چرا پارکینسون باعث لاغری میشود ؟ هر آنچه که باید بدانید !

2 دقیقه پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۷-۰۷

0 زمان تقریبی مطالعه 13 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

فراتر از لرزش، نگاهی به چالش کاهش وزن در پارکینسون

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیشرونده و پیچیده است که اغلب با علائم حرکتی آن مانند لرزش در حالت استراحت، سفتی عضلات و کندی حرکات شناخته می‌شود. اما این بیماری، چهره‌ای فراتر از مشکلات حرکتی دارد و مجموعه‌ای از علائم غیرحرکتی را نیز در بر می‌گیرد که می‌توانند به همان اندازه یا حتی بیشتر بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. در میان این چالش‌ها، کاهش وزن ناخواسته یکی از شایع‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین عوارضی است که بسیاری از بیماران و خانواده‌هایشان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این عارضه، صرفاً یک تغییر در عدد روی ترازو نیست، بلکه یک نشانگر بالینی مهم است که می‌تواند بر تمام جنبه‌های مدیریت بیماری، از اثربخشی داروها گرفته تا توانایی فرد برای انجام فعالیت‌های روزانه، تأثیر منفی بگذارد.

کاهش وزن در پارکینسون یک مسئله ساده نیست و اغلب به اشتباه به عنوان بخشی “طبیعی” از روند پیری یا بیماری نادیده گرفته می‌شود. آمارها و مطالعات بالینی نشان می‌دهند که درصد قابل توجهی از افراد مبتلا، گاهی تا ۶۰ درصد، در مقطعی از بیماری خود کاهش وزن قابل توجهی را تجربه می‌کنند. این پدیده صرفاً یک تغییر ظاهری نیست، بلکه زنگ خطری است که می‌تواند نشان‌دهنده سوءتغذیه، افزایش ضعف عضلانی (سارکوپنی)، کاهش کارایی داروها و حتی تسریع روند پیشرفت بیماری باشد. درک اینکه چرا این اتفاق می‌افتد، اولین و مهم‌ترین قدم برای مدیریت مؤثر آن و شکستن چرخه‌ی معیوبی است که می‌تواند سلامت بیمار را به شدت تهدید کند.

هدف این مقاله، بررسی عمیق و چندوجهی دلایل کاهش وزن در بیماران پارکینسون است. ما با نگاهی جامع، از تأثیر فیزیولوژیک علائم حرکتی بر افزایش مصرف انرژی بدن گرفته تا نقش پنهان و پیچیده‌ی علائم غیرحرکتی مانند مشکلات بلع، کاهش حس بویایی، افسردگی و اختلالات گوارشی، به تحلیل این معضل خواهیم پرداخت. علاوه بر این، راهکارهای عملی و مبتنی بر شواهد علمی را برای مدیریت وزن و بهبود وضعیت تغذیه ارائه خواهیم داد تا به بیماران و مراقبان آن‌ها ابزارهای لازم برای مقابله با این چالش پیچیده را بدهیم و به حفظ کیفیت زندگی آن‌ها کمک کنیم.

سلب مسئولیت مهم اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه آموزشی و اطلاع‌رسانی دارد و هرگز نباید جایگزین مشاوره، تشخیص یا درمان حرفه‌ای پزشکی شود. کاهش وزن ناخواسته می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که برخی از آن‌ها ممکن است ارتباطی با بیماری پارکینسون نداشته باشند. بنابراین، قبل از هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا برنامه درمانی خود، حتماً با پزشک متخصص مغز و اعصاب، متخصص تغذیه یا سایر اعضای تیم درمانی خود مشورت کنید.

نکات کلیدی در یک نگاه

کاهش وزن یک عارضه شایع و جدی در بیماری پارکینسون است که از برهم خوردن تعادل میان مصرف انرژی و دریافت انرژی ناشی می‌شود.

علائم حرکتی مانند لرزش، سفتی عضلات و دیسکینزی، بدن را به یک حالت “پر مصرف” متابولیک می‌برند و کالری‌سوزی را حتی در حالت استراحت افزایش می‌دهند.

علائم غیرحرکتی از جمله مشکلات بلع (دیسفاژی)، کاهش حس بویایی، افسردگی و مشکلات گوارشی (مانند تأخیر در تخلیه معده)، دریافت مواد غذایی را به شدت کاهش می‌دهند.

کاهش وزن کنترل‌نشده می‌تواند به سوءتغذیه، تحلیل شدید عضلانی، ضعف سیستم ایمنی، پوکی استخوان، افزایش خطر زمین خوردن و کاهش کیفیت زندگی منجر شود.

مدیریت موفق وزن نیازمند یک رویکرد تیمی چند تخصصی شامل متخصص مغز و اعصاب، متخصص تغذیه، کاردرمانگر و گفتاردرمانگر است تا تمام ابعاد مشکل پوشش داده شود.

کاهش وزن در پارکینسون: یک پدیده چند عاملی

چرا فرد مبتلا به پارکینسون وزن کم می‌کند؟ پاسخ به این سؤال در یک عامل واحد خلاصه نمی‌شود. کاهش وزن در این بیماری نتیجه یک تعامل پیچیده و دومینووار از عواملی است که تعادل ظریف انرژی بدن را از دو سو تحت فشار قرار می‌دهند: از یک طرف، “مصرف انرژی” به دلیل علائم بیماری و عوارض دارویی به شدت بالا می‌رود و از طرف دیگر، “دریافت انرژی” به دلیل موانع فیزیکی و روانی متعدد، به شدت کاهش می‌یابد. در ادامه، هر یک از این عوامل را به تفصیل و با نگاهی عمیق‌تر بررسی می‌کنیم.

تأثیر مستقیم علائم حرکتی بر دریافت کالری

علائم کلاسیک پارکینسون که به طور مستقیم بر حرکت تأثیر می‌گذارند، بدن را به یک ماشین کالری‌سوز پرکار تبدیل می‌کنند که حتی در حالت استراحت نیز متوقف نمی‌شود.

لرزش (Tremor): لرزش مداوم، حتی اگر خفیف باشد، عضلات را دائماً در حال انقباض و رها شدن نگه می‌دارد. این فعالیت غیرارادی و مداوم، مانند یک ورزش سبک اما بی‌وقفه است که ساعت‌ها ادامه دارد. این فرآیند مصرف انرژی پایه بدن (BMR) را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. می‌توان آن را به موتوری تشبیه کرد که حتی در حالت خلاص، با دور بالا کار می‌کند و سوخت مصرف می‌کند.
سفتی عضلات (Rigidity): در این حالت، عضلات مخالف (مثلاً عضله دوسر و سه‌سر بازو) به طور همزمان منقبض می‌شوند و در برابر حرکت مقاومت می‌کنند. این پدیده باعث می‌شود برای انجام ساده‌ترین حرکات روزمره مانند برخاستن از صندلی، لباس پوشیدن، یا حتی تغییر حالت چهره، به انرژی بسیار بیشتری نیاز باشد. این مقاومت داخلی دائمی، متابولیسم بدن را به شکل قابل توجهی بالا می‌برد.
کندی حرکات (Bradykinesia): این علامت، فرآیند غذا خوردن را به یک چالش زمان‌بر و فوق‌العاده خسته‌کننده تبدیل می‌کند. آماده‌سازی غذا، برداشتن قاشق، بردن آن به سمت دهان و جویدن، همگی کند، دشوار و نیازمند تمرکز بالا می‌شوند. یک وعده غذایی که برای فرد سالم ۲۰ دقیقه طول می‌کشد، ممکن است برای بیمار پارکینسون بیش از یک ساعت زمان ببرد. این خستگی فیزیکی و ذهنی می‌تواند باعث شود فرد قبل از اتمام وعده غذایی خود و دریافت کالری کافی، دست از خوردن بکشد.
دیسکینزی (Dyskinesia): این حرکات غیرارادی، پیچشی و پرشی که از عوارض جانبی طولانی‌مدت داروی لوودوپا هستند، یکی از دلایل اصلی افزایش شدید مصرف کالری در مراحل پیشرفته‌تر بیماری به شمار می‌روند. بدن فرد مبتلا به دیسکینزی شدید، تقریباً به طور مداوم در حال حرکات رقص‌مانند و غیرقابل کنترل است. این وضعیت، میزان کالری‌سوزی روزانه را صدها کالری افزایش می‌دهد و جبران آن از طریق رژیم غذایی را بسیار دشوار می‌سازد.

نقش پنهان علائم غیرحرکتی در کاهش اشتها

شاید بتوان گفت تأثیر علائم غیرحرکتی بر کاهش وزن، موذیانه و پنهان‌تر اما به همان اندازه قدرتمند است، زیرا مستقیماً میل و توانایی فرد برای خوردن را هدف قرار می‌دهد.

اختلال در حس بویایی و چشایی (Anosmia & Ageusia): از دست دادن حس بویایی یکی از اولین علائم پارکینسون است که حتی سال‌ها قبل از علائم حرکتی بروز می‌کند. از آنجایی که ۸۰ درصد از درک ما از طعم غذا به بوی آن وابسته است، غذاها بی‌مزه، مقوایی و ناخوشایند به نظر می‌رسند. این امر لذت بنیادین غذا خوردن را از بین برده و به بی‌اشتهایی شدید منجر می‌شود. فرد ممکن است برای جبران این بی‌مزگی به نمک یا شکر بیش از حد روی بیاورد که خود برای سلامتی مضر است.
افسردگی، اضطراب و بی‌تفاوتی (Apathy): پارکینسون تنها یک بیماری حرکتی نیست؛ تغییرات شیمیایی در مغز (به‌ویژه کاهش دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین) می‌توانند منجر به افسردگی بالینی، اضطراب شدید و حالتی از بی‌تفاوتی یا فقدان انگیزه شوند. فردی که با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کند، علاقه و انگیزه خود را برای تهیه و خوردن غذا از دست می‌دهد. بی‌تفاوتی (Apathy) حتی از این هم فراتر می‌رود و باعث می‌شود فرد هیچ محرک درونی برای انجام کارهای ضروری مانند غذا خوردن نداشته باشد، حتی اگر گرسنه باشد.
مشکلات بلع (Dysphagia): دیسفاژی یا اختلال در بلع، یک عارضه بسیار جدی و شایع در پارکینسون است که می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. ضعف و ناهماهنگی عضلات گلو و مری باعث می‌شود فرد هنگام بلعیدن احساس کند غذا در گلویش گیر کرده، دچار سرفه مکرر، احساس خفگی یا حتی بازگشت غذا به بینی شود. این تجربه ترسناک، تمایل به خوردن و آشامیدن را به شدت کاهش می‌دهد. خطرناک‌تر از آن، “آسپیراسیون خاموش” است که در آن، ذرات غذا یا مایعات بدون سرفه وارد ریه‌ها شده و منجر به ذات‌الریه (پنومونی) مکرر و خطرناک می‌شود.
خستگی (Fatigue): خستگی مفرط و ناتوان‌کننده در پارکینسون با خواب‌آلودگی یا خستگی عادی پس از فعالیت تفاوت دارد. این یک خستگی “مرکزی” و عصبی است که با استراحت بهبود نمی‌یابد. این خستگی می‌تواند آنقدر شدید باشد که انرژی لازم برای نشستن پشت میز و صرف یک وعده غذایی کامل را از فرد بگیرد و او ترجیح دهد غذا نخورد.

تغییرات متابولیک و افزایش نیاز بدن به انرژی

تحقیقات علمی پیشرفته نشان داده‌اند که خود بیماری پارکینسون می‌تواند متابولیسم پایه بدن را تغییر دهد. میزان متابولیسم در حالت استراحت (Resting Energy Expenditure)، یعنی مقدار کالری که بدن برای عملکردهای حیاتی خود در حالت سکون می‌سوزاند، در بسیاری از بیماران پارکینسون به طور قابل توجهی بالاتر از افراد سالم هم‌سن و هم‌جنس است. اگرچه مکانیسم دقیق این پدیده هنوز کاملاً مشخص نیست، تئوری‌ها به نقش اختلال در عملکرد میتوکندری‌ها (نیروگاه‌های سلولی) یا فعالیت بیش از حد سیستم عصبی سمپاتیک اشاره دارند. این حالت “هایپرمتابولیک” به این معناست که بدن بیمار حتی در خواب نیز در حال سوزاندن کالری بیشتری است.

مشکلات گوارشی: از معده تا روده

پارکینسون بر سیستم عصبی خودمختار که عملکرد اندام‌های داخلی مانند دستگاه گوارش را کنترل می‌کند نیز تأثیر عمیقی می‌گذارد. در واقع، بسیاری از محققان معتقدند که روند بیماری ممکن است از سیستم عصبی روده آغاز شود.

تأخیر در تخلیه معده (Gastroparesis): در این حالت، حرکت غذا از معده به روده کوچک به شدت کند می‌شود. این امر باعث می‌شود فرد برای مدت طولانی پس از خوردن مقدار کمی غذا، احساس سیری زودرس، پری، نفخ و تهوع شدید کند. این احساس ناخوشایند، نه تنها اشتها را برای وعده بعدی از بین می‌برد، بلکه می‌تواند جذب داروی لوودوپا را نیز مختل کرده و منجر به نوسانات حرکتی (fluctuations) شود.
یبوست (Constipation): یبوست شدید و مزمن یکی از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین علائم غیرحرکتی پارکینسون است که گاهی سال‌ها قبل از تشخیص بروز می‌کند. کندی حرکت روده بزرگ باعث احساس پری، درد شکم و ناراحتی عمومی می‌شود که می‌تواند به طور غیرمستقیم باعث کاهش اشتها و تمایل به غذا خوردن شود.

عوارض جانبی داروها: شمشیر دولبه درمان

اگرچه داروها برای کنترل علائم پارکینسون حیاتی هستند، اما می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند که مستقیماً بر وزن تأثیر می‌گذارند.

تهوع و استفراغ: داروهای اصلی پارکینسون، به ویژه آگونیست‌های دوپامین و لوودوپا، با تحریک گیرنده‌های دوپامین در خارج از مغز (در ناحیه‌ای به نام CTZ)، می‌توانند در ابتدای درمان یا با افزایش دوز، باعث تهوع شوند. این حالت تهوع، میل به غذا را به کلی از بین می‌برد.
تداخل پروتئین با لوودوپا: این یک چالش مدیریتی مهم است. داروی لوودوپا برای جذب از روده و عبور از سد خونی-مغزی، از همان مسیرهای انتقالی استفاده می‌کند که اسیدهای آمینه بزرگ (حاصل از هضم پروتئین‌ها) استفاده می‌کنند. به همین دلیل، مصرف یک وعده غذایی سرشار از پروتئین همزمان با این دارو، مانند یک ترافیک سنگین عمل کرده و جذب دارو و رسیدن آن به مغز را کاهش می‌دهد. متأسفانه، این موضوع گاهی منجر به توصیه نادرست برای حذف پروتئین می‌شود، در حالی که راهکار صحیح، مدیریت زمان مصرف آن است. محدودیت پروتئین به تحلیل شدید عضلانی و کاهش وزن دامن می‌زند.

پیامدهای خطرناک کاهش وزن ناخواسته در پارکینسون

کاهش وزن بیش از حد و سوءتغذیه در بیماری پارکینسون، فراتر از یک نگرانی زیبایی‌شناختی است و می‌تواند منجر به یک چرخه معیوب از مشکلات سلامتی جدی شود:

افزایش ضعف عضلانی و سارکوپنی: بدن برای تأمین انرژی، شروع به شکستن و سوزاندن بافت عضلانی می‌کند. این تحلیل عضلانی (سارکوپنی) نه تنها ضعف عمومی را تشدید می‌کند، بلکه تعادل را به شدت مختل کرده و خطر زمین خوردن و شکستگی‌های ناتوان‌کننده را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
کاهش عملکرد سیستم ایمنی: کمبود پروتئین، ویتامین‌ها (مانند ویتامین D و C) و مواد معدنی (مانند روی) که در اثر سوءتغذیه رخ می‌دهد، سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را در برابر عفونت‌ها، به ویژه عفونت‌های تنفسی و ادراری، بسیار آسیب‌پذیر می‌کند.
افزایش خطر پوکی استخوان (Osteoporosis): سوءتغذیه، به خصوص کمبود کلسیم و ویتامین D، همراه با کاهش تحرک و وزن پایین بدن، تراکم استخوان‌ها را کاهش داده و آن‌ها را ضعیف و شکننده می‌کند. این امر خطر شکستگی لگن یا ستون فقرات را در صورت یک زمین خوردن ساده به شدت بالا می‌برد.
کاهش کیفیت زندگی و پیشرفت سریع‌تر بیماری: ضعف، خستگی مزمن، بستری شدن‌های مکرر در بیمارستان و انزوای اجتماعی ناشی از ناتوانی، کیفیت کلی زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی مطالعات مهم نشان داده‌اند که کاهش وزن مداوم با پیشرفت سریع‌تر علائم حرکتی، زوال شناختی و کاهش امید به زندگی در بیماران پارکینسون مرتبط است.

راهکارهای جامع برای مدیریت و مقابله با کاهش وزن

مدیریت کاهش وزن در پارکینسون نیازمند یک استراتژی چندجانبه، فعالانه و همکاری نزدیک بین بیمار، مراقبان و یک تیم درمانی متخصص (شامل متخصص مغز و اعصاب، متخصص تغذیه، کاردرمانگر و گفتاردرمانگر) است.

استراتژی‌های تغذیه‌ای برای افزایش دریافت کالری

مهم: قبل از هرگونه اقدام درمانی، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند یک برنامه غذایی شخصی‌سازی‌شده و ایمن برای شما طراحی کنند.

افزایش تعداد وعده‌های غذایی: به جای سه وعده غذایی بزرگ که ممکن است خسته‌کننده باشند، ۵ تا ۶ وعده کوچک و مغذی در طول روز میل کنید. این کار به مقابله با سیری زودرس، نفخ و خستگی کمک می‌کند.
غنی‌سازی هوشمندانه غذاها: هر لقمه و هر قاشق را ارزشمند کنید. به غذاهای خود کالری و مواد مغذی سالم اضافه کنید. برای مثال، می‌توانید یک قاشق غذاخوری روغن زیتون فرابکر به سوپ، دو قاشق غذاخوری پنیر پارمزان رنده‌شده به پاستا، یک قاشق کره بادام زمینی به اسموتی، یا پودر شیر خشک به فرنی خود اضافه کنید.
انتخاب میان‌وعده‌های پرکالری و در دسترس: همیشه میان‌وعده‌هایی مانند ماست پرچرب، پنیر، میوه‌های خشک، آجیل، آووکادو و کره‌های آجیلی (مانند کره بادام زمینی) را در دسترس داشته باشید تا در فواصل کوتاه از آن‌ها استفاده کنید.
نوشیدنی‌های مغذی: اسموتی‌های تهیه شده با شیر پرچرب، ماست یونانی، میوه‌هایی مانند موز و انبه، یک مشت اسفناج، کره آجیل و حتی پودر پروتئین می‌توانند راهی عالی و آسان برای دریافت صدها کالری و مواد مغذی باشند، به خصوص زمانی که جویدن دشوار است.
مدیریت هوشمندانه پروتئین و لوودوپا: پروتئین را حذف نکنید! پروتئین برای حفظ عضلات حیاتی است. با مشورت پزشک، داروی لوودوپا را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از وعده‌های غذایی اصلی مصرف کنید. می‌توانید بخش عمده پروتئین روزانه خود را (مانند گوشت یا ماهی) در وعده شام که معمولاً نیاز به تحرک کمتری دارید، میل کنید و در طول روز از منابع پروتئینی گیاهی یا لبنیات استفاده کنید.

دسته غذایی	نمونه‌های پیشنهادی	ایده‌هایی برای مصرف
چربی‌های سالم	روغن زیتون، آووکادو، مغزها (گردو، بادام)، دانه‌ها (چیا، کتان)، کره آجیل	افزودن روغن زیتون به سوپ و سالاد، له کردن آووکادو روی نان، افزودن مغزهای آسیاب‌شده به ماست و اسموتی
پروتئین‌ها	گوشت‌های نرم (آرام‌پز شده)، مرغ، ماهی‌های چرب (سالمون)، تخم‌مرغ، حبوبات پخته و له شده، پنیر، ماست یونانی	پختن گوشت به روش آرام‌پز تا نرم شود، تهیه املت با پنیر، افزودن عدس یا لوبیا به سوپ‌ها و خورش‌ها
کربوهیدرات‌های پیچیده	سیب‌زمینی شیرین، جو دوسر، کینوا، نان سبوس‌دار، پاستا	تهیه پوره سیب‌زمینی با کره و شیر، پختن فرنی جو دوسر با میوه و آجیل، استفاده از سس‌های خامه‌ای برای پاستا

مداخلات پزشکی و دارویی

مهم: قبل از هرگونه اقدام درمانی، حتماً با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. از مصرف خودسرانه هرگونه دارو یا مکمل خودداری کنید.

تنظیم داروهای پارکینسون: اگر تهوع یک مشکل جدی است، پزشک ممکن است دوز دارو را تنظیم کند، آن را به همراه یک میان‌وعده کوچک غیرپروتئینی (مانند کراکر) تجویز کند، یا از فرمولاسیون‌های آهسته‌رهش دارو استفاده نماید.
درمان شرایط زمینه‌ای: درمان مؤثر افسردگی، اضطراب یا بی‌تفاوتی با داروهای مناسب (مانند SSRIها) و روان‌درمانی می‌تواند اشتها و انگیزه برای غذا خوردن را به طور چشمگیری بهبود بخشد.
استفاده از داروهای کمکی: برای گاستروپارزی (تخلیه کند معده)، داروهایی مانند متوکلوپرامید یا دومپریدون ممکن است توسط پزشک تجویز شود. در موارد شدید، داروهای محرک اشتها نیز ممکن است به عنوان یک راه حل کوتاه‌مدت در نظر گرفته شوند.
تجویز مکمل‌های غذایی: مکمل‌های مایع پزشکی (مانند برندهای انشور یا بوست) که پرکالری و غنی از پروتئین و ویتامین‌ها هستند، می‌توانند به عنوان یک راهکار کمکی مؤثر تحت نظارت متخصص تغذیه استفاده شوند.

نقش کاردرمانی و گفتاردرمانی

کاردرمانی (Occupational Therapy): یک کاردرمانگر می‌تواند با ارزیابی دقیق مشکلات فرد، ابزارهای تطبیقی و کمکی را برای آسان‌تر و ایمن‌تر کردن فرآیند غذا خوردن معرفی کند. این ابزارها شامل قاشق و چنگال‌های مخصوص ضد لرزش (مانند Liftware)، ظروف سنگین‌تر برای پایداری بیشتر، بشقاب‌های لبه‌دار و لیوان‌های مخصوص هستند. همچنین تکنیک‌های صرفه‌جویی در انرژی برای آماده‌سازی غذا را آموزش می‌دهند.
گفتاردرمانی (Speech Therapy): در صورت وجود هرگونه مشکل در بلع (دیسفاژی)، مراجعه به گفتاردرمانگر (SLP) حیاتی است. او می‌تواند با انجام ارزیابی‌های بالینی و تصویری (مانند ویدئوفلوروسکوپی)، شدت و نوع مشکل بلع را تشخیص دهد. سپس با آموزش تمریناتی برای تقویت عضلات بلع، تکنیک‌های جبرانی (مانند پایین آوردن چانه هنگام بلع) و توصیه تغییر در غلظت مایعات و بافت غذاها (مانند پوره کردن یا غلیظ کردن مایعات)، به بلع ایمن کمک کرده و از آسپیراسیون جلوگیری می‌کند.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. آیا کاهش وزن در همه بیماران پارکینسون رخ می‌دهد؟ خیر، همه بیماران کاهش وزن را تجربه نمی‌کنند. برخی، به ویژه در مراحل اولیه بیماری که فعالیت بدنی‌شان کاهش می‌یابد اما اشتهایشان خوب است، ممکن است دچار افزایش وزن شوند. با این حال، کاهش وزن ناخواسته یک پدیده بسیار شایع است، به خصوص با پیشرفت بیماری و افزایش شدت علائم حرکتی و غیرحرکتی.

۲. چه زمانی کاهش وزن در پارکینسون نگران‌کننده است؟ کاهش وزن ناخواسته بیش از ۵٪ از وزن کل بدن در یک دوره ۶ تا ۱۲ ماهه، از نظر پزشکی “قابل توجه” و یک پرچم قرمز تلقی می‌شود. در چنین شرایطی، باید حتماً به تیم درمانی اطلاع داده شود تا علت‌یابی دقیق صورت گیرد و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

۳. آیا چاق شدن در بیماری پارکینسون نیز ممکن است؟ بله. در مراحل اولیه بیماری که علائم حرکتی خفیف‌تر هستند اما تحرک فرد به دلیل ترس از زمین خوردن یا خستگی کاهش می‌یابد، احتمال افزایش وزن وجود دارد. همچنین، برخی داروها (به‌ویژه آگونیست‌های دوپامین) می‌توانند باعث بروز اختلالات کنترل تکانه، از جمله پرخوری اجباری شوند.

۴. بهترین رژیم غذایی برای بیماران پارکینسون چیست؟ هیچ “رژیم غذایی جادویی” برای پارکینسون وجود ندارد. با این حال، رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات رنگارنگ، غلات کامل، حبوبات، چربی‌های سالم (مانند روغن زیتون و ماهی) و پروتئین بدون چربی است، به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی، به طور کلی برای سلامت مغز توصیه می‌شود. مهم‌ترین اصل، داشتن یک رژیم متعادل، متنوع و متناسب با نیازهای فردی (به‌ویژه نیاز به کالری و پروتئین) است.

۵. چگونه می‌توان با کاهش حس بویایی و بی‌اشتهایی مقابله کرد؟ برای جذاب‌تر کردن غذا، از طعم‌دهنده‌های قوی و متنوع استفاده کنید. افزودن ادویه‌ها و گیاهان معطر (غیر از نمک زیاد) مانند رزماری، آویشن، دارچین، زنجبیل، فلفل و آب لیموی تازه می‌تواند به تحریک گیرنده‌های چشایی کمک کند. همچنین، تمرکز بر بافت‌های مختلف (ترکیب غذای نرم با یک تاپینگ ترد) و ظاهر زیبای غذا می‌تواند تجربه غذا خوردن را لذت‌بخش‌تر کند.

راهکارهای نهایی برای مدیریت وزن در مسیر پارکینسون

کاهش وزن در بیماری پارکینسون یک پدیده پیچیده و چندبعدی است که از افزایش مصرف انرژی ناشی از علائم حرکتی، کاهش دریافت غذا به دلیل علائم غیرحرکتی و مشکلات گوارشی، و عوارض جانبی داروها نشأت می‌گیرد. نادیده گرفتن این علامت مهم می‌تواند سلامت عمومی بیمار را به طور جدی به خطر انداخته، اثربخشی درمان‌ها را کاهش داده و مسیر بیماری را به مراتب دشوارتر سازد.

مهم‌ترین پیام این است که مدیریت وزن، بخش جدایی‌ناپذیر، فعالانه و حیاتی از مدیریت کلی بیماری پارکینسون است. این یک چالش قابل کنترل است، به شرطی که به موقع شناسایی شده، به طور جدی علت‌یابی و با یک رویکرد تیمی و همه‌جانبه پیگیری شود. نظارت منظم بر وزن (مثلاً هفتگی)، توجه به علائم هشداردهنده مانند کاهش اشتها یا مشکلات بلع، و حفظ ارتباط باز و صادقانه با تیم درمانی، کلید موفقیت در این مسیر است.

برای ارزیابی دقیق شرایط خود و دریافت یک برنامه مدیریتی شخصی‌سازی‌شده که شامل استراتژی‌های تغذیه‌ای، تنظیم داروها و مداخلات درمانی لازم باشد، حتماً با پزشک متخصص و تیم درمانی خود مشورت کنید. به یاد داشته باشید که با رویکردی فعالانه، آگاهانه و حمایتی، می‌توان بر این چالش غلبه کرد، قدرت و استقامت بدن را حفظ نمود و کیفیت زندگی را در سفر با پارکینسون به طور معناداری بهبود بخشید.