سرطان تخمدان | نشانه‌ها، علل و راه‌های پیشگیری
سرطان تخمدان (به انگلیسی: Ovarian cancer) یکی از سرطان‌های چالش‌برانگیزی است که زنان را تهدید می‌کند. آگاهی از نشانه‌ها، علت‌ها و راه‌های پیشگیری می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان کمک کند.
سرطان تخمدان چیست؟
سرطان تخمدان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در تخمدان‌ها رشد و تکثیر می‌کنند. این سرطان می‌تواند به سایر اجزای بدن منتقل شود و متاستاز کند. در این بیماری سلول‌های تکثیر شده توانایی حمله یا گسترش به دیگر بخش‌های بدن را دارند.
نشانه‌های سرطان تخمدان
- تورم یا ورم در شکم.
- درد یا فشار در کمر و پهلوها.
- تغییر در عادات دستشویی.
- خستگی شدید.
- احساس سیری سریع در هنگام خوردن.
اولین علامت سرطان تخمدان
سرطان تخمدان معمولاً در مراحل اولیه هیچ علامت یا نشانه‌ی خاصی ندارد، ولی به مرور زمان، همراه با پیشرفت بیماری، علائمی ظهور می‌کند. با این حال، بسیاری از این نشانه‌ها می‌توانند ناشی از مشکلات دیگری باشند که مرتبط با سرطان نیستند. اما اگر این نشانه‌ها مداوم یا مکرر باشند، باید با یک پزشک تماس بگیرید.
اولین علامت‌های ممکن برای سرطان تخمدان عبارتند از:
- تورم یا ورم در شکم.
- درد یا فشار در قسمت پایین شکم یا لگن.
- تغییر در عادات دستشویی، مثل افزایش تعداد دفعات ادرار یا احساس نیاز مداوم به دستشویی.
- احساس سیری سریع یا عدم توانایی در خوردن مقدار زیادی غذا.
بسیاری از این نشانه‌ها ممکن است نشان‌دهنده‌ی مشکلات دیگری مثل سندروم متابولیک، آندومتریوز، یا تخمدان پلی‌کیستیک باشند. به همین دلیل، تشخیص سرطان تخمدان در مراحل اولیه گاهی اوقات دشوار است. ولی هر چه زودتر سرطان تشخیص داده شود، احتمال موفقیت در درمان بیشتر است، بنابراین در صورت مشاهده‌ی هر یک از این علائم، مراجعه به بهترین دکتر زنان و زایمان ضروری است.
مهمترین علامت سرطان تخمدان
واژه “مهمترین” می‌تواند موضوعی مبهم باشد، زیرا این بستگی به بیمار و شرایط خاص وی دارد، اما یکی از نشانه‌های متداول و مشخص‌کننده‌ی سرطان تخمدان که ممکن است در مراحل نسبتاً اولیه ظاهر شود، تورم یا ورم در شکم است.
علاوه بر آن، احساس سنگینی در لگن، تغییر در عادات دستشویی (مثل افزایش تعداد دفعات ادرار)، احساس سیری سریع یا درد و ناراحتی در قسمت پایین شکم نیز می‌توانند نشانه‌های اولیه سرطان تخمدان باشند.
با این حال، این مهم است که هرگونه تغییر ناگهانی یا غیرمعمول در بدن به یک پزشک اطلاع داده شود، به ویژه اگر این نشانه‌ها به مدت طولانی (بیش از دو هفته) ادامه پیدا کنند. درمان سرطان تخمدان در مراحل اولیه اغلب موفق‌تر است، بنابراین شناسایی زودرس آن بسیار حیاتی است.
علت سرطان تخمدان
دقیقاً نمی‌توان گفت چرا برخی زنان به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند، اما برخی عوامل، مانند تاریخچه خانوادگی، ژنتیک و سن بالا، ممکن است خطر را افزایش دهند.
مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان
اگر هر یک از نشانه‌های فوق را تجربه کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. از طریق آزمایش‌های تصویربرداری و آزمایش خون، سرطان تخمدان تشخیص داده می‌شود.
چگونه از سرطان تخمدان پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از سرطان تخمدان به ویژه وقتی که علل دقیق آن همچنان موضوع تحقیق است، ممکن است چالش‌برانگیز باشد. ولی برخی از روش‌ها و راه‌کارها می‌توانند کمک کنند که ریسک ابتلا به این بیماری کاهش یابد:
- تولیدمثل و زایمان: تحقیقات نشان داده است که زنانی که قبل از سن ۲۶ سالگی زایمان داده‌اند یا بیش از یک بار زایمان کرده‌اند، ریسک کمتری نسبت به سرطان تخمدان دارند. استفاده از مواد مانع زایمان نیز می‌تواند ریسک این بیماری را کاهش دهد.
- جراحی: برخی از زنان با خطر بالای ابتلا به سرطان تخمدان ممکن است تصمیم به حذف تخمدان‌ها یا لوله‌های زایمانی بگیرند تا ریسک ابتلا را کاهش دهند.
- تغذیه: برخی تحقیقات نشان‌دهنده‌ی ارتباط مثبتی بین یک رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات و کاهش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان است. اما نتایج نهایی و قاطعی در این زمینه وجود ندارد.
- کاهش استرس: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. راه‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن، تمرینات تنفسی و دیگر روش‌ها ممکن است مفید باشند.
- کاهش وزن: چاقی ممکن است ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. توصیه می‌شود که وزن خود را در محدودهٔ سالم نگه دارید و از یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم بهره‌برداری کنید.
- پیگیری‌های منظم: اگر خطر ابتلا به سرطان تخمدان در خانواده شما وجود دارد، با پزشک خود مشورت کنید و در مورد تست‌های مرتب و پیشگیریهای خاصی که ممکن است نیاز داشته باشید با پزشک مشورت داشته باشید.
با وجود این توصیه‌ها، هیچ راه کامل و قطعی برای جلوگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد، اما با رعایت موارد فوق، می‌توان ریسک ابتلا را کاهش داد.
بیشتر بخوانید:
معرفی دستگاه تناسلی زنان | نکات مهم و مراقبت از آن
چی بخوریم که سرطان تخمدان نگیریم؟
- میوه‌ها و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها.
- گلوتن، مانند گندم و جو.
- ماهی‌های چرب مانند ماهی قزل‌آلا.
- زعفران.
- کلم.
سرطان تخمدان خوب میشه؟
سرطان تخمدان، مانند دیگر انواع سرطان‌ها، در صورت تشخیص و درمان در مراحل اولیه، امکان دارد که با موفقیت درمان شود. وضعیت بیماری به مرحله تشخیص، نوع سرطان، سن بیمار، وضعیت سلامتی کلی بیمار و دیگر فاکتورهایی که ممکن است تأثیر بگذارند، وابسته است.
- مراحل اولیه: اگر سرطان تخمدان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال درمان و بقاء بسیار بالاتر است. در این مراحل، سرطان معمولاً به تخمدان‌ها محدود شده است و انتشاری به سایر اجزاء بدن نداشته است.
- مراحل پیشرفته: اگر سرطان در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده شود، درمان ممکن است پیچیده‌تر و زمان‌بر باشد، و احتمال بقاء کاهش می‌یابد.
راه‌های درمان سرطان تخمدان ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمان، پرتو درمان، یا ترکیبی از این روش‌ها باشد.
واکنش به درمان و نتایج آن نیز بستگی به ویژگی‌های خاص هر بیمار دارد. در بعضی موارد، هدف از درمان کنترل و مدیریت بیماری است، نه حتماً از بین بردن آن به طور کامل.
مهم است که بیماران با پزشکان خود در مورد تمام گزینه‌ها و احتمالات موجود صحبت کنند و به توصیه‌ها پی ببرند. همچنین، برای افرادی که به خطر ابتلا به سرطان تخمدان معرض هستند (مثل وجود تاریخچه‌ی خانوادگی از سرطان تخمدان یا سرطان پستان)، ممکن است تست‌های مرتب و پیشگیریهای خاصی توصیه شود تا افزایش شانس تشخیص زودهنگام بیماری.
طول عمر بیماران سرطان تخمدان
سرطان تخمدان یکی از سرطان‌هایی است که اغلب در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود، به دلیل اینکه نشانه‌ها در مراحل اولیه معمولاً غیرقابل تشخیص یا مبهم هستند. طول عمر بیماران مبتلا به سرطان تخمدان بستگی به مرحله‌ای دارد که در آن تشخیص داده شده و چقدر سریع درمان شده است.
- مرحله اول: در این مرحله، سرطان فقط در یک یا هر دو تخمدان است و به سایر اجزای بدن پراکنده نشده است. نرخ بقاء پنج ساله در این مرحله حدود 80 تا 90 درصد است.
- مرحله دوم: در این مرحله، سرطان به مناطق دیگری از پلویس منتقل شده است، اما هنوز به معده یا سایر اجزای بزرگ بدن پراکنده نشده است. نرخ بقاء پنج ساله در این مرحله حدود 70 درصد است.
- مرحله سوم: در این مرحله، سرطان به بطن منتقل شده و ممکن است به غده‌های لنفاوی نیز منتقل شده باشد. نرخ بقاء پنج ساله در این مرحله معمولاً بین 20 تا 50 درصد متغیر است، بسته به زیرمجموعه‌ها و درجه‌بندی تومور.
- مرحله چهارم: در این مرحله، سرطان به سایر اجزای بدن، از جمله کبد یا ریه‌ها پراکنده شده است. نرخ بقاء پنج ساله در این مرحله حدود 10 تا 20 درصد است.
با این حال، باید توجه داشت که این ارقام فقط تخمینی هستند و هر بیمار ممکن است تجربیات متفاوتی داشته باشد. فاکتورهای مختلفی مانند سن بیمار، وضعیت کلی سلامتی، نوع و درجه سرطان و چگونگی درمان می‌تواند نتایج متفاوتی ایجاد کند. همچنین پیشرفت‌های جدید در درمان‌ها و روش‌های تشخیصی می‌تواند به افزایش نرخ بقاء کمک کند.
سرطان تخمدان و آب آوردن شکم
سرطان تخمدان ممکن است باعث ایجاد یک علامت به نام “آسیت” شود، که به معنای تجمع مایع در حفره شکم است. این مایع می‌تواند باعث آب آوردن و تورم شکم شود. آسیت اغلب نتیجه‌ی انتشار سرطان به پرده‌های داخلی شکم (پریتون) می‌شود و می‌تواند باعث کشیدگی و درد در محل مبتلا شود.
نکاتی در مورد آب آوردن شکم ناشی از سرطان تخمدان:
- علامت هشداردهنده: اگر یک زن بدون دلیل مشخصی تورم یا آب آوردن شکم تجربه کند، باید به پزشک مراجعه کند. در حالی که تورم شکم می‌تواند به دلایل دیگری نیز رخ دهد، اما در مواردی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود یک مشکل جدی مانند سرطان تخمدان باشد.
- تشخیص: آسیت ممکن است با استفاده از تصویربرداری، مانند اکو یا سونوگرافی شکم، تشخیص داده شود. همچنین، برای تأیید تشخیص و بررسی نوع مایع، ممکن است نمونه‌برداری از مایع انجام شود.
- درمان: یکی از راه‌های درمان آسیت ناشی از سرطان تخمدان، خروج مایع از شکم با استفاده از یک سوزن خاص است، این فرآیند به نام “پاراسنتز” شناخته می‌شود. اما این فقط یک راه موقتی برای کمک به بیمار است و باید به علت اصلی مشکل پرداخته شود.
در نهایت، مهم است که اگر تورم یا آب آوردن شکم بدون دلیل مشخصی رخ دهد یا اگر هر نوع نگرانی در مورد سلامت خود داشتید، باید با پزشک مشورت کنید.
در آخر:
توجه به نشانه‌ها و اقدامات پیشگیری، همراه با مراقبت‌های منظم، می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت سرطان تخمدان یا افزایش شانس بهبود بیماری کمک کند. از جمله این موارد، تغذیه سالم اهمیت زیادی دارد.
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- حمید صاحب کشاففلوشیپ تخصصی زنان و زایمان (نازایی و آی.وی.اف) | تهران
- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- رکسانا رحمتیانمتخصص زنان و زایمان | تهران
- نیره صادقیمتخصص زنان و زایمان و جراحی های زیبایی زنان | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- نسترن تیموریجراح و متخصص زنان و زایمان (فلوشیپ پریناتولوژی) | تهران
