چرا داروی رانیتیدین ممنوع شد؟!
چند سال پیش، نام قرص رانیتیدین (Ranitidine) به عنوان یکی از داروهای پرمصرف برای درمان مشکلات گوارشی، به گوش بسیاری از بیماران و پزشکان آشنا بود. اما به مرور زمان، این دارو از بازارهای جهانی حذف شد و مصرف آن به طور کامل ممنوع گردید. چرا این اتفاق افتاد؟ آیا دلیل این تصمیم به مسائل ایمنی مرتبط بود یا عوامل دیگری نیز در آن نقش داشتند؟ در این مقاله به دلایل ممنوعیت رانیتیدین، جایگزین‌های موجود برای این دارو، و تاثیرات احتمالی آن بر سلامت بیماران خواهیم پرداخت.
قرص رانیتیدین چیست و برای چه مواردی استفاده می‌شد؟
رانیتیدین یکی از داروهای قدیمی و پرکاربرد بود که به طور گسترده برای درمان مشکلات گوارشی تجویز می‌شد. این دارو به گروه آنتاگونیست‌های گیرنده H2 تعلق داشت و وظیفه اصلی آن کاهش ترشح اسید معده بود. به دلیل اثر سریع و ماندگار، رانیتیدین در مدیریت علائمی مانند رفلاکس معده، زخم‌های گوارشی و سوزش سر دل محبوبیت داشت. بسیاری از بیماران این دارو را به صورت روزانه یا هنگام بروز علائم مصرف می‌کردند، چرا که از آن به عنوان یک درمان مطمئن یاد می‌شد.
Ranitidine, previously sold under the brand name Zantac among others, is a medication used to decrease stomach acid production. It was commonly used in treatment of peptic ulcer disease, gastroesophageal reflux disease, and Zollinger–Ellison syndrome. Wikipedia
رانیتیدین که قبلاً با نام تجاری زانتاک در میان سایرین فروخته می شد، دارویی است که برای کاهش تولید اسید معده استفاده می شود. معمولاً در درمان بیماری زخم معده، بیماری رفلاکس معده به مری و سندرم زولینگر-الیسون استفاده می‌شود.
چرا مصرف قرص رانیتیدین ممنوع شد؟
در سال‌های اخیر، نگرانی‌های جدی در مورد ایمنی قرص رانیتیدین مطرح شد. بررسی‌های علمی نشان داد که این دارو ممکن است حاوی مقادیر قابل توجهی از یک ماده شیمیایی به نام N-Nitrosodimethylamine (NDMA) باشد. این ماده، که به عنوان یک عامل سرطان‌زا شناخته شده است، می‌تواند در شرایط خاصی مانند نگهداری طولانی‌مدت یا قرار گرفتن در معرض حرارت، در دارو تولید شود.
در تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۰ سازمان غذا و دارو آمریکا مصرف تمام اشکال دارویی رانیتیدین را به علت سرطان‌زا بودن ممنوع اعلام کرد. به خاطر وجود ماده ای به نام نیتروزامین که طبق تحقیقات به عمل آمده توسط آمریکا این ماده که در رانیتیدین وجود دارد سرطان زا می‌باشد.
پس از این یافته‌ها، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و نهادهای بهداشتی دیگر در جهان تصمیم به ممنوعیت استفاده از رانیتیدین گرفتند تا از سلامت مصرف‌کنندگان محافظت کنند.
جایگزین‌های ایمن برای قرص رانیتیدین
امروزه با ممنوعیت رانیتیدین (Ranitidine)، داروهای دیگری برای کنترل و درمان مشکلات مرتبط با اسید معده جایگزین آن شده‌اند. از جمله محبوب‌ترین گزینه‌ها می‌توان به داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPIs) مانند امپرازول، لانزوپرازول و پنتوپرازول اشاره کرد که با کاهش قوی‌تر و طولانی‌مدت ترشح اسید معده، گزینه‌ای مطمئن‌تر محسوب می‌شوند.
علاوه بر این، داروهای آنتاگونیست گیرنده H2 مانند فاموتیدین به عنوان جایگزین مستقیم رانیتیدین معرفی شده‌اند و خطرات مرتبط با NDMA را ندارند. در نهایت، انتخاب بهترین جایگزین باید بر اساس شرایط فردی بیمار و نظر پزشک صورت گیرد.
مصرف‌کنندگان سابق رانیتیدین باید چه کاری انجام دهند؟
اگر پیش‌تر از رانیتیدین استفاده می‌کردید، نگران نباشید؛ اقدامات ساده‌ای وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. اولین قدم، مشاوره با پزشک است تا داروی جایگزینی برای شما تجویز کند. معمولاً فاموتیدین یا داروهای مهارکننده پمپ پروتون، انتخاب‌های مناسبی هستند. همچنین، اگر هنوز بسته‌های رانیتیدین در منزل دارید، از مصرف آن خودداری کرده و دارو را طبق دستورالعمل محلی بازیافت کنید.
علاوه بر این، بهتر است در مورد علائم گوارشی خود با یک متخصص صحبت کنید تا مطمئن شوید درمان فعلی برای شما موثر و بی‌خطر است. مهم‌ترین نکته این است که بدون راهنمایی پزشک، داروی دیگری را جایگزین نکنید.
آیا سایر داروهای گوارشی نیز مشابه رانیتیدین خطرناک هستند؟
بسیاری از داروهای گوارشی موجود در بازار، ایمن و اثربخش هستند و استانداردهای سختگیرانه‌ای را برای عرضه رعایت می‌کنند. با این حال، برخی داروها، به ویژه در صورت نگهداری نادرست یا طولانی‌مدت، ممکن است دچار تغییراتی شوند که ایمنی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات نشان داده که مشکل آلودگی به NDMA به‌طور خاص مربوط به رانیتیدین بوده و داروهای دیگر مانند فاموتیدین و مهارکننده‌های پمپ پروتون (مانند امپرازول و پنتوپرازول) چنین خطراتی ندارند.
با این حال، همواره توصیه می‌شود داروها را طبق دستور پزشک مصرف کرده و به اخبار مربوط به ایمنی داروها توجه کنید. در صورت هرگونه نگرانی، مشورت با پزشک یا داروساز بهترین اقدام است.