سرطان ریه و علائم آن: بهترین روش‌های درمان
سرطان ریه چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟ این بیماری که یکی از مشکلات شایع ریه است، قسمت زیادی از این اندام حیاتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به دو نوع خوش‌خیم و بدخیم تقسیم می‌شود. اگر شما یا فردی از عزیزانتان به علائم مشکوک به سرطان ریه مبتلا هستید، باید حتماً به پزشک متخصص ریه مراجعه کنید و تست‌های لازم را انجام دهید.
در مراحل اولیه، پزشکان متخصص ریه و داخلی می‌توانند در تشخیص بیماری کمک کنند، اما اگر بیماری پیشرفته‌تر باشد، نیاز به مشورت با متخصص سرطان‌شناسی یا انکولوژی وجود دارد.
علائم سرطان پیشرفته ریه چیست؟
چطور می‌توان آن را تشخیص داد و درمان کرد؟ و مهم‌تر از همه، مدت زمان زندگی بیماران مبتلا به این سرطان چقدر است؟ در این مطلب قصد داریم نگاهی جامع به علائم، عوامل، تشخیص و درمان سرطان ریه داشته باشیم تا بتوانید اطلاعات لازم را در این زمینه به‌دست آورید.
سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه، که در انگلیسی به آن Lung cancer می‌گویند، نوعی بیماری است که باعث رشد بی‌رویه و غیرطبیعی سلول‌های بافت ریه می‌شود و عملکرد تنفسی فرد را مختل می‌کند. ریه‌ها که در قفسه سینه قرار دارند، وظیفه جذب اکسیژن و دفع دی‌اکسید کربن را برعهده دارند.
به طور معمول، بدن تعادلی در رشد و مرگ سلول‌ها دارد، اما در سرطان این تعادل مختل می‌شود و سلول‌ها به صورت غیرقابل کنترل تکثیر می‌شوند که در نهایت توده‌هایی به نام تومور شکل می‌گیرد. در سرطان ریه، این رشد غیرعادی سلول‌ها در بافت ریه رخ می‌دهد.
شیوع و پیش‌آگهی سرطان ریه:
سرطان ریه پیش از دهه ۱۹۳۰ نادر بود، اما پس از افزایش مصرف دخانیات، شیوع آن به‌طرز چشمگیری افزایش یافت. امروزه، این بیماری یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر در زنان و مردان در سراسر جهان است. این سرطان به دلیل متاستاز سریع آن به دیگر اندام‌ها مانند غدد فوق کلیه، کبد، مغز و استخوان‌ها، بسیار خطرناک و از سخت‌ترین سرطان‌ها برای درمان به شمار می‌رود.
خطر ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری بسیار بیشتر است و به‌طور مستقیم با میزان و مدت مصرف سیگار مرتبط است. خوشبختانه، با ترک سیگار، خطر ابتلا به این بیماری کاهش می‌یابد. همچنین قرار گرفتن در معرض دود سیگار (سیگار کشیدن غیرمستقیم) می‌تواند در افراد غیرسیگاری نیز منجر به سرطان ریه شود.
پیش‌آگهی سرطان ریه:
تشخیص زودهنگام این سرطان تأثیر مهمی در موفقیت درمان دارد. با این حال، تشخیص این بیماری در مراحل اولیه دشوار است زیرا علائم آن ممکن است شبیه به عفونت‌های تنفسی باشد و در بسیاری از موارد هیچ نشانه‌ای وجود ندارد. پیش‌آگهی این بیماری ضعیف است، به‌ویژه در بیمارانی که سرطان به مراحل پیشرفته رسیده است. افرادی که سرطان آنها محدود به ریه‌هاست، احتمال بقای پنج‌ساله‌ای در حدود ۵۴ درصد دارند، اما این میزان برای بیمارانی که سرطان پیشرفته دارند به ۴ درصد کاهش می‌یابد. برخی از عوارض این بیماری شامل تنگی نفس، سرفه خونی، درد و متاستاز به دیگر اندام‌ها می‌شود.
علائم سرطان ریه:
علائم عمومی:
- کاهش وزن
- از دست دادن اشتها
- ضعف و خستگی
- افسردگی و تغییرات خلقی
علائم اولیه:
در مراحل اولیه، سرطان ریه معمولاً بدون علامت است و در بسیاری از موارد، توده سرطانی به طور تصادفی در عکس‌برداری‌های ساده یا سی‌تی‌اسکن تشخیص داده می‌شود. علائم اولیه شامل:
- سرفه مداوم
- تشدید سرفه‌های مزمن
- تنگی نفس و خس‌خس سینه
- درد قفسه سینه
- خلط خونی
اگر تومور در قسمت بالایی ریه قرار داشته باشد، ممکن است باعث افتادگی پلک، کاهش تعریق در یک طرف صورت، درد شانه و فلج تارهای صوتی شود که خشونت صدا را به‌همراه دارد. همچنین، درگیری مری باعث دشواری در بلع و عفونت‌های مکرر تنفسی می‌شود.
علائم سرطان پیشرفته:
زمانی که سرطان به اندام‌های دیگر گسترش یابد، علائم شدیدتری رخ می‌دهد. اگر سرطان به استخوان‌ها برسد، درد شدیدی در نواحی مختلف بدن ایجاد می‌شود. متاستاز به مغز و نخاع می‌تواند علائم عصبی نظیر سردرد، سرگیجه و تاری دید را به‌وجود آورد. توده‌هایی در غدد لنفاوی گردن و ترقوه و زرد شدن پوست و چشم‌ها (زردی) نیز از علائم گسترش این بیماری به سایر اندام‌ها است.
نشانه‌های سرطان ریه بدخیم:
- سرفه‌های طولانی‌مدت
- کاهش وزن شدید
- تنگی نفس
- سرفه خونی
- دشواری در بلع
سلول‌های سرطانی بدخیم به‌سرعت رشد می‌کنند و به دیگر قسمت‌های بدن می‌روند. این تومورها خطرناک بوده و باید درمان سریع و مؤثر انجام شود تا از گسترش بیشتر آنها جلوگیری شود.
درمان سرطان متاستاز ریه:
در مواردی که سرطان ریه به دیگر قسمت‌های بدن متاستاز می‌دهد، درمان معمولاً به‌صورت کامل امکان‌پذیر نیست و نرخ بقای بیمار به شدت کاهش می‌یابد. در این شرایط، احتمال زنده ماندن بیمار تا ۵ سال تنها حدود ۳ تا ۵ درصد است. برای مقابله با سرطان متاستاز یافته، درمان باید به‌صورت سیستمیک انجام شود، یعنی کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. روش‌های متداول شامل شیمی‌درمانی و رادیوتراپی هستند که با وجود تهاجمی بودن، برای کنترل گسترش سرطان و متوقف کردن رشد سلول‌های سرطانی ضروری‌اند.
علائم پارانئوپلاستیک سرطان ریه:
علائم پارانئوپلاستیک شامل نشانه‌هایی است که به علت تولید مواد شبه هورمون توسط سلول‌های توموری به وجود می‌آید. این علائم معمولاً با سرطان ریه همراه هستند. یکی از سندرم‌های پارانئوپلاستیک رایج در ارتباط با سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)، تولید هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) توسط سلول‌های سرطانی است که منجر به تولید بیش از حد هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی و بروز سندرم کوشینگ می‌شود.
در سرطان ریه غیر سلول کوچک (NSCLC)، سندرم پارانئوپلاستیک معمولاً با تولید ماده‌ای شبیه به هورمون پاراتیروئید مرتبط است که سطح کلسیم خون را افزایش می‌دهد. این سندرم‌ها ممکن است علائمی مانند ضعف عضلانی، تهوع، استفراغ، احتباس مایعات، فشار خون بالا، قند خون بالا، گیجی، تشنج و در موارد شدیدتر، کما را به همراه داشته باشند.
علائم سرطان ریه در زنان:
سرطان ریه در زنان معمولاً با علائم مبهم و تدریجی شروع می‌شود. از آنجا که آدنوکارسینوم‌های ریه در بخش‌های حاشیه‌ای ریه رشد می‌کنند، ممکن است قبل از تشخیص به اندازه بزرگی رسیده باشند. خستگی و علائم سیستمیک دیگر مانند ضعف عمومی در این حالت شایع‌تر هستند.
برخلاف آدنوکارسینوم، سرطان ریه سلول کوچک و کارسینوم سلول سنگفرشی در زنان کمتر دیده می‌شود. این تومورها معمولاً در مجاری هوایی یا نزدیک به آن رشد می‌کنند و می‌توانند باعث سرفه مداوم، سرفه خونی، خس‌خس سینه و ذات‌الریه مکرر شوند.
تقریباً نیمی از افراد مبتلا به سرطان ریه، زمانی که تشخیص داده می‌شوند، دچار متاستاز شده‌اند. سرطان ریه متاستاتیک یا سرطان ریه مرحله ۴ زمانی اتفاق می‌افتد که سرطان به سایر بخش‌های بدن مانند استخوان‌ها، مغز، کبد یا غدد فوق کلیوی گسترش یابد. علائم متداول سرطان ریه در زنان شامل موارد زیر است:
- خستگی
- تنگی نفس
- درد در کمر یا شانه
- درد سینه
- عفونت‌های مکرر تنفسی
- سرفه مداوم
- سرفه خونی
- کاهش وزن ناخواسته
- از دست دادن اشتها
- احساس ناخوشی عمومی
علائم سرطان ریه در مردان:
سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) حدود ۸۵ درصد از موارد سرطان ریه را تشکیل می‌دهد. انواع دیگر این سرطان، مانند سرطان سلول کوچک ریه (SCLC)، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد را شامل می‌شوند. سرطان‌های NSCLC و SCLC هر یک زیرگروه‌های مختلفی دارند که علائم خاصی را ایجاد کرده و به شکل‌های متفاوتی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
کارسینوم سلول سنگفرشی در مردان: شایع‌ترین نوع سرطان ریه در مردان، به‌ویژه در گذشته، کارسینوم سلول سنگفرشی بوده است. این نوع سرطان حدود ۳۳ درصد از موارد تشخیص سرطان ریه در مردان را تشکیل می‌دهد. این تومورها در بافت‌های پوشاننده مجاری هوایی اصلی شروع می‌شوند و بیشتر در افراد سیگاری دیده می‌شود. برخلاف بسیاری از انواع دیگر سرطان ریه که علائم آشکاری ندارند، کارسینوم سلول سنگفرشی که مستقیماً بر مجاری هوایی تأثیر می‌گذارد، معمولاً باعث سرفه‌های مداوم می‌شود و حتی ممکن است سرفه همراه با خون باشد. علائم دیگر شامل موارد زیر است:
- سرفه مزمن تشدیدشده (با یا بدون خون)
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- خس‌خس سینه
- خستگی
- ناراحتی در هنگام بلع
- درد قفسه سینه
- تب
- گرفتگی صدا
- کاهش وزن ناگهانی
- اشتهای ضعیف
- سطح بالای کلسیم در خون
آدنوکارسینوما در مردان:
آدنوکارسینومای ریه، نوعی از NSCLC، در سال‌های اخیر شیوع بیشتری در مردان نسبت به کارسینوم سلول سنگفرشی پیدا کرده و حدود ۴۱ درصد از موارد سرطان ریه را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان معمولاً در بافت‌های اطراف بخش‌های خارجی ریه شروع می‌شود و در مراحل اولیه علائمی ندارد. زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، به نسبت سایر انواع سرطان ریه خفیف‌تر هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تنگی نفس هنگام فعالیت
- خستگی
- درد کمر یا شانه
در مراحل بعدی، علائم شایع سرطان ریه ممکن است ظاهر شوند:
- سرفه مداوم
- سرفه خونی یا همراه با مخاط
- خس‌خس سینه
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- تب
- ناراحتی هنگام بلع
- گرفتگی صدا
- کاهش وزن
- اشتهای ضعیف
در صورتی که سرطان ریه به سایر اندام‌ها متاستاز دهد، علائم جدیدی مانند درد شدید در استخوان‌ها یا مشکلات بینایی و سردرد ناشی از متاستاز به مغز ظاهر می‌شوند.
سرطان ریه در جوانان:
سرطان ریه در افراد جوان (کمتر از ۴۰ سال) می‌تواند متفاوت ظاهر شود. درصد قابل توجهی از افراد جوان مبتلا به سرطان ریه هرگز سیگار نکشیده‌اند. به عنوان مثال، مطالعه‌ای نشان داد که ۲۸ درصد از زنان و ۱۸.۷ درصد از مردان مبتلا به سرطان ریه در سنین ۲۰ تا ۵۰ سال، سیگار نکشیده بودند. نوع شایع سرطان ریه در جوانان، آدنوکارسینوما است که تمایل به رشد در نواحی بیرونی ریه‌ها دارد، جایی که کمتر احتمال دارد باعث سرفه و انسداد راه هوایی شود.
سرطان ریه در جوانان اغلب دیرتر تشخیص داده می‌شود و معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر (مرحله ۴ NSCLC) شناسایی می‌شود. این موضوع باعث می‌شود علائم مرتبط با متاستاز (انتشار سرطان) بیشتر از علائم مرتبط با تأثیر آن بر ریه‌ها باشد.
مهم‌ترین نشانه سرطان ریه در کودکان و نوجوانان:
علائم سرطان ریه گسترده است، اما مهم‌ترین و شایع‌ترین علامت آن، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان، سرفه‌ای است که بهبود نمی‌یابد و مداوم ادامه دارد. این سرفه تازه بروز کرده و توجه‌ها را به خود جلب می‌کند. دلیل این‌که سرفه اولین علامت بیماری است، این است که تومور موجود در ریه‌ها باعث اختلال در تنفس طبیعی می‌شود. ریه‌ها که مسئول رساندن اکسیژن به بدن هستند، به‌دلیل وجود تومور نمی‌توانند به‌درستی وظیفه خود را انجام دهند و این امر باعث مشکل در نفس کشیدن و در نهایت منجر به سرفه مداوم می‌شود.
اگر این سرفه‌ها خونی شوند یا مدت زیادی از بین نروند، نشانه‌های هشداردهنده‌تری هستند و نیاز به بررسی دقیق دارند.
علائم مرگ در سرطان ریه:
اگرچه پژوهش‌های دقیقی در مورد علل دقیق مرگ ناشی از سرطان ریه وجود ندارد، اما یک مطالعه مهم به بررسی علل مرگ ۱۰۰ بیمار مبتلا به این سرطان پرداخته است. رایج‌ترین دلایل مرگ عبارتند از:
- گسترش تومور (اندازه و پراکندگی سلول‌های سرطانی)
- عفونت‌ها
- آمفیزم ریه
- مشکلات ناشی از متاستاز (انتشار سرطان به سایر اندام‌ها)
- خونریزی شدید از ریه‌ها
- آمبولی ریه
- تخریب بافت‌های ریه (آسیب به آلوئول‌ها)
علائم وجود توده در ریه:
علائم ناشی از وجود توده در ریه بسیار متنوع است. برخی از مهم‌ترین علائم شامل موارد زیر هستند:
- درد یا فشار در قفسه سینه
- سرفه مزمن یا همراه با خون
- خستگی مداوم
- گرفتگی صدا
- کاهش اشتها و کاهش وزن ناگهانی
- تورم صورت
- عفونت‌های ریوی مکرر مانند برونشیت و ذات‌الریه
- مشکلات قلبی و فشار خون
- تنگی نفس
اندازه توده در ریه:
توده‌های ریه یا ندول‌ها معمولاً بین ۶ تا ۱۰ میلی‌متر قطر دارند و باید دقیقاً بررسی شوند. اگر قطر ندول بیشتر از ۱۰ میلی‌متر باشد، احتمال بدخیم بودن آن به بیش از ۸۰ درصد می‌رسد و نیاز به برداشتن یا بیوپسی دارد. توده‌هایی با قطر بالای ۳ سانتی‌متر به عنوان توده‌های ریوی شناخته می‌شوند و اغلب نیاز به مداخلات درمانی فوری دارند. عوامل موثر و فاکتورهای خطر ابتلا به سرطان
علت سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد، اما سیگار کشیدن اصلی‌ترین دلیل آن است و در ۹۰ درصد موارد موجب ابتلا به سرطان ریه می‌شود. اگر سیگار می‌کشید، ترک سیگار بهترین قدم برای حفظ سلامت ریه‌ها است. در ادامه، به برخی از عوامل دیگری که خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهند، اشاره می‌کنیم:
۱. سیگار کشیدن:
خطر ابتلا به سرطان ریه با توجه به تعداد سیگارهای مصرفی و مدت زمان سیگار کشیدن افزایش می‌یابد. گرچه همه سیگاری‌ها به سرطان ریه مبتلا نمی‌شوند و همه مبتلایان به این بیماری سیگاری نیستند، اما تأثیر سیگار بر ریه غیرقابل انکار است. از هر ۱۰ سیگاری، ۹ نفر به سرطان ریه مبتلا می‌شوند. ترک سیگار در هر سنی می‌تواند به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش دهد. انواع مختلف دخانیات، از جمله پیپ، سیگار برگ و قلیان نیز می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
هنگامی که دود سیگار وارد ریه‌ها می‌شود، مواد سرطان‌زا شروع به تغییر بافت‌های ریه می‌کنند. با هر بار قرارگیری در معرض دود سیگار، سلول‌های طبیعی ریه به تدریج آسیب بیشتری می‌بینند و در نهایت ممکن است این آسیب‌ها منجر به ایجاد سرطان شوند.
۲. قرارگیری در معرض دود سیگار:
حتی اگر خودتان سیگار نکشید، در معرض قرار گرفتن با دود سیگار دیگران (سیگار کشیدن غیرمستقیم) نیز خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. آمارها نشان می‌دهند که سالانه حدود ۷،۳۰۰ مرگ ناشی از سرطان ریه در ایالات متحده به دلیل قرارگیری غیرمستقیم در معرض دود سیگار رخ می‌دهد.
۳. سابقه خانوادگی سرطان ریه:
اگر در خانواده شما افراد درجه یک مانند والدین یا خواهر و برادر به سرطان ریه مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. علت اصلی سرطان، تغییرات در ژن‌هاست. از آنجا که اعضای خانواده ژن‌های مشابهی دارند، احتمال انتقال این تغییرات و به ارث رسیدن سرطان بیشتر می‌شود. افرادی که سابقه خانوادگی سرطان ریه دارند، باید با انجام غربالگری‌های منظم مراقب سلامت خود باشند.
۴. سن:
سرطان ریه بیشتر در سالمندان دیده می‌شود. حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان ریه بالای ۶۵ سال سن دارند و سن متوسط ابتلا به این بیماری ۷۰ سال است. کمتر از ۳ درصد موارد این بیماری در افراد زیر ۴۵ سال رخ می‌دهد.
۵. آلودگی هوا:
آلودگی ناشی از وسایل نقلیه، صنایع و نیروگاه‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد. وجود آلاینده‌ها و رادیکال‌های آزاد در هوا باعث آسیب به ساختار سلول‌های بدن می‌شود و ممکن است منجر به سرطان شود. رژیم غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند تا حدودی در کنترل این آسیب‌ها مؤثر باشد.
۶. سایر عوامل ایجاد کننده سرطان ریه:
علاوه بر دود سیگار و آلودگی هوا که از عوامل اصلی ابتلا به سرطان ریه به شمار می‌روند، موارد دیگری نیز می‌توانند نقش مهمی در افزایش خطر این بیماری داشته باشند:
- بیماری‌های ریوی:
ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن ریوی مانند بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را ۴ تا ۶ برابر افزایش دهد. همچنین، فیبروز ریوی احتمال ابتلا به این سرطان را تا ۷ برابر بیشتر می‌کند. - قرار گرفتن در معرض آزبست و سایر مواد سرطان‌زا:
مواجهه با آزبست و موادی مانند آرسنیک، کادمیوم، کروم، نیکل، برخی فرآورده‌های نفتی و اورانیوم نیز خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. نوعی سرطان به نام مزوتلیوما به‌طور خاص تحت تأثیر تماس با آزبست است. - گاز رادون:
رادون گازی است که از تجزیه اورانیوم در خاک، سنگ و آب به وجود می‌آید و ممکن است در محیط‌های بسته مانند خانه‌ها جمع شود. تجمع رادون در محیط زندگی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد. - دود ماشین‌های دیزلی:
گاز و ذرات معلق ناشی از موتورهای دیزلی می‌توانند باعث افزایش خطر سرطان ریه شوند. افرادی که در مشاغلی مانند رانندگی کامیون، اپراتوری ماشین‌آلات سنگین، یا کار در معادن و راه‌آهن فعالیت می‌کنند، بیشتر در معرض این خطر قرار دارند. - پرتودرمانی در ناحیه قفسه سینه:
افرادی که در گذشته پرتودرمانی در ناحیه قفسه سینه انجام داده‌اند، ممکن است در معرض خطر طولانی‌مدت سرطان ریه باشند، زیرا اشعه‌ها می‌توانند به بافت‌های ریه آسیب‌های بلندمدت وارد کنند.
بررسی‌های تشخیصی در سرطان ریه:
برای تشخیص سرطان ریه، پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر است:
۱. بررسی پیشینه پزشکی و معاینه فیزیکی:
پزشک در مورد سابقه مصرف سیگار، علائم تنفسی مانند سرفه مزمن، انسداد مجاری هوایی یا عفونت‌های مکرر ریه سؤال می‌کند. علاوه بر معاینه فیزیکی، ممکن است نیاز به انجام تست‌های تنفسی مانند اسپیرومتری باشد. علائم دیگری مانند تغییر رنگ آبی در پوست و مخاط (سیانوز) و تغییرات در شکل ناخن‌ها (کلابینگ) می‌توانند نشان‌دهنده بیماری‌های مزمن ریوی باشند.
۲. آزمایش‌های تصویربرداری:
تصویربرداری از ریه‌ها یکی از روش‌های مهم برای تشخیص سرطان ریه است. انواع مختلفی از اسکن‌ها برای تشخیص ضایعات و توده‌های غیرطبیعی در ریه استفاده می‌شود:
- اشعه ایکس: تصویربرداری با اشعه ایکس می‌تواند ضایعات یا توده‌های ریه را شناسایی کند. با این حال، در مراحل اولیه سرطان ریه، این روش همیشه به تشخیص دقیق نمی‌رسد و تنها در مراحل پیشرفته‌تر که علائم آشکارتر می‌شود، مؤثر است.
- سی تی اسکن (CT scan): سی تی اسکن یک روش بسیار دقیق‌تر از اشعه ایکس است که می‌تواند توده‌ها و مشکلات ریه را با جزئیات بیشتری نشان دهد. این اسکن محل دقیق تومورها، اندازه آنها، و میزان گسترش سرطان به بخش‌های دیگر را مشخص می‌کند.
- ام آر آی (MRI) و اسکن PET: این روش‌ها به بررسی دقیق‌تر و تشخیص ضایعات کوچک‌تر کمک می‌کنند و برای شناسایی ضایعاتی که در سایر تصویربرداری‌ها قابل تشخیص نیستند استفاده می‌شوند.
۳. آزمایش خلط:
در صورتی که بیمار سرفه همراه با خلط داشته باشد، بررسی میکروسکوپی خلط می‌تواند در تشخیص سلول‌های سرطانی کمک‌کننده باشد. این آزمایش به تشخیص سرطان در مراحل اولیه نیز کمک می‌کند.
۴. بیوپسی:
نمونه‌برداری از بافت ریه یا سایر ارگان‌های بدن مانند کبد برای بررسی دقیق سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. نمونه‌ها برای آنالیز به پاتولوژیست ارسال می‌شوند و در صورت مثبت بودن، اطلاعات دقیق‌تری از میزان گسترش سرطان به دست می‌آید. این نمونه‌ها با استفاده از روش‌های مختلفی تهیه می‌شوند.
۵. برونکوسکوپی:
در این روش، یک لوله نازک که در انتهای آن چراغ کوچکی قرار دارد، به داخل گلو و ریه‌ها فرستاده می‌شود تا امکان مشاهده دقیق بافت‌های ریه و نمونه‌برداری از بخش‌های مشکوک فراهم شود. این روش معمولاً با داروی آرام‌بخش انجام می‌شود.
۶. مشاهده فضای سینه‌ای:
در این روش که با نام مدیاستینوسکوپی شناخته می‌شود، پزشک با ایجاد یک برش کوچک در پایین گردن، از گره‌های لنفاوی نمونه‌برداری می‌کند. این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی در بیمارستان انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید:
آزمایش هموگلوبین خون؛ راهنمای خواندن و تفسیر آن
۷. نمونه‌برداری سوزنی:
با استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن، پزشک از طریق قفسه سینه و با کمک یک سوزن نازک از بافت‌های مشکوک ریه یا گره‌های لنفاوی نمونه‌برداری می‌کند.
۸. علائم سرطان ریه در آزمایش خون:
آزمایش خون به‌طور مستقیم نمی‌تواند سرطان ریه را تشخیص دهد، اما می‌تواند به شناسایی متاستاز به سایر ارگان‌ها کمک کند. به‌عنوان مثال، افزایش سطح آنزیم‌های کبدی می‌تواند نشانه متاستاز به کبد باشد. همچنین، متاستاز به استخوان‌ها ممکن است با افزایش سطح آلکالین فسفاتاز و کلسیم در خون مشخص شود. برای تأیید گسترش سرطان به استخوان‌ها از اسکن استخوانی استفاده می‌شود.
بهترین روش درمان سرطان ریه چیست؟
درمان سرطان ریه بستگی به نوع و مرحله سرطان و همچنین وضعیت عمومی سلامتی بیمار دارد. رویکردهای درمانی معمولاً ترکیبی از چند روش هستند و تیمی از متخصصان شامل انکولوژیست، جراح، پاتولوژیست و رادیولوژیست تصمیم می‌گیرند که بهترین روش‌ها برای هر بیمار چیست. در ادامه به بررسی روش‌های مختلف درمان سرطان ریه پرداخته شده است:
۱. عمل جراحی ریه:
جراحی یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمانی برای سرطان ریه، به ویژه در مراحل اولیه است. هدف از جراحی، برداشتن تومور و بافت‌های اطراف آن است. بسته به محل و وسعت تومور، روش‌های مختلف جراحی استفاده می‌شود:
- پنومونکتومی: برداشتن کل ریه.
- لوبکتومی: برداشتن یک لوب (بخش) از ریه.
- برداشتن گوه‌ای: برداشتن تومور همراه با بخش کوچکی از بافت اطراف.
- برداشتن آستین: برداشتن یک لوب ریه به همراه بخشی از برونش.
- سگمنکتومی: برداشتن بخشی از یک لوب ریه.
عوارض جانبی شایع جراحی شامل عفونت، خونریزی و تنگی نفس است و این عوارض بستگی به وسعت جراحی و عملکرد ریه‌ها قبل از جراحی دارد.
۲. شیمی‌درمانی سرطان ریه:
شیمی‌درمانی یکی از روش‌های مؤثر برای درمان سرطان ریه، به ویژه در مراحل پیشرفته‌تر یا زمانی که سرطان به سایر بخش‌های بدن متاستاز داده است، است. این روش با استفاده از داروهایی انجام می‌شود که سلول‌های سرطانی را که به‌سرعت در حال تقسیم هستند، هدف قرار می‌دهند و از تکثیر آنها جلوگیری می‌کنند.
داروهای رایج شیمی‌درمانی برای سرطان ریه شامل:
- پلاتینول (سیس پلاتین)
- پاراپلاتین (کاربوپلاتین)
- جمزار (جمسیتابین)
- تاکسوتر (دوستاکسل)
- تاکسول (پاکلیتاکسل)
- آلیمتا (پمترکسد)
- ناولبین (Vinorelbin)
مدت زمان شیمی‌درمانی:
دوره‌های شیمی‌درمانی برای سرطان ریه بدخیم معمولاً ۴ تا ۶ دوره و بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. در صورتی که بدن بهبود نشان دهد، ممکن است نیاز به ادامه شیمی‌درمانی نباشد.
۳. پرتودرمانی (رادیوتراپی):
در پرتودرمانی، از اشعه‌های پرقدرت مانند پرتوهای ایکس یا پروتون‌ها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش اغلب در کنار شیمی‌درمانی یا جراحی انجام می‌شود، به‌ویژه در مواردی که تومور به‌راحتی جراحی نمی‌شود یا برای کاهش اندازه تومور قبل از جراحی.
۴. درمان هدفمند:
درمان‌های هدفمند به صورت خاص مولکول‌های دخیل در رشد سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. این روش برای افرادی که تومورهای آنها دارای ویژگی‌های ژنتیکی خاصی است، می‌تواند مؤثر باشد. این روش عوارض جانبی کمتری نسبت به شیمی‌درمانی سنتی دارد.
۵. ایمونوتراپی:
ایمونوتراپی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمان سرطان ریه است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند تا بتواند سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد. این روش به‌ویژه در درمان سرطان‌های متاستاتیک مؤثر است.
عوارض جانبی شیمی‌درمانی و پرتودرمانی:
از شایع‌ترین عوارض شیمی‌درمانی می‌توان به تهوع، کاهش وزن، خستگی، و ریزش مو اشاره کرد. پرتودرمانی نیز ممکن است باعث التهاب در ریه‌ها، تنگی نفس و آسیب به بافت‌های سالم اطراف شود.
درمان سرطان ریه پیشرفته:
در مواردی که سرطان به مراحل پیشرفته رسیده و تومور به اندازه بزرگ شده باشد، از پرتودرمانی قبل یا بعد از جراحی استفاده می‌شود. این روش اغلب با شیمی‌درمانی ترکیب می‌شود تا اثربخشی بیشتری داشته باشد. زمانی که سرطان به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کرده باشد، پرتودرمانی عمدتاً برای کاهش علائمی مانند درد استفاده می‌شود.
برخی افراد ممکن است از پیوند ریه به‌عنوان یک روش درمانی صحبت کنند. پیوند ریه برای افرادی انجام می‌شود که روش‌های دیگر درمانی برایشان اثربخش نبوده است. در این روش، ریه بیمار با ریه سالمی که معمولاً از یک اهداکننده فوت‌شده گرفته می‌شود، جایگزین می‌شود.
درمان گیاهی برای سرطان ریه:
درمان گیاهی به‌عنوان مکملی در کنار روش‌های اصلی درمان سرطان ریه مانند شیمی‌درمانی و رادیوتراپی استفاده می‌شود. برخی از گیاهان ممکن است به تقویت سیستم ایمنی و تسکین علائم کمک کنند. رایج‌ترین مکمل‌های گیاهی عبارت‌اند از:
- گون: به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و ممکن است رشد تومور را کند و از گسترش آن جلوگیری کند. همچنین می‌تواند اثربخشی شیمی‌درمانی را افزایش دهد.
- ریشه شیرین بیان: به‌عنوان خلط‌آور شناخته می‌شود و به تسکین سرفه و تنگی نفس کمک می‌کند.
- ریشه مارچوبه: ممکن است به از بین بردن سلول‌های سرطانی ریه و جلوگیری از رشد آنها کمک کند.
برای جلوگیری و درمان سرطان ریه چه بخوریم؟
در طول درمان سرطان، ضعف و خستگی از مشکلات رایج هستند. با توجه به کاهش اشتها، پیشنهاد می‌شود بیمار غذاهای پرکالری مصرف کند. استفاده از ادویه‌ها و مواد غذایی خاص می‌تواند به بهبود سلامت بیمار کمک کند:
- پودر زنجبیل: به کاهش تهوع کمک می‌کند.
- زردچوبه: دارای خواص ضدسرطانی و مفید برای سلامت قلب است.
- دارچین: خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد.
- سبزیجات: مانند جعفری، رزماری و ریحان، که به افزایش طعم غذا و بهبود سلامت کمک می‌کنند.
- سیر: با خواص آنتی‌اکسیدانی می‌تواند برای بیماران مبتلا به سرطان مفید باشد.
طول عمر مبتلایان به سرطان ریه چقدر است؟
سرطان ریه دومین سرطان شایع و علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در جهان است. خوشبختانه، طی ۳۰ سال گذشته میزان مرگ‌ومیر کاهش یافته است که این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش مصرف سیگار و پیشرفت‌های درمانی است. طول عمر بیماران بستگی به نوع سرطان و مرحله آن دارد:
- در بیماران با سرطان محدود به ریه، نرخ بقای ۵ ساله حدود ۶۳ درصد است.
- در بیمارانی که سرطان به بافت‌های مجاور ریه گسترش یافته، این نرخ به ۳۵ درصد کاهش می‌یابد.
- در مراحل پیشرفته که سرطان به قسمت‌های دیگر بدن سرایت کرده، نرخ بقای ۵ ساله تنها ۷ درصد است.
آیا معجزه‌ای برای درمان سرطان ریه وجود دارد؟
درمان سرطان ریه به مرحله و میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد. در مراحل پیشرفته معمولاً معجزه‌ای برای درمان وجود ندارد. اما در مواردی که سرطان در مراحل ابتدایی باشد و با درمان‌های مناسب تحت کنترل قرار گیرد، احتمال بهبودی وجود دارد. با این حال، در صورتی که سرطان ریه متاستاز داده باشد، احتمال درمان و نجات کاهش می‌یابد.
سرطان ریه تا چه حد قابل درمان است؟
سرطان ریه مانند سایر تومورهای جامد، مانند سرطان سینه و روده بزرگ، قابل کنترل و بهبودی است، اما به‌ندرت می‌توان گفت که کاملاً درمان می‌شود. معمولاً سرطان‌های مرتبط با خون مانند لوسمی در کودکان قابل درمان هستند. حتی پس از بهبودی کامل از سرطان ریه، خطر بازگشت بیماری تا ۱۵ سال بعد از درمان همچنان وجود دارد، به‌ویژه در موارد آدنوکارسینوم ریه. همچنین در بیمارانی که سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته یا تحت جراحی قرار نگرفته‌اند، احتمال بازگشت بیماری بیشتر است.
مشخص نیست که سرطان چگونه ممکن است سال‌ها پنهان بماند و سپس دوباره فعال شود. یکی از نظریه‌ها این است که برخی از سلول‌های سرطانی مقاوم به درمان و به حالت خفته در بدن باقی می‌مانند و ممکن است دوباره فعال شوند
انواع سرطان ریه:
سرطان ریه به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که از نظر الگوی رشد و گسترش تفاوت‌های مهمی دارند و با استفاده از میکروسکوپ قابل تشخیص هستند:
۱. کارسینوم سلول‌های غیر کوچک ریه (NSCLC):
این نوع شایع‌ترین نوع سرطان ریه است و حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد موارد را شامل می‌شود. NSCLC تهاجمی نیست و به سرعت به بافت‌های اطراف دست اندازی نمی‌کند و در بسیاری از موارد نیاز به درمان فوری ندارد. این نوع سرطان شامل چند زیرگروه است:
- آدنوکارسینوما: در قسمت بیرونی ریه‌ها ایجاد می‌شود.
- کارسینوم سلول سنگفرشی: در سلول‌های پوشاننده دستگاه تنفسی ایجاد می‌شود.
- کارسینوم سلول‌های بزرگ: سلول‌های بزرگ و غیر تخصصی را درگیر می‌کند.
- تومورهای عصبی نورونی سلول‌های بزرگ: نوعی نادر از NSCLC است.
۲. کارسینوم سلول‌های کوچک ریه (SCLC):
این نوع سرطان ریه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد را شامل می‌شود و به عنوان یکی از انواع تهاجمی سرطان ریه شناخته می‌شود. این نوع سرطان رشد و گسترش سریعتری نسبت به NSCLC دارد و به شیمی‌درمانی پاسخ بهتری می‌دهد. با این حال، درمان آن مشکل‌تر است و احتمال عود آن بیشتر است.
۳. مزوتلیوما (Mesothelioma):
این نوع نادر از سرطان ریه به طور خاص با قرارگیری در معرض آزبست (پشم شیشه) مرتبط است. مزوتلیوما توموری است که در پوشش ریه‌ها یا دیگر اعضای بدن ایجاد می‌شود.
سرطان ریه خوش‌خیم چیست؟ تومورهای خوش‌خیم ریه سرطانی نیستند و به دیگر قسمت‌های بدن متاستاز نمی‌دهند. اغلب پس از برداشتن، عود نمی‌کنند و به ندرت تهدیدی برای زندگی محسوب می‌شوند. با این حال، تومورهای خوش‌خیم نیز نباید به حال خود رها شوند، زیرا در برخی موارد ممکن است با گذشت زمان به تومورهای بدخیم تبدیل شوند یا با بزرگ شدن، فشار به ریه‌ها و مشکلات تنفسی ایجاد کنند.
مراحل سرطان ریه: مراحل سرطان ریه بر اساس اندازه تومور و میزان گسترش آن به بخش‌های دیگر بدن طبقه‌بندی می‌شود. برای تعیین مرحله سرطان از آزمایش‌هایی مانند ام آر آی، سی تی اسکن و اسکن PET استفاده می‌شود. مراحل مختلف سرطان ریه به شرح زیر است:
مرحله سرطان ریه علائم آن مرحله نهفته یا پنهان سرطان در اسکن‌ها دیده نمی‌شود، اما سلول‌های سرطانی در خلط وجود دارند. مرحله صفر سلول‌های غیرطبیعی فقط در لایه‌های بالایی سلول‌های پوششی راه‌های هوایی دیده می‌شوند. مرحله ۱ تومور کوچک‌تر از ۵ سانتی‌متر است و به سایر نقاط بدن متاستاز نداده است. مرحله ۲ تومور کوچک‌تر از ۵ سانتی‌متر است و به گره‌های لنفاوی ریه گسترش یافته، یا تومور کوچک‌تر از ۷ سانتی‌متر است و فقط به بافت‌های اطراف گسترش یافته است. مرحله ۳ سرطان به سایر قسمت‌های ریه، بافت‌های اطراف و گره‌های لنفاوی گسترش یافته است. مرحله ۴ (نهایی) سرطان به قسمت‌های دیگر بدن مانند استخوان یا مغز متاستاز داده است.
این مراحل به پزشکان کمک می‌کند تا روش‌های درمانی مناسب را برای بیمار انتخاب کنند.
پیشگیری از سرطان ریه امکان‌پذیر است؟
اگرچه راه حل قطعی برای پیشگیری از سرطان ریه وجود ندارد، اما مطالعات نشان می‌دهند که رعایت برخی موارد می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد:
۱. ترک سیگار:
ترک سیگار اولین و مهم‌ترین قدم برای پیشگیری از سرطان ریه است. مصرف سیگار عامل اصلی بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان ریه است. پزشکان می‌توانند با استفاده از دارودرمانی یا گروه‌های حمایتی به شما در ترک سیگار کمک کنند.
۲. اجتناب از قرارگیری در معرض دود سیگار:
اگر با فردی سیگاری زندگی یا کار می‌کنید، از او بخواهید که سیگار را ترک کند یا در محیط‌های بیرون از خانه و محل کار سیگار بکشد. از حضور در مکان‌هایی مانند کافه‌ها و رستوران‌هایی که مردم سیگار می‌کشند، خودداری کنید.
۳. سنجش سطح رادون در خانه:
اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که غلظت گاز رادون بالاست، سطح آن را در خانه‌تان بررسی کنید. قرار گرفتن در معرض این گاز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد.
۴. اجتناب از مواد سرطان‌زا در محل کار:
در محل کار از مواد شیمیایی خطرناک مانند آزبست، آرسنیک و برخی فلزات سنگین دوری کنید و در صورت لزوم از ماسک‌ها و تجهیزات ایمنی استفاده کنید.
۵. رژیم غذایی مناسب:
مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، ویتامین‌ها و مواد مغذی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرطان کمک کند. از مصرف مکمل‌های ویتامین با دوز بالا خودداری کنید و به جای آن به منابع طبیعی ویتامین‌ها روی آورید.
۶. ورزش:
فعالیت بدنی منظم می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و حفظ سلامت ریه‌ها کمک کند. سعی کنید بیشتر روزهای هفته را به ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی اختصاص دهید.
پرسش و پاسخ
فرد مبتلا به سرطان ریه چقدر زنده می‌ماند؟
در کشورهای پیشرفته، بیماران مبتلا به سرطان ریه معمولاً شانس بیشتری برای زندگی دارند و ممکن است تا ۵ سال یا بیشتر زنده بمانند. اما در کشورهای در حال توسعه، این زمان ممکن است کمتر باشد.
آیا سرطان ریه باعث مرگ می‌شود؟
بله، سرطان ریه یکی از اصلی‌ترین عوامل مرگ و میر ناشی از سرطان است و سالانه تعداد زیادی از افراد به دلیل این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.
آیا عفونت ریه با سرطان خون ارتباط دارد؟
بله، افراد مبتلا به سرطان خون ممکن است بیشتر در معرض عفونت‌های ریوی قرار بگیرند.
آیا کرونا باعث سرطان ریه می‌شود؟
هیچ شواهدی دال بر ارتباط مستقیم بین کرونا و ایجاد سرطان ریه وجود ندارد. اما افرادی که مبتلا به سرطان ریه هستند، ممکن است بیشتر در معرض خطر عوارض ناشی از کرونا قرار بگیرند.
آیا سرطان ریه بدخیم درمان دارد؟
اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، ممکن است با ترکیبی از درمان‌های مختلف بهبود یابد.
از کجا بفهمیم سرطان ریه داریم؟
علائم سرطان ریه شامل سرفه‌های مداوم، تنگی نفس و کاهش وزن بدون دلیل است. همچنین سی‌تی اسکن می‌تواند تشخیص قطعی را ارائه دهد.
تفاوت فیبروز ریه با سرطان ریه چیست؟
فیبروز ریوی یک بیماری التهابی است که به خودی خود خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد.
آیا آب آوردن ریه نشانه سرطان است؟
مایع در ریه می‌تواند نشانه‌ای از عفونت، آمبولی ریه یا سرطان باشد.
آیا سرطان ریه ارثی است؟
نه لزوماً، اما حدود ۸ درصد از سرطان‌های ریه می‌توانند ارثی باشند.
آیا سرطان ریه قابل انتقال یا واگیردار است؟
خیر، سرطان ریه واگیردار نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
لیست پزشکان مرتبط:
اردشیر قوام زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران- حمید رضوانیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- فاضل الهیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بهروز غریبفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- غلامرضا توگهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بابک بهارفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- پارسا رستمیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- محمدامیر سرابیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان) | تهران
- الهام ظرافت فردفوق تخصص خون و سرطان و پیوند مغز استخوان (هماتولوژی و انکولوژی ) | تهران
- علیرضا قاضی زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
