سنگ کلیه در زنان : علائم ، علل و روش های درمان
آیا تاکنون تجربه درد شدید و ناگهانی در پهلو یا کمر داشته‌اید؟ این درد ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی به نام سنگ کلیه باشد. سنگ کلیه توده‌های سختی هستند که در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند و می‌توانند باعث درد شدید، عفونت و مشکلات دیگر شوند. این بیماری مردان و زنان بسیاری را در سطح جهان درگیر خود کرده است و از هر صد نفر، تقریباً یک نفر در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شود.
علائم سنگ کلیه در زنان چیست؟
یکی از علامت های بارز سنگ کلیه، درد بسیار شدیدی است که به دلیل حرکت سنگ در مجاری ادراری ایجاد می‌شود. بسیاری از افرادی که تجربه سنگ کلیه داشته‌اند، شدت درد آن را با درد زایمان مقایسه می‌کنند. این درد معمولاً در پهلوها یا کمر شروع می‌شود و ممکن است به سمت شکم و کشاله ران گسترش یابد. شدت درد به اندازه و محل سنگ در کلیه بستگی دارد. علاوه بر درد شدید، علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ، تب، لرز، تکرر ادرار، سوزش ادرار و وجود خون در ادرار نیز ممکن است در افراد مبتلا به سنگ کلیه مشاهده شود.
به نقل از mayoclinic:
شایع‌ترین نشانه‌های سنگ کلیه در زنان، درد بسیار شدید در ناحیه پشت، پهلو، شکم و زیر دنده‌ها است.
- احساس تهوع و استفراغ: شایع‌ترین علامت سنگ کلیه در زنان و مردان، احساس استفراغ و بالا آوردن است. سنگ کلیه باعث تحریک اعصاب دستگاه گوارش و معده می‌شود.
- تکرر ادرار: احساس نیاز مکرر به ادرار کردن از نشانه‌های رایج سنگ کلیه در زنان است. البته، به دلیل انسداد لوله حالب توسط سنگ، مقدار ادرار کاهش می‌یابد.
- درد و سوزش هنگام ادرار: یکی دیگر از نشانه‌های شایع سنگ کلیه در زنان، سوزش و درد مثانه هنگام ادرار کردن است. البته توجه داشته باشید که سوزش ادرار ناشی از عفونت دستگاه ادراری با سوزش ادرار در سنگ کلیه متفاوت است. سوزش ادرار در زنان مبتلا به سنگ کلیه با علائم دیگری مانند درد شکم و درد کمر همراه است.
- کدر و بدبو شدن ادرار: ادرار تیره رنگ یا غلیظ از نشانه‌های سنگ کلیه در زنان است که به دلیل عفونت ناشی از سنگ، بوی نامطبوعی نیز دارد. البته، این تیرگی و بوی بد ادرار می‌تواند نشانه عفونت مجاری ادراری نیز باشد. متخصص کلیه و مجاری ادراری برای تشخیص سنگ کلیه، آزمایش تجویز می‌کند.
- ادرار صورتی یا قهوه‌ای رنگ: تغییر رنگ ادرار به دلیل وجود خون در آن، یکی دیگر از نشانه‌های سنگ کلیه در زنان است که باعث صورتی یا قهوه‌ای شدن رنگ ادرار می‌شود. وجود خون در ادرار در بیشتر موارد تنها با آزمایش خونی که متخصص اورولوژی تجویز کرده مشخص می‌شود.
- تب و لرز: تب به طور مستقیم از نشانه‌های سنگ کلیه در زنان نیست، اما معمولاً به دلیل عفونت ناشی از سنگ کلیه، فرد دچار تب می‌شود.
علائم سنگ کلیه چپ در زنان
نشانه‌های سنگ کلیه در سمت چپ و راست بدن زنان تقریباً یکسان است و همان علائمی هستند که پیش‌تر به آن‌ها اشاره شد. علت اصلی تشکیل سنگ کلیه در زنان و آقایان یکسان است و تجمع بیش از حد مواد معدنی مانند کلسیم، فسفات و اوره در مثانه و کلیه‌ها باعث ایجاد این مشکل می‌شود.
اما ساختار بدنی خاص زنان باعث می‌شود که علائم سنگ کلیه و دفع آن در زنان با آقایان متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، علائم سنگ کلیه در زنان به وضوح احساس نمی‌شود که دلیل آن ساختار بدنی آن‌هاست. نشانه‌ها و علائم معمول سنگ کلیه در زنان عبارتند از:
- احساس سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
- درد در ناحیه شکم، پشت، کمر و پهلوها
- احساس سوزش و درد هنگام ایستادن یا دراز کشیدن
- احساس نیاز فوری و مکرر به ادرار کردن
- ادرار بدبو و تیره رنگ
- احساس وجود ادرار در مثانه
- حالت تهوع و استفراغ همراه با درد شدید شکمی
- مشاهده خون در ادرار
در صورت مشاهده هر یک از این علائم و احساس درد در ناحیه کلیه، بهتر است به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید. تأخیر در درمان سنگ کلیه می‌تواند منجر به عفونت کلیه و عوارض جدی شود.
علائم دقیق سنگ کلیه سمت چپ
علائم دقیق سنگ کلیه سمت چپ در زنان شامل سوزش و درد هنگام ادرار کردن، وجود خون یا عفونت در ادرار، حالت تهوع و تب می‌شود.
علائم سنگ کلیه سمت راست در زنان
درد در سمت راست کلیه در زنان می‌تواند به دلیل اختلال در عملکرد کلیه‌ها، اندام‌های داخلی مجاور یا ماهیچه‌های اطراف آن باشد. از نشانه‌های سنگ کلیه سمت راست در زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در پهلوها و کمر
- افزایش دفعات ادرار
- احساس درد هنگام ادرار کردن
- کاهش مقدار ادرار
- وجود خون در ادرار
- حالت تهوع و استفراغ
اگر سنگ کلیه سمت راست در زنان کوچک باشد، به طور طبیعی دفع می‌شود یا پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری داروهای تسکین‌دهنده درد و افزایش مصرف آب (۲ تا ۳ لیتر در روز) را تجویز می‌کند.
به گفته کلینیک clevelanclinic، داروهای مسدودکننده آلفا نیز می‌توانند درد ناشی از سنگ کلیه در سمت راست یا چپ بدن زنان را کاهش دهند. برای دفع سنگ‌های کلیه بزرگ‌تر، پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری روش‌های درمانی تهاجمی‌تری را توصیه می‌کند.
علائم سنگ کلیه و عفونت کلیه
عفونت کلیه در زنان نسبت به آقایان رایج‌تر است که دلیل آن کوتاه‌تر بودن مجرای ادرار در زنان و در نتیجه ورود آسان‌تر عفونت و باکتری به آن است. نزدیکی دهانه مجرای ادرار به واژن و مقعد در زنان نیز می‌تواند از دیگر دلایل شیوع عفونت ادراری باشد.
باکتری‌ها از این مسیر وارد بدن شده و به مثانه می‌رسند و سپس از طریق جریان خون به کلیه‌ها منتقل می‌شوند. هرچند عفونت کلیه نسبت به عفونت مثانه کمتر شایع است، اما علائم مشابهی دارد. سه علامت رایج عفونت کلیه بدین قرارند:
- درد در پهلوها
- تب و لرز
- حالت تهوع و استفراغ
احساس سوزش و درد هنگام ادرار کردن، احساس نیاز مکرر به ادرار و مشاهده خون در ادرار از دیگر نشانه‌های عفونت کلیه در زنان هستند. عفونت‌های خفیف کلیه را می‌توان با مصرف آنتی‌بیوتیک در منزل درمان کرد. اما عفونت‌های شدید کلیه نیاز به تزریق آنتی‌بیوتیک و بستری شدن در بیمارستان دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر افرادی که دچار حمله سنگ کلیه می‌شوند، به دلیل درد شدید و نیاز به درمان فوری به پزشک مراجعه می‌کنند. در بسیاری از موارد، رژیم غذایی مناسب و افزایش مصرف مایعات مشکل را برطرف می‌کند. اما اگر شدت علائم سنگ کلیه و درد کلیه در زنان زیاد باشد و بیمار با استفراغ و تهوع مداوم، انسداد مجاری ادراری یا خونریزی غیرطبیعی در ادرار مواجه شود، باید به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کند.
برای بررسی علائم سنگ کلیه در زنان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای درمان سنگ کلیه، باید به متخصص کلیه و مجاری ادراری یا اورولوژیست مراجعه کرد. درصورتیکه در پی راهی مطمئن برای درمان سنگ کلیه خود هستید، مشورت با یک متخصص اورولوژیست ضروری است.
علائم دفع سنگ کلیه در زنان
اولین نشانه‌های دفع سنگ کلیه در زنان زمانی ظاهر می‌شود که سنگ کلیه از جای خود حرکت کرده و وارد مجرای خروجی کلیه و اتصال آن به حالب می‌شود. ممکن است سال‌ها سنگی در کلیه شما وجود داشته باشد بدون آنکه هیچ علائمی از خود نشان دهد، اما زمانی که سنگ شروع به حرکت می‌کند، درد شدید و تیزی حس می‌شود. سنگ‌های کوچک و ریز عموماً بدون درد یا با درد خفیفی دفع می‌شوند. اما دفع سنگ‌های بزرگ‌تر درد شدید در پهلوها و کمر را در زنان به دنبال دارد.
علل سنگ کلیه در زنان
در گذشته، ابتلای زنان به انواع سنگ کلیه بسیار کمتر از آقایان بود. اما امروزه، شیوع سنگ کلیه در بین زنان افزایش یافته است. از دلایل اصلی سنگ کلیه در زنان می‌توان به مصرف بیش از حد مکمل‌های حاوی کلسیم و رژیم‌های غذایی نامتعادل و ناسالم اشاره کرد.
کم تحرکی، چاقی و اضافه وزن، خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری را در زنان افزایش می‌دهد که خود عاملی برای تشکیل سنگ کلیه است. به طور کلی، تغییر سبک زندگی به سمت شیوه‌ای ناسالم، همراه با مصرف زیاد نمک، کربوهیدرات، چربی و گوشت، از دلایل اصلی افزایش آمار زنان مبتلا به سنگ کلیه محسوب می‌شود.
غلیظ شدن ادرار به دلیل کم آبی بدن، باعث رسوب نمک‌های معدنی در ادرار و تشکیل بلورهای سخت در کلیه‌ها می‌شود. در برخی موارد نیز، ژنتیک و سابقه خانوادگی سنگ کلیه می‌تواند از عوامل ایجاد این مشکل در زنان باشد.
سنگ کلیه در دوران بارداری
سنگ کلیه در دوران بارداری چندان شایع نیست و از هر ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ زن باردار، یک نفر به این مشکل دچار می‌شود. این عارضه معمولاً در سه ماهه دوم یا سوم بارداری رخ می‌دهد و با درد در قسمت بالای شکم، پهلوها یا پشت شروع شده و به سمت پایین شکم یا کشاله ران‌ها منتشر می‌شود.
به نقل از urologyhealth:
دلیل اصلی سنگ کلیه در دوران بارداری، تغییرات هورمونی است که معمولاً پس از زایمان رفع می‌شود. افزایش اندازه و تغییر موقعیت رحم در اواخر بارداری، باعث مشکل در تخلیه کامل مثانه می‌شود. عدم تخلیه کامل ادرار، احتمال بروز عفونت یا ایجاد سنگ کلیه را در دوران بارداری بالا می‌برد.
درمان علائم سنگ کلیه در زنان
دفع نمودن سنگ کلیه با درد شدیدی همراه است که معمولا در ناحیه کلیه‌ها، کمر و پشت احساس می‌شود. درمان‌های خانگی اغلب برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌شوند، اما در صورتی که سنگ دفع نشود یا این درمان‌ها موثر واقع نشوند، جراحی به عنوان آخرین راه حل مطرح می‌شود.
تغذیه مناسب و داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند از تشکیل سنگ کلیه در زنانی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، پیشگیری کند یا حتی به کوچک شدن سنگ‌های موجود کمک نماید. همچنین، پزشک با بررسی دقیق ادرار و شناسایی نوع سنگ، درمان دارویی متناسبی را تجویز می‌کند که می‌تواند علائم را تسکین دهد.
شروع ناگهانی و شدید درد در ناحیه کلیه‌ها، پهلوها، کمر یا پشت، معمولا در نیمه شب و به عنوان اولین علامت سنگ کلیه بروز می‌کند. با توجه به شدت درد و ناکارآمدی درمان‌های خانگی، توصیه می‌شود در چنین شرایطی بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. روش‌های درمانی رایج برای بهبود سنگ کلیه در زنان عبارتند از:
● دارو درمانی با داروهای مسدودکننده آلفا
● لیتوتریپسی یا موج شاک (شکستن سنگ کلیه با امواج صوتی)
● یورتروسکوپی
● نفرولیتوتومی از راه پوست
راه خانگی دفع سنگ کلیه زنان
ساده‌ترین راهکار خانگی برای دفع سنگ کلیه در زنان، افزایش چشمگیر مصرف آب آشامیدنی است. با هیدراته نگه داشتن بدن، رسوبات و املاح اضافه از طریق ادرار دفع می‌شوند. متخصصان کلیه معمولاً مصرف حداقل ۸ لیوان آب در روز را برای تسریع دفع سنگ‌های گیر کرده در حالب توصیه می‌کنند.
علاوه بر آب فراوان، روش‌های طبیعی دیگری نیز برای دفع سنگ کلیه در زنان وجود دارد که عبارتند از:
- مصرف روزانه دو لیوان آب لیموترش تازه به صورت ناشتا و چند ساعت قبل از شام
- عصاره نعنا
- سرکه سیب قبل غذا
- آب گندم
- آب کرفس
- لوبیا
- خارخاسک
- روغن زیتون بکر
- آب انار
- غذاهای سرشار از فیبر
- مصرف حداقلی لبنیات (لبنیات کم‌چرب و رقیق استفاده شود.)
دفع سنگ کلیه در دوران بارداری
سنگ کلیه در دوران بارداری، معمولاً در سه ماهه دوم یا سوم رخ می‌دهد و اغلب پس از زایمان به طور خود به خود دفع می‌شود. در اکثر موارد، سنگ‌ها کوچک هستند و نیازی به درمان تهاجمی ندارند. با این حال، برای تسریع روند دفع، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- طب سنتی
- دارودرمانی
- عمل جراحی باز
- جراحی با PCNL (برش کوچک روی پوست)
- جراحی لاپاروسکوپی
- جراحی از طریق مجرا (RIRS)
- سنگ شکنی خارج اندامی (EWSL)
انتخاب روش مناسب برای دفع سنگ کلیه در دوران بارداری به عوامل مختلفی از جمله اندازه سنگ، محل قرارگیری آن، و وضعیت کلی مادر و جنین بستگی دارد. با توجه به حساسیت این دوره، بهتر است کم‌خطرترین روش‌ها مانند افزایش مصرف مایعات و دارو درمانی در اولویت قرار گیرند.
جمع بندی و راهنمای مراجعه به دکتر
اگرچه احتمال تشکیل سنگ در کلیه زنان و مردان تقریباً یکسان است، اما علائم و محل درد ناشی از این عارضه به دلیل تفاوت‌های آناتومیکی بدن، در دو جنس متفاوت است. تجمع مواد معدنی اضافی مانند کلسیم، اوره و فسفات در کلیه‌ها و مثانه، منجر به تشکیل سنگ می‌شود. کم‌آبی بدن، اضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب و سابقه خانوادگی نیز از عوامل مستعدکننده تشکیل سنگ کلیه هستند.
حرکت سنگ از کلیه به سمت حالب، معمولاً با درد شدید و ناگهانی در پهلوها، کمر و پشت همراه است. این درد ممکن است به کشاله ران نیز انتشار یابد. علاوه بر درد شدید، علائم دیگری مانند تب، تکرر ادرار، سوزش ادرار، تهوع و استفراغ نیز ممکن است مشاهده شود. درد ناشی از سنگ کلیه در زنان اغلب شبیه درد دوران قاعدگی توصیف می‌شود.
در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق، مراجعه به متخصص کلیه ضروری است. متخصص با انجام معاینات بالینی، آزمایش‌های خون و ادرار و همچنین تصویربرداری، وجود سنگ کلیه و محل دقیق آن را تشخیص می‌دهد. درمان سنگ کلیه بسته به اندازه، محل و نوع سنگ، می‌تواند شامل مصرف دارو، سنگ‌شکن یا جراحی باشد.
سوالات متداول
آیا سنگ کلیه در زنان خطرناک است؟
بله، سنگ کلیه اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی مانند عفونت کلیه، انسداد مجاری ادراری و آسیب به کلیه‌ها را به دنبال داشته باشد.
تفاوت علائم سنگ کلیه در زنان و مردان چیست؟
ساختار متفاوت آناتومی زنان و مردان، موجب بروز علائم مختلفی در هنگام ابتلا به سنگ کلیه می‌شود. زمانی که سنگ کلیه در مردان شروع به حرکت کرده و از حالب عبور می‌کند، معمولا درد شدیدی در ناحیه شکم، کمر یا کشاله ران احساس می‌شود. اما در زنان، درد ناشی از سنگ کلیه بیشتر شبیه دردهای دوران قاعدگی است و اغلب در پهلوها و شکم احساس می‌شود.
آیا درد پهلو همیشه نشانه سنگ کلیه است؟
بله، درد پهلو، پشت، کمر و شکم از علائم شایع سنگ کلیه هستند، اما دلایل دیگری مانند عفونت ادراری، کیست کلیه یا مشکلات گوارشی نیز می‌توانند باعث ایجاد درد در این ناحیه شوند. بنابراین، برای تشخیص دقیق علت درد، مراجعه به پزشک ضروری است.
لیست پزشکان مرتبط:
حسین شاهرخمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران- حسین کرمیمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- فرزانه شریفی اقدسمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- محمدعلی زرگر شوشتریمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- محمدعلی صدیقی گیلانیمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- رباب مقصودیمتخصص جراح کلیه - مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- محمدرضا جعفریمتخصص جراح کلیه و مجاری و ناباروری مردان دوره تکمیلی از ژنو سوییس | تهران
- محمدعلی عسکریمتخصص جراح کلیه و مجاری ادراری و تناسلی (اورولوژیست) و هومیوپاتی | تهران
- رامین بیرجندیمتخصص جراح کلیه و مجاری ادراری و تناسلی (اورولوژیست) | تهران
- سعید صادق زادهفلوشیپ تخصصی جراح کلیه و مجاری ادرار و تناسلی (اورولوژیست) و جراحی واریکوسل میکروسکوپی | تهران
