سرطان غدد لنفاوی | علائم، تشخیص و درمان آن
گسترش سرطان از کانون اولیه به سایر بخش‌های بدن امکان‌پذیر است. سلول‌های سرطانی قادرند پس از جدا شدن از توده اصلی، از طریق گردش خون یا دستگاه لنفاوی به نقاط دیگر مهاجرت کنند. چنانچه این سلول‌ها مسیر دستگاه لنفاوی را برگزینند، احتمال تجمع آنها در غدد لنفاوی و ایجاد لنفوم وجود دارد.
اکثر سلول‌های سرطانی مهاجر پیش از آنکه فرصت رشد در محل جدید را بیابند، از بین می‌روند. با این حال، گاه یک یا چند سلول در منطقه‌ای تازه مستقر شده، شروع به تکثیر می‌کنند و توده‌های نوینی را شکل می‌دهند. این پدیده که طی آن سرطان به بخش‌های دیگر بدن سرایت می‌کند، متاستاز نام دارد.
برای انتشار سلول‌های سرطانی به نواحی جدید بدن، آنها باید از مراحل متعددی عبور کنند. این سلول‌ها باید قابلیت جدا شدن از تومور اصلی و اتصال به دیواره بیرونی رگ‌های لنفاوی یا خونی را داشته باشند. سپس، لازم است از طریق دیواره رگ عبور کرده تا همراه با خون یا لنف به اندام یا غدد لنفاوی جدید منتقل شوند.
زمانی که سرطان به غدد لنفاوی راه می‌یابد و به لنفوم تبدیل می‌شود، معمولاً غدد مجاور تومور را نیز درگیر می‌کند. این غدد وظیفه اصلی فیلتر کردن یا نابودی سلول‌های سرطانی را بر عهده دارند.
لنفوم می‌تواند به دو صورت در غدد لنفاوی پدیدار شود: یا از همان ابتدا در آنجا شکل می‌گیرد، یا از نقطه‌ای دیگر در دستگاه لنفاوی گسترش می‌یابد. در اغلب موارد، سرطان از محلی دیگر آغاز شده و سپس به لنفوم تغییر ماهیت می‌دهد.
دستگاه لنفاوی چیست؟
دستگاه لنفاوی جزئی از سامانه ایمنی بدن محسوب می‌شود. این دستگاه از شبکه‌ای متشکل از مجاری و غدد لنفاوی تشکیل شده است. مجاری لنفاوی شباهت زیادی به رگ‌هایی دارند که خون را در بدن جمع‌آوری و منتقل می‌کنند. با این تفاوت که به جای خون، مایعی شفاف و آبکی به نام لنف را حمل می‌کنند.
لنف حاوی گلبول‌های سفید است که در مبارزه با عفونت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند. در صورت عدم تخلیه مناسب، این مایع تجمع یافته و موجب تورم می‌شود. مجاری لنفاوی وظیفه دارند لنف را از اطراف سلول‌ها جمع‌آوری کرده و به سمت قفسه سینه هدایت کنند. در آنجا، لنف در یک رگ بزرگ جمع شده و نهایتاً به داخل یک رگ خونی در نزدیکی قلب تخلیه می‌شود.
سیستم لنفاوی و عملکرد آن
شبکه‌ی پیچیده‌ی رگ‌های لنفاوی، مسئولیت انتقال مایع لنف را در سرتاسر بدن بر عهده دارند. این شبکه از طریق گره‌های لنفاوی عمل می‌کند که به عنوان صافی‌های میکروسکوپی برای مواد بیگانه همچون سلول‌های سرطانی و عوامل عفونی عمل می‌نمایند. این گره‌ها مملو از سلول‌های ایمنی هستند که قادرند با تهاجم و نابودسازی پاتوژن‌های موجود در جریان لنف، با عفونت‌ها مقابله کنند.
گره‌های لنفاوی در نقاط متعددی از بدن از جمله ناحیه‌ی گردن، زیربغل، قفسه‌ی سینه، شکم و کشاله‌ی ران پراکنده شده‌اند. صدها گره‌ی لنفاوی در سراسر پیکر انسان وجود دارد که هر یک وظیفه‌ی تصفیه‌ی مایعات و موادی را بر عهده دارد که توسط رگ‌های منتهی به آن جمع‌آوری شده‌اند.
به طور مثال، لنف انگشتان دست به سمت قفسه‌ی سینه حرکت کرده و با جریان لنفاوی بازو ادغام می‌شود. این مایع ممکن است از طریق گره‌های لنفاوی آرنج یا زیربغل فیلتر گردد. جریان لنفاوی سر، پوست سر و صورت از طریق گره‌های گردن به سمت پایین هدایت می‌شود. برخی گره‌های لنفاوی در اعماق بدن، مانند فضای بین ریه‌ها یا اطراف روده قرار گرفته‌اند تا مایعات این نواحی را تصفیه نمایند.
لنفوم: سرطان سیستم لنفاوی
لنفوم، نوعی بدخیمی است که سیستم لنفاوی را درگیر می‌کند. این بیماری با تکثیر غیرطبیعی سلول‌های لنفاوی مشخص می‌شود و می‌تواند شامل تومور یا تقسیمات سرطانی در گره‌های لنفاوی، تیموس، مغز استخوان، طحال و مایع لنف باشد. لنفوم ممکن است تمام یا بخشی از این ساختارها را تحت تأثیر قرار دهد.
لنفادنوپاتی: تورم غدد لنفاوی
در مواجهه با مشکلاتی نظیر عفونت، آسیب بافتی یا سرطان، گره‌های لنفاوی ناحیه‌ی درگیر ممکن است متورم یا بزرگ شوند. این پدیده که لنفادنوپاتی نامیده می‌شود، نشان‌دهنده‌ی تلاش سیستم ایمنی برای فیلتر کردن عوامل مضر است. اگرچه تورم غدد لنفاوی هشداری برای وجود مشکل است، اما علائم همراه می‌توانند در تشخیص دقیق‌تر کمک کننده باشند. برای مثال، ترکیب درد گوش، تب و بزرگ شدن غدد لنفاوی مجاور گوش، می‌تواند نشانگر عفونت یا التهاب گوش باشد.
نواحی شایع تورم غدد لنفاوی شامل گردن، کشاله‌ی ران و زیربغل است. معمولاً در یک زمان، تنها یک ناحیه از گره‌ها متورم می‌شود. در صورت درگیری همزمان چند ناحیه، این وضعیت را لنفادنوپاتی منتشر می‌نامند. عوامل متعددی از جمله برخی عفونت‌ها (مانند فارنژیت استرپتوکوکی و واریسلا)، داروهای خاص، اختلالات سیستم ایمنی و بدخیمی‌هایی نظیر لنفوم و لوسمی می‌توانند منجر به این نوع تورم شوند. لازم به ذکر است که در اکثر موارد، تورم غدد لنفاوی ناشی از عواملی غیر از سرطان است
منشأ لنفوم: رویکردی علمی به درک این بیماری
علت اصلی پیدایش لنفوم، نوعی سرطان سیستم لنفاوی، هنوز برای دانشمندان مبهم است. با این حال، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این بیماری از تغییرات ژنتیکی در لنفوسیت‌ها، گلبول‌های سفیدی که نقش حیاتی در سیستم ایمنی بدن دارند، آغاز می‌شود. این دگرگونی ژنتیکی موجب می‌شود لنفوسیت‌ها به طور غیرطبیعی و بی‌رویه تکثیر شوند و عمر طولانی‌تری نسبت به سلول‌های سالم داشته باشند. نتیجه این فرآیند، تجمع لنفوسیت‌های ناکارآمد در غدد لنفاوی، طحال و کبد است که به تورم این اندام‌ها می‌انجامد.
ارتباط کووید-19 و لنفوم
تورم غدد لنفاوی زیر بغل، که به آن لنفادنوپاتی گفته می‌شود، گاهی به عنوان واکنش جانبی برخی واکسن‌ها مشاهده شده است. این پدیده در گذشته پس از تزریق واکسن آبله شایع بود و اخیراً نیز در برخی دریافت‌کنندگان واکسن‌های کووید-19 گزارش شده است. این عارضه به‌ویژه در مورد واکسن‌های mRNA دو دوزی بیشتر دیده می‌شود. با این وجود، متخصصان معتقدند این واکنش در اکثر موارد گذرا است. توصیه می‌شود در صورت انجام هرگونه تصویربرداری پزشکی پس از دریافت واکسن کووید-19، پزشک معالج را در جریان قرار دهید. همچنین، اگر پس از تزریق هر نوع واکسنی، تغییرات غیرعادی در غدد لنفاوی زیر بغل خود مشاهده کردید، مشورت با متخصص ضروری است.
نشانه‌های هشداردهنده لنفوم
طیف وسیعی از علائم می‌تواند نشان‌دهنده ابتلا به لنفوم باشد. برخی از شاخص‌ترین این نشانه‌ها عبارتند از:
- بزرگ شدن بدون درد غدد لنفاوی در نواحی گردن، زیر بغل یا کشاله ران
- احساس خستگی مزمن و غیرقابل توجیه
- تعریق شبانه
- مشکلات تنفسی و احساس تنگی نفس
- کاهش وزن ناخواسته
- خارش مداوم پوست
لازم به ذکر است که این علائم ممکن است به صورت مجزا یا ترکیبی بروز کنند. در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، مراجعه به متخصص انکولوژی با تمرکز بر لنفوم توصیه می‌شود تا با انجام معاینات دقیق و در صورت لزوم آزمایشات تکمیلی، تشخیص قطعی صورت گیرد و در صورت نیاز، روند درمانی مناسب آغاز شود.
تورم اندام تحتانی: نشانه‌ای هشداردهنده در لنفوم
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که یکی از نخستین نشانه‌های ابتلا به لنفوم، تورم پاهاست. این پدیده می‌تواند ناشی از انسداد مجاری لنفاوی به دلیل رشد بی‌رویه سلول‌ها باشد یا همراه با بزرگ شدن غدد لنفاوی ناحیه ژنیتال، از علائم این بیماری محسوب شود.
تظاهرات بالینی لنفوم در کودکان
در اطفال مبتلا به لنفوم، مجموعه‌ای از نشانه‌ها قابل مشاهده است، از جمله:
- افزایش حجم غدد لنفاوی
- احساس درد یا تورم در ناحیه شکم
- احساس سیری زودرس پس از صرف مقادیر اندک غذا
- مشکلات تنفسی شامل سرفه، تنگی نفس و خس‌خس سینه
- تب
- کاهش وزن غیرعادی
- تعریق شبانه
- خستگی مفرط
روش‌های تشخیص لنفوم
غدد لنفاوی در حالت طبیعی کوچک و دشواریاب هستند. اما در صورت بروز عفونت، التهاب یا سرطان، این غدد متورم می‌شوند. غدد سطحی اغلب به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند که قابل لمس و گاه قابل رؤیت هستند. با این حال، در مراحل اولیه که تعداد سلول‌های سرطانی اندک است، ممکن است غدد ظاهری طبیعی داشته باشند. علائم لنفوم معمولاً در ابتدا چندان مشهود نیست.
غدد لنفاوی عمقی قابل لمس یا مشاهده نیستند. از این رو، متخصصان از روش‌های تصویربرداری مانند اسکن برای بررسی بزرگ شدن این غدد استفاده می‌کنند. عموماً تصور می‌شود که غدد لنفاوی متورم در مجاورت بافت سرطانی قرار دارند.
تنها راه قطعی تشخیص وجود سرطان در غدد لنفاوی، بیوپسی است. پزشکان ممکن است غدد را برداشته یا با استفاده از سوزن، نمونه‌برداری کنند. بافت برداشته شده توسط پاتولوژیست زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی مشخص شود. پاتولوژیست گزارشی مفصل از یافته‌های خود تهیه می‌کند که در صورت وجود سرطان، جزئیات مربوط به نواحی درگیر را شرح می‌دهد.
در هنگام جراحی برای برداشتن تومور اولیه، جراح ممکن است یک یا چند غده لنفاوی مجاور را نیز خارج کند. برداشتن یک غده لنفاوی، بیوپسی محسوب می‌شود، اما خارج کردن تعداد زیادی از غدد را لنفادنکتومی می‌نامند.
درگیری غدد لنفاوی توسط سرطان، احتمال عود بیماری پس از جراحی را افزایش می‌دهد. این اطلاعات به پزشک در تصمیم‌گیری درباره نیاز به درمان‌های تکمیلی مانند شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی، درمان هدفمند یا پرتودرمانی کمک می‌کند
گونه‌های مختلف نئوپلاسم‌های سیستم لنفاوی
- لوسمی لنفوسیتی دیرپا
- لنفوم پوستی لنفوسیت‌های B
- لنفوم پوستی لنفوسیت‌های T
- لنفوم هوچکین (بیماری هوچکین)
- لنفوم غیرهوچکین
- ماکروگلوبولینمی والدنشتروم
نئوپلاسم بدخیم سیستم لنفاوی
نئوپلاسم بدخیم سیستم لنفاوی، بدخیمی‌ای است که در آن سلول‌های ناهنجار و ناهمگون سرطانی وجود دارند که شامل سلول‌های سرطانی هوچکین و غیرهوچکین می‌شود. این نوع بدخیمی معمولاً به درمان‌ها مقاومت نشان می‌دهد و سرعت تکثیر بالایی دارد. علاوه بر این، قابلیت گسترش به سایر نقاط بدن را نیز داراست. با این حال، نکته امیدوارکننده این است که در مقایسه با سایر انواع سرطان‌ها، این بدخیمی پاسخ بهتری به درمان می‌دهد و امکان بهبودی در آن بیشتر است.
نئوپلاسم متاستاتیک سیستم لنفاوی
هنگامی که سلول‌های سرطانی سیستم لنفاوی به سایر ارگان‌های بدن مهاجرت کرده و در آنجا کلونی تشکیل دهند، به آن متاستاتیک گفته می‌شود.
متاستاز کارسینوم تیروئید به غدد لنفاوی
در برخی موارد، امکان دارد کارسینوم تیروئید به غدد لنفاوی ناحیه گردن، زیر فک و پشت گوش گسترش یابد که در این صورت، فرد دچار لنفوم ثانویه می‌شود.
لوسمی لنفوسیتی دیرپا
لوسمی لنفوسیتی دیرپا (CLL) نوعی بدخیمی خون و مغز استخوان محسوب می‌شود. مغز استخوان بافتی اسفنجی است که در داخل استخوان‌ها قرار دارد و وظیفه تولید سلول‌های خونی را بر عهده دارد.
واژه “دیرپا” در این نوع لوسمی به این دلیل استفاده می‌شود که روند پیشرفت آن نسبت به سایر انواع سرطان‌های خون کندتر است. عبارت “لنفوسیتی” نیز به این علت به کار می‌رود که این بیماری بر نوعی از گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌ها تأثیر می‌گذارد. لوسمی لنفوسیتی دیرپا عمدتاً در افراد مسن رخ می‌دهد و روش‌های درمانی موجود می‌توانند به کنترل بیماری کمک کنند.
نشانه‌های لوسمی لنفوسیتی دیرپا
گرچه لوسمی لنفوسیتی دیرپا تمامی علائم مشترک با سایر انواع لنفوم را داراست، اما برخی از این نشانه‌ها ممکن است در این نوع لوسمی با شدت بیشتری بروز کنند:
- هایپرترمی
- لنفادنوپاتی بدون درد
- درد در ناحیه فوقانی چپ شکم، که احتمالاً ناشی از اسپلنومگالی است
- ابتلای مکرر به عفونت‌ها
علل لوسمی لنفوسیتی مزمن
علت دقیق شروع لوسمی لنفوسیتی مزمن هنوز به طور کامل توسط پزشکان شناسایی نشده است. با این حال، آنچه به نظر می‌رسد این است که یک تغییر (جهش) در DNA سلول‌های تولیدکننده خون رخ می‌دهد که منجر به آغاز این بیماری می‌شود. DNA سلول حاوی اطلاعاتی است که تعیین می‌کند سلول چه فعالیت‌هایی را انجام دهد. این جهش‌های ژنتیکی به سلول‌های خونی دستور می‌دهند تا لنفوسیت‌های غیرطبیعی و ناکارآمد تولید کنند. این لنفوسیت‌های غیرطبیعی، نه تنها کارآمد نیستند، بلکه به جای مرگ، به تکثیر خود ادامه می‌دهند، در حالی که لنفوسیت‌های سالم از بین می‌روند.
این لنفوسیت‌های غیرطبیعی در نهایت در خون و برخی از اندام‌ها تجمع می‌کنند و مشکلاتی را ایجاد می‌نمایند. آنها می‌توانند سلول‌های سالم را از مغز استخوان بیرون کنند و تولید سلول‌های خونی سالم را مختل کنند. پزشکان و پژوهشگران همچنان در حال تحقیق برای درک بهتر مکانیسم‌هایی هستند که منجر به بروز این نوع لوسمی می‌شود.
لنفوم پوستی سلول B
لنفوم پوستی سلول B نوعی نادر از سرطان است که منشأ آن از گلبول‌های سفید خون بوده و به پوست حمله می‌کند. این نوع لنفوم از سلول‌های B آغاز می‌شود که یکی از انواع گلبول‌های سفید خون هستند و به نام لنفوسیت‌ها در مبارزه با عفونت‌ها نقش دارند. لنفوم پوستی سلول B به اشکال مختلفی ظاهر می‌شود که از جمله آنها می‌توان به لنفوم مرکزی فولیکول پوستی اولیه، لنفوم سلول B ناحیه حاشیه‌ی پوستی اولیه، لنفوم سلول B بزرگ پوستی اولیه که به سمت پا منتشر می‌شود و لنفوم سلول B بزرگ منتشر به سمت داخل عروقی اشاره کرد.
این نوع لنفوم ممکن است به شکل یک ندول (توده‌ای غیرطبیعی و گرد که در بخش‌های مختلف بدن ظاهر می‌شود) در زیر پوست ایجاد شود که ممکن است رنگ آن با پوست طبیعی شما تفاوت داشته باشد و به رنگ صورتی یا بنفش دیده شود.
تشخیص لنفوم پوستی سلول B
به نقل از Mayoclinic، برای تشخیص لنفوم پوستی سلول B، مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و روش‌های مختلف وجود دارد که شامل:
معاینه بدنی: پزشک شما پوستتان را با دقت بررسی می‌کند و به دنبال علائم دیگری می‌گردد که می‌توانند نشانه‌ای از این بیماری باشند، مانند تورم غدد لنفاوی.
بیوپسی پوست: پزشک قطعه کوچکی از ضایعه پوستی را برداشته و برای جستجوی سلول‌های لنفوم بررسی می‌کند.
آزمایش خون: نمونه‌ای از خون شما ممکن است برای یافتن سلول‌های لنفوم تحت تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
بیوپسی مغز استخوان: نمونه‌ای از مغز استخوان شما برای شناسایی سلول‌های لنفوم آزمایش می‌شود.
آزمایشات تصویربرداری: تصویربرداری‌هایی مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) و اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) ممکن است به پزشک در ارزیابی وضعیت شما کمک کند.
لنفوم پوستی سلول T
لنفوم پوستی سلول T (CTCL) نوعی نادر از سرطان است که منشأ آن در گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌های T قرار دارد. این سلول‌ها در حالت طبیعی به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا در برابر میکروب‌ها مقابله کند. اما در لنفوم پوستی سلول T، این سلول‌ها دچار ناهنجاری‌هایی می‌شوند که باعث می‌شود به جای حمایت از بدن، به پوست حمله کنند.
این بیماری ممکن است به شکل قرمزی پوست شبیه به بثورات، لکه‌های برجسته یا پوسته پوسته و حتی تومورهای پوستی بروز کند. چندین نوع از این لنفوم وجود دارد که رایج‌ترین آنها mycosis fungoides است. نوع دیگری که شیوع کمتری دارد، سندرم سزاری است که با قرمزی گسترده پوست در سراسر بدن همراه است. برخی از انواع این لنفوم‌ها مانند mycosis fungoides به‌طور آهسته پیشرفت می‌کنند، در حالی که برخی دیگر تهاجمی‌تر هستند.
تشخیص نوع لنفوم پوستی سلول T شما، نقش مهمی در تعیین روش درمان مناسب دارد. روش‌های درمانی می‌توانند شامل کرم‌های موضعی، نور درمانی، پرتودرمانی و داروهای سیستمیک مانند شیمی‌درمانی باشند. لنفوم پوستی سلول T یکی از چندین نوع لنفوم است که به طور کلی تحت عنوان “لنفوم غیرهوچکین” شناخته می‌شود.
علائم لنفوم پوستی سلول T
بر اساس اطلاعات موجود در منابع معتبر مانند Cancer.org، علائم لنفوم پوستی سلول T شامل موارد زیر است:
- لکه‌های گرد پوستی که ممکن است برجسته یا پوسته پوسته باشند و با خارش همراه باشند.
- لکه‌هایی با رنگ روشن‌تر نسبت به پوست اطراف.
- ایجاد توده‌هایی بر روی پوست که ممکن است باز شده و آسیب ببینند.
- بزرگ شدن غدد لنفاوی.
- ریزش مو.
- ضخیم شدن پوست در ناحیه کف دست و پا.
- قرمزی گسترده پوستی شبیه به بثورات که با خارش شدید همراه است.
سرطان لنفوم هوچکین
سرطان لنفوم هوچکین، که پیش‌تر به عنوان “بیماری هوچکین” شناخته می‌شد، نوعی از سرطان غدد لنفاوی است که جزئی از سیستم ایمنی بدن به شمار می‌رود. این بیماری می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد، اما بیشترین شیوع آن در بین افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال و بالای ۵۵ سال دیده می‌شود.
در لنفوم هوچکین، سلول‌های سیستم لنفاوی به صورت غیرطبیعی رشد کرده و ممکن است به سایر سلول‌ها و بافت‌های بدن گسترش یابند. لنفوم هوچکین یکی از دو نوع اصلی سرطان سیستم لنفاوی است، در حالی که نوع دیگر، یعنی لنفوم غیرهوچکین، بسیار شایع‌تر است.
پیشرفت‌های اخیر در زمینه تشخیص و درمان لنفوم هوچکین به بیماران مبتلا به این بیماری امکان بهبود و بازیابی سلامتی را فراهم کرده است.
انواع مختلف لنفوم هوچکین
- لنفوم کلاسیک هوچکین:
این نوع از لنفوم هوچکین شایع‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شکل این بیماری است. در این حالت، سلول‌های بزرگ و غیرطبیعی به نام سلول‌های رید-استرنبرگ در غدد لنفاوی تجمع می‌کنند. این سلول‌ها مانند سربازانی بی‌رحم هستند که به اشتباه به سیستم ایمنی بدن خود حمله می‌کنند، باعث رشد غیرقابل کنترل بافت‌های لنفاوی می‌شوند و عملکرد صحیح سیستم ایمنی را مختل می‌کنند.
- لنفوم هوچکین غالب لنفوسیت ندولی:
این نوع نادر از لنفوم هوچکین، با سلول‌های بزرگ و غیرطبیعی‌ای که به خاطر ظاهر عجیب و غریب‌شان گاه به “سلول‌های ذرت بوداده” تشبیه می‌شوند، شناخته می‌شود. اگر این نوع لنفوم در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بیشتری برای درمان وجود دارد و مسیر درمانی آن ممکن است متفاوت از نوع کلاسیک باشد.
- لنفوم هوچکین با اسکلروز ندولار:
در این نوع، بافت‌های لنفاوی با فیبرهایی محصور می‌شوند که به شکل ندول‌ها یا گره‌ها ظاهر می‌شوند. این نوع از لنفوم هوچکین ممکن است در افراد جوان‌تر و به‌خصوص زنان شایع‌تر باشد.
- لنفوم هوچکین سلولیت ترکیبی:
این نوع لنفوم هوچکین ترکیبی از انواع مختلف سلول‌ها است که به طرز پیچیده‌ای در بافت‌های لنفاوی ظاهر می‌شوند. همان‌طور که نامش نشان می‌دهد، این نوع لنفوم، ترکیبی از سلول‌های مختلف است که ممکن است در آزمایشات بافت‌شناسی به‌سختی تشخیص داده شود.
- لنفوم هوچکین تخلیه شده از لنفوسیت‌ها:
در این نوع نادر و تهاجمی لنفوم هوچکین، تعداد لنفوسیت‌های سالم به شدت کاهش یافته و به جای آنها سلول‌های بدخیم جایگزین می‌شوند. این نوع بیماری معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده می‌شود.
- لنفوم هوچکین غنی از لنفوسیت:
این نوع از لنفوم هوچکین با حضور تعداد زیادی لنفوسیت سالم در کنار سلول‌های بدخیم شناخته می‌شود. این ترکیب متضاد از سلول‌های سالم و بدخیم، ممکن است پیش‌آگهی نسبتاً بهتری داشته باشد.
عوامل خطر ابتلا به لنفوم هوچکین
سن: لنفوم هوچکین بیشتر در دو گروه سنی مشخص بروز می‌کند: افراد جوان بین ۱۵ تا ۳۰ سال و افراد مسن بالای ۵۵ سال.
سابقه خانوادگی: داشتن خویشاوند نزدیک مبتلا به لنفوم هوچکین یا غیرهوچکین می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
جنسیت: لنفوم هوچکین در مردان کمی بیشتر از زنان شایع است.
عفونت ویروس اپشتین-بار: افرادی که در گذشته با این ویروس، که عامل مونونوکلئوز عفونی است، آلوده شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به لنفوم هوچکین قرار دارند.
طول عمر بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین
خوشبختانه، چشم‌انداز بهبودی برای بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین بسیار امیدوارکننده است. حدود ۸۸ درصد از بیماران، پنج سال یا بیشتر پس از تشخیص این بیماری به زندگی خود ادامه می‌دهند. در واقع، بسیاری از این افراد پس از درمان می‌توانند به زندگی عادی بازگردند و از این بیماری جان سالم به در ببرند.
درمان لنفوم هوچکین
درمان لنفوم هوچکین عمدتاً بر پایه شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استوار است. این دو روش، به‌تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر، معمولاً نتایج موفقی به همراه دارند. برخلاف بسیاری از انواع سرطان‌ها، جراحی به‌طور گسترده در درمان لنفوم هوچکین مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؛ تنها در موارد خاصی برای انجام بیوپسی از جراحی استفاده می‌شود.
سرطان لنفوم غیرهوچکین
لنفوم غیرهوچکین نیز همانند هوچکین، نوعی سرطان است که در سیستم لنفاوی، بخشی از سیستم ایمنی بدن، آغاز می‌شود. در این نوع لنفوم، لنفوسیت‌ها – نوعی از گلبول‌های سفید خون – به طور غیرطبیعی رشد می‌کنند و می‌توانند تومورهایی در سراسر بدن ایجاد کنند.
این بیماری به‌طور کلی به عنوان یک دسته بزرگ از لنفوم‌ها طبقه‌بندی می‌شود که شامل انواع مختلفی از زیرگونه‌ها است. دو نوع رایج از این دسته عبارتند از لنفوم بزرگ سلول B و لنفوم فولیکولار، که هرکدام ویژگی‌ها و الگوهای رشد خاص خود را دارند.
اندام‌هایی که تحت تأثیر لنفوم غیرهوچکین قرار می‌گیرند
لنفوم غیرهوچکین به‌طور عمده با رشد لنفوسیت‌های سرطانی در غدد لنفاوی شناخته می‌شود، اما این بیماری ممکن است به سایر بخش‌های سیستم لنفاوی نیز گسترش یابد. این اندام‌ها شامل عروق لنفاوی، لوزه‌ها، آدنوئیدها، طحال، تیموس و مغز استخوان هستند. همچنین، گاهی اوقات این سرطان می‌تواند به بیرون از سیستم لنفاوی انتشار یافته و دیگر اندام‌های بدن را نیز درگیر کند.
عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین
با وجود این که بسیاری از افراد مبتلا به لنفوم غیرهوچکین فاقد عوامل خطر آشکار هستند، برخی شرایط می‌توانند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهند.
مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی: در صورتی که فردی پیوند عضو داشته باشد و از داروهایی استفاده کند که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند، خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین افزایش می‌یابد. این داروها می‌توانند دفاع طبیعی بدن را تضعیف کرده و به سلول‌های سرطانی اجازه رشد دهند.
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی خاص: برخی عفونت‌های ویروسی و باکتریایی مانند HIV و ویروس اپشتین-بار، و همچنین باکتری هلیکوباکتر پیلوری، که عامل زخم معده است، می‌توانند خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش دهند.
تماس با مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی، مانند آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، ممکن است احتمال بروز لنفوم غیرهوچکین را افزایش دهد. با این حال، نیاز به تحقیقات بیشتری برای درک کامل این ارتباط وجود دارد.
سن بالا: با افزایش سن، احتمال ابتلا به لنفوم غیرهوچکین نیز بیشتر می‌شود، به‌ویژه در افرادی که بالای ۶۰ سال هستند.
طول عمر بیماران مبتلا به لنفوم غیرهوچکین
پیش‌بینی طول عمر برای بیماران مبتلا به لنفوم غیرهوچکین به مرحله بیماری بستگی دارد. به طور کلی، ۷۳ درصد از بیماران بیش از پنج سال پس از تشخیص این بیماری به زندگی ادامه می‌دهند. به‌طور خاص، در بیمارانی که در مرحله اول این بیماری هستند، ۸۴ درصد آنها بیش از پنج سال عمر می‌کنند و در مرحله دوم این درصد به ۷۷ کاهش می‌یابد.
سرطان غدد لنفاوی از نوع ماکروگلوبولینمی والدنستروم
ماکروگلوبولینمی والدنستروم یک نوع نادر از سرطان است که از گلبول‌های سفید خون آغاز می‌شود. در این بیماری، مغز استخوان به طور غیرطبیعی تعداد زیادی گلبول سفید غیرعادی تولید می‌کند که منجر به تخریب سلول‌های خونی سالم می‌شود. این گلبول‌های سفید غیرطبیعی پروتئینی تولید می‌کنند که در خون تجمع می‌یابد و باعث اختلال در جریان خون و ایجاد مشکلات متعددی می‌شود.
ماکروگلوبولینمی والدنستروم به عنوان نوعی از لنفوم غیرهوچکین طبقه‌بندی می‌شود و گاهی به نام لنفوم لنفوپلاسماسیتیک نیز شناخته می‌شود.
علائم ماکروگلوبولینمی والدنستروم
- کبودی آسان
- خونریزی از بینی یا لثه
- احساس خستگی مفرط
- کاهش وزن بی‌دلیل
- بی‌حسی در دست‌ها یا پاها
- سردردهای مکرر
- تغییرات در دید چشم
- تنگی نفس
- احساس گیجی
عوامل مؤثر در افزایش خطر ماکروگلوبولینمی والدنستروم
چندین فاکتور می‌توانند شانس ابتلا به ماکروگلوبولینمی والدنستروم را در افراد بالا ببرند:
سن بالا: این بیماری بیشتر در افرادی که سن آنها بالاتر از ۶۵ سال است دیده می‌شود، هرچند که امکان بروز آن در هر سنی وجود دارد.
جنسیت مرد: مردان نسبت به زنان بیشتر مستعد تشخیص ماکروگلوبولینمی والدنستروم هستند.
نژاد قفقازی: این بیماری در میان افراد سفیدپوست شیوع بیشتری دارد در مقایسه با سایر گروه‌های نژادی، که نشان می‌دهد بیماری‌ها تبعیضی قائل نمی‌شوند و همه انسان‌ها را به یک چشم می‌نگرند.
سابقه خانوادگی ابتلا به لنفوم: داشتن خویشاوندانی که به ماکروگلوبولینمی والدنستروم یا دیگر انواع لنفوم سلول B مبتلا بوده‌اند، می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
گسترش سرطان ریه به غدد لنفاوی
سرطان ریه معمولاً پیش از انتشار به دیگر اندام‌های بدن، به غدد لنفاوی سرایت می‌کند. نوع و محل غدد لنفاوی درگیر، و همچنین فاصله آنها از تومور اصلی، نقش بسزایی در تعیین مرحله بیماری و برنامه‌ریزی درمان مناسب دارند.
با گسترش سلول‌های سرطانی ریه از طریق سیستم لنفاوی، احتمال درگیری سایر اندام‌های نزدیک مانند کبد، استخوان‌ها، غدد فوق کلیوی و مغز افزایش می‌یابد. اگر انتشار سرطان به غدد لنفاوی نزدیک به تومور محدود باشد، به آن بیماری موضعی پیشرفته گفته می‌شود. در صورتی که سرطان به غدد لنفاوی دورتر یا سایر بافت‌های بدن رسوخ کند، به عنوان بیماری متاستاتیک شناخته می‌شود
دسته‌بندی غدد لنفاوی درگیر در سرطان ریه
برای تعیین روش‌های درمانی مناسب در سرطان ریه که به غدد لنفاوی گسترش یافته است، این غدد بر اساس موقعیت‌شان به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
- غدد لنفاوی داخل ریوی: این غدد در داخل بافت ریه قرار دارند و شامل غدد لنفاوی محیطی که در بخش‌های بیرونی ریه یافت می‌شوند و غدد لنفاوی هیلار که در نزدیکی راه‌های هوایی اصلی قرار دارند، می‌باشند.
- غدد لنفاوی مدیاستینال: این گروه در فضای بین ریه‌ها و قفسه سینه قرار گرفته‌اند و شامل غدد لنفاوی مدیاستینال تحتانی مانند غدد زیر کارینا و اطراف نای می‌شوند.
- غدد لنفاوی خارج سینه‌ای: این غدد در خارج از ناحیه قفسه سینه واقع شده‌اند و شامل غدد لنفاوی فوق کلاویکولار که بالای استخوان ترقوه قرار دارند و غدد لنفاوی اسکالن که در ناحیه گردن نزدیک به اولین دنده هستند، می‌گردند.
نشانه‌های سرطان ریه با گسترش به غدد لنفاوی
وقتی سرطان ریه به غدد لنفاوی سرایت می‌کند، ممکن است علائم و نشانه‌های زیر در بیمار مشاهده شود:
بیشتر بخوانید:
غلظت خون چیست؟ نشانه‌ها و شیوه‌های درمان
- تورم و بزرگ‌شدگی در ناحیه گردن یا بالای استخوان ترقوه
- تنگی نفس به دلیل فشار ناشی از غدد لنفاوی متورم در قفسه سینه
- سرفه‌های مداوم همراه با خلط تیره یا خونی
- گرفتگی و خشونت صدا
- درد مداوم در ناحیه قفسه سینه
- خس‌خس سینه هنگام تنفس
- ابتلا مکرر به عفونت‌های دستگاه تنفسی
- کاهش اشتها و وزن بدون دلیل مشخص
سرطان غدد لنفاوی سینه
وقتی سرطان سینه به مرحله گسترش می‌رسد، اغلب اولین مقصد آن غدد لنفاوی مجاور زیر بغل است. در برخی موارد، این سرطان ممکن است به غدد لنفاوی نزدیک به استخوان ترقوه یا استخوان سینه نیز سرایت کند. آگاهی از اینکه آیا سرطان به این غدد لنفاوی سرایت کرده است یا خیر، می‌تواند به پزشکان در انتخاب بهترین روش درمانی کمک شایانی کند.
جراحی غدد لنفاوی در سرطان سینه
اگر پزشک متوجه تورم در غدد لنفاوی زیر بغل یا اطراف استخوان ترقوه شود، معمولاً برای تشخیص دقیق، بیوپسی سوزنی انجام می‌شود. این بیوپسی ممکن است شامل آسپیراسیون با سوزن ریز (FNA) یا بیوپسی سوزن مرکزی باشد. در موارد نادر، غده متورم ممکن است با جراحی برداشته شود. اگر سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی یافت شوند، ممکن است نیاز به جراحی گسترده‌تری برای برداشتن غدد لنفاوی بیشتر در ناحیه زیر بغل باشد.
انواع جراحی غدد لنفاوی
حتی اگر غدد لنفاوی در ظاهر بزرگ نشده باشند، همچنان ممکن است نیاز به بررسی دقیق آنها از نظر وجود سلول‌های سرطانی باشد. این کار معمولاً به دو روش انجام می‌شود:
- بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان (SLNB): این روش کمتر تهاجمی است و رایج‌ترین روش برای بررسی غدد لنفاوی است.
- تشریح غدد لنفاوی زیر بغل (ALND): این روش در برخی موارد ضروری است و به بررسی تعداد بیشتری از غدد لنفاوی می‌پردازد.
این جراحی‌ها اغلب به عنوان بخشی از جراحی اصلی برای برداشتن سرطان سینه انجام می‌شوند، اما در برخی مواقع ممکن است به صورت عمل جداگانه نیز انجام شوند.
بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان (SLNB)
در بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان (SLNB)، جراح اولین غدد لنفاوی را که احتمالاً تومور به آنها گسترش یافته است، شناسایی و از بدن خارج می‌کند. این غدد، به نام گره‌های نگهبان، با تزریق ماده‌ای رادیواکتیو یا رنگ آبی به تومور یا ناحیه اطراف آن شناسایی می‌شوند. این مواد از طریق عروق لنفاوی حرکت می‌کنند و مسیری را که احتمالاً سرطان طی می‌کند، نشان می‌دهند.
پس از تزریق، گره‌های نگهبان با استفاده از دستگاه‌های مخصوص تشخیص رادیواکتیویته یا با جستجوی گره‌های آبی رنگ شناسایی می‌شوند. جراح ناحیه مورد نظر را برش داده و گره‌های مشخص شده را برای بررسی بیشتر خارج می‌کند.
تشریح غدد لنفاوی زیر بغل (ALND)
تشریح غدد لنفاوی زیر بغل (ALND) شامل برداشتن حدود ۱۰ تا ۴۰ غدد لنفاوی از ناحیه زیر بغل است. این غدد برای بررسی گسترش سرطان مورد آزمایش قرار می‌گیرند. این روش اغلب همزمان با ماستکتومی یا جراحی حفظ سینه (BCS) انجام می‌شود، اما ممکن است به عنوان یک عمل جداگانه نیز انجام شود.
موارد انجام تشریح غدد لنفاوی زیر بغل
تشریح غدد لنفاوی زیر بغل معمولاً در شرایط زیر انجام می‌شود:
- اگر بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان (SLNB) نشان دهد که ۳ یا بیشتر از غدد لنفاوی زیر بغل دارای سلول‌های سرطانی هستند.
- اگر تورم غدد لنفاوی زیر بغل یا ترقوه در معاینه فیزیکی یا آزمایش‌های تصویربرداری مشاهده شود و بیوپسی نشان دهد که این تورم ناشی از سرطان است.
- اگر سرطان به حدی پیشرفت کرده باشد که به خارج از غدد لنفاوی گسترش یافته باشد.
- اگر SLNB پس از شیمی‌درمانی برای کوچک کردن تومور، وجود سلول‌های سرطانی را تأیید کند.
این روش‌ها و رویکردها به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند بهترین و مؤثرترین درمان را برای مقابله با سرطان سینه که به غدد لنفاوی سرایت کرده است، انتخاب کنند.
عوارض جانبی جراحی سرطان غدد لنفاوی سینه
پس از جراحی غدد لنفاوی، بیمار ممکن است با عوارض جانبی متعددی مواجه شود که عبارتند از:
درد: درد در ناحیه جراحی شده یکی از شایع‌ترین عوارض است.
تورم: تورم ممکن است در ناحیه زیر بغل یا اطراف محل جراحی رخ دهد.
خونریزی: در برخی موارد، خونریزی در ناحیه جراحی ممکن است ایجاد شود.
لخته شدن خون: تشکیل لخته‌های خونی نیز ممکن است پس از جراحی رخ دهد.
عفونت: خطر عفونت در محل جراحی یا در نواحی اطراف نیز وجود دارد.
سرطان غدد لنفاوی زیر بغل
وجود یک توده یا تورم در ناحیه زیر بغل ممکن است با شرایطی به نام لنفادنوپاتی زیر بغل مرتبط باشد. این وضعیت که با نام‌های دیگری مانند آدنوپاتی زیر بغل یا توده زیر بغل نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که غدد لنفاوی زیر بغل بزرگتر می‌شوند. در بسیاری از موارد، این تورم به دلایل خوش‌خیم و موقتی رخ می‌دهد.
با این حال، بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بغل در برخی موارد می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری مانند عفونت یا سرطان باشد. بنابراین، آگاهی از تغییرات در غدد لنفاوی زیر بغل و علائمی که به همراه این تغییرات بروز می‌کنند، بسیار مهم است. در حالی که برخی از موارد لنفادنوپاتی زیر بغل خود به خود بهبود می‌یابند، سایر موارد مانند لنفوم نیاز به مراقبت‌های پزشکی ویژه دارند.
نشانه‌های سرطان غدد لنفاوی زیر بغل
نشانه‌های اصلی سرطان غدد لنفاوی زیر بغل شامل موارد زیر است:
- وجود توده در زیر بغل
- بزرگ شدن غدد لنفاوی تا بیش از ۲ سانتی‌متر
- تغییر شکل و برجسته شدن ناحیه زیر بغل
- احساس درد یا سوزن سوزن شدن در ناحیه
- تب یا لرز (در صورت وجود عفونت)
- تغییر شکل بافت ناحیه زیر بغل
- قرمز و گرم شدن ناحیه زیر بغل
- تولید تراوشات و احساس درد
علل بروز سرطان غدد لنفاوی زیر بغل
علل مختلفی می‌توانند منجر به بروز سرطان غدد لنفاوی زیر بغل شوند، از جمله:
- عفونت‌های سینه
- تبخال ساده
- مونونوکلئوز
- ویروس اپشتین-بار
- عفونت‌های بازو
- بیماری خراش گربه
- بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- بیماری سل
- ویروس HIV
سرطان غدد لنفاوی گردن
سرطان لنفوم گردن یا سرطان غدد لنفاوی گلو می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند. اگرچه بیشتر لنفادنوپاتی‌های بدخیم گردن معمولاً نشان‌دهنده لنفوم یا متاستاز از تومورهای اولیه سر و گردن هستند، اما در برخی موارد، بیماری متاستاتیک می‌تواند از نقاط دیگر بدن به گردن گسترش یابد و به صورت لنفادنوپاتی گردنی ظاهر شود، حتی اگر تومور اولیه مشخص نباشد.
این تومورها اغلب به غدد لنفاوی فوق کلاویکولار متاستاز می‌دهند، اما در موارد نادر، ممکن است به صورت جدا شده در نواحی دیگر گردن ظاهر شوند.
علائم سرطان غدد لنفاوی گردن
علائم سرطان غدد لنفاوی گردن متنوع و گسترده است. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:
- بزرگ شدن و قابل لمس شدن غدد لنفاوی گردن، که معمولاً بدون درد است
- تهوع
- سردرد
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- عرق شبانه
- تب
- خونریزی از لثه‌ها و بینی
- ورم چشم‌ها
- انسداد راه‌های بینی
- فلج صورت و بی‌حسی در اعضای صورت
علائم سرطان غدد لنفاوی زیر فک
درد در ناحیه زیر فک: این درد معمولاً با عفونت‌های دندانی اشتباه گرفته می‌شود.
زخم‌های دهانی: ایجاد زخم‌هایی در دهان که ممکن است مدت طولانی باقی بمانند و بهبود نیابند.
تشخیص دیرهنگام: به دلیل شباهت علائم با سایر مشکلات دهانی، معمولاً این سرطان دیر تشخیص داده می‌شود و تشخیص دقیق آن با بیوپسی انجام می‌گیرد.
علائم سرطان غدد لنفاوی پشت گوش
دشواری در تشخیص: این نوع سرطان به ندرت رخ می‌دهد و شناسایی آن نیز معمولاً دشوار است.
شباهت علائم: علائم آن مشابه سرطان غدد لنفاوی زیر فک است و شامل درد و زخم‌های مزمن می‌شود.
سرطان غدد لنفاوی آلت تناسلی
غدد لنفاوی در ناحیه دهانه رحم یکی از مکان‌های معمول متاستاز برای تومورهای بدخیم هستند که از نواحی سر و گردن منشأ می‌گیرند. این سلول‌های بدخیم ممکن است از سرطان‌های دستگاه گوارش فوقانی، غدد بزاقی، تیروئید و حتی پوست ناشی شوند.
در مردان، علل مختلفی می‌تواند به سرطان غدد لنفاوی لگن منجر شود. این بیماری بیشتر در افرادی که ختنه نشده‌اند، شایع است. علائم لنفوم آلت تناسلی عبارتند از:
- ایجاد توده در ناحیه آلت
- تغییر رنگ پوست آلت
- ایجاد زخم‌های پوستی
- خونریزی از آلت
سرطان غدد لنفاوی ترقوه
- تورم و برجستگی غدد لنفاوی روی استخوان ترقوه: اگرچه معمولاً این وضعیت نشان‌دهنده سرطان نیست، اما ممکن است یکی از اولین نشانه‌های لنفوم باشد.
- بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن یا روی استخوان ترقوه: این علامت می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های سرطان لنفوم باشد.
سرطان غدد لنفاوی کشاله ران
تورم غدد لنفاوی در کشاله ران ممکن است نشان‌دهنده پیشرفت سرطان لنفوم غیرهوچکین باشد. در این موارد، شیمی‌درمانی به عنوان اولین خط درمان آغاز می‌شود که اغلب نتایج مثبتی به دنبال دارد.
درمان سرطان غدد لنفاوی کشاله ران
شیمی‌درمانی: همان‌طور که ذکر شد، شیمی‌درمانی معمولاً اولین و موثرترین درمان برای سرطان لنفوم در کشاله ران است.
علائم سرطان غدد لنفاوی کشاله ران
- برجستگی و تورم غدد لنفاوی در کشاله ران
- خستگی مفرط
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- عفونت‌های مکرر
- خارش شدید
- احساس درد
- تعریق زیاد، به‌ویژه در شب
درگیری غدد لنفاوی در سرطان روده
یکی از موارد پیچیده و پیشرفته سرطان لنفوم زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های لنفوسیت T در روده باریک تحت تأثیر قرار گیرند. این نوع از درگیری در سرطان لنفوم غیرهوچکین رخ می‌دهد و می‌تواند نشان‌دهنده پیشرفت بیماری به مراحل خطرناک‌تر باشد.
متاستاز سرطان روده بزرگ به غدد لنفاوی
در برخی موارد، سرطان روده بزرگ ممکن است به غدد لنفاوی متاستاز دهد. در این حالت، سلول‌های سرطانی از روده به سیستم لنفاوی منتقل می‌شوند و سرطان به سایر بخش‌های بدن گسترش می‌یابد. این وضعیت نیازمند درمان فوری است تا از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری شود. متاستاز سرطان روده بزرگ به غدد لنفاوی می‌تواند منجر به ایجاد سرطان غدد لنفاوی شکمی شود که درمان آن به توجه ویژه‌ای نیاز دارد.
مرحله‌بندی سرطان غدد لنفاوی
مرحله‌بندی لنفوم فرآیندی است که به پزشکان کمک می‌کند تا میزان گسترش بیماری در بدن را ارزیابی کنند و بهترین برنامه درمانی را برای بیمار تعیین کنند. مرحله‌بندی لنفوم در هر دو نوع هوچکین و غیرهوچکین مشابه است، با این تفاوت که در مرحله‌بندی لنفوم غیرهوچکین در کودکان ممکن است تفاوت‌هایی وجود داشته باشد.
مراحل سرطان لنفوم:
مرحله ۱: در این مرحله، لنفوم فقط در یک گروه از غدد لنفاوی یافت می‌شود. این گروه ممکن است در هر نقطه از بدن، بالای دیافراگم یا پایین آن قرار داشته باشد. اگر لنفوم در یک اندام خارج از سیستم لنفاوی آغاز شود و فقط در همان اندام محدود بماند، به آن لنفوم اکسترانودال گفته می‌شود.
مرحله ۲: در این مرحله، لنفوم در دو یا چند گروه از غدد لنفاوی وجود دارد. برای تشخیص مرحله ۲، این گروه‌ها باید همگی در یک طرف دیافراگم (یا بالای آن یا پایین آن) قرار داشته باشند.
مرحله ۳: در این مرحله، لنفوم در هر دو طرف دیافراگم، یعنی هم بالا و هم پایین آن، گسترش یافته است.
مرحله ۴: پیشرفته‌ترین مرحله لنفوم است. در این مرحله، لنفوم از غدد لنفاوی شروع شده و به حداقل یک اندام خارج از سیستم لنفاوی (مانند ریه‌ها، کبد، مغز استخوان یا استخوان‌های جامد) گسترش یافته است.
نکته مهم این است که طحال و تیموس، که بخشی از سیستم لنفاوی هستند، اگرچه ممکن است تحت تأثیر لنفوم قرار گیرند، اما به‌عنوان مرحله ۴ در نظر گرفته نمی‌شوند مگر اینکه لنفوم به اندام‌های خارج از سیستم لنفاوی گسترش یابد.
تشخیص سرطان غدد لنفاوی
تشخیص سرطان غدد لنفاوی مستلزم مجموعه‌ای از مراحل دقیق و هدفمند است که به پزشکان کمک می‌کند تا نوع و مرحله بیماری را به درستی شناسایی کنند:
معاینه بدنی: پزشک در ابتدا به بررسی غدد لنفاوی متورم در نواحی کلیدی بدن مانند گردن، زیر بغل، کشاله ران، و همچنین طحال و کبد می‌پردازد. این معاینه می‌تواند اولین نشانه‌های احتمالی لنفوم را آشکار کند.
بیوپسی غدد لنفاوی: در این مرحله، نمونه‌ای از یک یا چند غده لنفاوی برداشته می‌شود. این نمونه برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی و تعیین نوع دقیق آنها تحت آزمایش قرار می‌گیرد. این فرآیند اطلاعات ارزشمندی برای برنامه‌ریزی درمان فراهم می‌کند.
آزمایش خون: شمارش سلول‌های خونی از طریق آزمایش خون می‌تواند نشانه‌های اولیه وجود لنفوم را آشکار کند و به پزشک در تشخیص دقیق‌تر کمک کند.
بیوپسی مغز استخوان: این روش شامل وارد کردن سوزن به استخوان لگن برای برداشتن نمونه‌ای از مغز استخوان است. بررسی این نمونه به پزشکان کمک می‌کند تا میزان گسترش سرطان به مغز استخوان را ارزیابی کنند.
آزمایشات تصویربرداری: با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند CT، MRI و PET، پزشک می‌تواند نواحی دیگر بدن را از نظر وجود سرطان بررسی کند. این تصاویر اطلاعات دقیقی در مورد محل و گستردگی تومور ارائه می‌دهند.
درمان سرطان غدد لنفاوی
انتخاب درمان مناسب برای سرطان غدد لنفاوی به نوع، مرحله بیماری و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. هدف از درمان این است که تا حد امکان سلول‌های سرطانی را از بین ببرد و بیماری را به بهبود برساند:
نظارت فعال: برخی از انواع لنفوم به آهستگی رشد می‌کنند. در این موارد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که درمان را به تأخیر بیندازد و تنها وضعیت بیمار را به‌طور منظم تحت نظر بگیرد تا در صورت بروز علائم، درمان مناسب را آغاز کند.
شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی از داروهای قوی برای کشتن سلول‌های سرطانی که به سرعت در حال تقسیم هستند، استفاده می‌کند. این داروها معمولاً به‌صورت تزریق وریدی یا قرص تجویز می‌شوند.
پرتودرمانی: در این روش، از پرتوهای پرقدرت انرژی مانند اشعه ایکس و پروتون‌ها برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
پیوند مغز استخوان (سلول‌های بنیادی): این روش شامل استفاده از دوزهای بالای شیمی‌درمانی و پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در مغز استخوان است. سپس سلول‌های بنیادی سالم از خود بیمار یا از یک اهداکننده به بدن بیمار تزریق می‌شوند تا مغز استخوان را بازسازی کنند.
درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی: این درمان‌ها شامل داروهایی هستند که به‌طور خاص ناهنجاری‌های موجود در سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. ایمونوتراپی با تقویت سیستم ایمنی بدن به مقابله با سرطان کمک می‌کند. یکی از روش‌های پیشرفته، CAR T-cell therapy است که در آن سلول‌های T بیمار برای مبارزه با سرطان مهندسی شده و سپس به بدن بیمار بازگردانده می‌شوند.
این روش‌های درمانی به پزشکان این امکان را می‌دهد که بر اساس شرایط خاص هر بیمار، موثرترین برنامه درمانی را طراحی کنند.
عوارض شیمی‌درمانی در سرطان غدد لنفاوی
شیمی‌درمانی، اگرچه یکی از روش‌های موثر در درمان سرطان غدد لنفاوی است، اما می‌تواند با عوارض جانبی متعددی همراه باشد که به‌واسطه تاثیر داروها بر سلول‌های سالم بدن ایجاد می‌شود. برخی از این عوارض شامل موارد زیر هستند:
ریزش مو: یکی از شایع‌ترین عوارض شیمی‌درمانی که به دلیل تاثیر داروها بر سلول‌های مسئول رشد مو رخ می‌دهد.
زخم‌های دهانی: داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند باعث تحریک و ایجاد زخم‌های دردناک در دهان شوند.
از دست دادن اشتها: تغییرات در حس چشایی و بویایی می‌تواند منجر به کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن شود.
تهوع و استفراغ: این عارضه به دلیل تاثیر داروها بر سیستم گوارشی یا بخش‌هایی از مغز که کنترل تهوع را برعهده دارند، رخ می‌دهد.
اسهال: شیمی‌درمانی می‌تواند باعث تحریک دستگاه گوارش و ایجاد اسهال شود.
افزایش احتمال عفونت: شیمی‌درمانی سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و بدن را نسبت به عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌سازد.
خونریزی و کبودی آسان: کاهش تعداد پلاکت‌ها در خون می‌تواند منجر به افزایش خطر خونریزی و کبودی شود.
خستگی بیش از حد: این عارضه معمولاً به دلیل کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و سایر تغییرات در بدن ناشی از شیمی‌درمانی ایجاد می‌شود.
امکان درمان قطعی سرطان لنفوم
پاسخ به این پرسش که آیا درمان قطعی برای سرطان لنفوم وجود دارد یا خیر، ساده نیست. اثربخشی درمان‌ها به نوع لنفوم، میزان پیشرفت بیماری و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. در بسیاری از موارد، ترکیبی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی به عنوان یکی از موثرترین روش‌ها شناخته می‌شود، اما درمان قطعی همواره تضمین‌شده نیست و نتایج می‌تواند متفاوت باشد.
عوارض برداشتن غدد لنفاوی
برداشتن غدد لنفاوی، به‌ویژه اگر به تعداد زیاد انجام شود، می‌تواند منجر به عوارض جانبی مختلفی شود. این عوارض ممکن است در شدت و مدت زمان متفاوت باشند:
درد زخم: پس از جراحی، درد در محل زخم شایع است. این درد معمولاً با بهبود زخم کاهش می‌یابد، اما در برخی افراد، به‌ویژه اگر غدد لنفاوی از گردن برداشته شده باشند، درد ممکن است به مدت طولانی‌تری ادامه داشته باشد. مدیریت درد با کمک پزشک می‌تواند موثر باشد.
سفتی و درد گردن، شانه، لگن: اگر غدد لنفاوی از نواحی مانند گردن، زیر بغل یا کشاله ران برداشته شوند، ممکن است بیمار با محدودیت در حرکت و احساس سفتی مواجه شود. تمرینات ملایم می‌توانند در بهبود این وضعیت کمک کنند، اما مشاوره با یک فیزیوتراپیست تخصصی توصیه می‌شود
سروما یا لنفوسل: تشکیل مجموعه‌ای از مایع در محل برداشتن غدد لنفاوی، که یک عارضه شایع پس از جراحی است. این مشکل معمولاً پس از چند هفته بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به تخلیه مایع توسط پزشک باشد.
ادم لنفاوی: تورم در نواحی مانند گردن، بازو یا ساق که پس از برداشتن غدد لنفاوی رخ می‌دهد و به دلیل تجمع مایع لنفاوی ایجاد می‌شود. این تورم ممکن است به مدیریت طولانی‌مدت نیاز داشته باشد و فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
این عوارض جانبی اگرچه ممکن است ناراحت‌کننده باشند، اما اغلب قابل مدیریت هستند و پزشکان می‌توانند به شما در کاهش و کنترل آنها کمک کنند
طول عمر بیماران مبتلا به سرطان غدد لنفاوی
متخصصان برای تخمین طول عمر بیماران مبتلا به سرطان غدد لنفاوی از معیاری به نام میزان بقای نسبی ۵ ساله استفاده می‌کنند. این معیار به معنای این نیست که بیمارانی که به لنفوم مبتلا هستند، به‌طور متوسط فقط ۵ سال عمر می‌کنند. بلکه این شاخص نشان می‌دهد چه درصدی از بیماران پس از ۵ سال از تشخیص بیماری، همچنان زنده هستند.
میزان بقای نسبی بر اساس مرحله سرطان
مراحل ابتدایی لنفوم: بیمارانی که در مراحل ابتدایی بیماری هستند، بین ۸۰ تا ۹۳ درصد احتمال بهبود و ادامه زندگی بیش از ۵ سال دارند.
مراحل پیشرفته لنفوم: در مراحل پیشرفته‌تر، میزان بقای نسبی ۵ ساله کمتر کاربرد دارد و پزشکان بیشتر بر اساس علائم بالینی و پاسخ بیمار به درمان، طول عمر احتمالی را تخمین می‌زنند.
به طور کلی، حدود ۷۰ درصد از افرادی که به سرطان لنفوم مبتلا می‌شوند، شانس بهبودی دارند.
عواملی که بر تخمین طول عمر بیماران موثرند:
- سن بالای ۴۵ سال
- جنسیت مرد
- تعداد بالای گلبول‌های سفید (بیش از ۱۵۰۰۰)
- تعداد پایین گلبول‌های قرمز (سطح هموگلوبین زیر ۱۰.۵)
- تعداد پایین لنفوسیت‌های خون (زیر ۶۰۰)
- سطح پایین آلبومین خون (زیر ۴)
راهنمای مراجعه به پزشک
توصیه می‌شود در صورت مشاهده علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنید. وجود توده یا برآمدگی الزاما به معنای سرطان نیست، اما بهتر است با بررسی پزشکی به موقع، احتمال بروز مشکلات جدی را کاهش دهید. اگر یکی از عزیزان شما به این بیماری مبتلا است، توجه داشته باشید که داشتن روحیه قوی و جنگندگی می‌تواند نقش مهمی در مقابله با بیماری داشته باشد.
سوالات متداول
در چه مواردی سرطان غدد لنفاوی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد؟
سرطان غدد لنفاوی زمانی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد که لوکالیزه باشد، یعنی به ناحیه مشخص و محدود شده و هنوز به سایر بخش‌های بدن متاستاز نداده باشد.
آیا سرطان لنفوم قابل درمان است؟
بله، سرطان لنفوم قابل درمان است. برخی انواع آن بدخیم و برخی خوش‌خیم هستند و نمی‌توان گفت که همه انواع آن کشنده و غیر قابل درمان هستند. بسیاری از بیماران مبتلا به لنفوم، با درمان مناسب بهبود می‌یابند.
چند درصد از بیماران مبتلا به سرطان لنفوم بهبود می‌یابند؟
به‌طور میانگین، حدود ۷۳ درصد از بیماران مبتلا به سرطان لنفوم، می‌توانند به مدت ۵ سال یا بیشتر پس از تشخیص، زندگی کنند.
آیا سرطان غدد لنفاوی کشنده است؟
در برخی موارد، به‌ویژه اگر سرطان به بخش‌های مختلف بدن متاستاز داده و با سرعت زیادی رشد کند، ممکن است سرطان غدد لنفاوی کشنده باشد. کنترل و مدیریت بیماری در این موارد دشوارتر است.
علت سرطان غدد لنفاوی چیست؟
سرطان غدد لنفاوی زمانی رخ می‌دهد که در هر یک از اعضای سیستم لنفاوی تقسیم سلولی غیرطبیعی و رشد بی‌رویه مشاهده شود. این رشد غیرقابل کنترل می‌تواند به شکل‌گیری تومورهای بدخیم منجر شود.
لیست پزشکان مرتبط:
اردشیر قوام زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران- حمید رضوانیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- فاضل الهیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بهروز غریبفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- غلامرضا توگهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بابک بهارفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- پارسا رستمیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- محمدامیر سرابیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان) | تهران
- الهام ظرافت فردفوق تخصص خون و سرطان و پیوند مغز استخوان (هماتولوژی و انکولوژی ) | تهران
- علیرضا قاضی زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
