کورتاژ به چه معناست، به چه صورت انجام میگیرد و چه عوارضی دارد؟
کورتاژ به عنوان یک شیوه درمانی برای نگهداری سلامت رحم محسوب میشود. از کورتاژ برای مواردی مانند زایمان، سقط جنین و بیماری های مختلفی مانند تخلیه رحم از بافت سرطانی استفاده میشود. در عمل کورتاژ از وسیله ی مکنده فضای اضافی رحم را که منجر به عفونت میشود را از رحم خارج میکنند.
هدف از ارائه ی این مقاله درک عملکرد کورتاژ است. اگر اخیرا شما سقط داشتید و دکتر متخصص احتمال به باقی ماندن بقایای جنین در رحم شما دهد باید از کورتاژ برای خارج کردن بافت اضافه کمک بگیرید. پیشنهاد می شود این عمل جراحی را یک پزشک مجرب انجام دهد تا از عواقب مضر آن جلوگیری شود.
کورتاژ چیست؟
به روشی که بافت اضافه از داخل رحم برداشته می شود، کورتاژ گفته میشود. از کورتاژ برای بیماریی هایی مانند خونریزی شدید در خانم ها و پاکسازی پوشش رحم بعد از انجام سقط استفاده می شود. اگر خانمی سقط جنین عمدی داشته کورتاژ رحم آن از نظر شرعی حرام و جرم تلقی می گردد. طبق قانون ایران، انجام عمل کورتاژ فقط تحت شرایط خاصی صورت میگیرد.
در این عمل از وسایل کوچک و یا دارو برای باز کردن دهانه ی رحم (قسمتی باریک و در قسمت تحتانی رحم) استفاده میشود. سپس برای مکش باقی مانده ها از دستگاهی به نام کورت که نوعی وسیله ی تیز است، استفاده میشود.
این عمل به عنوان یک عمل تشخیصی یا درمانی برای رفع مشکلاتی مانند خونریزی طبیعی استفاده میشود. همچنین در مواردی استفاده از عمل کورتاژ به عنوان تشخیص دلیل خونریزی غیرطبیعی بدن یا تشخیص سرطان و در نهایت به عنوان قسمتی از تحقیقات ناباروری استفاده میشود.
در عمل مذکور از روش ساکشن برای جذب بافت اضافه در رحم استفاده میشود. اگر در فرایند سقط قسمتی از جنین یا جفت در رحم بماند از روش ساکشن برای خارج سازی محتویات استفاده میشود. اگر این بافت ها در سریعترین زمان ممکن برداشته نشود امکان ایجاد عفونت و یا خونریزی میباشد.
If you experience a miscarriage during your first trimester, you might opt to wait 7 to 14 days for the tissue to be expelled naturally. This approach is known as expectant management. If the pain and bleeding decrease or cease entirely during this period, it typically indicates that the miscarriage has concluded.
اگر خانومی در سه ماه اول بارداری دچار به سقط جنین شد به صورت طبیعی 7 الی 14 روز باید صبر کند تا محتویات اضافه از بدن خارج شود، به این فرایند مدیریت انتظار گفته میشود. زمانی سقط جنین به طور کامل به پایان میرسد که درد و خونریزی کاهش و در نهایت متوقف شود.
انواع کاربرد کورتاژ
انواع کاربرد کورتاژ عبارت است از:
تشخیص بیماری، درمان بیماری و در نهایت سقط جنین است. در ادامه به توضیح این موارد اشاره می شود:
1. کورتاژ تشخیصی:
معمولا از روش هایی مانند بیوپیسی آندومتر و یا نمونه برداری آندومتر برای تشخیص بیماری قبل از کورتاژ انجام میشود. در نمونه برداری از آندومتر اعمال زیر انجام میشود:
- خونریزی غیر عادی رحم: دلیل خونریزی واژن توسط این روش قابل شناسایی است.
- شناسایی علت خونریزی در زمان یائسگی (علائم یائسگی)
- حضور سلولهای آندومتر غیر طبیعی که در یک آزمایش عادی در سرطان دهانه ی رحم شناسایی شده اند(آیا سرطان رحم مرگ آور است.)
2. کورتاژ درمانی:
در کورتاژ درمانی بر خلاف کورتاژ تشخیصی محتویات داخل رحم را خارج میکنند نه فقط قسمت کوچکی از آن. کورتاژ درمانی را به منظور انجام موارد زیر انجام میدهند:
- حذف کامل بقایای جنین پس از سقط به منظور جلوگیری از عفونت و خونریزی شدید
- در جهت درمان حاملگی مولار(حذف توموری به جای جنین معمولی ایجاد میشود.)
- حذف کامل جفت باقیمانده در رحم در جهت درمان خونریزی بیش از حد بعد از زایمان
- حذف کامل پولیپ در دهانه رحم و رفع نشانه های پولیپ خوش خیم یا غیر سرطانی
3. کورتاژ سقط جنین
یکی از روشهای سقط جنین کورتاژ است. این روش با حذف بافتهای که بعد از سقط جنین و یا در طول سقط جنین باقی مانده است، آغاز میشود. این روش از عفونت یا خونریزی شدید جلوگیری میکند.
4. کورتاژ تخلیه ای
این نوع از کورتاژ در حاملگی مولار استفاده میشود و زمانی که به جای جنین معمولی توموری رشد کند، استفاده میشود.
5. کورتاژ پولیپ رحم
برای حذف پولیپ های دهانه ی رحم که معمولا خوش خیم یا غیر سرطانی است، از این روش و توسط تیم پزشکی استفاده میشود.
کورتاژ برای چه افرادی قابل انجام است؟
معمولا برای روشهای تشخیصی مانند نمونه برداری از اندومتر (دهانه رحم) قابل انجام است اما در مواردی دیگر برای وضعیت های مانند سقط جنین ناقص برای خانم های که سقط داشته اند، استفاده میشود.
کورتاژ برای چه افرادی غیر قابل انجام است؟
تقریبا نیمی از زنانی که جنین خود را سقط کنند، به کورتاژ نیازی ندارند. اگر در هفته 10 بارداری به قبل سقطی رخ بدهد، احتمالا به صورت خود به خود اتفاق میافتد و مشکلی را ایجاد نخواهد کرد. اما در هفته ی دهم به بعد احتمال سقط جنین به طور ناقص بیشتر اتفاق می افتد و در مواردی عمل کورتاژ را پیشنهاد میدهند.
انجام عمل کورتاژ محدودیتی برای افراد ندارد، اما باید توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود.
کورتاژ به چه صورت انجام میشود؟
عمل کورتاژ در مطب دکتر یا به صورت سرپایی و یا همراه با بستری صورت میگیرد. در این عمل میتوان هم از بیهوشی کامل و هم از بیحسی نخاعی (اپیدورال، در این بیهوشی از کمر به پایین بدن بی حس میشود) بهره برد. بعد از بیهوشی متخصص مربوطه عواملی مانند ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن خون را به طور مرتب چک میکند.
برای انجام این عمل در ابتدا باید لباس یکسره ی بیمارستانی بپوشید. در ادامه پیشنهاد میشود ادرار خود را کامل تخلیه کنید. سپس بر روی صندلی مخصوص برای عمل و معاینه می نشینید و پاهای خود را برای معاینه ی لگن در موقعیت مناسب قرار میدهید. سپس یک کانتر ادراری را وارد واژن میشود. سپس پزشک متخصص وسیله ی به نام اسپکولوم را برای جدا کردن دیواره های واژن وارد میکند. در این روش دهانه ی رحم به طور کامل مشاهده می شود.
پس از مشاهده ی دهانه ی رحم از مواد ضدعفونی کننده و بی حس کننده برای بی حس کردن این قسمت استفاده میشود. بعد از ضدعفونی کردن تعدادی از میله های نازک برای گشاد کردن دهانه ی رحم استفاده میشود. هر میله نسبت به میله ی قبلی قطورتر است. باز شدن دهانه ی رحم تا زمانی ادامه پیدا میکند که بتوان کورت (ابزار قاشقی شکل) را وارد رحم کرد.
کورت که از طریق دهانه ی رحم وارد شده، دارای لبه های تیزی است که از روی دیواره رحم عبور داده میشود و بافتهای اضافی را میتراشد. همچنین در برخی از موارد برای برداشت بافتها از ساکشن استفاده میشود.
زمان تقریبی عمل کورتاژ
عمل کورتاژ 10 الی 15 دقیقه به زمان نیاز دارد. پس از پایان عمل چند ساعت زمان برای انجام عمل ریکاوری نیاز است و پس از آن میتوان به خانه رفت.
نکات قبل از عمل کورتاژ
قبل از عمل کورتاژ باید به موارد زیر اشاره کرد:
- در روزی که عمل جراحی دارید از مصرف مواد غذایی و آشامیدنی جلوگیری کنید.
- در روز قبل از عمل از ژل پیشنهادی دکتر برای باز کردن دهانه ی رحم استفاده کنید.
- اگر شاغل هستید چند روز مرخصی بگیرید.
- قبل از عمل حتما دوش بگیرید.
- در روز عمل از استفاده مواردی مانند لوسیون، عطر، دئودورانت یا لاک ناخن جلوگیری کنید.
مراقبت های بعد از عمل کورتاژ
| مراقبت بعد از عمل کورتاژ | توضیحات |
| استراحت چند ساعته پس از عمل | بعد از عمل ساعاتی را استراحت کنید |
| استفاده منظم از نوار بهداشتی | به خاطر وجود خونریزی بعد از عمل از پدهای بهداشتی استفاده کنید(در این دوران از تامپون به هیچ وجه استفاده نکنید). |
| عدم فعالیت شدید یا بلند کردن اجسام سنگین | در این دوران گرفتگی عضلات طبیعی است پس بهتر است اجسام سنگین را بلند نکنید. |
| استفاده از مسکن برای تسکین درد و عدم استفاده از آسپرین | برای کاهش درد میتوان از مسکن های که تنها دکتر پیشنهاد میکند، استفاده کنید. برای مثال مسکن آسپرین باعث افزایش خونریزی میشود و در این دوران نباید از آن استفاده کرد. |
راه رفتن بعد از کورتاژ
در این دوره از انجام ورزشهای سنگین به مدت 1 هفته خودداری بفرمایید حتی اگر شما احساس راحتی دارید. ورزشهای سنگین علاوه بر افزایش خونریزی گرفتگی عضلات را افزایش میدهد. اگر این علائم را در خود میبینید از فعالیتهای سنگین و زیاد جلوگیری کنید.
رابطه بعد از کورتاژ تشخیصی
معمولا خانمها بعد از انجام عمل کورتاژ به سرعت بهبود می یابند و میتوانند در عرض 1 الی 2 روز فعالیت های روزانه ی خود را انجام دهند. اما برای محض اطمینان تا 2 هفته نباید در واژن وسیله یا اندامی قرار بگیرد. پس می توان استدلال کرد در این دوره از رابطه ی جنسی خودداری کرد.
شروع ورزش بعد از کورتاژ
بعضی از خانمها بعد از انجام کورتاژ احساس راحتی دارند و شروع به انجام فعالیتهای روزانه می گیرند، اما در برخی از خانمها به زمان بیشتری برای بهبود دارند. در این شرایط اجازه دهید بدن شما را راهنمایی کند. در این دوران به احساس خوبی خود دقت نکنید، موضوع دارای اهمیت این است که به مدت 1 هفته از انجام ورزشهای سنگین باید جلوگیری شود.
رژیم غذایی بعد از کورتاژ
بعد از انجام عمل کورتاژ می توانید رژیم غذایی معمول خود را داشته باشید. در این زمان اگر معده ی شما ناراحت است میتوانید از غذاهای ملایم و کم چرب مانند برنج ساده، مرغ کبابی، نان تست و ماست استفاده بفرمایید. همچنین پیشنهاد میشود با موافقت پزشک مایعات فراوان استفاده شود.
بعد از کورتاژ چه بخوریم؟
بهتر است بعد از عمل کورتاژ غذاهای دارای پروتئین استفاده کنید. پروتئین سبب بهبودی سریع بدن شما بعد از عمل کورتاژ میشود. همچنین میتوانید از مواد غذایی دارای پروتئین مانند شیر، پنیر، عدس، ماهی و تخم مرغ استفاده کنید. مواد غذایی ذکر شده دارای پروتئین فراوان است و باید بعد از عمل کورتاژ انجام بگیرد.
برای جبران آهن از دست رفته می توانید مصرف مواد غذایی و یا مکمل مانند مولتی ویتامین با آهن و غذاهای غنی از آهن را افزایش دهید. غذاهایی مانند تخم مرغ و غذاهای دریایی دارای آهن فراوان هستند. همچنین بعد از کورتاژ باید به مصرف بیشتر مواد غذایی مانند گزینه‌های گیاهی شامل لوبیا، سبزی و غلات بپردازند.
Dilation and curettage (D&C) is considered a relatively minor procedure that can typically be performed as an outpatient surgery, though it generally requires general anesthesia. betterhealth.vic.gov
D&C (کورتاژ) یک عمل نسبتا ساده در نظر گرفته میشود و به عنوان عمل سرپایی شناخته میشود. در طی این عمل از بیهوشی استفاده میشود.
عوارض عمل کورتاژ
در عمل کورتاژ عوارض جدی نادر است. اما برخی از عوارض آن عبارت است از:
ایجاد سوراخ در رحم: در برخی از موارد ابزار جراحی باعث ایجاد سوراخ در دیواره ی رحم میشود. سوراخ شدن رحم در خانمهایی که باردار بوده اند و یا خانومهای که یائسه هستند، رخ میدهد. برخی از این سوراخ ها به طور خود به خودی ترمیم میشوند. اما اگر یک رگ خونی یا اندام دیگری آسیب جدی ببینند برای بهبود آن نیاز به ترمیم به روش دوم است.
آسیب به دهانه ی رحم: در برخی موارد دهانه ی رحم در حین کورتاژ پاره میشود و پزشک متخصص برای کاهش خونریزی از فشار یا دارو و در نهایت از بخیه استفاده میکند. برای جلوگیری از این اتفاق میتوان از مواد نرم کننده برای دهانه ی رحم استفاده کرد.
بافت اسکار روی دیواره ی رحم: سندرم آشرمن به وضعیتی گفته میشود که بعد از عمل کورتاژ بافت اسکار در رحم ایجاد شود. سندرم آشرمن زمانی رخ میدهد که عمل کورتاژ بعد از سقط جنین و زایمان اعمال شود. در سندرم آشرمن باعث ایجاد پریودهای دردناک و غیر معمول، سقط های جنین مکرر و ناباروری در آینده شود. اغلب ای موارد با جراحی قابل درمان است.
عفونت: احتمال عفونت بعد از کورتاژ نادر است.
خونریزی: در برخی موارد خونریزی به قدری شدید است که باید هر ساعت یکبار نوار بهداشتی را تعویض کرد.
سرگیجه و یا سبکی سر همیشگی
تب
انقباض عضلات بیش از 48 ساعت
افزایش درد به جای کاهش
افزایش ترشح بدبو از واژن
خونریزی بعد از کورتاژ
بعد از انجام عمل کورتاژ خونریزی خفیف یا لکه بینی واژینال طبیعی است. معمولا دکتر پیشنهاد میکند در دورانی که خونریزی دارید از دوش گرفتن، استفاده از تامپون و یا نزدیکی جلوگیری کنید. اگر موارد ذکر شده را رعایت بفرمایید خونریزی در مدت کوتاهی قطع میشود.
شکم درد بعد از کورتاژ
بعد از عمل جراحی کورتاژ احساس انقباض یا ناراحتی خفیف شکمی طبیعی است. برای کاهش این دردها زیر نظر دکتر میتوان از مواردی مانند پاراستامول، پانادئین یا سایر داروها استفاده کنید.
زمان پریودی بعد از عمل کورتاژ
بعد از انجام عمل کورتاژ به طور میانگین بعد از 3 الی 6 هفته پریود میشوید. نخستین پریودی بعد از عمل کورتاژ سخت تر و سنگین تر از دوره های قبلی است. اگر قبل از انجام عمل داروهای ضد بارداری خوراکی مصرف می کردید، به مصرف آن ادامه دهید. دوره ی پریودی بعدی شما با اتمام داروهای ضد بارداری آغاز میشود.
هزینه ی کورتاژ
در مورد هزینه ی کورتاژ را باید با پزشک، کلینیک یا بیمارستان مورد نظر خود به توافق برسید. این هزینه ی این عمل به تمام موارد ذکر شده بستگی دارد.
کلام نهایی
اگر شما به عوارض عمل کورتاژ دچار شده باشید یا براساس پیشنهاد پزشک متخصص خود نیاز به این عمل جراحی دارید، بهتر است با متخصص مربوطه صحبت داشته باشید. اگر ترمیم عوارض ناشی از کورتاژ به درازا بیانجامد یا رخ ندهد، احتمال وجود خطرات فراوانی برای فرد است. به همین علت باید با پزشک خود برای حل این مشکل به سرعت صحبت بفرمایید. در نهایت اگر هر یک از موارد ذکر شده و یا مشابه آن را تجربه می کنید به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه بفرمایید.
پرسشهای رایج
آیا کورتاژ دردناک است؟
در این روش پزشک از ابزاری مانند کورت برای خراشیدن بافت استفاده میشود. به همین دلیل در این عمل احتمال درد یا گرفتگی های شبیه به قاعدگی وجود دارد به همین خاطر جای هیچگونه نگرانی است.
آیا برای کورتاژ، بیهوشی نیاز است؟
نوع بیهوشی به روش انجام عمل و نظر پزشک بستگی دارد. در برخی از افراد از بیهوشی کامل و در دیگران از بیحسی نخاعی یا اپیدورال بهره‌برداری میشود.
بعد از کورتاژ چند روز نیاز به استراحت است؟
پس از بازگشت به منزل، نیاز به استراحت دارید. بعد از ۱ تا ۲ روز استراحت میتوانید به فعالیتهای روزمره خود برگردید( ممکن است اثرات بیهوشی بعد از چند روز در بدن شما بماند و باعث احساس خستگی شما شود). در طول استراحت ممکن است دچار به گرفتگی، درد خفیف شکمی شوید که این عوارض طبیعی بوده و با استراحت قابل بهبود است.
اگر فردی سقط جنین داشته باشد، باید حتما کورتاژ انجام دهد؟
اگر سقط جنین پیش از هفته ۱۰ بارداری رخ دهد، به احتمال زیاد به طور طبیعی اتفاق میافتد و مشکلی به وجود نمی‌آورد. پس از هفته دهم بارداری، احتمال سقط جنین ناقص افزایش می‌یابد. در این شرایط، ممکن است نیاز به کورتاژ برای اطمینان از پاک بودن رحم داشته باشید.
آیا قبل و بعد از کورتاژ، سونوگرافی ضروری است؟
در انجام عمل کورتاژ میتوان از هدایت اولتراسوند از طریق شکم استفاده کرد. هدف از استفاده اولتراسوند در طول کورتاژ ارزیابی ارتباط بین استفاده از این وسیله برای جنین سقط شده در سه ماه اول بارداری (MA) و کاهش عوارض مربوط به آن است.
اولین ارتباط جنسی بعد از کورتاژ چه زمانی است؟
به علت گشاد شدن دهانه ی رحم بعد از این عمل جراحی ایجاد عفونت بیشتر از هر زمان دیگری است. به همین خاطر پزشکان پیشنهاد میکنند 2 هفته بعد از عمل کورتاژ از برقراری رابطه ی جنسی جلوگیری شود.
چند ماه بعد از عمل کورتاژ میتوان اقدام به بارداری کرد؟
این عمل در بیشتر مواقع بر توانایی خانمها بر بارداری اثرگذار نیست. اما بهتر است به مدت 3 دوره ی قاعدگی صبر کنید و بعد از آن اقدام به بارداری کنید.
آیا کورتاژ باعث نازایی میشود؟
عارضه ی نازایی در این عمل بسیار نادر است. اما اگر فرد دچار عوارض شدید شود، احتمال نازایی است.
ساکشن یا کورتاژ، کدام یک بهتر است؟
طبق نظریه ی سازمان بهداشت جهانی از عمل کورتاژ برای درمان جراحی سقط جنین در سه ماهه اول بارداری پیشنهاد نمیشود. استفاده از این عمل در در سه ماه اول بارداری احتمال ایجاد سندرم آشرمن را به خاطر آسیب آندومتر افزایش می دهد. به همین دلیل عمل ساکشن گزینه ی بهتری است.
سقط طبیعی یا کورتاژ بهتر است؟
نیمی از خانم های که سقط جنین را تجربه میکنند نیازی به عمل کورتاژ ندارند. اگر سقط جنین قبل از هفته ی دهم رخ دهد نیازی به عمل کورتاژ نیست. اگر زمان بارداری بیش از 10 هفته شود، سقط جنین ناقص و نیاز به عمل کورتاژ است.
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- آزاده اکبری سنهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- رکسانا رحمتیانمتخصص زنان و زایمان | تهران
- سمانه کاشیجراح و متخصص زنان زایمان نازایی فلوشیپ ناباروری IVF | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- فاطمه امیدی فرمتخصص زنان و زایمان | تهران
