علائم باز شدن بخیه سرکلاژ چیست؟

1 هفته پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۵-۱۹

0 زمان تقریبی مطالعه 9 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

راهنمای جامع علائم باز شدن بخیه سرکلاژ: از تشخیص تا اقدامات ضروری

سرکلاژ دهانه رحم (Cervical Cerclage) یک روش جراحی نجات‌بخش در دوران بارداری است که برای زنانی با سابقه نارسایی دهانه رحم یا ریسک بالای زایمان زودرس انجام می‌شود. این بخیه حمایتی، به بسته ماندن دهانه رحم (سرویکس) کمک کرده و از باز شدن زودهنگام آن جلوگیری می‌کند تا جنین فرصت کافی برای رشد و تکامل داشته باشد. با وجود میزان موفقیت بالای این عمل، آگاهی از علائم و نشانه‌هایی که ممکن است به معنای مشکل در بخیه، عفونت یا شروع زایمان زودرس باشند، برای هر مادری که این عمل را انجام داده، حیاتی است.

این مقاله یک راهنمای کامل و مبتنی بر شواهد علمی است که به شما کمک می‌کند علائم باز شدن بخیه سرکلاژ را بشناسید، بدانید در چه زمانی باید نگران شوید و چه اقداماتی را انجام دهید. درک این نشانه‌ها و اقدام به‌موقع می‌تواند تأثیر چشمگیری بر حفظ سلامت شما و جنینتان داشته باشد.

هزینه جراحی سرکلاژ در تهران (تعرفه های دولتی و خصوصی)

سلب مسئولیت پزشکی اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه آموزشی دارد و هرگز نباید جایگزین تشخیص، مشاوره یا درمان حرفه‌ای پزشکی شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده یا داشتن هرگونه نگرانی در مورد وضعیت خود، لطفاً فوراً با پزشک متخصص زنان، ماما یا نزدیک‌ترین مرکز درمانی تماس بگیرید. خوددرمانی یا نادیده گرفتن علائم می‌تواند عواقب جدی برای شما و جنینتان به همراه داشته باشد.

نکات کلیدی در یک نگاه

تغییر در ترشحات واژن: هرگونه تغییر ناگهانی در رنگ (صورتی، قهوه‌ای، قرمز)، بو یا حجم ترشحات، به‌ویژه اگر آبکی و شفاف باشد، می‌تواند یک علامت هشدار اولیه باشد.

احساس فشار یا درد: کمردرد مداوم و مبهم یا احساس فشار فزاینده در ناحیه لگن و واژن که با استراحت بهبود نمی‌یابد، نیاز به بررسی دارد.

انقباضات منظم: انقباضات رحمی که به‌صورت منظم، در فواصل زمانی کوتاه‌تر و با شدت بیشتر رخ می‌دهند (قبل از هفته ۳۷ بارداری)، یک علامت خطر جدی برای زایمان زودرس است.

لکه‌بینی یا خونریزی: هر میزان خونریزی، از لکه‌های خفیف تا خونریزی شدید شبیه به قاعدگی، باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.

اقدام فوری: تشخیص و مداخله سریع پس از مشاهده علائم، نقش کلیدی در مدیریت موفق عوارض احتمالی و افزایش شانس یک بارداری سالم دارد.

سرکلاژ دهانه رحم چیست و چرا انجام می‌شود؟

نارسایی دهانه رحم یا ناتوانی سرویکس (Cervical Insufficiency)، وضعیتی است که در آن دهانه رحم بدون وجود انقباضات زایمانی، در سه‌ماهه دوم بارداری شروع به نرم، کوتاه و باز شدن می‌کند. این اتفاق می‌تواند منجر به سقط جنین در سه‌ماهه دوم یا زایمان بسیار زودرس شود. سرکلاژ دهانه رحم یک روش جراحی است که در آن، یک بخیه محکم در اطراف دهانه رحم زده می‌شود تا آن را به‌صورت مکانیکی بسته نگه دارد و از ساختار ضعیف آن حمایت کند.

چه کسانی کاندیدای مناسبی برای سرکلاژ هستند؟

پزشکان معمولاً سرکلاژ را برای زنانی توصیه می‌کنند که دارای یکی از شرایط زیر باشند:

سابقه نارسایی دهانه رحم: زنانی که در بارداری‌های قبلی خود سابقه یک یا چند مورد سقط در سه‌ماهه دوم یا زایمان زودرس به دلیل باز شدن سرویکس داشته‌اند.
کوتاه شدن پیشرونده سرویکس: در برخی زنان، طول دهانه رحم که از طریق سونوگرافی ترنس‌واژینال اندازه‌گیری می‌شود، قبل از هفته ۲۴ بارداری به‌طور قابل توجهی کوتاه می‌شود.
باز شدن بدون درد سرویکس: در مواردی نادر، پزشک ممکن است در حین معاینه متوجه باز شدن دهانه رحم بدون وجود درد یا انقباض شود (سرکلاژ اورژانسی).

بر اساس گزارش‌های کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، سرکلاژ در زنانی که به درستی انتخاب شده‌اند، می‌تواند به میزان قابل توجهی خطر زایمان زودرس را کاهش دهد و شانس رسیدن بارداری به ترم (هفته ۳۷ به بعد) را افزایش دهد.

علائم اصلی باز شدن یا مشکل در بخیه سرکلاژ

آگاهی از علائم هشداردهنده بسیار مهم است، زیرا بدن شما از این طریق سیگنال می‌دهد که ممکن است مشکلی وجود داشته باشد. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده شکست بخیه، عفونت، یا شروع زایمان زودرس باشند.

تغییر در ترشحات واژن

یکی از اولین و شایع‌ترین نشانه‌ها، تغییر در نوع و میزان ترشحات واژینال است. به موارد زیر توجه ویژه داشته باشید:

ترشحات آبکی و شفاف: نشت ناگهانی مایع شفاف و بی‌بو از واژن می‌تواند نشانه پارگی کیسه آب (PPROM) باشد. این مایع با ادرار متفاوت است زیرا غیرقابل کنترل است.
تغییر رنگ ترشحات: مشاهده ترشحات به رنگ صورتی، قهوه‌ای روشن یا قرمز (خونی) می‌تواند به معنای تحریک دهانه رحم یا باز شدن جزئی بخیه باشد.
افزایش حجم ترشحات: افزایش ناگهانی و قابل توجه در میزان ترشحات موکوسی نیز می‌تواند یک علامت هشدار باشد.

احساس فشار یا درد

در حالی که دردهای خفیف در بارداری شایع هستند، برخی از انواع درد و فشار نیاز به توجه فوری دارند:

فشار مداوم در لگن: احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن یا واژن که به نظر می‌رسد چیزی در حال پایین آمدن است.
کمردرد مبهم و مداوم: دردی که در قسمت پایین کمر متمرکز است، حالت گنگ و مداوم دارد و با تغییر وضعیت یا استراحت از بین نمی‌رود. این درد با کمردردهای معمول بارداری متفاوت است.
دردهای کرامپی شبیه قاعدگی: احساس دردهای منقبض‌شونده در زیر شکم، مشابه دردهای دوران پریود.

انقباضات رحمی

تشخیص تفاوت بین انقباضات واقعی زایمان و انقباضات براکستون هیکس (انقباضات تمرینی) بسیار مهم است.

انقباضات واقعی: این انقباضات قبل از هفته ۳۷ بارداری یک علامت خطر هستند. ویژگی‌های آن‌ها عبارت است از:
- منظم بودن: در فواصل زمانی قابل پیش‌بینی رخ می‌دهند (مثلاً هر ۱۰-۱۲ دقیقه).
- پیشرونده بودن: به مرور زمان قوی‌تر، طولانی‌تر و نزدیک‌تر به هم می‌شوند.
- عدم تسکین: با راه رفتن، استراحت یا تغییر وضعیت متوقف نمی‌شوند.
انقباضات براکستون هیکس: این انقباضات نامنظم، معمولاً بدون درد و با تغییر وضعیت یا استراحت از بین می‌روند.

اگر فکر می‌کنید انقباضات منظم دارید، زمان شروع هر انقباض و مدت آن را یادداشت کرده و فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

لکه‌بینی یا خونریزی واژینال

هرگونه خونریزی در دوران بارداری، به‌ویژه پس از عمل سرکلاژ، باید جدی گرفته شود.

لکه‌بینی (Spotting): مشاهده چند لکه خون صورتی یا قهوه‌ای ممکن است پس از معاینه پزشکی یا فعالیت رخ دهد، اما همچنان باید به پزشک اطلاع داده شود.
خونریزی فعال (Bleeding): خونریزی به رنگ قرمز روشن، مشابه جریان قاعدگی، یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود و می‌تواند نشانه مشکل جدی در بخیه یا جفت باشد.

احساس حرکت یا پایین آمدن جنین

برخی زنان گزارش می‌دهند که قبل از تشخیص مشکل در سرکلاژ، احساس کرده‌اند که جنین به سمت پایین لگن حرکت کرده است. این حس می‌تواند ناشی از کوتاه و باز شدن دهانه رحم باشد.

چه زمانی باید فوراً با پزشک تماس گرفت؟

برای ساده‌سازی تصمیم‌گیری در شرایط استرس‌زا، از جدول زیر به عنوان یک راهنمای عملی استفاده کنید.

علامت (Symptom)	سطح خطر (Urgency Level)	اقدام لازم (Action Needed)
خونریزی واژینال قرمز روشن	اورژانسی	فوراً به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
نشت مایع شفاف و مداوم از واژن	اورژانسی	فوراً به بیمارستان مراجعه کنید (احتمال پارگی کیسه آب).
انقباضات منظم (بیش از ۴-۵ بار در ساعت)	بسیار فوری	فوراً با پزشک خود تماس بگیرید و آماده رفتن به بیمارستان شوید.
تب (بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد) همراه با درد	بسیار فوری	با پزشک خود تماس بگیرید (احتمال عفونت).
فشار شدید و مداوم در لگن	فوری	با پزشک خود تماس بگیرید و فعالیت را متوقف کنید.
کمردرد مداوم که بهبود نمی‌یابد	فوری	با پزشک خود تماس بگیرید.
افزایش ناگهانی ترشحات یا لکه‌بینی	فوری	با پزشک خود تماس بگیرید.

علل و عوامل خطر باز شدن بخیه سرکلاژ

شکست سرکلاژ یک اتفاق نادر است، اما دلایل متعددی می‌تواند به آن منجر شود:

عفونت داخل رحمی (کوریوآمنیونیت): عفونت باکتریایی پرده‌های اطراف جنین (آمنیون و کوریون) یکی از دلایل اصلی زایمان زودرس است. این عفونت می‌تواند باعث ایجاد التهاب و انقباضات رحمی شود که به بخیه فشار آورده و آن را پاره می‌کند.
انقباضات شدید و مداوم رحمی: اگر زایمان زودرس به دلایل دیگری (مانند مشکلات جفتی) آغاز شود، قدرت انقباضات می‌تواند بر استحکام بخیه غلبه کند.
پارگی زودرس کیسه آب (PPROM): اگر کیسه آب پاره شود، خطر عفونت افزایش می‌یابد و ممکن است پزشک برای جلوگیری از عفونت تصمیم به برداشتن بخیه بگیرد. همچنین، بدون مایع آمنیوتیک، فشار مستقیم جنین روی سرویکس بیشتر می‌شود.
خطای تکنیکی در جراحی: در موارد بسیار نادر، ممکن است بخیه به درستی قرار داده نشده باشد یا بافت دهانه رحم برای نگهداری آن بسیار ضعیف باشد.

تشخیص و اقدامات پزشکی پس از مشاهده علائم

وقتی با علائم نگران‌کننده به پزشک یا بیمارستان مراجعه می‌کنید، تیم پزشکی اقدامات زیر را برای ارزیابی وضعیت شما انجام خواهد داد:

معاینه فیزیکی و واژینال: پزشک با دقت دهانه رحم را معاینه می‌کند تا وضعیت بخیه، میزان باز شدن و نرمی سرویکس را بررسی کند.
سونوگرافی ترنس‌واژینال: این روش دقیق‌ترین راه برای اندازه‌گیری طول باقی‌مانده سرویکس و مشاهده موقعیت بخیه است.
نظارت بر انقباضات و ضربان قلب جنین (NST): شما به دستگاهی متصل می‌شوید که انقباضات رحمی و ضربان قلب جنین را ثبت می‌کند تا سلامت جنین و شدت انقباضات ارزیابی شود.
آزمایش‌ها: ممکن است نمونه‌ای از ترشحات واژن برای بررسی عفونت (کشت) یا برای تست نشت مایع آمنیوتیک (تست فرن یا آمنی‌شور) گرفته شود. آزمایش خون نیز برای بررسی علائم عفونت در بدن (مانند افزایش گلبول‌های سفید) انجام می‌شود.

مدیریت و درمان مشکلات مربوط به سرکلاژ

مهم: قبل از هرگونه اقدام درمانی، حتماً با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. گزینه‌های درمانی کاملاً به شرایط فردی شما، سن بارداری و علت اصلی مشکل بستگی دارد.

بر اساس نتایج ارزیابی، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از رویکردهای زیر را در پیش بگیرد:

استراحت مطلق یا محدودیت فعالیت: کاهش فشار فیزیکی بر دهانه رحم.
داروهای توکولیتیک (Tocolytics): داروهایی مانند نیفدیپین یا ایندومتاسین برای کاهش یا توقف انقباضات رحمی تجویز می‌شوند.
آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت وجود یا شک به عفونت، آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف (معمولاً به‌صورت وریدی) تجویز می‌شوند.
کورتیکواستروئیدها: اگر بارداری بین هفته ۲۴ تا ۳۴ باشد و خطر زایمان زودرس بالا باشد، آمپول‌های استروئیدی (مانند بتامتازون) برای کمک به بلوغ سریع‌تر ریه‌های جنین تزریق می‌شود.
بستری در بیمارستان: برای نظارت دقیق بر وضعیت مادر و جنین.
برداشتن بخیه: اگر عفونت تایید شود یا زایمان زودرس غیرقابل توقف باشد، پزشک بخیه را برمی‌دارد تا از پارگی شدید دهانه رحم یا گسترش عفونت جلوگیری کند.

مراقبت‌های پس از سرکلاژ برای پیشگیری از عوارض

پیروی از دستورالعمل‌های پزشک پس از عمل سرکلاژ، نقش مهمی در موفقیت آن دارد:

استراحت کافی: برای چند روز پس از عمل و طبق توصیه پزشک در ادامه بارداری.
پرهیز از فعالیت سنگین: از بلند کردن اجسام سنگین، ورزش شدید و ایستادن‌های طولانی‌مدت خودداری کنید.
پرهیز از رابطه جنسی: اکثر پزشکان پرهیز از رابطه جنسی را تا پایان بارداری توصیه می‌کنند.
نوشیدن مایعات فراوان: هیدراته ماندن به جلوگیری از انقباضات ناشی از کم‌آبی کمک می‌کند.
رعایت بهداشت: برای کاهش خطر عفونت، بهداشت فردی را به دقت رعایت کنید.
ویزیت‌های منظم: در تمام قرارهای ملاقات با پزشک خود حاضر شوید تا وضعیت شما به طور مداوم بررسی شود.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. آیا ممکن است بخیه سرکلاژ بدون هیچ علامتی باز شود؟ اگرچه نادر است، اما ممکن است دهانه رحم بدون علائم واضحی مانند درد یا انقباضات شدید، شروع به باز شدن کند. به همین دلیل است که ویزیت‌های منظم و سونوگرافی‌های دوره‌ای برای نظارت بر طول سرویکس بسیار مهم هستند.

۲. ترشحات طبیعی بعد از عمل سرکلاژ چه شکلی است؟ در چند روز اول پس از عمل، داشتن مقداری لکه‌بینی خفیف، ترشحات قهوه‌ای یا صورتی طبیعی است. با این حال، هرگونه ترشح بدبو، چرکی، آبکی یا خونریزی شدید غیرطبیعی است و باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.

۳. میزان موفقیت عمل سرکلاژ چقدر است؟ میزان موفقیت سرکلاژ در پیشگیری از زایمان زودرس در زنانی که به درستی برای این عمل انتخاب شده‌اند، بسیار بالا و در حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد تخمین زده می‌شود. موفقیت به عواملی مانند علت انجام سرکلاژ، سن بارداری و تکنیک جراحی بستگی دارد.

۴. آیا بعد از سرکلاژ می‌توان رابطه جنسی داشت؟ اکثر متخصصان توصیه می‌کنند که برای جلوگیری از تحریک دهانه رحم و کاهش خطر عفونت، از رابطه جنسی واژینال و رسیدن به ارگاسم تا زمان برداشتن بخیه یا پایان بارداری خودداری شود. همیشه در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

۵. بخیه سرکلاژ چه زمانی برداشته می‌شود؟ بخیه سرکلاژ معمولاً در حدود هفته ۳۶ تا ۳۷ بارداری در مطب پزشک و بدون نیاز به بیهوشی برداشته می‌شود تا بدن برای زایمان طبیعی آماده شود. اگر علائم زایمان زودرس قبل از این زمان شروع شود، بخیه زودتر برداشته خواهد شد.

راهکارهای نهایی برای مدیریت ریسک‌های سرکلاژ

سرکلاژ دهانه رحم یک مداخله پزشکی قدرتمند است که امید را برای بسیاری از خانواده‌های در معرض خطر زایمان زودرس به ارمغان می‌آورد. کلید موفقیت این روش، ترکیبی از یک جراحی ماهرانه و مراقبت‌های دقیق پس از آن است. مهم‌ترین بخش این مراقبت، آگاهی و هوشیاری شما نسبت به تغییرات بدنتان است.

به یاد داشته باشید که شما بهترین قاضی برای بدن خود هستید. هرگز در مورد علائمی که شما را نگران می‌کند، تردید نکنید و آن را “طبیعی” تلقی نکنید. ارتباط باز و صادقانه با تیم پزشکی، به آن‌ها کمک می‌کند تا بهترین مراقبت ممکن را برای شما فراهم کنند. برای اطمینان از دریافت یک برنامه مراقبتی دقیق و شخصی‌سازی‌شده که متناسب با شرایط شما باشد، همواره با پزشک متخصص خود در تماس باشید.