ختنه به چه معناست؟ فواید و عوارض آن
ختنه یکی از مراسمات مذهبی و آیینی در اسلام و میهن ما است. البته باید توجه داشت که این عمل فقط در ایران و در میان مسلمانان انجام نمی‌گیرد. در کشورهای متعددی امروزه، والدین به دلیل دغدغه‌های بهداشتی فراوان، تصمیم به انجام ختنه برای پسران خود می‌گیرند.
ختنه یکی از کهن‌ترین اقدامات جراحی در جهان است که در طول آن پوست بر روی سر عضو تناسلی یا پوست محل ختنه حذف میشود. این اقدام فواید بسیاری برای فرزندتان در طی عمرش به همراه خواهد داشت. در ادامه، با روش اجرای این عمل و فواید و مشکلات آن آگاه خواهیم شد.
ختنه چیست؟
نوزادان پسر با یک پوشش پوستی بر روی قسمت انتهایی آلت تناسلی خود که به آن پیش‌پوست می‌گویند، به دنیا می‌آیند. ختنه عمل جراحی است که در آن پوشش پوستی آلت تناسلی مردان، یعنی پیش‌پوست، حذف میشود. معمولاً این عملیات در ده روز نخست زندگی نوزاد در بیمارستان صورت میگیرد. این روش جراحی یکی از کهن‌ترین و متداول‌ترین عملیات‌های جراحی در سراسر جهان است. تاریخ این عمل حداقل به ۱۵ هزار سال پیش برمی‌گردد. مردان بر اساس فاکتورهایی چون مذهب، اجتماع، پزشکی یا فرهنگی تصمیم به انجام این عمل بگیرند. در زبان انگلیسی، این عمل با نام «circumcision» شناخته میشود.
انواع ختنه به چه صورت است؟
در طول عمل ختنه نوزاد تازه متولد شده، نوزاد روی پشت قرار میگیرد و دست‌ها و پاهای او محکم نگه داشته میشوند. درمان بی‌حسی، چه به صورت تزریقی و چه به صورت کرم، به نوزاد اعمال میشود تا حساسیت آلت تناسلی او را از بین ببرد.
برای انجام این عمل، روش‌های گوناگونی وجود دارد. انتخاب روش مناسب بستگی به سابقه و تمایل پزشک متخصص کودکان دارد.
سه تکنیک متداول و اصلی برای انجام این عمل عبارتند از:
- گیره گومکو یا روش گومکو (Gomco Clamp)
- دستگاه پلاستیبل (Plastibell device)
- گیره موژن یا کلامپ موژن (Mogen clamp).
ختنه یکی از آیین‌های مذهبی و فرهنگی در اسلام و کشور ما محسوب میشود. به طور قطعی، این عمل فقط در ایران و بین مسلمانان انجام نمی‌پذیرد. در کشورهای متعددی، والدین به دلیل دلایل بهداشتی فراوان، تصمیم به این عمل جراحی می‌گیرند.
ختنه کردن نوزاد با استفاده از حلقه، روش محبوبی است.
وقتی از ختنه با استفاده از حلقه یا رینگ صحبت می‌کنیم، منظور همان فرآیند استفاده از حلقه پلاستیکی در علم پزشکی است. روش پلاستیبل یکی از روش‌های متداول و امن محسوب میشود. وقتی این روش توسط پرستاران اجرا میشود، احتمال وقوع خطرات ۸ برابر بیشتر است نسبت به زمانی که توسط متخصصین کودکان یا سایر پزشکان انجام میشود.
برای انجام عمل ختنه باید چه دکتری مراجعه کرد؟
شاید این پرسش پیش بیاید که برای انجام ختنه باید به کدام پزشک مراجعه کنید! لازم است بدانید که این عمل توسط پزشکان متفاوتی قابل انجام است. همچنین مواردی وجود دارد که این عمل در خانه و توسط افرادی که برای انجام آن آموزش خاصی دریافت نکرده‌اند، اما به صورت تجربی می دانند که چگونه این عمل قابل انجام است. در ایران، تعداد زیادی از افراد بدون داشتن صلاحیت‌های پزشکی، اقدام به انجام این عمل می‌کنند و این موضوع منجر به بروز مشکلات و عوارضی برای کودکان میشود. به طور کلی، نوزادانی که بدون دقت ختنه شده‌اند، ممکن است در آینده با مشکلاتی در زندگی جنسی و شخصی خود مواجه شوند.
پرستارها و افراد دیگری که در حوزه پزشکی فعالیت می‌کنند نیز می‌توانند ختنه را انجام دهند. با این حال، افرادی که ختنه‌شان توسط این گروه از متخصصان انجام شده است، نسبت به کسانی که این عمل را توسط یک دکتر انجام داده‌اند، کمتر به مشکلات پس از ختنه مبتلا میشوند.
این فرایند یک عمل ساده و غیر بستری است و نیازی به مهارت فوق‌العاده‌ای ندارد. این فرایند معمولاً توسط پزشکان متخصص کودکان، متخصصان زنان، پزشکان خانواده، جراحان عمومی یا اورولوژیست‌ها انجام میشود. اگر ختنه به علت معتقدات دینی انجام شود، گاهی اوقات توسط افرادی که برای این موضوع آموزش دیده‌اند، انجام میشود.
بعد از عمل ختنه چه زمانی به دکتر مراجعه کرد؟
اگر پس از عمل ختنه نوزاد، شرایطی مانند خونریزی مکرر یا مداوم از نوک آلت، ترشحات با بوی نامطبوع و عدم ادرار کردن در طی ۱۲ ساعت دیده نشد، توصیه میشود که فوراً با پزشک متخصص یا پزشک معالج خود مشورت کنید یا به مرکز درمانی مراجعه کنید.
ختنه چه اهمیتی دارد؟
به نظر می‌رسد که شواهدی موجود است که ختنه می‌تواند از لحاظ سلامتی مزایایی داشته باشد، برای مثال:
- کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری و تناسلی
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های منتقله از راه جنسی در مردان.
- ختنه می‌تواند در مقابله با سرطان آلت تناسلی (Penile cancer) در مردان یا سرطان دهانه رحم (Cervical cancer) در زنانی که با مردان ختنه شده رابطه دارند، نقش محافظتی داشته باشد.
- ختنه می‌تواند از بروز التهاب سر آلت تناسلی (Balanitis) و التهاب همزمان سر آلت و پیش‌پوست (balanoposthitis) جلوگیری کند.
- ختنه می‌تواند از بروز تنگی پوست ختنه‌گاه یا ناتوانی در عقب‌کشیدن پیش‌پوست جلوگیری کند. همچنین، این عمل می‌تواند از حالتی که در آن سر آلت تناسلی بیرون می‌ماند و پیش‌پوست به موقعیت طبیعی خود بازنمی‌گردد، پیشگیری کند.
پرستاران و افراد دیگری که در زمینه پزشکی فعالیت می‌کنند نیز قادر به انجام عمل ختنه هستند. افرادی که ختنه‌شان توسط پیراپزشک انجام شده است، نسبت به کسانی که این عمل را توسط یک دکتر انجام داده‌اند، کمتر به مشکلات پس از ختنه مبتلا میشوند.
عمل ختنه چه عوارضی دارد؟
همانند هر عمل جراحی، این عمل نیز ممکن است عوارضی داشته باشد، اما معمولاً شدت و تعداد آنها کم است. این عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- درد
- خونریزی
- آلرژی نسبت به داروهای بیهوشی
- احتمال خطر خونریزی و عفونت در محل عمل جراحی
- احساس سوزش و خارش در سر آلت تناسلی
- افزایش احتمال وجود التهاب و عفونت در سوراخ نوک آلت تناسلی.
ختنه در زنان و دختران چه عوارضی دارد؟
انجام عمل ختنه بر روی دختران و زنان، هیچگونه فایده یا مزیتی برای آنها ندارد. بلکه ممکن است تأثیرات منفی گوناگونی بر سلامت جنسی و تولید مثلی آنها داشته باشد. این عوارض شامل موارد زیر می‌باشد:
- خونریزی
- عفونت و آلودگی
- زخم‌ها و کیست‌ها
- بی‌اختیاری ادرار
- عفونت‌های لگن
- افزایش خطر ناباروری
- داشتن رابطه جنسی دردناک
- کاهش لذت جنسی و در نتیجه سرد مزاجی زنان
- افسردگی و جامعه گریزی
- مشکلات در زایمان
- اضطراب مزمن
- و در موارد نادر، حتی مرگ
ملاحظات قبل و بعد عمل ختنه
ختنه در بسیاری از فرهنگ‌ها با آداب و قواعد خاصی همراه است. اما در اینجا، تمرکز ما بر روی جنبه‌های پزشکی آن است:
ملاحظات قبل از عمل ختنه
این عمل معمولا در حالی که کودک تازه متولد شده هنوز در بیمارستان قرار دارد، انجام میگیرد. متخصصان در حوزه‌های متفاوتی برای انجام این عمل آموزش می‌بینند، که در میان آنها می‌توان به متخصصان زنان و اطفال اشاره کرد. اگر شما تصمیم داشته باشید که این عمل را بر روی نوزاد تازه متولد شده خود اجرا کنید، لازم است که فرم رضایت‌نامه را پر و امضا کنید.
برای کودکان در سن بزرگتر یا افراد بزرگسال، این عمل معمولاً در محیط‌هایی مانند بیمارستان‌ها یا مراکز جراحی به صورت عمل سرپایی اجرا می‌گردد. این به این معنی است که پس از انجام عمل، شما می‌توانید در همان روز مرخص شوید. همچنین برای افراد با سن بالاتر، پر کردن و امضای فرم رضایت‌نامه الزامی است.
ختنه در زنان یک اقدام غیر ضروری است که بر پایه اعتقادات فرهنگی نادرست استوار است و می‌تواند باعث پیش آمدن مسائل و مشکلاتی برای زنان شود.
ملاحظات بعد از عمل ختنه
معمولاً پس از ۵ تا ۷ روز از انجام عمل ختنه، عوارض آن رو به بهبودی میرود.
تا زمانی که نوزاد کاملاً بهبود یابد، باید با استفاده از آب و صابون، آلت او را تمیز کنید. پس از هر بار تعویض پوشک، باید پوشک را به آرامی و کمی باز بسته شود تا فشاری به ناحیه جراحی وارد نشود. ممکن است این منطقه کمی به رنگ قرمز و بنفش تغییر کند. همچنین ممکن است لکه های زرد رنگ و کوچکی از چرک درون پوشک مشاهده شود.
افراد بالغ و پسرانی که سنشان بیشتر از ۷ سال است، باید در دو یا سه روز آتی وقتی را برای استراحت و بازیابی اختصاص دهند. همچنین، آنها باید فعالیت‌های خود را به آرامی و تدریجاً از سر بگیرند. در ۲۴ ساعت اول پس از جراحی، باید حتماً مقدار زیادی از آب و نوشیدنی‌های سالم مصرف کنند. علاوه بر این، برای مدت دو ساعت، باید یخ را بر روی قسمتی که عمل شده است یعنی سر آلت تناسلی قرار دهند.
آیا ختنه در در زنان و مردان، کودکان یا بزرگسالان قابل انجام است؟
ممکن است شما هم تجربه ختنه در دوران کودکی را داشته باشید، یا از اینکه بعضی از افراد تصمیم به ختنه در سن بزرگسالی می‌گیرند، شنیده باشید. در مطلب پیش رو، ما به بررسی جوانب متفاوتی از این عمل مانند انجام ختنه در سنین گوناگون، ختنه در بین زنان و اثرات آن بر زندگی زنان خواهیم پرداخت.
آیا انجام ختنه در نوزادی پیشنهاد میشود؟
همان‌طور که اشاره شد، عمدتاً این عمل در دوران نوزادی و بلافاصله پس از تولد انجام میگیرد. معمولاً عمل ختنه نوزادی حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. با توجه به پیچیدگی این عمل، گاهی اوقات تصمیم می‌گیرند تا نوزاد حداقل به سن یک سال برسد و سپس عمل را اجرا کنند. قطعاً باید در نظر گرفت که انجام ختنه در سنین کودکی و نوزادی معمولاً توصیه میشود.
ختنه در کودکان و بزرگسالان به چه صورت است؟
گاهی اوقات برخی از کودکانی که بیش از ۷ سال سن دارند یا افراد بزرگسال که در زمان نوزادی ختنه نشده‌اند، ممکن است به علت دلایلی خاص نیاز به انجام عمل ختنه داشته باشند:
- زخمی شدن قسمت پیش‌پوست اندام تناسلی که باعث میشود حرکت پیش‌پوست محدود شود.
- وجود عفونت و التهاب‌های آلت تناسلی
- پیش‌پوست بیش از حد تنگ می‌تواند باعث درد یا پراکندگی ادرار در زمان دفع شود.
- گاهی اوقات عفونت یا آلودگی در سیستم ادراری تناسلی مردان می‌تواند دلیلی برای انجام عمل ختنه در کودکان و بزرگسالان باشد
آیا ختنه در دختران و زنان امکان پذیر است؟
عمل ختنه زنان و دختران در برخی از فرهنگ ها حتی در برخی از قسمت های کشورمان، عملی رایجی است.
در این فرآیند غیرضروری به نام ختنه زنان یا (FGC: Female Genital Cutting) قسمتی از ارگان تناسلی زنان بریده میشود. این عمل به 4 روش متفاوت بر روی دستگاه تناسلی دختران و زنان قابل انجام است:
نوع اول: نوع اول ختنه زنان، برش کلیتوریس یا Chlitoridectomy است، اما نه به صورت کامل. در این مورد، پوستی که شکل کلاهک را در منطقه کلیتوریس ایجاد می‌کنند. در این روش ممکن است کلیتوریس کاملا بریده میشود یا قسمتی از آن بریده میشود.
نوع دوم: حذف کلیتوریس، که به آن ختنه یا Excision نیز گفته میشود. در این نوع جراحی کلیتوریس یا به طور کامل جدا میشود و یا قسمتی از آن برداشته میشود. در ادامه لایههای داخلی واژن یا به طور کامل جدا میشوند و یا قسمتی از آن بریده میشود.
نوع سوم: یکی از شدیدترین انواع ختنه زنان به این شکل است که برای ممانعت از برقراری ارتباط جنسی در بین زنان و دختران، دهانه واژن را بخیه میزنند. در این نوع عمل تمام قسمت های واژن مانند لُب‌های بزرگ و کوچک بریده و دو دیوارهی واژن بهم بخیه میشود. و برای خروج خون پریودی و ادرار یک سوراخ کوچک را تعبیه می کنند.
نوع چهارم: اعمال هر نوع فعالیتی بر روی دستگاه تناسلی مانند سوراخ کردن، سوزاندن و خراشیدن یا تنگ کردن واژن با مواد دست ساز.
اعتقادات فرهنگی و مذهبی در مورد ختنه
در کشورهایی که از اسلام را پیروی می‌کنند، بر اساس اعتقادات دینی، برای مردان این عمل واجب است. در این کشورها، نظرات متفاوتی در مورد انجام این عمل بر روی نوزادان یا بزرگسالان وجود دارد. البته، در کشورهای گوناگون ممکن است باورها و عقاید متفاوتی نیز وجود داشته باشد.
جشن ختنه سوران چیست؟
ختنه‌سوران یک مراسم است که در کشورهای اسلامی برای آرزو کردن سلامتی برای نوزاد صورت میگیرد. معمولاً مراسم جشن ختنه در عصر همان روزی که نوزاد یا کودک ختنه میشود، برگزار می‌گردد. در این مراسم، سنت است که مهمانان برای کودک، هدیه و پاداش بیاورند. بر اساس این رسم، پس از عمل ختنه، نوزاد باید چند روزی در تخت خواب استراحت کند و به صورت محتاط حرکت کند تا از خونریزی جلوگیری شود. پیشنهاد میشود در این دوره، نوزاد آب سرد بنوشد زیرا باور بر این است که مصرف آب سرد باعث چروکیدگی و ورم آلت میشود.
روش ختنه در شیعیان به چه صورت است؟
برخی از فقهای شیعه معتقدند که این عمل برای مردان یکی از ضرورت‌های مذهبی و دینی است. بر اساس فقه امامی، مردان نمی‌توانند از انجام این عمل خودداری کنند. حتی اگر کسی در سنین بالا به اسلام گرویده باشد، ختنه برای او هم الزامی است.
پرسش های رایج
چه تفاوتی بین آلت تناسلی ختنه شده و نشده وجود دارد؟
اگرچه این عمل از دیدگاه اسلامی الزامی است، لازم است بدانید که از نظر پزشکی، داشتن آلت ختنه نشده نیز طبیعی محسوب میشود. زیرا تمام نوزادان با آلت ختنه نشده به دنیا می‌آیند و این حالت بیولوژیک و طبیعی بدن است. به عبارت دیگر، این نکته را در نظر داشته باشید که فردی که ختنه نشده است، لزوماً در مقایسه با فردی که ختنه شده است، وضعیت بهداشتی ضعیف‌تری ندارد. سبک زندگی فرد، در نظر گرفتن نکات و مسائل بهداشتی بر وضعیت بهداشت آلت تناسلی اثر گذار است. بنابراین، می‌توان گفت که آلت تناسلی مردان ختنه شده و نشده فقط از نظر ظاهری با هم تفاوت دارند.
عمل ختنه چقدر هزینه دارد؟
بر اساس تعرفه‌های مراکز دولتی در سال ۹۹، هزینه این عمل (شامل مدت زمان بستری) بدون بیمه حدوداً سیصد هزار تومان و با بیمه تقریباً سی هزار تومان بوده است. این عدد فقط یک تخمین است و برای دریافت اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد قیمت، شما باید از مراکز مربوطه پرس و جو کنید.
ایا ختنه دردناک است؟
درست است. به همین خاطر توصیه میشود پزشک به هنگام عمل از داروهای بی‌حسی موضعی یا بیهوشی برای کاهش درد استفاده کند. درد عمدتاً لحظه‌ای است و در شرایط عادی، تنها کمی پس از عمل به طول می‌انجامد.
ارتباط بین ختنه و ایدز چیست؟ بر اساس اظهارات مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، ختنه می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به ایدز در رابطه‌های جنسی واژینال موثر باشد. به همین خاطر، CDC به مردان پیشنهاد می‌کند این عمل را انجام دهند. گرچه تمام اعضای جامعه پزشکی با این مطلب موافق نیستند، بنابراین این پیشنهاد به نوعی هنوز مورد بحث و تبادل نظر است.
ختنه چه اثری در روابط جنسی دارد؟ در مورد ارتباط ختنه با عملکرد جنسی، گزارش‌ها و تحقیقات متناقضی وجود دارد. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۳، یک مطالعه بر روی تقریباً ۱۰۰۰ نفر بدون ختنه و حدود ۳۰۰ نفر با ختنه انجام شد. در این مطالعه، گروهی که ختنه شده بودند (گروه دوم) نسبت به گروهی که ختنه نشده بودند (گروه اول)، حساسیت و پاسخگویی کمتری در قسمت سر عضو تناسلی خود احساس می کردند.
در یک بررسی مروری متفاوت در سال ۲۰۱۳، به این استنباط رسیده‌اند که این عمل جراحی هیچ تأثیر منفی بر روی عملکرد جنسی، حساسیت و پاسخگویی، درد یا لذت در طول رابطه جنسی ندارد.
یک تحقیق دیگر در سال ۲۰۱۶ انجام شد که در آن ۳۰ مرد که ختنه شده بودند و ۳۲ مرد که ختنه نشده بودند، در گروه سنی ۱۸ تا ۳۷ سال مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق، نتیجه گرفته شد که در میان این دو گروه، تفاوت‌های ناچیزی در فاکتورهای مانند حساسیت و قابلیت تحریک آلت تناسلی وجود دارد.
در یک مرور مطالعاتی که در سال ۲۰۱۲ انجام شده است، نتیجه گرفته شده است که تا به حال شواهد قاطعی برای اثبات تاثیر منفی این عمل بر کارکرد جنسی یافت نشده است.
در نهایت، شواهد به این نکته اشاره می‌کنند که برای تجربه رابطه جنسی خوب، اینکه آیا فرد ختنه شده باشد یا خیر تفاوتی ندارد.
آیا ختنه شدن واجب است؟
این عمل که به دلایل سلامتی و پزشکی انجام میشود، همیشه موضوعی برای بحث و گفتگو بوده است. بر اساس بیانیه انجمن متخصصین اطفال آمریکا (AAP)، فواید و مزایای این عمل از ریسک‌ها و عوارض آن بیشتر و مهم‌تر است. اما مزایای این عمل به قدری بزرگ و حیاتی نیستند که بتوان ان را به جهانیان پیشنهاد داد.
برای انجام ختنه باید به کدام دکتر مراجعه کرد؟
این فرآیند یک عملیات ساده و غیرتخصصی است که به سرعت انجام میشود. این فرآیند معمولاً توسط پزشکان متخصص در زمینه‌هایی مانند پزشکی کودکان، زنان، خانواده، جراحی عمومی و اورولوژی اجرا میشود. اگر این فرآیند به علت اعتقادات دینی انجام شود، گاهی اوقات توسط افرادی که برای این منظور آموزش ببینند، اجرا میشود.
بعد از افتادن حلقه ختنه چه باید کرد؟
لطفاً توجه کنید که حلقه ختنه معمولاً در بازه زمانی ۵ تا ۱۴ روز بعد از عمل جدا میشود. اگر حلقه ختنه کمتر از ۵ روز پس از عمل جدا شود، این می‌تواند نشان‌دهنده فشار زیادی بر روی حلقه باشد. همچنین، اگر حلقه ختنه بیش از ۱۰ روز برای افتادن طول می‌کشد، توصیه میشود که پزشک مجدداً نوزاد، کودک یا فرد ختنه شده را بررسی کند. پس از اینکه حلقه افتاد، مراقبت‌های بهداشتی را انجام دهید و به بهداشت پوشک توجه کنید. در صورتی که محل ختنه دچار عفونت نشده و خونریزی بیش از حد معمول ندارد، نیازی به انجام اقدامات اضافی نیست.
اگر ختنه انجام نشود، چه اتفاقی می افتاد ؟
تصمیم به ختنه کردن یا نکردن بیشتر به باورهای مذهبی و فرهنگی فرد بستگی دارد و معمولاً تفاوت چندانی بین افرادی که ختنه می‌کنند و کسانی که این کار را انجام نمی‌دهند، وجود ندارد. با این حال، باید به عوارض احتمالی و فوایدی که این عمل می‌تواند به همراه داشته باشد، توجه کرد.
یکی از جنبه‌های ختنه که باید در نظر گرفت، رضایت شریک جنسی است. به طور کلی، افرادی که عمل ختنه را انجام داده‌اند، از ظاهر آلت خود راضی‌تر هستند. علاوه بر این، احتمال کاهش برخی بیماری‌ها مانند سرطان دهانه رحم و بیماری‌های جنسی در شریک زندگی این افراد وجود دارد. به طور کلی، تفاوت چندانی بین افرادی که ختنه میشوند و کسانی که این کار را انجام نمی‌دهند، وجود ندارد.
آموزش ختنه در منزل می تواند کارآمد باشد؟
با اینکه این عمل جراحی ساده به نظر می‌رسد و برای انجام آن به مهارت خاصی نیاز نیست، اما این به معنی این نیست که می‌توان آن را در خانه انجام داد. ممکن است برخی افراد تمایل داشته باشند تا این آموزش را مشاهده کنند و ختنه را در خانه انجام دهند. متاسفانه، با وجود اینکه ختنه یک عمل ساده به نظر می‌رسد، اما می‌تواند بسیار حیاتی باشد و ممکن است عوارض سنگینی را در پی داشته باشد. بنابراین، شما نباید این عمل را بدون داشتن مجوز و آموزش مناسب انجام دهید. این شامل افرادی نیز میشود که قصد دارند در خانه آموزش ببینند و ختنه را انجام دهند.
کجا ختنه کنیم؟
برای ختنه کردن می‌توانید از مراکز مربوطه مانند بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، مطب‌های انجام دهنده ختنه و درمانگاه‌های دولتی و خصوصی استفاده کنید.
لیست پزشکان مرتبط:
حسین شاهرخمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران- حسین کرمیمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- فرزانه شریفی اقدسمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- محمدعلی زرگر شوشتریمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- محمدعلی صدیقی گیلانیمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- رباب مقصودیمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- محمدرضا جعفریمتخصص جراح کلیه و مجاری و ناباروری مردان دوره تکمیلی از ژنو سوییس | تهران
- احمدرضا رفعتیفوق تخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- محمدعلی عسکریمتخصص جراح کلیه و مجاری ادراری و تناسلی (اورولوژیست) و هومیوپاتی | تهران
- سعید صادق زادهفلوشیپ تخصصی جراح کلیه و مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) و جراحی واریکوسل میکروسکوپی | تهران
