تنگی کانال نخاعی کمر; علائم و روش های بهبود
فضای بین مهره‌ای در ستون فقرات، مسیری برای عبور نخاع است. اگر این فضا به دلیل بزرگ شدن بیش از حد مهره‌ها تنگ شود، میتواند منجر به نشانه‌های تنگی کانال نخاعی شود که در نتیجه فشار زیادی بر ریشه‌های عصبی وارد می‌آورد. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
اگرچه تنگی کانال نخاعی در مراحل ابتدایی به عنوان یک بیماری خطرناک تلقی نمی‌شود، اما اگر پیشرفت کند یا درمان نشود، میتواند به آسیب‌های جدی و دائمی منجر شود.
تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی، که به انگلیسی Spinal Stenosis نامیده می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که فضای موجود برای عبور اعصاب در ستون فقرات به دلیل باریک شدن یک یا چند سوراخ استخوانی (فورامینا) کاهش می‌یابد. این مشکل میتواند در کانال نخاعی اصلی یا در فورامیناهای بین مهره‌ای که اعصاب از آن‌ها خارج می‌شوند، اتفاق بیفتد.
علت تنگی کانال نخاعی میتواند اکتسابی (ناشی از تغییرات مرتبط با سن یا آسیب) یا مادرزادی باشد. بسته به موقعیت و شدت باریک شدن، فشار بر روی اعصاب نخاعی میتواند منجر به علائمی مانند بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، درد و ضعف در اندام‌ها شود.
علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی میتواند فشار قابل توجهی بر طناب نخاعی و اعصاب وارد کند، که این مسئله ممکن است به درد در ناحیه گردن و کمر منجر شود و بر قابلیت انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارد. علائم این بیماری به آرامی شروع شده و به دلیل التهاب و فشار بر اعصاب، با گذشت زمان تشدید می‌شوند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد در پاها، ساق پا، یا باسن که با ایستادن بدتر می‌شود.
- دردی که به ران‌ها منتقل می‌شود (سیاتیک).
- دردی که با نشستن، دراز کشیدن، یا خم شدن به جلو کاهش می‌یابد.
- ضعف، بی‌حسی، و گزگز در پاها.
- کمردرد شدید که با ایستادن طولانی‌مدت بدتر می‌شود.
- گرفتگی عضلات ساق پا هنگام راه رفتن.
- ضعف در پاها هنگام راه رفتن.
- کاهش حس در پاها.
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده (در موارد شدید فشار بر طناب نخاعی).
- بی‌حسی شدید، درد، و ضعف غیرقابل تحمل در پاها (در موارد نادر).
علائم تنگی کانال نخاعی میتواند برای هر فرد متفاوت باشد و ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد فوق باشد. برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی، مراجعه به پزشک متخصص تنگی کانال نخاعی ضروری است.
انواع مختلف تنگی کانال نخاعی کمر و گردن
تنگی کانال نخاعی معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
تنگی کانال نخاعی جانبی: این وضعیت میتواند در ناحیه کمر و گردن رخ دهد. سوراخ بین مهره‌ای، که عصب نخاعی از آن عبور می‌کند، یک حفره استخوانی بین دو مهره است. وقتی این سوراخ‌ها تنگ می‌شوند، به آن تنگی کانال نخاعی جانبی گفته می‌شود. در نتیجه تنگی، عصب نخاعی دچار فشار شده و ممکن است عملکرد آن مختل شود. این نوع تنگی میتواند در هر بخشی از ستون فقرات اتفاق بیفتد، اما بیشتر در ناحیه کمری مشاهده می‌شود.
تنگی کانال نخاعی مرکزی کمر و گردن: عارضه تنگی کانال نخاعی میتواند در اثر باریک شدن مهره‌های حفاظت‌کننده از کانال نخاعی به وجود آید. این وضعیت، که به تنگی کانال مرکزی معروف است، باعث می‌شود که طناب نخاعی فضای کافی برای عبور نداشته باشد و در صورت فشرده شدن، ممکن است درد یا اختلالات عملکردی در نواحی تحت فشار ایجاد کند. این نوع تنگی معمولاً در نواحی گردنی و کمری ستون فقرات رخ می‌دهد و میتواند دو یا چند سطح از ستون فقرات را همزمان درگیر کند، مانند تنگی همزمان در ناحیه گردن و کمر.
به طور کلی، تنگی کانال نخاعی را می‌توان به دو دسته بزرگ **تنگی کانال نخاعی گردنی** و **تنگی کانال نخاعی کمری** تقسیم‌بندی کرد. مقاله حاضر به بررسی دقیق تنگی کانال نخاعی کمر پرداخته است، در حالی که جزئیات تنگی کانال نخاعی گردن در مقاله‌ای جداگانه مورد بحث قرار گرفته است. برای کسب اطلاعات بیشتر، به آن مقاله مراجعه فرمایید.
علائم تنگی کانال نخاعی گردن شامل درد شدید در ناحیه گردن و کمر است. در مورد تنگی کانال نخاعی کمر، فشار بر ریشه‌های عصبی نخاعی در ناحیه کمر میتواند منجر به بروز علائمی نظیر درد سیاتیک و کمردرد شود.
تنگی نخاع چگونه مشخص می شود؟
یک متخصص مغز و اعصاب ممکن است بر پایه نشانه‌های بالینی و سوابق پزشکی فرد، وجود تنگی نخاع را تأیید کند. برای تشخیص دقیق‌تر تنگی کانال نخاعی، روش‌های زیر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند:
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی: (MRI) این روش به عنوان مطلوب‌ترین راه برای شناسایی تنگی کانال نخاعی شناخته شده است. MRI قادر است تا جزئیات دقیقی از جمله ریشه‌های عصبی، تغییرات در نخاع و همچنین وجود تومورها در ناحیه نخاعی را نمایش دهد.
اسکن سی‌تی (CT) توموگرافی کامپیوتری: این روش که از اشعه X برای گرفتن تصاویر از زوایای متفاوت استفاده می‌کند، به تعیین شکل و اندازه دقیق کانال نخاعی کمک می‌کند.
میلوگرافی: در مواقعی که دسترسی به MRI ممکن نیست، از ترکیب CT و میلوگرافی استفاده می‌شود. میلوگرافی شامل تزریق یک ماده کنتراست به فضای مایع نخاعی است تا کانال نخاعی و ریشه‌های عصبی به خوبی قابل مشاهده باشند.
ایا تنگی نخاع قابل درمان است؟ درمان تنگی کانال نخاعی کمر
درمان تنگی کانال نخاعی میتواند شامل دو دسته روش‌های جراحی و غیرجراحی باشد. اگرچه جراحی میتواند نتایج بلندمدت‌تری داشته باشد، اما ممکن است خطرات بیشتری نسبت به درمان‌های غیرجراحی داشته باشد. به همین دلیل، پزشکان ممکن است ابتدا درمان‌های دارویی و گیاهی را توصیه کنند، مانند استفاده از ماساژ با روغن‌های گیاهی مثل روغن سیاه دانه، بادام تلخ و روغن گل سرخ. اگر این روش‌ها مؤثر نباشند، جراحی ممکن است به عنوان گزینه بعدی در نظر گرفته شود. درمان‌های غیرجراحی معمولاً برای بیمارانی که علائم عصبی ندارند، توصیه می‌شود.
۴ شیوه جراحی تنگی کانال نخاعی کمر
1.جراحی آندوسکوپیک: این روش کم تهاجمی برای بیماران با تنگی نخاعی خفیف مناسب است و از طریق دسترسی محدود به ناحیه مورد نظر انجام می‌شود.
2.جراحی بدون ایمپلنت: این نوع جراحی تهاجمی است که بدون قرار دادن هرگونه وسیله‌ای در کانال نخاعی انجام می‌شود.
3.جراحی باز با ایمپلنت: این روش، که شامل برداشتن بخشی از استخوان‌ها و استفاده از پیچ و میله برای استحکام مهره‌ها می‌باشد، به عنوان آخرین گزینه درمانی برای تنگی نخاعی در نظر گرفته می‌شود و تنها با تشخیص پزشک انجام می‌گیرد.
4.درمان لیزری: این روش، که از پرتوهای لیزر برای تحریک و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده استفاده می‌کند، به عنوان یکی از روش‌های مؤثر در کاهش عوارض جراحی تنگی نخاعی شناخته شده است.
- درمان بدون عمل جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی در کمر
1.تغییر در شیوه زندگی: اقداماتی مانند کاهش وزن میتواند به کاهش فشار بر ستون فقرات کمک کند.
2.مصرف داروهای مسکن: داروهایی مثل استامینوفن، ایبوپروفن، و ناپروکسن می‌توانند در تسکین درد موثر باشند.
3.داروهای ضد عصبی: گاباپنتین و پرگابالین برای کاهش علائمی مانند گزگز و بی‌حسی استفاده می‌شوند.
4.داروهای ضدالتهاب: این داروها به کاهش التهاب در نخاع کمک می‌کنند.
5.درمان‌های فیزیکی: استفاده از لیزر و امواج اولتراسوند میتواند به بهبود انعطاف‌پذیری و تحرک ستون فقرات کمک کند.
6.دمنوش‌های گیاهی: دمنوش‌هایی مانند آویشن، شاتره، و بومادران در طب سنتی برای تنگی کانال نخاعی توصیه می‌شوند.
7.تغییرات در رژیم غذایی: مشورت با متخصص مغز و اعصاب برای اعمال تغییراتی مانند حذف گوشت قرمز و مواد غذایی فرآوری‌شده از برنامه غذایی.
8.فیزیوتراپی و ورزش: این روش‌ها به درمان تنگی کانال نخاعی کمک می‌کنند.
در حالی که برخی بیماران ممکن است در طول پیاده‌روی دچار درد یا بی‌حسی دوره‌ای شوند، دیگران به شدت تحت تأثیر تنگی کانال نخاعی قرار می‌گیرند که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. درمان‌های غیرجراحی معمولاً برای تمامی بیماران با تنگی کانال نخاعی توصیه می‌شود و با مشاوره پزشک می‌توانید از روش‌هایی مانند دمنوش‌های گیاهی، داروها و ورزش‌های مناسب برای بهبودی استفاده کنید.
جراحی معمولاً به عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته می‌شود و بر اساس آمار، فقط برای یک درصد کوچکی از بیماران پیشنهاد می‌شود. توصیه می‌شود که برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد جراحی و گزینه‌های درمانی تنگی کانال نخاعی، با پزشک متخصص خود مشورت کنید و در صورت لزوم، درمان را به سرعت شروع کنید.
علت‌های رایج تنگی کانال نخاعی کمر چیست؟
تنگی کانال نخاعی اغلب ناشی از یک یا چندین عامل زیر است:
آرتروز ستون فقرات: این شرایط زمانی رخ می‌دهد که غضروف‌های صاف که مفاصل فاست را پوشانده و مهره‌ها را به هم متصل می‌کنند، شروع به فرسودگی می‌کنند. در نتیجه، استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده شده و ممکن است به رشد بیش از حد استخوان‌ها منجر شود، که به آن استئوفیت یا خار استخوانی گفته می‌شود. التهاب ناشی از این فرآیند و تشکیل استئوفیت‌ها میتواند به تنگ شدن فضای کانال نخاعی کمک کند.
بیماری دژنراتیو دیسک و بروز تنگی کانال نخاعی: بیماری دژنراتیو دیسک، که به تحلیل رفتن دیسک‌های بین مهره‌ای اشاره دارد، میتواند منجر به تنگی کانال نخاعی شود. با از دست دادن رطوبت، دیسک‌ها کم‌کم فرو می‌نشینند و فضای بین مهره‌ها کاهش می‌یابد. این فرآیند میتواند به برآمدگی دیسک و افزایش فشار به داخل کانال نخاعی منجر شود. همچنین، فرسودگی دیسک‌ها میتواند بر مفاصل فاست فشار آورده و سرعت انحطاط آن‌ها را افزایش دهد.
تنگی کانال نخاعی به علت ضخیم شدن یا کمانش رباط: رباط‌های کانال نخاعی ممکن است به مرور زمان سخت و ضخیم شده و به بافت استخوانی تبدیل شوند، که این امر میتواند به فشار بر طناب نخاعی یا اعصاب نزدیک به آن منجر شود. همچنین، با پیشرفت بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات، برخی رباط‌ها ممکن است به داخل کانال نخاعی برجسته شوند و فضای موجود را کاهش دهند.
علاوه بر این، عوامل دیگری مانند تغییرات ساختاری در ستون فقرات یا تشکیل کیست‌ها نیز می‌توانند به تنگی کانال نخاعی کمک کنند.
سوالات رایج در حوزهی تنگی کانال نخاعی
- چه روش هایی برای درمان تنگی کانال نخاعی وجود دارد؟ برای مقابله با تنگی کانال نخاعی، گزینه‌های درمانی متنوعی وجود دارد. این گزینه‌ها شامل اعمال جراحی پیشرفته، روش‌های کم‌تهاجمی مانند تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی، و همچنین استفاده از تکنیک‌های نوین مانند درمان با لیزر می‌باشند.
- علائم اصلی تنگی کانال نخاعی کمر چیست؟ علائم ناشی از تنگی کانال نخاعی میتواند شامل دردهای کمری، احساس درد به همراه سوزش در مسیر عصب سیاتیک، ضعف عضلانی، بی‌حسی، و گزگز در پاها باشد. در صورت تجربه هر یک از این نشانه‌ها، توصیه می‌شود که بلافاصله با یک متخصص مغز و اعصاب تماس بگیرید.
- آیا بیماری تنگی کانال نخاعی به مهراه با درد و ناراحتی است؟ درمان‌های متفاوتی برای کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاعی وجود دارد. با توجه به تشخیص پزشک متخصص، ممکن است روش‌هایی مانند دارو درمانی، فیزیوتراپی، یا برنامه‌های ورزشی توصیه شوند تا به تسکین درد و بهبود علائم کمک کنند.
- آیا تنگی کانال نخاعی میتواند باعث بی اختیاری ادرار و مدفوع شود؟ تنگی کانال نخاعی به ندرت منجر به اختلالات کنترل ادرار و مدفوع می‌شود. این مشکل بیشتر در موارد شدید و در بین افراد مسن‌تر دیده می‌شود که ممکن است با چنین عوارضی مواجه شوند.
لیست پزشکان مرتبط:
مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- اکبر سلطان زادهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- شیرین بهبهانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
