خواص زغال اخته (تاثیرات شگفت انگیز و مضرات مصرف بیش از اندازه)
زغال اخته به خاطر وجود تانین و آنتی‌اکسیدان‌ها خواص زیادی دارد. این خواص شامل درمان اسهال، بهبود سلامت قلب، پاکسازی کبد، کمک به کاهش وزن، بهبود دید چشم، درمان شب ادراری در کودکان، کنترل قند خون، حفاظت از دندان‌ها، پیشگیری از سرطان، بهبود خواب، درمان عفونت‌های ادراری، تأمین مواد مغذی در دوران بارداری و شیردهی، مبارزه با ویروس‌های روده‌ای و کمک به مشکلات عصبی می‌شود. در این مقاله به طور دقیق به بررسی خواص زغال اخته می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
خواص زغال اخته
خواص زغال اخته برای اسهال
یکی از ویژگی‌های اصلی زغال اخته، کمک آن در درمان اسهال است که معمولاً به خاطر عفونت‌های دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. این عفونت‌ها باعث می‌شوند که مدفوع به شکل آبکی درآید و فرد دچار کم آبی و از دست دادن مواد مغذی ضروری شود. زغال اخته به خاطر داشتن تانین فراوان، خاصیت قابض و جمع‌کننده دارد و کمک می‌کند تا بافت‌ها منقبض شوند و دفع مایعات کاهش یابد. تانین‌ها با ایجاد یک لایه محافظ بر روی مخاط روده، از تحریک بیشتر آن جلوگیری کرده و به بهبود سریع‌تر اسهال کمک می‌کنند.
برای استفاده از زغال اخته در درمان اسهال، می‌توانید یک قاشق سوپ‌خوری زغال اخته را در یک لیوان آب به مدت ۵ دقیقه بجوشانید و سپس به آن ۱۵ دقیقه استراحت دهید تا ترکیبات فعال آن به خوبی آزاد شوند. بعد از صاف کردن، این جوشانده را می‌توانید ۲ تا ۶ لیوان در روز مصرف کنید تا علائم اسهال بهبود یابد و از کم‌آبی بدن جلوگیری شود. این روش مصرف، به ویژه در موارد اسهال حاد و شدید، بسیار مؤثر است.
کمک به سلامت قلب
زغال اخته به خاطر وجود آنتی‌اکسیدان‌ها و پلی‌فنول‌ها، به ویژه آنتوسیانین‌ها، به سلامت قلب کمک بسیاری می‌کند. این مواد با ارزش، با کاهش کلسترول بد خون (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL)، به حفظ سلامت عروق خونی کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را به طور چشمگیری کاهش می‌دهند. آنتوسیانین‌ها، که نوعی آنتی‌اکسیدان قوی در زغال اخته هستند، به طور خاص برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی به‌خصوص در زنان مؤثر هستند. این ترکیبات با بهبود عملکرد اندوتلیال (لایه داخلی عروق خونی)، به جریان خون بهتر و حفظ سلامت عروق کمک می‌کنند. مصرف منظم زغال اخته می‌تواند به پیشگیری از تصلب شرایین، حمله قلبی و سکته مغزی کمک کند.
پاکسازی کبد
زغال اخته حاوی آنتوسیانین است که نه تنها به سلامت قلب کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در پاکسازی کبد چرب و بهبود شرایط فیبروز کبدی دارد. آنتوسیانین‌ها با کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در کبد، به بهبود عملکرد آن کمک کرده و از تجمع چربی در این عضو جلوگیری می‌کنند. مصرف مداوم زغال اخته و بلوبری به مدت ۳ تا ۴ هفته می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت کبد داشته باشد و به بهبود آنزیم‌های کبدی کمک کند. با این حال، برای تأیید دقیق این خواص و به دست آوردن نتایج بهتر در درمان بیماری‌های کبدی، نیاز به تحقیقات بیشتری داریم.
افزایش سوخت و ساز چربی‌ها
زغال اخته با تنظیم سطح انسولین، هورمونی که در متابولیسم قند و چربی نقش دارد، به افزایش سوخت و ساز چربی‌ها کمک می‌کند و از انباشته شدن چربی در بدن جلوگیری می‌کند. این میوه کم کالری و پر فیبر، با ایجاد احساس سیری طولانی مدت، به کاهش مصرف کالری و در نتیجه کاهش وزن کمک می‌کند. همچنین زغال اخته به پاکسازی روده‌ها کمک می‌کند و مانع از تجمع سموم و چربی‌ها در بدن می‌شود. فیبر موجود در زغال اخته با جذب آب در روده، حجم مدفوع را افزایش داده و به دفع منظم آن کمک می‌کند، که این امر نقش مهمی در جلوگیری از تجمع سموم در بدن دارد. این خاصیت زغال اخته می‌تواند به عنوان یک کمک‌کننده برای برنامه‌های کاهش وزن و بهبود سلامت گوارش باشد.
بهبود جریان خون در چشم‌ها
آنتوسیانوسید موجود در زغال اخته نه تنها برای قلب و کبد مفید است، بلکه خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی دارد که به بهبود جریان خون در چشم‌ها کمک می‌کند و به تطابق بهتر چشم‌ها با شرایط نوری مختلف یاری می‌رساند. این ترکیبات با تقویت مویرگ‌های خونی چشم، به بهبود تغذیه سلول‌های شبکیه کمک کرده و از آسیب‌های ناشی از نور شدید جلوگیری می‌کنند. مصرف منظم زغال اخته می‌تواند خطر ابتلا به اختلالات چشمی مرتبط با سن مانند آب مروارید، دژنراسیون ماکولا و شب کوری را کاهش دهد و به حفظ سلامت بینایی در طولانی مدت کمک کند.
حل مشکل شب ادراری در کودکان
زغال اخته به عنوان یک درمان خانگی مؤثر برای حل مشکل شب ادراری در کودکان، به ویژه کودکان زیر ۶ سال، شناخته شده است. شب ادراری، که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند عدم تکامل سیستم عصبی، استرس یا مشکلات هورمونی باشد، با استفاده از زغال اخته قابل کنترل است. برای تهیه این درمان طبیعی، ۳۰ گرم برگ زغال اخته را در ۱ لیتر آب بجوشانید و حجم آب را به یک سوم کاهش دهید تا عصاره غلیظ‌تری به دست آید. بعد از صاف کردن جوشانده و اضافه کردن کمی شکر یا عسل برای بهبود طعم، توصیه می‌شود هر شب قبل از خواب یک فنجان از آن به کودک داده شود تا به تدریج به درمان شب ادراری کمک کند. این روش درمانی، به دلیل طبیعی بودن و کم عارضه بودن، مورد توجه بسیاری از والدین قرار گرفته است.
خواص زغال اخته برای کنترل سطح قند خون
زغال اخته که دارای مقادیر کمی گلوکز و فروکتوز است، گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که به دنبال کنترل قند خون خود هستند و می‌تواند به تنظیم سطح قند خون کمک کند. فیبر موجود در زغال اخته نیز با کاهش سرعت جذب قند در خون، به حفظ ثبات سطح قند خون کمک می‌کند.
زغال اخته یکی از میوه‌هایی است که به دلیل داشتن شاخص گلیسمی پایین، برای کنترل قند خون بسیار مفید می‌باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف آب زغال اخته و میوه خشک آن به طور مؤثری در کمک به کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مؤثر هستند. به ویژه نوشیدن آب زغال اخته یا استفاده از دم‌کرده برگ‌های آن به همراه گل توت‌فرنگی، که خود نیز دارای خواص کاهنده قند خون است، می‌تواند در درمان دیابت تاثیر مثبت داشته باشد. با این حال، باید توجه داشت که محصولات تجاری زغال اخته که اغلب حاوی شکر افزوده هستند، ممکن است مقدار زیادی قند داشته باشند و برای بیماران دیابتی مناسب نباشند. بنابراین، مصرف زغال اخته تازه یا محصولات بدون شکر افزوده برای این افراد توصیه می‌شود.
محافظت از دندان‌ها
ترکیبات آنتی‌اکسیدانی که در زغال اخته به وفور یافت می‌شوند، می‌توانند در محافظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی و بیماری‌های لثه موثر باشند. این ترکیبات با جلوگیری از چسبیدن باکتری‌ها به دندان‌ها و تشکیل پلاک، مانع از ایجاد حفره و التهاب لثه می‌شوند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در زغال اخته به ویژه از نوع پلی‌فنول‌ها، با مهار فعالیت آنزیم‌های تولید کننده پلاک، به حفظ سلامت دهان کمک می‌کنند. البته باید توجه کرد که مصرف زیاد محصولات شیرین زغال اخته، به دلیل وجود قند بالا، می‌تواند خلاف این عمل کرده و باعث پوسیدگی دندان‌ها شود. بنابراین، مصرف زغال اخته تازه یا محصولات بدون شکر افزوده برای حفظ سلامت دهان و دندان توصیه می‌شود.
پیشگیری از سرطان
تحقیقات گسترده‌ای روی خواص زغال اخته صورت گرفته است و نتایج نشان می‌دهد که این میوه می‌تواند در جلوگیری از رشد و گسترش برخی از انواع سرطان‌ها، مانند سرطان ریه، کولون، پوست و پروستات، مفید باشد. ترکیبات فعال موجود در زغال اخته، به ویژه آنتی‌اکسیدان‌ها و پلی‌فنول‌ها، با مکانیسم‌های مختلفی از جمله مهار رشد سلول‌های سرطانی، القای آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی شده سلولی) در سلول‌های سرطانی و جلوگیری از تشکیل رگ‌های خونی جدید در تومورها، از بروز سرطان جلوگیری می‌کنند. اثرات محافظتی این میوه به خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی آن بازمی‌گردد که به بدن در مقابله با رادیکال‌های آزاد و التهابات مزمن، که از عوامل اصلی در بروز سرطان هستند، کمک می‌کند.
بهبود کیفیت خواب
زغال اخته به دلیل دارا بودن میزان قابل توجهی از ملاتونین، هورمونی که به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و نقش کلیدی در تنظیم چرخه خواب و بیداری دارد، می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند. مصرف زغال اخته، به ویژه قبل از خواب، می‌تواند به افزایش سطح ملاتونین در بدن کمک کرده و به القای خواب آرام و عمیق کمک کند. بنابراین، مصرف زغال اخته به افرادی که مشکل خواب دارند یا از بی‌خوابی رنج می‌برند، توصیه می‌شود تا خواب بهتری داشته باشند.
درمان عفونت‌های ادراری
تحقیقات علمی نشان داده‌اند که زغال اخته ممکن است در پیشگیری و درمان عفونت‌های ادراری (UTIs) موثر باشد. این میوه به دلیل وجود اسید بنزوئیک و نوعی پلیمر خاص در ترکیبات خود، از چسبیدن باکتری‌هایی مانند اشریشیا کلی (E. coli)، که عامل شایع عفونت‌های ادراری هستند، به دیواره مثانه و مجاری ادراری جلوگیری می‌کند و بدین ترتیب جلوی تکثیر و رشد این باکتری‌ها را می‌گیرد. مصرف منظم زغال اخته می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری مکرر، به ویژه در زنان، کمک کند.
خواص زغال اخته برای شیردهی
زغال اخته به عنوان یک منبع غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی ضروری، آنتی‌اکسیدان‌های قوی و کربوهیدرات‌های پیچیده، می‌تواند نقش مهمی در تأمین نیازهای تغذیه‌ای مادران در دوره شیردهی ایفا کند. مصرف این میوه در این دوره حساس، نه تنها به حفظ سلامت مادر کمک می‌کند، بلکه مواد مغذی لازم برای رشد و تکامل نوزاد را نیز فراهم می‌آورد. ویتامین C موجود در زغال اخته به تقویت سیستم ایمنی مادر و نوزاد کمک کرده و آنتی‌اکسیدان‌ها از سلول‌های بدن در برابر آسیب محافظت می‌کنند.
خواص زغال اخته برای بارداری
زغال اخته به خاطر فیبر بالایی که دارد، می‌تواند به بهبود مشکل یبوست، که یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است، کمک کند. فیبر موجود در زغال اخته با افزایش حجم مدفوع و تحریک حرکات روده، به تسهیل دفع و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند. این میوه همچنین می‌تواند به عنوان یک مکمل طبیعی برای کنترل وزن در دوران بارداری مفید باشد، زیرا فیبر موجود در آن باعث ایجاد احساس سیری طولانی مدت شده و از پرخوری جلوگیری می‌کند. با این حال، قبل از گنجاندن زغال اخته یا هر نوع مکمل غذایی جدید در رژیم غذایی دوران بارداری، مشاوره با پزشک متخصص زنان و زایمان ضروری است تا از عدم وجود هرگونه عارضه یا تداخل با شرایط خاص بارداری جلوگیری شود.
خواص زغال اخته برای ویروس‌های روده‌ای
تحقیقات علمی نشان داده‌اند که آب زغال اخته دارای خواص ضد ویروسی قوی است و می‌تواند رشد و تکثیر ویروس‌های روده‌ای را در محیط آزمایشگاهی متوقف کند. دو نظریه اصلی در این زمینه وجود دارد: برخی از محققان بر این باورند که آب زغال اخته با تخریب مکان‌های گیرنده ویروسی در سطح سلول‌های میزبان، از اتصال ویروس به سلول و ورود آن جلوگیری می‌کند. دسته دیگری از محققان معتقدند که عصاره زغال اخته به طور مستقیم بر چرخه تکثیر ویروس تأثیر می‌گذارد و قدرت نفوذ ویروس به سلول را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. هر دو نظریه نشان می‌دهند که زغال اخته می‌تواند به عنوان یک عامل ضد ویروسی طبیعی در پیشگیری و درمان عفونت‌های روده‌ای ویروسی مورد استفاده قرار گیرد.
خواص زغال اخته برای اختلالات عصبی
هسته‌های زغال اخته، که اغلب دور ریخته می‌شوند، در واقع حاوی ترکیبات فعال ارزشمندی هستند که می‌توانند در پیشگیری و درمان برخی از اختلالات عصبی مانند افسردگی، استرس، بی‌خوابی و سایر مشکلات نورولوژیک کمک کنند. این ترکیبات با تاثیر بر سیستم عصبی، به بهبود عملکرد مغز و کاهش علائم این اختلالات کمک می‌کنند. طرز تهیه و استفاده از هسته‌های زغال اخته شامل خیساندن آن‌ها در آب به مدت چند ساعت، سپس خرد کردن و آسیاب کردن آن‌ها به صورت پودر است. مصرف منظم پودر به دست آمده، که می‌توان آن را به صورت مستقیم یا مخلوط با آب یا سایر نوشیدنی‌ها مصرف کرد، می‌تواند به بهبود وضعیت عصبی و روانی کمک کند. با این حال، قبل از استفاده از هسته‌های زغال اخته به عنوان دارو، بهتر است با پزشک مشورت شود.
مضرات و منع مصرف زغال اخته
اگرچه مصرف متعادل زغال اخته، به ویژه به صورت تازه یا خشک شده، برای اکثر افراد بی‌ضرر است و فواید زیادی برای سلامتی دارد، اما وجود برخی شرایط خاص پزشکی ممکن است نیاز به احتیاط بیشتر داشته باشد. افرادی که مبتلا به سنگ کلیه هستند، به دلیل محتوای بالای اگزالات موجود در زغال اخته، باید قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنند. اگزالات‌ها ترکیباتی هستند که می‌توانند در کلیه‌ها تجمع یافته و باعث تشکیل سنگ شوند. همچنین، افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مانند وارفارین مصرف می‌کنند، باید در مصرف زغال اخته احتیاط کنند، زیرا این میوه می‌تواند با عملکرد این داروها تداخل داشته باشد و خطر خونریزی را افزایش دهد. علاوه بر این، مصرف زیاد زغال اخته نارس می‌تواند باعث تحریک دستگاه گوارش و ایجاد اسهال شود.
در صورت بروز علائمی مانند حالت تهوع یا استفراغ پس از مصرف زغال اخته، باید مصرف آن فوراً متوقف شود و در صورت لزوم به پزشک مراجعه شود. همچنین افرادی که دارای طبع سرد و خشک هستند، بهتر است زغال اخته را با مصلحاتی مانند گلپر یا عسل مصرف کنند تا از بروز مشکلات گوارشی احتمالی مانند نفخ و سوء هاضمه جلوگیری کنند. گلپر و عسل دارای طبع گرم هستند و می‌توانند تعادل را در بدن برقرار کنند.
لیست پزشکان مرتبط:
مهرداد نصراله زاده ثابتمتخصص تغذیه و رژیم درمانی | تهران- سعید حسینیدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- احمدرضا درستی مطلقدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مریم مظاهریوندکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- رضا راست منشدکترا تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مرتضی عقباییدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- امید صالحیاندکترای تخصصی فیزیولوژی و تغذیه ورزشی | تهران
- وحید خانیکارشناس تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مونا نوروزیمتخصص تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- زهرا اصلانیکارشناس ارشد تغذیه در جامعه | تهران
