آزمایش ALT یا SGPT خون چیست؟ تفسیر نتایج و تست های مرتبط با آن
آزمایش ALT یا همان SGPT یکی از آزمایش‌هایی است که برای بررسی عملکرد کبد انجام می‌شود و میزان آنزیم آلانین آمینوترانسفراز را در خون اندازه‌گیری می‌کند. این آنزیم که به نام ALT نیز شناخته می‌شود، به کبد در تولید انرژی کمک می‌کند و سطح بالای آن می‌تواند نشانه‌ای از آسیب یا تحریک کبد باشد. برای ارزیابی وضعیت کبد، از این آزمایش استفاده می‌شود.
آزمایش ALT به چه منظور انجام می‌شود و چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟
این آزمایش سطح آلانین آمینوترانسفراز را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند و یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌های مربوط به عملکرد کبد است. آلانین آمینوترانسفراز به طور طبیعی در کبد وجود دارد و تنها مقادیر کمی از آن در سایر نقاط بدن یافت می‌شود. اگر میزان این آنزیم بیش از حد طبیعی باشد، می‌تواند نشانه‌ای از آسیب یا بیماری کبدی باشد.
هدف از انجام آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) چیست؟
این آزمایش که بخشی از چکاپ کامل بدن محسوب می‌شود، با هدف ارزیابی سلامت کبد انجام می‌شود. در صورتی که سلول‌های کبدی آسیب ببینند، آلانین آمینوترانسفراز وارد خون می‌شود و اندازه‌گیری آن می‌تواند در تشخیص مشکلات کبدی کمک کند. به طور معمول، آزمایش ALT به تنهایی انجام نمی‌گیرد؛ بلکه به همراه سایر آنزیم‌های کبدی به عنوان بخشی از آزمایش‌های عملکرد کبد یا پنل متابولیک جامع (CMP) سنجیده می‌شود.
اندازه‌گیری این آنزیم‌ها می‌تواند در تشخیص بیماری، غربالگری و پیگیری درمان نقش داشته باشد.
تفسیر نتایج آزمایش آلانین آمینوترانسفراز ( ALT یا SGPT)
از آنجا که ALT عمدتاً در کبد تمرکز دارد، نتایج غیرطبیعی این آزمایش با شرایطی مرتبط است که بر کبد تأثیر می‌گذارد، مانند هپاتیت و سیروز کبدی. گاهی ممکن است ALT بدون وجود مشکل خاصی افزایش یابد، زیرا عوامل مختلفی می‌توانند بر سطح آن تأثیر بگذارند و در بیشتر مواقع، افزایش ALT نشان‌دهنده بیماری جدی کبدی نیست.
بعد از دریافت نتایج آزمایش خون و ادرار، اگر سطح ALT به شدت بالا باشد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل حاد کبدی باشد. سطح پایین ALT می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری مزمن باشد. با این حال، تغییرات در سطح ALT به تنهایی برای پیش‌بینی بیماری کبدی کافی نیست؛ بنابراین باید همراه با این آزمایش، سایر آنزیم‌های کبدی نیز بررسی شوند.
درجه بالای ALT ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- سوءمصرف الکل
- سیروز (آسیب طولانی مدت و اسکار کبد)
- مونونوکلئوز
- داروهایی مانند استاتین‌ها، آسپرین و برخی داروهای خواب‌آور.
سطوح نسبتاً بالای ALT ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
- بیماری مزمن کبد
- سوءمصرف الکل
- آسیب کلیه
- سیروز
- انسداد مجاری صفراوی
- حمله قلبی یا نارسایی قلبی
- آسیب عضلانی
- گرمازدگی
- آسیب به گلبول‌های قرمز
- مصرف بیش‌از‌حد ویتامین A.
مقدار بسیار بالای ALT می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- هپاتیت حاد ویروسی
- مصرف بیش‌از‌حد برخی داروها از جمله استامینوفن
- سرطان کبد
- سپسیس.
۱. محدوده نرمال آزمایش ALT یا SGPT چقدر است؟
در گزارش آزمایش شما، سطح ALT و محدوده مرجع توسط آزمایشگاه مشخص می‌شود. اغلب ALT بر حسب واحد در لیتر((U/L یا واحد بین‌المللی در لیتر (L/IU) گزارش می‌شود. توجه داشته باشید که هیچ محدوده مرجع جهانی برای ALT وجود ندارد. روش‌های مختلف آزمایشگاهی ممکن است بر محدوده نرمال این آنزیم تأثیر بگذارند.
بنابراین، توجه به محدوده مرجع ارائه‌شده توسط آزمایشگاه مهم است. نتایج آزمایش شما با در نظر گرفتن مقادیر دیگر آزمایش‌های کبدی تفسیر می‌شود. محدوده نرمال این آزمایش بین ۷ تا ۵۵ واحد در لیتر است. مردان معمولاً سطح نرمال ALT کمی بالاتری نسبت به زنان دارند. همچنین در کودکان، میزان نرمال بین ۳۰ تا ۹۰ واحد در لیتر است.
۲. علت SGPT بالا در آزمایش خون چیست؟
بالا بودن سطح SGPT یا ALT در آزمایش خون می‌تواند ناشی از آسیب یا التهاب کبد باشد. علل شایع شامل هپاتیت، بیماری کبد چرب، مصرف بیش از حد الکل، عوارض جانبی داروها و برخی شرایط پزشکی است. درمان سطح بالای SGPT یا ALT باید با شناسایی علت اصلی و پرداختن به آن انجام شود که ممکن است شامل تغییرات سبک زندگی، داروها یا مداخلات پزشکی باشد.
۳. علت پایین بودن ALT در آزمایش خون چیست؟
سطوح پایین ALT در آزمایش خون می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد مناسب کبد باشد، زیرا ALT عمدتاً در سلول‌های کبد یافت می‌شود. محدوده نرمال برای ALT بین U/L 7-55 برای مردان و U/L 5-45 برای زنان است.
۴. عوامل تأثیرگذار بر نتیجه آزمایش ALT چیست؟
برای تفسیر دقیق نتایج آزمایش و تغییرات در سطح آنزیم‌های کبدی، پزشک عوامل مختلفی را در نظر می‌گیرد، از جمله سابقه بیماری، وضعیت سلامت فعلی و سطوح آنزیم‌های دیگر. علاوه بر این، عوامل فردی که می‌توانند بر سطح ALT تأثیر بگذارند شامل موارد زیر هستند:
- ورزش: ورزش شدید می‌تواند باعث افزایش موقت سطح ALT شود.
- داروها: برخی داروها و مکمل‌ها می‌توانند بر سطح ALT تأثیر بگذارند.
- جنسیت: مردان معمولاً سطح ALT بالاتری نسبت به زنان دارند که ممکن است به تفاوت‌های هورمونی مربوط باشد.
- قاعدگی: سطح ALT می‌تواند در طول چرخه قاعدگی تغییر کند.
- سن: با افزایش سن، سطح ALT خون کاهش می‌یابد، اگرچه علت دقیق آن نامشخص است.
- شاخص توده بدنی: تفسیر نتایج در افراد با وزن بالاتر می‌تواند متغیر باشد.
تست‌های مرتبط با آزمایش ALT کدامند؟
همان‌طور که اشاره شد، آلانین آمینوترانسفراز یکی از چندین آنزیم تولید‌شده در کبد است و معمولاً مقدار این آنزیم‌ها به صورت مشترک آزمایش می‌شود. در اینجا به برخی شباهت‌ها و تفاوت‌های میان ALT و سایر تست‌های مرتبط پرداخته می‌شود.
آزمایش آلانین آمینوترانسفراز چه تفاوتی با آزمایش عملکرد کبد دارد؟
ALT یکی از پنج آنزیم کبدی است که در آزمایش عملکرد کبد اندازه‌گیری می‌شود. علاوه بر ALT، آزمایش عملکرد کبد معمولاً شامل اندازه‌گیری موارد زیر است:
- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
- آلکالین فسفاتاز (ALP)
- آلبومین
- بیلی روبین
اندازه‌گیری ALT معمولاً به عنوان بخشی از آزمایش عملکرد کبد انجام می‌شود و به‌ندرت به‌تنهایی درخواست می‌شود.
ALT یا آلانین آمینوترانسفراز چه تفاوتی با آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) دارد؟
تفاوت میان آزمایش ALT و AST چیست؟ آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز، معروف به AST، یکی دیگر از آنزیم‌هایی است که در آزمایش عملکرد کبد به همراه ALT اندازه‌گیری می‌شود. هر دو به عنوان آنزیم‌های کبدی شناخته می‌شوند، اما AST در سایر قسمت‌های بدن مانند استخوان‌ها غلظت بیشتری نسبت به ALT دارد. این دو تست اغلب به‌صورت مشترک درخواست می‌شوند.
آلانین آمینوترانسفراز چه تفاوتی با آلکالین فسفاتاز (ALP) دارد؟
آلکالین فسفاتاز یا ALP یک آنزیم کبدی دیگر است که در آزمایش عملکرد کبدی اندازه‌گیری می‌شود. ALP در کبد تولید و یافت می‌شود، اما در تعدادی از بافت‌های دیگر بدن از جمله استخوان‌ها نیز وجود دارد.
ALP و ALT برای تشخیص انواع مختلف مشکلات کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ALT نشان‌دهنده‌ی آسیب احتمالی به سلول‌های کبد است، در حالی که ALP اغلب برای ارتباط آن با انسداد احتمالی مجاری صفراوی داخل و خارج کبد بررسی می‌شود. همچنین، از آنجایی که ALP در استخوان‌ها نیز وجود دارد، آزمایش ALP یک روش مؤثر برای تشخیص اختلالات استخوانی است.
چه زمانی باید آزمایش آلانین آمینوترانسفراز را انجام دهم؟
در شرایط مختلفی ممکن است نیاز به انجام آزمایش ALT یا سایر آزمایش‌های مرتبط با عملکرد کبد داشته باشید. این شرایط عبارت‌اند از:
- علائم ناراحتی‌های کبدی: اگر فردی دچار نشانه‌هایی مانند تهوع، استفراغ، درد در ناحیه شکم، خارش پوست، زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)، خستگی مفرط و بی‌اشتهایی باشد، پزشک ممکن است برای تشخیص علت این علائم، آزمایش ALT را پیشنهاد دهد.
- غربالگری اختلالات کبدی: در برخی موارد، حتی بدون علائم خاص، پزشک ممکن است برای غربالگری و تشخیص زودهنگام مشکلات کبدی مانند کبد چرب، سیروز کبدی، هموکروماتوز، بیماری ویلسون، سندروم ژیلبرت، هپاتیت، و مشکلات ناشی از مصرف بیش از حد داروها، این آزمایش را توصیه کند.
- عوامل خطر ساز: افرادی که دارای فاکتورهای خطر برای بیماری‌های کبدی هستند، مانند مصرف بی‌رویه الکل، ابتلا به دیابت، چاقی یا سابقه خانوادگی مشکلات کبدی، ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشند.
- چکاپ‌های دوره‌ای: حتی اگر فرد فاقد عوامل خطر باشد، پزشک ممکن است در طی معاینات دوره‌ای و چکاپ کامل بدن، آزمایش ALT را انجام دهد.
- پیگیری درمان: اگر پیشتر مشکلات کبدی داشته‌اید یا نتایج آزمایش ALT شما غیرطبیعی بوده است، این آزمایش ممکن است برای پیگیری درمان و مشاهده تغییرات سطح ALT در خون در طول زمان انجام شود.
- نظارت بر اثرات جانبی داروها: از نتایج آزمایش‌های ALT و سایر آنزیم‌های کبدی می‌توان برای نظارت بر اثرات جانبی داروهایی که ممکن است بر سلامت و عملکرد کبد تأثیر بگذارند، بهره برد.
نحوه انجام آزمایش ALT چگونه است؟
- آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) عموماً به عنوان بخشی از آزمایش عملکرد کبد توسط پزشک تجویز می‌شود. این آزمایش بر روی نمونه خونی انجام می‌شود که معمولاً از ورید بازوی شما در مراکز بهداشتی نظیر بیمارستان، آزمایشگاه، کلینیک یا مطب پزشک گرفته می‌شود.
- یک تکنسین یا پرستار با استفاده از یک سوزن نمونه خون شما را می‌گیرد. سپس این نمونه به آزمایشگاه منتقل می‌شود و پس از آماده‌سازی، با استفاده از دستگاه‌های خاص توسط تکنسین آزمایشگاه بررسی می‌شود.
- اگر به شما گفته شده که قبل از خونگیری ناشتا باشید، می‌توانید یک میان وعده همراه خود داشته باشید تا پس از آزمایش مصرف کنید. در بیشتر موارد، پس از خونگیری می‌توانید به فعالیت‌های عادی روزمره‌تان ادامه دهید و رانندگی کنید.
چگونه باید برای تست ALT آماده شویم؟
- بسیاری از داروها و مکمل‌ها ممکن است بر سطح ALT شما تأثیر بگذارند. قبل از آزمایش، حتماً پزشک خود را در جریان داروها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید قرار دهید. در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که مصرف برخی داروها را قبل از آزمایش متوقف کنید. همچنین ورزش شدید می‌تواند بر سطح ALT تأثیر بگذارد، بنابراین اگر به طور منظم تمرینات فیزیکی سنگین انجام می‌دهید، به پزشک خود اطلاع دهید. برای انجام این آزمایش، نیازی به ناشتا بودن نیست.
آزمایش ALT چه خطراتی دارد؟
- خونگیری یک روش ساده و معمول است که عوارض جانبی خاصی ندارد و کل فرآیند فقط چند دقیقه طول می‌کشد. ممکن است هنگام ورود و خروج سوزن احساس سوزش یا درد خفیفی داشته باشید. معمولاً یک بانداژ بر روی محل خونگیری قرار گرفته تا از خونریزی جلوگیری شود. برخی افراد ممکن است بعد از آزمایش دچار کبودی یا درد در ناحیه بازو شوند، اما این اثرات معمولاً کوتاه‌مدت هستند و به سرعت برطرف می‌شوند.
نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
آزمایش ALT یکی از آزمایش‌هایی است که برای اندازه‌گیری سطح آلانین آمینوترانسفراز، یکی از آنزیم‌های کبدی، انجام می‌شود. افزایش این آنزیم می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و ممکن است به مشکلات موقتی یا بیماری‌های کبدی یا گوارشی اشاره کند. اگر نتایج آزمایش خون شما نشان‌دهنده سطوح بالای آنزیم‌های کبدی مانند ALT باشد، مراجعه به پزشک متخصص گوارش و کبد ضروری است. پزشک می‌تواند با بررسی سوابق بیماری و علائم شما، نتایج آزمایش را تحلیل کرده و در صورت نیاز، آزمایش‌های تکمیلی را تجویز کند تا علت دقیق اختلالات مشخص شود و درمان مناسب آغاز شود.
پرسش و پاسخ
معنی SGPT در آزمایش خون چیست؟
SGPT یا همان سرم گلوتامیک پیروویک ترانس آمیناز، نام دیگر آزمایش ALT است. این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح آنزیم آلانین ترانس‌آمیناز (ALT) که در کبد تولید می‌شود، صورت می‌گیرد.
آزمایش ALT برای تشخیص چیست؟
این آزمایش سطح ALT، آنزیمی که در صورت آسیب به کبد آزاد می‌شود، را در خون اندازه‌گیری می‌کند.
آیا نتایج آزمایش SGPT دقیق است؟
روش‌های آزمایشگاهی برای اندازه‌گیری ALT بسیار قابل اعتماد هستند و در صورت شک می‌توانید آزمایش را مجدداً انجام دهید. با این حال، هیچ آزمایشی کاملاً دقیق نیست و خطاها معمولاً به نمونه‌گیری نادرست مربوط می‌شوند.
آزمایش ALT چقدر طول می‌کشد؟
خونگیری معمولاً چند دقیقه زمان می‌برد. آماده‌سازی نمونه و اجرای آزمایش ممکن است بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد، اما زمان نهایی به سیاست‌های آزمایشگاه بستگی دارد و می‌تواند از یک ساعت تا چند روز باشد.
چقدر طول می‌کشد تا نتایج آزمایش ALT آماده شود؟
نمونه‌های خون معمولاً طی چند ساعت تا یک روز پردازش می‌شوند. نتایج نهایی بستگی به پیچیدگی نمونه و پروتکل‌های آزمایشگاه دارد.
قبل از آزمایش ALT باید ناشتا باشم؟
در صورتی که ALT به همراه سایر آزمایش‌های کبدی درخواست شود، معمولاً نیاز به ناشتایی تا ۱۲ ساعت دارید. اگر ALT به تنهایی انجام شود، ناشتایی ضروری نیست. حتماً با پزشک و آزمایشگاه خود در این باره مشورت کنید.
آیا می‌توانم در خانه آزمایش ALT بدهم؟
گزینه‌هایی برای انجام این آزمایش در خانه وجود دارد، اما متداول‌ترین روش انجام در محیط‌های پزشکی است. کیت‌های خانگی برای اندازه‌گیری آنزیم‌های کبدی موجود هستند و می‌توانید نمونه خون را در خانه گرفته و به آزمایشگاه بفرستید. این آزمایشات خانگی عموماً نیاز به نسخه پزشک ندارند.
لیست پزشکان مرتبط:
اردشیر قوام زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران- حمید رضوانیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- فاضل الهیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بهروز غریبفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- غلامرضا توگهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بابک بهارفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- پارسا رستمیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- محمدامیر سرابیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان) | تهران
- الهام ظرافت فردفوق تخصص خون و سرطان و پیوند مغز استخوان (هماتولوژی و انکولوژی ) | تهران
- علیرضا قاضی زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
