خواص خار مریم (تاثیرات شگفت انگیز و مضرات مصرف بیش از اندازه)

1 روز پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۱-۱۲

0 زمان تقریبی مطالعه 7 دقیقه

خواص خار مریم (تاثیرات شگفت انگیز و مضرات مصرف بیش از اندازه)

در این مقاله شما خواهید خواند

خار مریم، که با نام علمی Silybum marianum شناخته می‌شود، یک گیاه دارویی است که در طب سنتی دارای سابقه طولانی است. این گیاه به خاطر تأثیرات مثبتش بر سلامت کبد و خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌اش شهرت دارد. ماده اصلی فعال در خار مریم، سیلیمارین، یک ترکیب طبیعی است که خواص ضدالتهابی و محافظتی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که این گیاه می‌تواند به درمان بیماری‌های گوارشی، کاهش خطر بیماری‌های قلبی و حتی پیشگیری از سرطان کمک کند. به همین دلیل، خار مریم در بسیاری از مکمل‌های غذایی و دارویی استفاده می‌شود. با این حال، مانند خیلی از گیاهان دارویی دیگر، مصرف خار مریم هم می‌تواند عوارض جانبی و تداخلات با داروهای دیگر داشته باشد که باید هنگام استفاده از آن توجه داشت.

خواص خار مریم

کمک به بهبود سلامت کبد

یکی از مهم‌ترین خواص خار مریم، تأثیر آن بر سلامت کبد است. سیلیمارین به‌عنوان یک ترکیب قوی، از سلول‌های کبدی در برابر آسیب‌های ناشی از سموم و استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند و عملکرد این عضو حیاتی را بهبود می‌بخشد. سیلیمارین با تقویت غشای سلول‌های کبدی، از ورود مواد مضر به داخل سلول‌ها جلوگیری می‌کند و به بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند. استرس اکسیداتیو، که ناشی از عدم تعادل بین تولید رادیکال‌های آزاد و توانایی بدن در خنثی کردن آن‌ها است، می‌تواند به سلول‌های کبدی آسیب برساند و منجر به بیماری‌های مختلف کبدی شود. تحقیقات نشان داده که مصرف خار مریم می‌تواند به درمان بیماری‌هایی مثل هپاتیت، سیروز کبدی و کبد چرب کمک کند و حتی در موارد آسیب‌دیدگی ناشی از مصرف الکل یا داروها مفید است. در موارد مسمومیت دارویی یا الکلی، خار مریم می‌تواند با تسریع فرآیند دفع سموم از کبد، به بهبود سریع‌تر بیمار کمک کند.

خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالا

سیلیمارین موجود در خار مریم خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد که به خنثی‌کردن رادیکال‌های آزاد در بدن کمک می‌کند. رادیکال‌های آزاد، مولکول‌های ناپایداری هستند که می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند و در پیری و بروز بیماری‌های مختلف نقش داشته باشند. این ترکیب با کاهش استرس اکسیداتیو، از بافت‌های مختلف بدن محافظت کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش می‌دهد. آنتی‌اکسیدان‌ها با اهدای الکترون به رادیکال‌های آزاد، آن‌ها را پایدار می‌کنند و از آسیب رساندن به سلول‌ها جلوگیری می‌کنند. این خاصیت آنتی‌اکسیدانی به ویژه در جلوگیری از آسیب به DNA سلول‌ها و پیشگیری از جهش‌های ژنتیکی که می‌توانند منجر به سرطان شوند، بسیار مهم است.

کمک به کنترل دیابت

خار مریم در کنترل قند خون نیز مؤثر است. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف این گیاه می‌تواند به کاهش مقاومت به انسولین و تنظیم سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک کند. مقاومت به انسولین، وضعیتی است که در آن سلول‌های بدن به درستی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و در نتیجه قند خون افزایش می‌یابد. سیلیمارین با بهبود حساسیت سلول‌ها به انسولین، به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند. همچنین، خاصیت آنتی‌اکسیدانی سیلیمارین از سلول‌های پانکراس حمایت کرده و از تخریب این سلول‌ها جلوگیری می‌کند. سلول‌های پانکراس، که انسولین تولید می‌کنند، در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است به دلیل استرس اکسیداتیو آسیب ببینند.

خاصیت ضدالتهابی

خاصیت ضدالتهابی خار مریم برای کاهش التهاب‌های مزمن و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است. التهاب مزمن، که در بسیاری از بیماری‌های مزمن نقش دارد، می‌تواند به بافت‌های بدن آسیب برساند و منجر به پیشرفت بیماری شود. مصرف این گیاه می‌تواند در درمان بیماری‌های التهابی مانند آرتروز، بیماری‌های گوارشی و حتی بیماری‌های خودایمنی مؤثر باشد. سیلیمارین با مهار تولید مواد التهابی مانند سیتوکین‌ها، به کاهش التهاب کمک می‌کند. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و باعث التهاب می‌شود. خار مریم با تنظیم پاسخ ایمنی، به کاهش التهاب و بهبود علائم این بیماری‌ها کمک می‌کند.

بهبود عملکرد دستگاه گوارش

خار مریم با تحریک تولید صفرا به بهبود فرآیند هضم و جذب مواد غذایی کمک می‌کند. صفرا، که توسط کبد تولید و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود، نقش مهمی در هضم چربی‌ها دارد. این خاصیت می‌تواند به کاهش علائمی مانند نفخ، سوءهاضمه و یبوست کمک نماید و به سلامت عمومی دستگاه گوارش یاری رساند. سیلیمارین با افزایش ترشح صفرا، به تجزیه بهتر چربی‌ها کمک کرده و از تجمع آن‌ها در دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند. این امر به ویژه برای افرادی که مشکلات گوارشی ناشی از سوء هاضمه چربی دارند، مفید است.

کمک به درمان بیماری‌های پوستی

خار مریم به خاطر خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی‌اش در بهبود بیماری‌های پوستی مانند آکنه، اگزما و پسوریازیس مؤثر است. سیلیمارین با کاهش التهاب‌های پوستی و محافظت از سلول‌های پوست در برابر آسیب‌های محیطی، به بهبود سلامت و درخشندگی پوست کمک می‌کند. در بیماری‌هایی مانند پسوریازیس، که با التهاب و رشد سریع سلول‌های پوست مشخص می‌شود، خار مریم می‌تواند به کاهش التهاب و کند کردن رشد سلول‌های پوستی کمک کند. همچنین، در اگزما، که با خشکی، خارش و التهاب پوست همراه است، خواص ضد التهابی خار مریم می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.

پیشگیری از آسیب‌های عصبی

تحقیقات نشان داده‌اند که خار مریم می‌تواند از سلول‌های عصبی در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون را کاهش دهد. استرس اکسیداتیو نقش مهمی در تخریب سلول‌های عصبی در این بیماری‌ها دارد. این خاصیت خار مریم را به گزینه‌ای مفید در تقویت سلامت مغز تبدیل کرده است. سیلیمارین با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد و کاهش التهاب در مغز، از سلول‌های عصبی محافظت می‌کند و به حفظ عملکرد شناختی کمک می‌کند.

کمک به دفع سموم بدن

خار مریم با بهبود عملکرد کبد، که اصلی‌ترین اندام سم‌زدا در بدن است، به دفع مواد سمی و حفظ تعادل شیمیایی بدن کمک می‌کند. کبد نقش حیاتی در فیلتر کردن خون، حذف سموم و متابولیسم داروها دارد. این اثر سم‌زدایی می‌تواند به افزایش انرژی و سلامت عمومی بدن نیز کمک کند. سیلیمارین با تقویت عملکرد کبد در دفع سموم، به کاهش بار سمی بر بدن کمک کرده و احساس خستگی و ضعف را کاهش می‌دهد.

پیشگیری از بیماری سرطان

تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که سیلیمارین موجود در خار مریم ممکن است از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کرده و به پیشگیری از ایجاد تومورهای جدید کمک کند. این ترکیب با مهار تکثیر سلول‌های سرطانی و القای مرگ سلولی (آپوپتوز)، می‌تواند به جلوگیری از گسترش سرطان کمک کند. این خاصیت بیشتر درباره سرطان‌های سینه، کبد، روده و پروستات مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان داده‌اند که سیلیمارین می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را در این انواع سرطان مهار کند.

بهبود عملکرد قلب و عروق

خار مریم می‌تواند به کاهش کلسترول و تری‌گلیسیرید خون کمک کرده و در نتیجه خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش دهد. سیلیمارین با مهار آنزیم‌های دخیل در تولید کلسترول و تری‌گلیسیرید، به کاهش سطح آن‌ها در خون کمک می‌کند. همچنین، خاصیت آنتی‌اکسیدانی این گیاه در حفظ سلامت قلب موثر است. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در خار مریم از اکسیداسیون LDL کلسترول جلوگیری می‌کنند، فرآیندی که در ایجاد پلاک در عروق خونی نقش دارد و خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

مضرات خار مریم

بروز واکنش‌های آلرژیک

افرادی که به گیاهان خانواده کاسنی (مثل آرتیشو، گل‌محمدی و کاسنی) حساسیت دارند، ممکن است به خار مریم هم آلرژی داشته باشند. این حساسیت‌ها ممکن است باعث خارش، ورم و جوش‌های پوستی شود. واکنش‌های آلرژیک به خار مریم می‌تواند به صورت تحریکات خفیف پوستی مانند خارش و قرمزی ظاهر شود، اما در موارد شدیدتر، ممکن است منجر به علائمی مانند تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، مشکلات تنفسی و حتی آنافیلاکسی شود که یک واکنش آلرژیک جدی و تهدید کننده زندگی است. افرادی که سابقه آلرژی به گیاهان خانواده کاسنی را دارند، باید در مصرف خار مریم احتیاط کنند و قبل از استفاده از آن، با پزشک خود مشورت نمایند. پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های آلرژی، احتمال واکنش به خار مریم را بررسی کرده و در مورد بی‌خطر بودن مصرف آن برای هر فرد تصمیم‌گیری کند.

اختلالات گوارشی

در بعضی از موارد، مصرف خار مریم می‌تواند مشکلات گوارشی مثل اسهال، تهوع و نفخ ایجاد کند. این عوارض بیشتر در دوزهای بالای گیاه دیده می‌شوند. خار مریم با تحریک تولید صفرا، که نقش مهمی در هضم چربی‌ها دارد، می‌تواند باعث افزایش حرکات روده و در نتیجه اسهال شود. تهوع و نفخ نیز ممکن است به دلیل تحریک دستگاه گوارش و تغییر در ترکیب میکروبی روده رخ دهند. این عوارض معمولاً موقتی هستند و با کاهش دوز یا قطع مصرف خار مریم برطرف می‌شوند. برای کاهش احتمال بروز مشکلات گوارشی، بهتر است خار مریم را همراه با غذا مصرف کنید و از مصرف دوزهای بالا خودداری نمایید. همچنین، افرادی که دارای مشکلات گوارشی زمینه‌ای مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) هستند، باید در مصرف خار مریم احتیاط بیشتری داشته باشند.

تداخل دارویی

خار مریم ممکن است با بعضی داروها تداخل پیدا کند. به‌خصوص افرادی که داروهای ضدانعقاد خون (مثل وارفارین) یا داروهای مرتبط با کبد مصرف می‌کنند، باید از مصرف خار مریم پرهیز کنند یا آن را تحت نظر پزشک مصرف کنند. این گیاه می‌تواند تأثیر داروهای کبدی را تغییر دهد و خطر خونریزی را بالا ببرد. خار مریم می‌تواند آنزیم‌های کبدی را که مسئول متابولیسم داروها هستند، تحت تأثیر قرار دهد. این تداخل می‌تواند منجر به افزایش یا کاهش سطح دارو در خون شود و عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، در افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند، خار مریم می‌تواند اثرات ضد انعقادی دارو را افزایش داده و خطر خونریزی را بالا ببرد. همچنین، در افرادی که داروهای خاصی برای مشکلات کبدی مصرف می‌کنند، خار مریم ممکن است با عملکرد این داروها تداخل داشته باشد و اثربخشی آن‌ها را کاهش دهد. بنابراین، بسیار مهم است که قبل از مصرف خار مریم، به خصوص همزمان با داروهای دیگر، با پزشک مشورت شود.

افزایش سطح فشار خون

با اینکه بعضی تحقیقات نشان می‌دهند که خار مریم می‌تواند به بهبود سلامت قلب کمک کند، اما در بعضی افراد ممکن است مصرف آن باعث افزایش موقت فشار خون شود. افرادی که فشار خون بالا دارند باید از مصرف این گیاه بدون مشورت پزشک پرهیز کنند. این افزایش فشار خون معمولاً خفیف و موقتی است، اما در افرادی که از قبل فشار خون بالا دارند، می‌تواند خطرناک باشد. خار مریم ممکن است با تأثیر بر سیستم هورمونی یا عصبی، باعث انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون شود. افرادی که داروهای کاهنده فشار خون مصرف می‌کنند نیز باید در مصرف خار مریم احتیاط کنند، زیرا این گیاه ممکن است با اثرات دارو تداخل داشته باشد. نظارت منظم بر فشار خون در طول دوره مصرف خار مریم برای این افراد ضروری است.