تأثیر نیکوتین بر مغز چیست ؟ عوارض سیگار بر سیستم عصبی
به تبع از پیشرفتگی در جامعه امروز، مشکلاتی نیز برای انسان پیش میایند که یکی از انها افزایش بیش از حدی مصرف نیکوتین میباشد. علاوه‌بر این، سن مربوط به استفاده از این ماده کاهش پیدا کرده و مصرف این ماده در میان نوجوانان نیز بسیار شایع شده است.
ابتدایی‌ترین جایی از بدن که نیکوتین روی آن اثر میگذارد، سیستم عصبی و مغز است که همین تاثیر میتواند باعث اختلال در کارکرد این سیستم شود. البته ناگفته نماند که تاثیر نیکوتین روی بدن بسیار زیاد است که در ادامه به مرور آنها میپردازیم. برای آگاهی از این تاثیرات و اختلالات، خواندن این مطلب را از دست ندهید.این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
تعریف نیکوتین و کاری که در بدن انجام میدهد
ماده‌ای شیمیایی که در گیاه تنباکو وجود داشته و استفاده از آن باعث اعتیاد خواهد شد، نیکوتین نام دارد. استفاده از نیکوتین منجر به بروز مشکلاتی در بدن از جمله سفت شدن دیواره‌ی شریانها، فشار خون و حمله قلبی خواهد شد. تنباکو در موادی مانند تنباکوی قلیان یا سیگار و سیگار الکترونیکی و سیگار برگ موجود میباشد.
راههایی که باعث جذب نیکوتین در بدن خواهند شد، استنشاق و خوردن و تماس پوستی با آن میباشند. اگرچه مصرف بیش ازحد آن منجر به مسمومیت و حتی مرگ خواهد شد، با این‌حال، مهمترین مشکلی که در پی استفاده از نیکوتین به‌وجود میاید، اعتیاد و اعتیادزا بودن این ماده است.
نیکوتین موجود در سیگار باعث تغییر عملکرد مغز میشود و همین باعث میشود که میل به استفاده از این ماده بیشتر شود. هر ماده‌ای که تنباکو دارد، میزانی متفاوت از نیکوتین را نیز دارا میباشد و میزان نیکوتینی که توسط شخص مصرف میشود بر میزان اعتیاد آن شخص اثری مستقیم خواهد داشت.
دکتر استیون تی و همکارانش در سال ۲۰۱۸ مطالعاتی را انجام دادند که از آن مطالعات اینطور برآورد شد که سیگارهایی که نیکوتین کمتری دارند میتوانند میزان اعتیاد به سیگار را نیز کاهش دهند.
چگونگی اثرگذاری نیکوتین روی مغز و سیستم عصبی
به‌دنبال استفاده از نیکوتین توسط فرد، اندروفین در بدن فرد بالا رفته و در پی آن دوپامین در مدارهای پاداش مغز نیز بالا خواهند رفت. همین پروسه و اثری که نیکوتین روی مغز میگذارد، باعث میشود که تمایل برای استفاده از این ماده در فرد افزایش یابد.
اختلال در بخشهایی از مغز که مسئول یادگیری و استرس و خودکنترلی هستند نیز به موجب اثر سیگار روی مغز و همچنین در معرض نیکوتین بودن به صورت مداوم به‌وجود میاید و همین اختلال باعث آماده‌سازی زمینه‌های بیشتری برای اعتیاد خواهد شد. لازم به ذکر است که لذت ناشی از مصرف نیکوتین ماندگاری زیادی نداشته و همین امر فرد را به‌سوی مصرف دفعات بعد و بیشتر میکشاند.
غدد فوق کلیوی در هنگام ورود نیکوتین به بدن تحریک شده و آدرنالین ترشح میکنند. این امر موجب میشود که سیستم عصبی مرکزی نیز تحریک شود و به دنبال آن بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون و افزایش تنفس ایجاد خواهد شد.
از آنجایی که نیکوتین به جز خون و بزاق و ادرار در شیر مادر نیز موجود میباشد، پس مادران در حین شیردهی میتوانند نیکوتین موجود در بدن را به شیرخوار نیز منتقل کنند. بنابه نظر متخصصان، برای اینکه یک فرد مصرف کننده نیکوتین بتواند، میزان نیکوتین و تنباکو موجود در ادرار و بزاق خود را به میزان ماده موجود در بدن افرادی برساند که سیگار نمیکشند، دو هفته زمان نیاز است.
اعتیاد ناشی از نیکوتین
نیکوتین تاثیر زیادی بر سیستم عصبی و مغز دارد. برای رسیدن نیکوتین به مغز پس از مصرف آن ده ثانیه طول میکشد. اثری که تنباکو بر مغز میگذارد به گونه‌ای است که باعث آزاد شدن مواد شیمیایی توسط مغز میشود که احساس لذت را به همراه دارند، ولی ازآنجا که با گذشت زمان، بدن به سطح بالاتری از نیکوتین نیاز خواهد داشت، لذا اعتیاد به‌وجود خواهد آمد.
ترک اعتیاد به این ماده سخت است و همین موجب ادامه دادن مصرف سیگار و تنباکو در فرد میشود. به همین دلیل است که برای اینکه بتوان این ماده را که مانند مواد مخدر دیگر است، ترک کرد باید به پزشک مربوطه برای ترک اعتیاد یا پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب رجوع کرد.
در هنگام ترک اعتیاد به نیکوتین علائمی در فرد مشاهده میشوند که عبارتند از:
- افزایش اشتها
- اختلال و مشکل در خوابیدن
- ایجاد مشکل در تمرکز و توجه
- تحریک‌پذیری
- تمایل زیاد به تنباکو
اثراتی که سیگار بر اعصاب نوجوانان و جوانان خواهد گذاشت
قابل ذکر است که مغز انسان تا ۲۵ سالگی رشد میکند، لذا اثری که نیکوتین بر مغز و عملکرد آن در اشخاصی که زیر ۲۵ سال هستند میگذارد نیز بیشتر است. این ماده باعث میشود که رشد مغز مختل شده و این امر موجب آسیب همیشگی به مغز خواهد شد.
این تاثیرگذاری روی مغز به نحوی است که قسمتهایی از مغز که مسئول یادگیری و توجه و کنترل تکانه و خلق‌وخو هستند دچار اختلال شده و همین امر یعنی تاثیر نیکوتین باعث بی‌قرار شدن فرد شده و خودکنترلی آنها را کم میکند.
چگونگی اثرگذاری سیگار روی حافظه
اگر نیکوتین به مدت طولانی انباشته شود، میتواند منجر به آسیب مغزی و به دنبال آن ایجاد مشکل در حافظه و همچنین یادگیری شود. اگر فرد به مدتی طولانی سیگار استعمال کند، حافظه آینده‌نگر و عملکرد اجرایی و همچنین حافظه فعال او تحت تاثیری منفی قرار گرفته و دچار حواس‌پرتی خواهد شد. در واقع مواردی که بیان شد، قابلیت انسان را برای یادگیری و حفظ کردن تشکیل میدهند که استقلال داشتن در زندگی بدون این موارد مشکل است.
اگرچه نیکوتین بر مغز و سیستم عصبی تاثیرگذار خواهد بود، با‌این‌حال، قابلیت شناختی انسان با ترک نیکوتین، بهتر خواهد شد. این به نحوی است که قشر مغز که پردازش اطلاعات و حافظه را به‌عهده دارد، ضخیم خواهد شد و این باعث بهبود فرایندهای ذهن خواهد شد.
نیکوتین بر روی خواب فرد چه تاثیری دارد؟
از آنجایی که نیکوتین و سیگار موجب بیدار ماندن و هوشیاری کامل میشود، پس در صورتی که شخص خسته و خواب‌آلود است، بهتر است سیگار و موادی که حاوی نیکوتین هستند توسط وی استعمال نشود. به همین دلیل است که اشخاص سیگاری در خوابیدن مشکل دارند.
برای همین است که اشخاصی که سیگار را ترک میکنند نیز مدت زمانی را دچار اختلال در خوابیدن میشوند و راحت خوابیدن یا خواب عمیق رفتن برای آنها مشکل میباشد، ولی مطمئنا این مشکل بعد از مدتی از بین خواهد رفت. میتوان اینگونه گفت که نیکوتین میتواند تاثیر مثبت تعدیل کنندگی روی مغز فرد داشته باشد و در صورت خستگی نیز فرد را هوشیار نگهدارد و همچنین باعث بهبود استرس در فرد میشود.
سوالاتی که معمولا در مورد اثر نیکوتین روی مغز مطرح میشوند:
نیکوتین چگونه بر مغز اثر میگذارد؟
نیکوتین باعث بالا رفتن هورمونهایی مانند آندروفین و دوپامین (هورمون شادی) در مغز شده و حس شادی را ایجاد میکند.
سیگار چه اثری روی حافظه دارد؟
مواد مضری در سیگار وجود دارند که میتوانند روی حافظه آینده‌نگر و فعال و عملکرد اجرایی حافظه اثر گذاشته و باعث ایجاد فراموشی و حواس پرتی نیز شوند.
سیگار چه اثری روی خواب فرد دارد؟
سیگار به دلیل اثر تعدیل کنندگی باعث میشود که فرد هنگام استفاده از آن حتی در صورت خواب‌آلودگی هوشیار شده و مدت زیادی بتواند بیدار بماند.
کلام آخر
برخی از مواد شیمیایی مضر وجود دارند که مصرف آنها روز‌به‌روز بیشتر میشود و از آن جمله میتوان به سیگار و نیکوتین اشاره کرد. در مطلبی که ارائه شد، برخی از تاثیرات این مواد روز مغز و سیستم عصبی مورد اشاره قرار گرفتند. هر نوع ماده مخدر میتواند تاثیری جداگانه روی مغز و سیستم عصبی داشته باشد. در مقالات دیگر از این تاثیرات مربوط به مواد مخدر روی مغز و سیستم عصبی صحبت میشود.
لیست پزشکان مرتبط:
مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- اکبر سلطان زادهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- شیرین بهبهانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
