اختلال تعادل چیست؟ علت و درمان انواع اختلال تعادل

۱۴۰۲-۱۲-۱۹آخرین بروزرسانی: ۱۴۰۳-۱۲-۱۶

0 زمان تقریبی مطالعه 9 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

اختلال تعادل چیست؟

تعادل یکی از عوامل مهم برای زندگی سالم و موفق است. اما تعادل بدن چگونه ایجاد می‌شود؟ به طور خلاصه می‌توان گفت که سیستم تعادلی از ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، مفصل‌ها و چشم‌ها تشکیل شده است. همچنین اندام‌های تعادلی داخل گوش، اعصاب و فشار خون نیز باید به صورت صحیح عمل کنند تا تعادل بدن را تضمین کنند. در این مقاله قصد داریم به سوالات مهمی در مورد اختلال تعادل پاسخ دهیم. این سوالات شامل علت اختلال تعادل، روش‌های درمان عدم تعادل، وجود یا عدم وجود درمان قطعی برای عدم تعادل و همچنین امکان استفاده از طب اسلامی برای درمان عدم تعادل هستند. با ما همراه باشید تا درباره این بیماری اطلاعات کافی کسب کنید.. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.

علائم اختلال تعادل

وقتی تعادل بدن از کار می‌افتد، فرد ممکن است احساس سردرگمی، ناپایداری و سبکی سر کند. انگار که دنیا دور او می‌گردد یا هر لحظه ممکن است بیفتد. این احساسات می‌تواند در حالت‌های مختلف برای فرد پیش بیاید. علت اصلی این اختلال به گوش داخلی (قسمتی که تعادل را کنترل می‌کند) برمی‌گردد، اما عوامل دیگری هم می‌تواند موثر باشد. نشانه‌ها و علائم این اختلال عبارتند از:

احساس سردرگمی و بی‌حوصلگی
تغییر در بینایی (دیدن مبهم)
احساس افتادن
از دست دادن تعادل در جابجایی و ناپایداری
احساس بی‌هوشی و سبکی سر؛
سنکوپ(syncope)
احساس لرزش یا گردش اتاق دور سر (vertigo)
حس شناور بودن روی آب یا سرگیجه

دلایل اختلال تعادل

سوال مهم؛ در اصل چه عواملی باعث اختلال تعادل می‌شوند؟

عفونت گوش‌ها
اختلال در گوش داخلی
صدمه به سر
گردش خون ناکافی
داروهای خاص
ناهماهنگی تعادل مواد شیمیایی مغز
فشار خون پایین و عدم تعادل
فشار خون بالا
شرایط عصبی یا نورولوژیکی
آرتروز
پیری
تومور عصب شنوایی (acoustic neuroma)
تشنج
اختلال تعادل در ام اس (درمان عدم تعادل در ام اس با دارو و کنترل میسر است. )

این علل چگونه باعث عدم تعادل می‌شوند؟

اختلالات تعادل دارای انواع متفاوتی هستند که برخی از آنها عصبی و برخی دیگر شنوایی هستند. اختلال تعادل (movement disorder) شامل موارد زیر می شود:

۱. سرگیجه موقعیتی (BPPV): این اختلال زمانی ایجاد می شود که سر را به سمت های مختلف حرکت دهیم مانند چرخش یا خم شدن یا بلند کردن سر. ذرات ریزی شبیه به گرد و خاک به کانال های نیم دایره گوش وارد می شوند و جلوی حرکت کوپولا را می گیرند که مسئول ارسال موقعیت سر به مغز است. این نوع اختلال تعادل ممکن است به دلیل پیری یا آسیب سر اتفاق بیفتد.

۲. لابیرنتیت (labyrinthitis) یا التهاب گوش درونی: این بیماری نشانه ای از التهاب یا عفونت در قسمت گوش میانی است که معمولا به خاطر آنفولانزا یا سرماخوردگی رخ می دهد. عفونت قسمت های بالایی دستگاه تنفسی مثل حلق و سینوس ها نیز می تواند باعث ایجاد لابیرنتیت شود.

۳. نوریت دهلیزی (vestibular neuritis): این اختلال باعث می شود که اعصاب تعادلی التهاب یا فشار داشته باشند. علت آن ورود ویروس به بدن است که سرگیجه را به همراه دارد. اعصاب تعادلی به قسمت حلزونی گوش متصل هستند. این نوع اختلال تعادل را نوریت دهلیزی می نامند.

۴. بیماری منییر (Meniere’s disease): این بیماری باعث می شود که شنوایی کاهش یابد، صدای زنگ زنگ در گوش شنیده شود و گوش احساس سنگینی کند. علت آن تغییر مقدار مایع گوش است.

۵. بیماری فیستول پری لنف (Perilymphatic fistula): این اختلال شایع ترین نوع اختلال تعادل گوش است. این اختلال موجب می شود که مایع گوش به گوش میانی نشت کند. این باعث می شود که هنگام انجام فعالیت، تعادل از دست رود، سرگیجه و تهوع احساس شود. این بیماری ممکن است پس از ضربه به سر، ورزش شدید، عمل جراحی، تغییر ناگهانی فشار هوا یا عفونت مزمن گوش رخ دهد. این اختلال تعادل ممکن است در کودکان نیز دیده شود. برخی از افراد از بدو تولد به این بیماری مبتلا هستند.

۶. سندرم مال دبارکومنت (MdD): این عبارت فرانسوی به معنی بیماری پس از پیاده شدن است. علت علمی آن هنوز مشخص نیست، اما پس از سوار شدن بر قایق یا دویدن طولانی روی تردمیل اتفاق می افتد.

روش‌های پیشگیری از اختلال تعادل

برای جلوگیری و کنترل اختلال تعادل، می‌توانید از تغذیه‌ها و راهکارهایی استفاده کنید که به درمان خانگی این مشکل کمک می‌کنند. اگر می‌خواهید بدانید برای درمان اختلال تعادل چه مصرف کنید، به این نکات توجه کنید:

آب و مایعات آبکی را به صورت مرتب بنوشید: کم آبی می‌تواند سرگیجه و خستگی ایجاد کند
زنجبیل را به غذاهای خود اضافه کنید: زنجبیل می‌تواند علائم تهوع و ماشین گرفتگی را کاهش دهد
ویتامینC را از میوه‌ها و سبزیجات بگیرید: ویتامینC می‌تواند از اختلالات گردش خون جلوگیری کند
ویتامینE را از دانه‌ها و روغن‌های گیاهی بگیرید: ویتامینE می‌تواند سرگیجه را در افراد مبتلا به سندروم مینییر کم کند
ویتامینD را از تابش خورشید و مکمل‌ها بگیرید: ویتامینD می‌تواند پس از حمله BPPV مفید باشد
محرکات اختلال تعادل را کاهش دهید: نمک، الکل و کافئین می‌توانند اختلال تعادل را بدتر کنند

درمان اختلال تعادل

برای درمان اختلال تعادل، ابتدا باید توسط پزشک تشخیص داده شود. پزشک متخصص مغز و اعصاب ممکن است فرد را به پزشک گوش و حلق و بینی معرفی کند. نوع و شدت اختلال تعادل تعیین کننده درمان مناسب است. سابقه بیماری ها و داروهای مصرفی نیز مورد بررسی قرار می گیرند. تست اختلال تعادل ضروری است. درمان علت اختلال تعادل و انجام تمرین های تخصصی و مطابق با اصول جزئی از برنامه درمانی است. استفاده از زنجبیل، لیمو، عسل، برگ های گیاه جینکو (کهن دار) و بابونه گاوی برای درمان خانگی اختلال تعادل مفید است. این گیاهان بومی معروفیت جهانی در درمان اختلال تعادل دارند. در طول روند بهبودی، نباید همزمان از درمان گیاهی و قرص های عدم تعادل استفاده کنید.

قرص عدم تعادل

اختلالات تعادل می‌توانند ناشی از عوامل متعددی مانند مشکلات گوش داخلی، اختلالات عصبی، عفونت‌ها، یا حتی استرس و اضطراب باشند. درمان این اختلالات بستگی به علت زمینه‌ای دارد و ممکن است شامل داروهای مختلفی باشد.

داروهای مورد استفاده برای درمان اختلالات تعادل:

آنتی‌هیستامین‌ها: داروهایی مانند دیمن‌هیدرینات (با نام تجاری تراولین) برای کاهش سرگیجه و تهوع مرتبط با مشکلات تعادلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بنزودیازپین‌ها: این داروها می‌توانند به کاهش علائم اضطراب که ممکن است با اختلالات تعادل مرتبط باشند، کمک کنند.
داروهای ضد تهوع: برای کنترل تهوع و استفراغ مرتبط با سرگیجه و اختلالات تعادل استفاده می‌شوند.
داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی: در مواردی که استرس و اضطراب به عنوان عامل مؤثر در اختلالات تعادل شناخته می‌شوند، ممکن است پزشک داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی مانند سرترالین تجویز کند.

توجه مهم: تجویز و مصرف هر یک از این داروها باید تحت نظر پزشک متخصص صورت گیرد، زیرا انتخاب داروی مناسب بستگی به علت دقیق اختلال تعادل و وضعیت کلی سلامت بیمار دارد.

درمان قطعی عدم تعادل

اختلالات تعادل می‌توانند ناشی از عوامل متعددی باشند و درمان قطعی آن‌ها بستگی به تشخیص دقیق علت زمینه‌ای دارد. برای دستیابی به درمان مؤثر، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است تا پس از ارزیابی کامل، برنامه درمانی مناسب تعیین شود.

روش‌های درمانی متداول برای اختلالات تعادل:

توانبخشی دهلیزی: این روش شامل تمرینات ویژه‌ای است که به بهبود عملکرد سیستم تعادلی کمک می‌کنند.
تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی: در برخی موارد، اصلاح رژیم غذایی و کاهش مصرف موادی مانند کافئین و الکل می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
دارودرمانی: بسته به علت اختلال، ممکن است داروهایی برای کاهش سرگیجه و تهوع تجویز شوند.
جراحی: در موارد خاص، مانند بیماری منییر یا وجود تومور، ممکن است جراحی ضروری باشد.

علت سرگیجه و عدم تعادل در راه رفتن

سرگیجه و عدم تعادل در راه رفتن می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که بر سیستم‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارند. در ادامه، برخی از علل شایع این مشکلات را مرور می‌کنیم:

1. مشکلات گوش داخلی:

سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV): جابجایی کریستال‌های کلسیم در گوش داخلی می‌تواند منجر به سرگیجه‌های کوتاه‌مدت شود که معمولاً با تغییر وضعیت سر تشدید می‌شوند.
بیماری منییر: تجمع مایع در گوش داخلی که باعث سرگیجه‌های شدید، کاهش شنوایی و وزوز گوش می‌شود.
لابیرنتیت و نوریت دهلیزی: التهاب گوش داخلی یا عصب دهلیزی که معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی ایجاد شده و منجر به سرگیجه مداوم و مشکلات تعادلی می‌شود.

2. اختلالات عصبی:

بیماری پارکینسون: یک اختلال عصبی پیشرونده که با علائمی مانند لرزش، سفتی عضلات و کاهش کنترل حرکات همراه است و می‌تواند باعث مشکلات جدی در راه رفتن و حفظ تعادل شود.
مولتیپل اسکلروزیس (MS): یک بیماری خودایمنی که به اعصاب مرکزی آسیب می‌زند و می‌تواند منجر به مشکلات تعادلی شود.
آتاکسی: اختلالی که باعث عدم هماهنگی حرکات عضلانی می‌شود و ممکن است ناشی از آسیب به مخچه، بخشی از مغز که مسئول هماهنگی حرکات است، باشد.

3. مشکلات بینایی: اختلالات بینایی می‌توانند توانایی بدن در حفظ تعادل را مختل کنند.

4. مشکلات عضلانی و اسکلتی:

ضعف عضلانی: ممکن است ناشی از بیماری‌های عضلانی مانند دیستروفی عضلانی یا کمبود فعالیت بدنی باشد و باعث کاهش توانایی بدن در حفظ تعادل شود.
آرتروز: یک بیماری مفصلی که باعث درد، سفتی و کاهش حرکت در مفاصل می‌شود و می‌تواند منجر به ناپایداری در راه رفتن شود.

5. عوارض دارویی: برخی داروها ممکن است عوارض جانبی مانند سرگیجه و عدم تعادل داشته باشند.

6. مشکلات قلبی و عروقی: اختلالات ریتم قلب یا کاهش جریان خون به مغز می‌تواند منجر به سرگیجه و احساس سبکی سر شود.

7. افت فشار خون وضعیتی: افت ناگهانی فشار خون هنگام ایستادن سریع که می‌تواند باعث سرگیجه و غش شود.

8. مشکلات روان‌شناختی: اختلالات اضطرابی، افسردگی و دیگر مشکلات روان‌شناختی می‌توانند باعث سرگیجه شوند.

9. کم‌آبی بدن: نوشیدن ناکافی مایعات می‌تواند منجر به سرگیجه شود.

10. کم‌خونی: کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌تواند باعث احساس سرگیجه و ضعف شود.

11. قند خون پایین: هیپوگلیسمی می‌تواند منجر به سرگیجه، تعریق و گیجی شود.

12. عفونت‌ها: عفونت‌های گوش یا سایر عفونت‌ها می‌توانند باعث سرگیجه شوند.

13. مصرف الکل یا مواد مخدر: این مواد می‌توانند بر سیستم تعادلی تأثیر منفی بگذارند.

14. میگرن: برخی افراد مبتلا به میگرن تجربه سرگیجه یا حساسیت به حرکت را دارند.

15. تومورهای مغزی: تومورهای موجود در مغز یا گوش داخلی می‌توانند بر تعادل تأثیر بگذارند.

16. بیماری حرکت: برخی افراد در حین حرکت در وسایل نقلیه دچار سرگیجه می‌شوند.

17. مشکلات متابولیک: اختلالات تیروئید یا سایر مشکلات متابولیک می‌توانند باعث سرگیجه شوند.

18. مشکلات روان‌تنی: استرس و اضطراب می‌توانند منجر به سرگیجه شوند.

19. مشکلات گردنی: اختلالات مهره‌های گردنی می‌توانند باعث سرگیجه شوند.

20. بیماری‌های سیستمیک: برخی بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت می‌توانند بر تعادل تأثیر بگذارند.

درمان گیاهی عدم تعادل در راه رفتن

زنجبیل: زنجبیل ممکن است به تسکین علائم تهوع و سرگیجه کمک کند.
ویتامین C: مصرف ویتامین C می‌تواند به کاهش علائم سرگیجه در مبتلایان به بیماری منییر کمک کند.
ویتامین E: این ویتامین می‌تواند به بهبود مشکلات گردش خون کمک کرده و در نتیجه به تعادل بدن کمک کند.
ویتامین D: کمبود ویتامین D ممکن است با مشکلات تعادلی مرتبط باشد؛ بنابراین، اطمینان از سطح مناسب این ویتامین مهم است.

توجه مهم: همواره قبل از مصرف هرگونه مکمل یا داروی گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید تا از تداخلات احتمالی با داروهای دیگر و عوارض جانبی جلوگیری شود.

سایر توصیه‌ها:

نوشیدن آب: کم‌آبی بدن می‌تواند باعث سرگیجه شود؛ بنابراین، مصرف کافی مایعات را در نظر داشته باشید.
تمرینات تعادلی: انجام تمریناتی که به بهبود تعادل کمک می‌کنند، می‌تواند مفید باشد.

برای تعادل بدن چه بخوریم

حفظ تعادل بدن در فعالیت‌هایی مانند راه رفتن و ایستادن، نیازمند عملکرد هماهنگ سیستم‌های مختلف بدن از جمله سیستم عصبی، عضلانی و تعادلی است. تغذیه مناسب می‌تواند نقش مهمی در بهبود و حفظ این تعادل ایفا کند. در ادامه، برخی از مواد غذایی و ریزمغذی‌های مؤثر در تقویت تعادل بدن معرفی می‌شوند:

1. ویتامین B12: کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به مشکلات عصبی و در نتیجه اختلال در تعادل شود. منابع غنی از ویتامین B12 شامل گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ و محصولات لبنی هستند.

2. ویتامین D: این ویتامین به سلامت استخوان‌ها و عملکرد عضلانی کمک می‌کند. منابع ویتامین D شامل ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین، زرده تخم‌مرغ و محصولات غنی‌شده مانند شیر و غلات صبحانه هستند.

3. منیزیم: منیزیم در عملکرد صحیح عضلات و اعصاب نقش دارد. منابع منیزیم شامل سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج، مغزها، دانه‌ها و حبوبات هستند.

4. امگا-3: اسیدهای چرب امگا-3 به بهبود عملکرد مغز و سیستم عصبی کمک می‌کنند. منابع امگا-3 شامل ماهی‌های چرب، دانه کتان و گردو هستند.

5. آنتی‌اکسیدان‌ها: مصرف میوه‌ها و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به سلامت سیستم عصبی کمک کند. میوه‌هایی مانند توت‌ها، مرکبات و سبزیجاتی مانند کلم بروکلی و اسفناج در این دسته قرار می‌گیرند.

6. آب: هیدراته نگه‌داشتن بدن برای عملکرد بهینه سیستم‌های مختلف ضروری است. کم‌آبی می‌تواند منجر به سرگیجه و اختلال در تعادل شود.

7. پروتئین: مصرف کافی پروتئین برای حفظ سلامت عضلات ضروری است. منابع پروتئین شامل گوشت کم‌چرب، مرغ، ماهی، حبوبات و محصولات سویا هستند.

توجه مهم: قبل از ایجاد تغییرات عمده در رژیم غذایی، به‌ویژه اگر مشکلات تعادلی دارید، مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه توصیه می‌شود تا اطمینان حاصل شود که نیازهای خاص شما برآورده می‌شوند.

سوالات متداول اختلال تعادل

اختلال تعادل و افسردگی چه رابطه ای دارند؟ بله، افسردگی می تواند سبب ضعف بدنی و احساس بی انگیزگی شود که منجر به اختلال تعادل می شود.
چه چیزهایی برای تعادل بدن مفید هستند؟ درمان گیاهی اختلال تعادل در راه رفتنزنجبیل، لیمو، عسل، برگ های گیاه جینکو (کهن دار) و بابونه گاوی از گیاهان خانگی هستند که برای درمان اختلال تعادل توصیه می شوند.
چگونه می توان اختلال تعادل را درمان کرد؟ برای درمان اختلال تعادل، ابتدا باید توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود و سپس دارو و تمرین های مناسب تعیین شوند.
آیا اختلال تعادل در سالمندان و کودکان یکسان است؟ برخی از کودکان از بدو تولد به اختلال تعادل مبتلا هستند و در سالمندان، اختلال تعادل به دلیل پیری بدن رایج است.
اختلال تعادل جزء اختلالات حرکتی است؟ اختلال تعادل ممکن است باعث مشکل در حرکات بدن شود اما از نظر علتی به اختلالات حرکتی مربوط نمی شود. اختلالات حرکتی گروهی از بیماری های هستند که باعث کاهش یا افزایش شدت حرکات در سیستم عصبی می شوند. اختلالات حرکتی به انگلیسی (Movement Disorders) نامیده می شوند. این تغییرات می توانند ارادی یا غیرارادی باشند. این گروه از بیماری ها جزء اختلالات عصبی فیزیکی هستند و شامل طیف وسیعی از حالات می شوند.