر نیستند.
۷. درمان با استفاده از توپ استرس:
در این روش فرد به مدت ۵ ثانیه توپی را در دست خود فشار میدهد و سپس ۱۰ ثانیه استراحت میکند. این روش باید مرتب در طول روز انجام شود و بدین ترتیب میتواند برای کاهش و کنترل لرزش دست موثر باشد.
۸. درمان با استفاده از طب سنتی:
طب سنتی این توانایی را دارد که با استفاده از گیاهان متفاوت در کنترل و درمان لرزش دست قدمی بردارد و در این هدف موفق نیز بوده است. البته لازم به ذکر است که طب سنتی تنها میتواند لرزشهای خفیف را کنترل کند و روشی برای کنترل لرزشهای شدید و حاد ندارد.
۹. درمان بیماریهای زمینه ای:
ممکن است فرد به دلیل بیماری هایی مانند پرکاری تیروئید یا نارساییهای کبد و کلیه، دچار لرزش دست شود، در این حالت می توان با داروهایی که پزشک تجویز میکند لرزش دست را کنترل کرد.
۱۰. درمان با مراجعه به روانپزشک:
به طوری که گفته شد، وجود اضطراب و استرس در زندگی میتواند فرد را بسیار دچار رعشه دست کند. از اینرو میتوان با مراجعه به یک روانپزشک و با تغییر دادن شیوه زندگی لرزش دست را بسیار کنترل کرد. در صورتی که فرد به حملات پانیک مبتلا است، حتما باید این مشکل را به پزشک خود بگوید.
سوالاتی که معمولا در مورد لرزش و رعشه دست پیش می آید
لرزش دست و تپش قلب به طور همزمان چه علتی دارد؟
اگر لرزش دست عصبی و ناشی از استرس باشد، تپش قلب رخ نمیدهد. اما پیش میاید که بیمار می گوید تپش قلب شدید و لرزش دست چپ دارد. در اینصورت ممکن است علت وجود یکی از این بیماریها باشد:
– بیماری فیبریلاسیون دهلیزی
– حملات پانیک
– افت قند خون (هیپوگلیسمی)
در صورت بروز این دو مشکل با هم، باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.
کمبود کدام ویتامین در بدن منجر به لرزش دست میشود؟علتی دارد؟
اگر افرادی با سن کم و جوان دچار لرزش دست شوند، باید این حالت را به کار زیاد و یا مصرف زیاد قهوه نسبت داد. اما از آنجا که این امکان وجود دارد که لرزش بخاطر یک بیماری پیش زمینه ای باشد پس مراجعه به پزشک الزامی است.
آیا لرزیدن دست در سنین پیری طبیعی است؟
در کل افزایش سن باعث ضعیف شدن بدن و به دنبال آن لرزش دست میشود. اشخاصی که پیر هستند دارای بدنی ضعیف و قدرت کم و سیستم ایمنی ضعیف هستند، لذا لرزش دست در آنها طبیعی است و توجیه پذیر است. اما فرد میتواند پیش از اینکه به زمان لرزش دست برسد با مشاوره با یک متخصص مغز و اعصاب از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنند.
آیا لرزش دست یک مشکل عصبی است یا یک بیماری است؟
معمولا در شرایط عصبی فرد دچار خشکی گلو و تند تپیدن قلب و لرزش دستها می شود. معمولا همه افراد در فشارهای عصبی این حالات را تجربه میکنند، اما آیا این یک مشکل عصبی است یا نشان از یک بیماری است؟
در جواب باید گفت که تنها علت لرزش دست از اعصاب نیست و ممکن است دلایل متعددی برای این مشکل وجود داشته باشد که منجر به لرزش دست و اعضای دیگر شود. البته پزشکان میگویند دستان انسان بیشتر از آنچه می بینند و حس میکنند، میلرزد و آنها متوجه میشوند.
زمان مراجعه به پزشک در هنگام لرزش دست چه وقت است؟
لرزش دست مسئله ای جدی است و این لرزش به صورت خفیف در اکثر افراد وجود دارد. معمولا تمام انسانها موقع بلند کردن یک شیء سنگین و در حین امتحان دادن و شرایط پر استرس دچار این مشکل شده اند.
از اینرو ارزش دست معمولا موضوعی طبیعی است، اما در صورتی که لرزش دست در فردی شدید بوده و مکررا روی دهد و زندگی او را مختل کند، حتما باید به یک متخصص لرزش دست مراجعه کند.
به عبارتی دیگر مراجعه به متخصص زمانی انجام میشود که لرزش دست باعث ایجاد مشکل در زندگی فرد شود.
لیست پزشکان مرتبط:
مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- اکبر سلطان زادهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- شیرین بهبهانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
