علائم پیری قلب چیست و چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟
نتایج یک مطالعه علمی جدید نشان می‌دهد که برخی بیماری‌های مزمن مانند چاقی، دیابت و فشار خون بالا می‌توانند باعث شوند قلب انسان بسیار پیرتر از سن واقعی بدن او عمل کند. گاهی این تفاوت به ۴۵ سال می‌رسد! این تحقیق هشدار مهمی برای اصلاح سبک زندگی و مراقبت از سلامت قلب به شمار می‌رود.
این علائم یعنی قلب شما پیر شده است
برخی از نشانه‌های جسمی و عملکردی وجود دارند که می‌توانند زنگ خطری برای پیری زودرس قلب باشند. اگر یکی یا چند مورد از این علائم را دارید، بهتر است با پزشک قلب مشورت کنید:
- تنگی نفس حتی هنگام فعالیت‌های سبک
- خستگی زودهنگام و کاهش تحمل فعالیت بدنی
- احساس سنگینی یا درد در قفسه سینه، به‌ویژه در زمان استرس یا ورزش
- تورم در پاها یا مچ پا که به دلیل پمپاژ ضعیف خون ایجاد می‌شود
- ضربان قلب نامنظم یا احساس تپش قلب
- سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم در حالت ایستاده
- کاهش میل جنسی یا عملکرد جنسی در مردان (که می‌تواند نشانه ضعف گردش خون باشد)
اگر این علائم را تجربه می‌کنید، ممکن است قلب شما دچار فرسایش عملکردی شده باشد، حتی اگر سن شناسنامه‌ای شما زیاد نباشد. این علائم باید جدی گرفته شوند، زیرا درمان زودهنگام می‌تواند از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند.
نتایج تحقیق بین‌المللی درباره سن قلب
در این پژوهش که توسط محققانی از بریتانیا، اسپانیا و سنگاپور و به رهبری دکتر پانکاج گارگ از دانشکده پزشکی نورویچ انجام شده، اسکن MRI قلبی ۵۶۳ نفر مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حاکی از آن است که:
- چاقی مفرط: می‌تواند سن عملکردی قلب را تا ۴۵ سال بیشتر از سن واقعی نشان دهد.
- دیابت نوع ۲: در دهه چهارم زندگی، عملکرد قلب را مشابه یک فرد ۵۶ ساله می‌کند.
- فشار خون بالا: عامل تسریع‌کننده در پیری قلب است.
- فیبریلاسیون دهلیزی: در تمامی سنین، نشانه‌ای از پیر شدن زودهنگام عضله قلب است.
در واقع ممکن است یک فرد ۳۵ ساله، قلبی ۸۰ ساله داشته باشد!
دهلیز چپ؛ نشانگر اصلی پیری قلب
یکی از یافته‌های کلیدی مطالعه، بررسی دهلیز چپ قلب است. این بخش که مسئول دریافت خون اکسیژن‌دار از ریه‌هاست، با افزایش سن یا وجود بیماری، بزرگ‌تر و کم‌کارتر می‌شود. نکات مهمی در این باره عبارتند از:
- چاقی خفیف: ۴ سال به سن قلب اضافه می‌کند.
- چاقی متوسط: حدود ۵ سال.
- چاقی شدید: تا ۴۵ سال پیری زودرس قلبی!
- دیابت: در دهه ۳۰ زندگی می‌تواند عملکرد قلب را به سطح یک فرد ۵۶ ساله برساند.
مفهوم “سن قلب”؛ ابزاری مؤثر در افزایش آگاهی عمومی
محققان توصیه می‌کنند پزشکان برای تفهیم بهتر خطر بیماری‌های قلبی به بیماران، به جای درصد و آمار، از مفهوم سن قلب استفاده کنند. برای مثال گفتن اینکه “قلبت مثل یک فرد ۷۰ ساله کار می‌کند” می‌تواند فرد را بیشتر به تغییر سبک زندگی تشویق کند.
دکتر گارگ می‌گوید:
«با محاسبه سن عملکردی قلب، می‌توان بیماران را به‌زبان ساده به سمت ورزش، تغذیه سالم و مصرف دارو در صورت لزوم هدایت کرد.»
چه افرادی در معرض پیری زودرس قلب هستند؟
در این تحقیق گروه‌های زیر بیشترین خطر را دارند:
- افراد دارای چاقی یا اضافه وزن بالا (BMI بالا)
- بیماران دیابتی، به‌ویژه در سنین ۳۰ تا ۵۰ سال
- افراد مبتلا به فشار خون بالا حتی بدون علائم واضح
- افراد با ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی)
چگونه می‌توان روند پیری قلب را معکوس کرد؟
اگرچه این یافته‌ها هشداردهنده هستند، اما خبر خوب اینکه پیری قلبی قابل بازگشت است. با رعایت موارد زیر، می‌توان سلامت قلب را بهبود بخشید:
- ✅ کنترل وزن و کاهش چربی شکمی
- ✅ مدیریت دیابت با دارو، رژیم و ورزش
- ✅ کاهش فشار خون با کاهش مصرف نمک و استفاده از مواد غذایی مفید مانند چای سبز
- ✅ ورزش منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی در هفته)
- ✅ چکاپ منظم فشار خون، قند خون و کلسترول
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
تحقیقات منتشرشده در European Heart Journal Open تأیید می‌کنند که پیری قلبی با اقدامات به‌موقع قابل کنترل و حتی بازگشت‌پذیر است. قلب همانند یک عضله، نیاز به مراقبت، تمرین و تغذیه مناسب دارد. با توجه به اینکه مشکلات قلبی هنوز هم یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در دنیا و ایران هستند، توجه به سلامت قلب و کنترل عوامل خطرساز ضروری است.
اگر امروز مراقب قلب‌تان باشید، شاید فردا نیازی به جراحی یا داروهای سنگین نداشته باشید.
لیست پزشکان مرتبط:
سید علی جمالیانفوق تخصص قلب و عروق | تهران- مسعود اسلامیمتخصص قلب و عروق | تهران
- محمد حسن نمازیفلوشیپ تخصصی قلب و عروق | تهران
- مهدی بابوی نژادفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مصطفی بیاتفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مهدی پیشگاهیمتخصص قلب و عروق | تهران
- مرکز قلب آرامکلینیک قلب و عروق | تهران
- بهناز تن آرایمتخصص قلب و عروق | تهران
- سوده رودباریمتخصص قلب و عروق | تهران
- میترا سلامتمتخصص قلب و عروق - آنژیوگرافی - الکتروکاردیوگرافی - تست ورزش - نوار قلب | تهران
