لاپاراسکوپی برای درمان آندومتریوز چگونه است؟

لاپاراسکوپی آندومتریوز: از تشخیص دقیق تا درمان پیشرفته و بهبودی

آندومتریوز، یک بیماری پیچیده و اغلب دردناک است که بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تقریباً از هر ۱۰ زن در سنین باروری، یک نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم (آندومتر)، در خارج از حفره رحم، مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و یا حتی روده و مثانه رشد می‌کند. این بافت نابجا نیز به چرخه‌های هورمونی ماهانه پاسخ داده و باعث التهاب، درد مزمن لگنی، قاعدگی‌های دردناک، و در بسیاری از موارد، ناباروری می‌شود.

در میان گزینه‌های مختلف تشخیصی و درمانی، لاپاراسکوپی به عنوان “استاندارد طلایی” (Gold Standard) شناخته می‌شود. این روش جراحی کم‌تهاجمی نه تنها دقیق‌ترین راه برای تشخیص قطعی آندومتریوز است، بلکه به جراح این امکان را می‌دهد که در همان جلسه، ضایعات بیماری را درمان کند. این رویکرد دوگانه، لاپاراسکوپی را به ابزاری قدرتمند در مدیریت این بیماری مزمن تبدیل کرده است که می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به شکل چشمگیری بهبود ببخشد.

هزینه عمل لاپاراسکوپی در تهران (تعرفه های دولتی و خصوصی)

سلب مسئولیت مهم این مقاله صرفاً با هدف اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی تهیه شده است و به هیچ عنوان جایگزین تشخیص، مشاوره یا درمان توسط پزشک متخصص زنان یا جراح واجد شرایط نیست. اطلاعات ارائه شده در اینجا عمومی بوده و ممکن است برای شرایط پزشکی خاص شما مناسب نباشد. همیشه قبل از هرگونه تصمیم‌گیری درمانی، با پزشک خود مشورت کنید.

نکات کلیدی در یک نگاه

• استاندارد طلایی: لاپاراسکوپی تنها روشی است که امکان مشاهده مستقیم، تشخیص قطعی (با نمونه‌برداری) و درمان همزمان ضایعات آندومتریوز را فراهم می‌کند.
• جراحی کم‌تهاجمی: این روش در مقایسه با جراحی باز (لاپاراتومی)، با درد کمتر، دوره بهبودی کوتاه‌تر، خونریزی کمتر و جای زخم (اسکار) بسیار کوچک‌تر همراه است.
• دو تکنیک اصلی درمان: جراحان از دو روش اصلی برای درمان ضایعات استفاده می‌کنند: Excision (برداشتن کامل ضایعه) که برای ضایعات عمیق ارجح است و Ablation (سوزاندن یا تخریب ضایعه) که برای ضایعات سطحی کاربرد دارد.
• بهبود باروری: با برداشتن ضایعات و آزاد کردن چسبندگی‌ها، لاپاراسکوپی می‌تواند شانس بارداری طبیعی را در زنانی که به دلیل آندومتریوز دچار ناباروری شده‌اند، افزایش دهد.
• اهمیت حیاتی مهارت جراح: موفقیت عمل، میزان تسکین درد و کاهش احتمال عود بیماری، ارتباط مستقیمی با تجربه، تخصص و مهارت جراح در زمینه درمان آندومتریوز دارد.

چرا لاپاراسکوپی برای آندومتریوز بهترین گزینه است؟

در حالی که روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی واژینال و MRI می‌توانند به تشخیص کیست‌های آندومتریوزی (آندومتریوما) و ضایعات عمیق کمک کنند، اما محدودیت‌های قابل توجهی دارند. این روش‌ها قادر به شناسایی ضایعات کوچک، سطحی و چسبندگی‌های نازک که از دلایل اصلی درد هستند، نیستند. به همین دلیل، نتیجه منفی در سونوگرافی یا MRI، وجود آندومتریوز را رد نمی‌کند.

اینجاست که برتری لاپاراسکوپی نمایان می‌شود. این روش به جراح اجازه می‌دهد تا با یک دوربین بسیار باکیفیت، تمام حفره لگن و شکم را با بزرگنمایی بالا مشاهده کند. این دید مستقیم، امکان شناسایی دقیق محل، اندازه، عمق و شدت بیماری را فراهم می‌آورد و دقت تشخیصی نزدیک به ۱۰۰٪ را به همراه دارد.

مهم‌ترین مزیت لاپاراسکوپی، مفهوم “تشخیص و درمان همزمان” (See and Treat) است. هنگامی که جراح ضایعات آندومتریوز را مشاهده کرد، می‌تواند بلافاصله با استفاده از ابزارهای جراحی پیشرفته که از طریق برش‌های کوچک دیگری وارد شکم شده‌اند، اقدام به درمان آن‌ها کند. این یعنی بیمار برای تشخیص و درمان، تنها به یک جلسه جراحی نیاز خواهد داشت.

فرایند کامل لاپاراسکوپی آندومتریوز: از آمادگی تا اتاق عمل

فرایند لاپاراسکوپی یک مسیر مشخص دارد که شامل سه مرحله اصلی است: آمادگی‌های قبل از عمل، خودِ عمل جراحی و مراقبت‌های پس از آن.

۱. آمادگی‌های قبل از عمل

آمادگی مناسب، نقش مهمی در موفقیت عمل و کاهش استرس بیمار دارد. این مرحله شامل موارد زیر است:

• جلسه مشاوره: شما یک جلسه کامل با جراح خود خواهید داشت. در این جلسه، جراح در مورد سوابق پزشکی، علائم، اهداف درمانی (تسکین درد یا بارداری) و جزئیات عمل با شما صحبت می‌کند. این بهترین فرصت برای پرسیدن تمام سوالات و رفع نگرانی‌هایتان است.
• معاینات و آزمایش‌ها: ممکن است پزشک معاینه لگنی، آزمایش خون، و در صورت لزوم، تصویربرداری‌های تکمیلی مانند MRI یا سونوگرافی تخصصی را برای تهیه یک “نقشه راه” از بیماری قبل از عمل، درخواست کند.
• دستورالعمل‌های دارویی: به شما گفته می‌شود که مصرف برخی داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن و رقیق‌کننده‌های خون را چند روز قبل از عمل متوقف کنید تا خطر خونریزی کاهش یابد.
• آماده‌سازی روده (Bowel Prep): اگر مشکوک به درگیری روده توسط آندومتریوز باشید، ممکن است از شما خواسته شود که روز قبل از عمل، با استفاده از داروهای خاص، روده خود را کاملاً تخلیه کنید. این کار دید بهتری را برای جراح فراهم کرده و ایمنی عمل را افزایش می‌دهد.
• ناشتایی: معمولاً از شما خواسته می‌شود که از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از عمل، از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.

۲. مراحل جراحی: قدم به قدم در اتاق عمل

عمل لاپاراسکوپی تحت بیهوشی عمومی کامل انجام می‌شود، بنابراین شما در طول عمل کاملاً خواب هستید و هیچ دردی را احساس نخواهید کرد.

1. ایجاد فضای کار: جراح با ایجاد یک برش بسیار کوچک (حدود ۱ سانتی‌متر) در داخل یا نزدیک ناف، یک سوزن مخصوص (سوزن ورس) را وارد شکم می‌کند. سپس از طریق این سوزن، گاز دی‌اکسید کربن (CO2) به آرامی به داخل حفره شکم تزریق می‌شود. این گاز دیواره شکم را از ارگان‌های داخلی دور کرده و یک فضای گنبدی شکل ایجاد می‌کند که دید و فضای کافی برای کار ایمن را برای جراح فراهم می‌آورد.
2. ورود لاپاراسکوپ: پس از ایجاد فضای کافی، جراح لاپاراسکوپ (یک لوله نازک و بلند که مجهز به دوربین HD و منبع نور است) را از طریق همان برش ناف وارد می‌کند. تصاویر زنده از داخل شکم بر روی یک مانیتور بزرگ در اتاق عمل نمایش داده می‌شود.
3. ورود ابزارهای جراحی: جراح ۱ تا ۳ برش کوچک دیگر (معمولاً نیم سانتی‌متری) در قسمت تحتانی شکم ایجاد می‌کند تا ابزارهای جراحی نازک مانند پنس، قیچی و دستگاه‌های انرژی (لیزر یا الکتروکوتر) را وارد کند.
4. بازرسی و درمان: جراح به طور سیستماتیک تمام حفره لگن و شکم، از جمله رحم، تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، مثانه، روده و دیافراگم را برای یافتن ضایعات آندومتریوز بررسی می‌کند. سپس بر اساس محل و عمق ضایعات، یکی از دو تکنیک اصلی زیر را برای درمان به کار می‌گیرد:
   • Excision (برداشتن کامل ضایعه): در این روش، جراح با دقت، تمام ضایعه آندومتریوز را از بافت سالم اطراف برش داده و خارج می‌کند. این تکنیک، به ویژه برای آندومتریوز عمقی (Deep Infiltrating Endometriosis – DIE) و کیست‌های تخمدان (آندومتریوما) روش ارجح است. مزیت اصلی آن، حذف کامل بافت بیمار، امکان ارسال نمونه برای بررسی پاتولوژی و کاهش احتمال عود بیماری است. این روش نیازمند مهارت و تجربه بسیار بالای جراح است.
   • Ablation (سوزاندن یا تخریب ضایعه): در این روش، جراح با استفاده از انرژی (مانند لیزر یا جریان الکتریکی)، سطح ضایعه را می‌سوزاند و تخریب می‌کند. این تکنیک معمولاً برای ضایعات سطحی و کوچک مناسب است. اگرچه این روش سریع‌تر است، اما چون ریشه‌های عمیق‌تر ضایعه ممکن است باقی بمانند، احتمال عود بیماری در آن بیشتر است و امکان ارسال نمونه برای پاتولوژی وجود ندارد.
   ویژگیExcision (برداشتن)Ablation (سوزاندن)کاربرد اصلیضایعات سطحی و عمیق، آندومتریوماضایعات سطحی و پراکندهاحتمال عودکمتربیشترنیاز به مهارتبسیار بالابالاامکان نمونه‌برداریبله (برای تأیید پاتولوژی)خیرمناسب برای ضایعات عمقیبله، روش ارجح استخیر، توصیه نمی‌شود
5. پایان عمل: پس از اتمام درمان، جراح ابزارها را خارج کرده، بیشتر گاز CO2 را تخلیه می‌کند و برش‌های کوچک را با بخیه‌های قابل جذب یا چسب جراحی می‌بندد. کل عمل بسته به شدت بیماری، از ۱ تا ۴ ساعت ممکن است طول بکشد.

۳. جراحی رباتیک: نسل جدید لاپاراسکوپی

در سال‌های اخیر، جراحی رباتیک با سیستم داوینچی (da Vinci Surgical System) به عنوان یک نسخه پیشرفته از لاپاراسکوپی برای موارد پیچیده آندومتریوز معرفی شده است. در این روش، جراح به جای ایستادن در کنار بیمار، در یک کنسول در اتاق عمل می‌نشیند و بازوهای رباتیک را که ابزارهای جراحی به آن‌ها متصل است، کنترل می‌کند. مزایای این روش عبارتند از:

• دید سه‌بعدی (3D) با بزرگنمایی بالا.
• حذف لرزش دست جراح.
• افزایش دقت و دامنه حرکت ابزارها.

این تکنولوژی به ویژه برای برداشتن ضایعات آندومتریوز عمیق که در نزدیکی ساختارهای حساسی مانند حالب (لوله ادراری) یا اعصاب لگنی قرار دارند، بسیار مفید است.

دوره بهبودی و مراقبت‌های پس از عمل

یادآوری: دستورالعمل‌های زیر عمومی هستند. همیشه برنامه مراقبتی که جراح به طور خاص برای شما توصیه کرده است را دنبال کنید.

دوره بهبودی پس از لاپاراسکوپی به مراتب سریع‌تر از جراحی باز است.

• در بیمارستان: پس از به هوش آمدن کامل در بخش ریکاوری، به بخش منتقل می‌شوید. درد شما با داروها کنترل می‌شود. اکثر بیماران برای موارد ساده، در همان روز یا صبح روز بعد از بیمارستان مرخص می‌شوند.
• درد شانه: یکی از شایع‌ترین عوارض موقتی، درد در ناحیه شانه است. این درد به دلیل باقی‌مانده گاز CO2 است که دیافراگم را تحریک می‌کند. راه رفتن و استفاده از کیسه آب گرم می‌تواند به تسکین آن کمک کند. این درد معمولاً طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شود.
• هفته اول: احساس خستگی، نفخ و درد خفیف در محل برش‌ها طبیعی است. استراحت کافی داشته باشید اما راه رفتن کوتاه و مکرر برای جلوگیری از لخته شدن خون ضروری است. از بلند کردن اجسام سنگین (بیش از ۵ کیلوگرم) خودداری کنید.
• بازگشت به زندگی عادی: اکثر افراد می‌توانند بسته به نوع شغلشان، طی ۱ تا ۲ هفته به سر کار بازگردند. بازگشت به فعالیت‌های ورزشی سنگین‌تر معمولاً پس از ۴ تا ۶ هفته و با تأیید پزشک امکان‌پذیر است.

زمان	فعالیت و علائم مورد انتظار
۲۴-۴۸ ساعت اول	استراحت، راه رفتن کوتاه، مصرف مایعات، درد شانه، مدیریت درد با مسکن
هفته اول	بهبودی تدریجی، مراقبت از زخم، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین، رانندگی (پس از قطع مسکن‌های قوی)
هفته ۲-۳	بازگشت به کار (برای مشاغل سبک)، افزایش سطح انرژی، شروع پیاده‌روی‌های طولانی‌تر
هفته ۴-۶	بازگشت به اکثر فعالیت‌های عادی، شروع ورزش‌های سبک و سپس سنگین با مجوز پزشک

مزایا، خطرات و عوارض احتمالی لاپاراسکوپی

مانند هر عمل جراحی، لاپاراسکوپی نیز با مزایا و خطراتی همراه است.

مزایا:

• درد بسیار کمتر پس از عمل
• کاهش چشمگیر خونریزی
• جای زخم‌های بسیار کوچک و نتایج زیبایی بهتر
• کاهش خطر عفونت
• دوره بستری کوتاه‌تر و بهبودی سریع‌تر

خطرات و عوارض (نادر): مهم است بدانید که عوارض جدی در لاپاراسکوپی نادر هستند، به خصوص زمانی که توسط یک جراح ماهر انجام شود.

• عفونت: در محل برش‌ها یا داخل شکم.
• خونریزی: که ممکن است نیاز به تزریق خون یا جراحی مجدد داشته باشد.
• آسیب به ارگان‌های مجاور: مانند روده، مثانه، حالب یا عروق خونی. این خطر در موارد آندومتریوز شدید و چسبندگی‌های زیاد، بالاتر است.
• لخته شدن خون (DVT): در پاهای یا لگن که می‌تواند به ریه‌ها منتقل شود (آمبولی ریه).
• واکنش به بیهوشی.

انتخاب یک جراح با تجربه و تخصص بالا در زمینه لاپاراسکوپی پیشرفته آندومتریوز، بهترین راه برای به حداقل رساندن این خطرات است.

اثربخشی، عود بیماری و بارداری پس از لاپاراسکوپی

• تسکین درد: لاپاراسکوپی در تسکین درد لگن و درد قاعدگی بسیار مؤثر است. مطالعات نشان می‌دهند که بیش از ۸۰٪ بیماران، بهبود قابل توجهی در علائم درد خود تجربه می‌کنند.
• عود بیماری: آندومتریوز یک بیماری مزمن با ماهیت استروژنی است و متأسفانه، احتمال عود آن حتی پس از یک جراحی موفق وجود دارد. نرخ عود طی ۵ سال پس از جراحی می‌تواند به ۴۰ تا ۵۰ درصد برسد. به همین دلیل، پزشک شما ممکن است برای کاهش این خطر، درمان‌های دارویی (مانند قرص‌های هورمونی) را پس از جراحی توصیه کند.
• باروری: برای زنانی که به دلیل آندومتریوز دچار ناباروری شده‌اند، لاپاراسکوپی می‌تواند یک گام درمانی بسیار مهم باشد. این عمل با برداشتن ضایعات، اصلاح ساختار آناتومیک لگن و باز کردن لوله‌های مسدود شده توسط چسبندگی، شانس بارداری طبیعی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. این تأثیر به ویژه در موارد آندومتریوز خفیف تا متوسط چشمگیرتر است.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. آیا لاپاراسکوپی تنها راه درمان آندومتریوز است؟ خیر. درمان‌های دارویی (مانند قرص‌های ضدبارداری، آگونیست‌های GnRH) نیز برای مدیریت علائم، به ویژه درد، وجود دارند. اما این داروها بیماری را درمان نمی‌کنند و ضایعات را از بین نمی‌برند. لاپاراسکوپی استاندارد طلایی برای تشخیص قطعی و درمان جراحی است.

۲. هزینه عمل لاپاراسکوپی آندومتریوز چقدر است؟ هزینه به عوامل متعددی از جمله کشور، شهر، بیمارستان، مهارت جراح، شدت بیماری و پوشش بیمه بستگی دارد. بهترین راه، استعلام مستقیم از مرکز درمانی و شرکت بیمه شماست.

۳. آیا بعد از لاپاراسکوپی نیاز به مصرف دارو هست؟ اغلب بله. برای کنترل علائم باقی‌مانده و مهم‌تر از آن، برای کاهش احتمال عود بیماری، پزشکان معمولاً درمان‌های هورمونی را پس از دوره بهبودی اولیه تجویز می‌کنند.

۴. تفاوت لاپاراسکوپی با لاپاراتومی (جراحی باز) چیست؟ تفاوت اصلی در اندازه برش است. در لاپاراتومی یک برش بزرگ (شبیه سزارین) روی شکم ایجاد می‌شود، در حالی که لاپاراسکوپی از چند برش بسیار کوچک استفاده می‌کند. این تفاوت منجر به درد کمتر، بهبودی سریع‌تر، خونریزی کمتر و جای زخم کوچک‌تر در لاپاراسکوپی می‌شود.

۵. چه زمانی پس از عمل می‌توان برای بارداری اقدام کرد؟ این موضوع بستگی به نظر جراح و وسعت عمل شما دارد. معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند که پس از اتمام دوره بهبودی اولیه (حدود ۴ تا ۶ هفته) و اولین چرخه قاعدگی طبیعی، برای بارداری اقدام کنید.

راهکارهای نهایی برای مدیریت آندومتریوز پس از جراحی

لاپاراسکوپی یک ابزار فوق‌العاده قدرتمند و مؤثر در مدیریت آندومتریوز است، اما نباید آن را پایان مسیر دانست. آندومتریوز یک بیماری مزمن است و مدیریت بلندمدت آن کلید حفظ کیفیت زندگی شماست. پس از جراحی، تمرکز بر پیگیری منظم با پزشک، پایبندی به درمان‌های دارویی تجویز شده و اتخاذ یک سبک زندگی سالم (شامل رژیم غذایی ضدالتهابی و ورزش منظم) از اهمیت بالایی برخوردار است.

اگر علائم آندومتریوز را تجربه می‌کنید یا در مورد گزینه‌های درمانی خود سوال دارید، اولین و مهم‌ترین قدم، مشورت با یک پزشک متخصص زنان با تجربه در زمینه آندومتریوز است تا یک برنامه تشخیصی و درمانی دقیق برای شرایط منحصربه‌فرد شما تدوین شود.

منابع

1. World Health Organization (WHO). (2023). Endometriosis Fact Sheet. https://www.who.int/
2. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). (2021). Endometriosis: ACOG Practice Bulletin No. 114.
3. Mayo Clinic. (2023). Endometriosis: Diagnosis & Treatment. https://www.mayoclinic.org/
4. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). (2017). Endometriosis: diagnosis and management (NG73). https://www.nice.org.uk/guidance/ng73
5. Dunselman, G. A. J., et al. (2014). ESHRE guideline: management of women with endometriosis. Human Reproduction, 29(3), 400–412. (Available on PubMed).

لیست پزشکان مرتبط:

• 
  سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران
• 
  طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
• 
  فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
• 
  حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
• 
  فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
• 
  آزاده اکبری سنهمتخصص زنان و زایمان | تهران
• 
  فاطمه امیدی فرمتخصص زنان و زایمان | تهران
• 
  سمانه کاشیجراح و متخصص زنان زایمان نازایی فلوشیپ ناباروری IVF | تهران
• 
  آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
• 
  سپیده محمدیمتخصص زنان و زایمان نازایی کولپوسکوپی | تهران
چه امتیازی میدی؟
کپی لینک لینک کپی شد