تومور مغزی چند گرید دارد ؟ از گرید ۱ تا ۴ به زبان ساده
راهنمای جامع گریدهای تومور مغزی
وقتی فردی با تشخیص تومور مغزی روبرو میشود، دنیایی از اصطلاحات پیچیده پزشکی پیش روی او قرار میگیرد. این لحظه میتواند بسیار دلهرهآور باشد و سوالات بیشماری را به ذهن بیاورد. یکی از مهمترین و در عین حال گیجکنندهترین این اصطلاحات، گرید (Grade) تومور است. گرید تومور مغزی یک سیستم طبقهبندی حیاتی است که به پزشکان کمک میکند تا رفتار بیولوژیکی و به نوعی “شخصیت” تومور را پیشبینی کنند. این عدد، که معمولاً بین ۱ تا ۴ متغیر است، اطلاعاتی اساسی در مورد سرعت رشد تومور، میزان تهاجمی بودن آن و پتانسیل گسترش آن در مغز ارائه میدهد.
درک معنای گرید تومور برای بیماران و خانوادههایشان بسیار مهم است، زیرا این فاکتور نقشی اساسی در تعیین مسیر درمان و پیشبینی آینده بیماری (که در پزشکی به آن پیشآگهی یا Prognosis گفته میشود) ایفا میکند. به زبان ساده، گرید به تیم پزشکی میگوید که آیا با توموری با رفتار خوشخیم و آرام مواجه هستند یا توموری بدخیم و تهاجمی. این طبقهبندی از مشاهدات ساده میکروسکوپی آغاز شده و امروزه با در نظر گرفتن ویژگیهای پیچیده ژنتیکی، به ابزاری بسیار دقیق برای راهنمایی تصمیمات درمانی تبدیل شده است. این مقاله به شما کمک میکند تا به طور کامل با سیستم گریدبندی تومورهای مغزی، معنای هر گرید و تأثیر آن بر تصمیمات درمانی آشنا شوید.
سلب مسئولیت مهم: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جهت افزایش آگاهی و آموزش است و هرگز نباید جایگزین مشاوره، تشخیص یا درمان حرفهای توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب یا پاتولوژی شود. تصمیمگیری در مورد هرگونه اقدام درمانی باید منحصراً پس از مشورت با جراح مغز و اعصاب یا انکولوژیست شما صورت گیرد.
نکات کلیدی در یک نگاه
- تعیین توسط پاتولوژیست: گرید تومور مغزی توسط یک متخصص پاتولوژی و بر اساس ظاهر سلولهای تومور در زیر میکروسکوپ و همچنین ویژگیهای مولکولی آن مشخص میشود.
- استاندارد جهانی WHO: سیستم گریدبندی سازمان بهداشت جهانی (WHO) استاندارد طلایی در سراسر جهان است و تومورها را به چهار گرید (۱ تا ۴) تقسیم میکند.
- گریدهای پایین (خوشخیم): گریدهای ۱ و ۲ معمولاً رشد آهستهتری دارند، ظاهر سلولهایشان به سلولهای طبیعی نزدیکتر است و رفتار کمتر تهاجمی دارند.
- گریدهای بالا (بدخیم): گریدهای ۳ و ۴ رشد سریع، ظاهری کاملاً غیرطبیعی و ماهیت تهاجمی دارند و به بافتهای سالم مغز نفوذ میکنند.
- راهنمای درمان: گرید تومور، به همراه نوع مولکولی آن، یکی از اصلیترین عوامل در انتخاب روش درمانی مناسب (جراحی، رادیوتراپی، شیمیدرمانی) و پیشبینی نتیجه بیماری است.
گریدبندی تومور مغزی چیست و چگونه تعیین میشود؟
پس از آنکه یک توده در مغز از طریق روشهای تصویربرداری مانند MRI شناسایی شد، قدم بعدی برای تشخیص قطعی، نمونهبرداری از بافت تومور است. هرچند تصویربرداری میتواند اطلاعات ارزشمندی در مورد اندازه و مکان تومور بدهد، اما نمیتواند ماهیت سلولی آن را مشخص کند. این فرآیند که بیوپسی (Biopsy) نامیده میشود، سنگ بنای تعیین گرید تومور است.
نقش پاتولوژیست در تعیین گرید
نمونه بافت تومور که طی جراحی یا بیوپسی سوزنی (مانند بیوپسی استریوتاکتیک) برداشته شده، به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشود. در آنجا، یک پزشک متخصص به نام پاتولوژیست (Pathologist)، که در تشخیص بیماریها از طریق بررسی بافتها تخصص دارد، فرآیندی دقیق را آغاز میکند. بافت ابتدا پردازش شده، در بلوکهای پارافینی قرار گرفته و سپس با دستگاهی به نام میکروتوم به لایههای بسیار نازک برش داده میشود. این لایهها روی اسلایدهای شیشهای قرار گرفته و با رنگهای مخصوصی (مانند رنگآمیزی H&E) رنگآمیزی میشوند تا ساختارهای سلولی زیر میکروسکوپ قابل مشاهده باشند.
پاتولوژیست به دنبال ویژگیهای کلیدی میگردد که نشاندهنده میزان بدخیمی تومور هستند:
- آتیپی (Atypia): میزان غیرطبیعی بودن ظاهر سلولها. پاتولوژیست بررسی میکند که آیا سلولها از نظر اندازه و شکل یکنواخت هستند یا ترکیبی آشفته از سلولهای بزرگ و کوچک با هستههای تیره و نامنظم. هرچه آتیپی بیشتر باشد، گرید تومور بالاتر است.
- میتوز (Mitosis): تعداد سلولهایی که در حال تقسیم فعال هستند. وجود “اشکال میتوزی” زیر میکروسکوپ نشاندهنده تکثیر سلولی است. تعداد بالای این اشکال، علامت رشد سریع و تهاجمی تومور است.
- تکثیر عروقی (Vascular Proliferation): تومورهای با رشد سریع برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی خود، رگهای خونی جدیدی را به صورت غیرطبیعی ایجاد میکنند (فرآیندی به نام آنژیوژنز). این عروق جدید معمولاً ناقص و درهمتنیده هستند و وجودشان نشانه یک تومور با گرید بالا است.
- نکروز (Necrosis): وجود بافت مرده در مرکز تومور. وقتی تومور آنقدر سریع رشد میکند که خونرسانی به مرکز آن کافی نیست، سلولهای مرکزی میمیرند و ناحیه نکروز ایجاد میشود. نکروز، بهویژه نکروز شبهپالیسیدینگ (که در آن سلولهای تومور در اطراف ناحیه مرده حصار میکشند)، یکی از مشخصههای اصلی تومورهای گرید ۴ مانند گلیوبلاستوما است.
تفاوت گرید (Grade) و مرحله (Stage) در سرطان
بسیاری از افراد این دو اصطلاح را با هم اشتباه میگیرند، در حالی که مفاهیم کاملاً متفاوتی دارند. درک تفاوت آنها ضروری است:
- گرید (Grade): به ویژگیهای ذاتی و ظاهر سلولهای سرطانی در زیر میکروسکوپ اشاره دارد. این معیار به ما میگوید: “این سلولها چقدر تهاجمی و بدخیم به نظر میرسند؟”
- مرحله (Stage): به اندازه تومور و میزان گسترش (متاستاز) آن به غدد لنفاوی یا سایر اندامهای بدن اشاره دارد. این معیار پاسخ میدهد: “این سرطان تا چه حد در بدن پخش شده است؟”
برای اکثر سرطانها (مانند سرطان ریه یا سینه)، سیستم مرحلهبندی (معمولاً از ۱ تا ۴) برای تعیین میزان پیشرفت بیماری استفاده میشود. اما در مورد تومورهای اولیهای که از خود مغز منشأ میگیرند، مفهوم مرحلهبندی به شکل رایج کاربرد ندارد. دلیل این امر آن است که این تومورها، حتی انواع بسیار بدخیم آنها، توسط سد خونی-مغزی (Blood-Brain Barrier) محدود شده و به ندرت به خارج از سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) گسترش مییابند. بنابراین، در تومورهای مغزی، گرید مهمترین عامل برای تعیین شدت و تهاجمی بودن بیماری است.
سیستم گریدبندی سازمان بهداشت جهانی (WHO)
سازمان بهداشت جهانی (WHO) یک سیستم طبقهبندی استاندارد برای تومورهای سیستم عصبی مرکزی ارائه کرده است که در سراسر جهان مورد استفاده قرار میگیرد. این سیستم به پزشکان اجازه میدهد تا با یک زبان مشترک و استاندارد در مورد انواع تومورها صحبت کنند. این طبقهبندی به طور دورهای بهروزرسانی میشود تا آخرین پیشرفتهای علمی را منعکس کند. آخرین ویرایش این طبقهبندی (نسخه پنجم، منتشر شده در سال ۲۰۲۱)، یک جهش بزرگ به سوی “تشخیص یکپارچه” بود. در این رویکرد جدید، علاوه بر ظاهر سلولها (هیستولوژی)، ویژگیهای مولکولی و ژنتیکی تومور نیز به عنوان بخشی جداییناپذیر از تشخیص در نظر گرفته میشود.
برای مثال، وجود یا عدم وجود جهش در ژنی به نام IDH
میتواند پیشآگهی یک تومور را به کلی تغییر دهد. این پیشرفتها به تشخیص دقیقتر، پیشبینی بهتر و توسعه درمانهای هدفمندتر کمک شایانی کرده است. این سیستم، تومورهای مغزی را به چهار گرید اصلی تقسیم میکند.
شرح کامل گریدهای تومور مغزی: از خوشخیم تا بدخیم
هر گرید نشاندهنده طیف خاصی از رفتار تومور است. در ادامه، ویژگیهای هر یک از چهار گرید به تفصیل شرح داده شده است.
گرید ۱ (Grade I): تومورهای خوشخیم با رشد بسیار آهسته
تومورهای گرید ۱ کمترین درجه بدخیمی را دارند و اغلب به عنوان تومور خوشخیم (Benign) شناخته میشوند. با این حال، واژه “خوشخیم” در مغز میتواند گمراهکننده باشد، زیرا حتی یک تومور با رشد آهسته نیز اگر در یک ناحیه حساس مغز رشد کند، میتواند با فشار آوردن به ساختارهای حیاتی، علائم جدی ایجاد کند.
- ویژگیها: سلولهای این تومورها در زیر میکروسکوپ تقریباً طبیعی به نظر میرسند و رشد بسیار کندی دارند. آنها معمولاً مرزهای بسیار مشخصی دارند (Well-circumscribed) و مانند یک توده مجزا رشد میکنند، نه اینکه در بافت مغز نفوذ کنند.
- درمان و پیشآگهی: اگر این تومورها در محلی قابل دسترس باشند، اغلب میتوان آنها را با جراحی به طور کامل برداشت. پیشآگهی برای تومورهای گرید ۱ عالی است و احتمال عود آنها پس از جراحی کامل بسیار پایین است و بیمار میتواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.
- مثالها: آستروسیتوم پیلوسیتیک (Pilocytic Astrocytoma) که در کودکان شایع است، کرانیوفارنژیوم (Craniopharyngioma) و گانگلیوسیتوما (Gangliocytoma).
گرید ۲ (Grade II): تومورهای با درجه پایین و رشد آهسته
این تومورها نیز جزو تومورهای با درجه پایین (Low-Grade) محسوب میشوند، اما یک پله از گرید ۱ تهاجمیتر هستند.
- ویژگیها: سلولها کمی غیرطبیعی به نظر میرسند و رشد آهستهای دارند. تفاوت اصلی آنها با گرید ۱ در ماهیت نفوذی (Infiltrative) آنهاست. این تومورها مرزهای مشخصی ندارند و سلولهای تومور مانند ریشههای درخت به بافتهای سالم اطراف نفوذ میکنند. این ویژگی برداشتن کامل آنها با جراحی را بسیار دشوار یا غیرممکن میکند.
- درمان و پیشآگهی: درمان اصلی معمولاً جراحی برای برداشتن حداکثر بخش ممکن از تومور است. این تومورها پتانسیل عود مجدد را دارند و متأسفانه برخی از آنها میتوانند در طول زمان دچار تحول بدخیم (Malignant Transformation) شده و به گریدهای بالاتر (۳ یا ۴) تبدیل شوند.
- مثالها: آستروسیتومای منتشر، IDH-جهشیافته (Diffuse Astrocytoma, IDH-mutant)، الیگودندروگلیوما (Oligodendroglioma) و اپاندیموم (Ependymoma).
گرید ۳ (Grade III): تومورهای بدخیم (آناپلاستیک) با رشد فعال
تومورهای گرید ۳ به وضوح بدخیم (Malignant) هستند. به آنها تومورهای آناپلاستیک (Anaplastic) نیز گفته میشود، که به معنای از دست دادن ویژگیهای سلولهای طبیعی و بالغ است.
- ویژگیها: سلولهای این تومورها به وضوح غیرطبیعی هستند و به طور فعال در حال تقسیم شدن (میتوز بالا) میباشند. آنها رشد سریعی دارند و به طور تهاجمی به بافتهای سالم مغز نفوذ میکنند. زیر میکروسکوپ، شواهدی از آتیپی قابل توجه و فعالیت میتوزی بالا دیده میشود.
- درمان و پیشآگهی: درمان این تومورها پیچیدهتر و تهاجمیتر است و تقریباً همیشه نیازمند درمانهای کمکی (Adjuvant) پس از جراحی است. این درمانها معمولاً شامل ترکیبی از رادیوتراپی (پرتودرمانی) و شیمیدرمانی میشود. احتمال عود این تومورها حتی پس از درمان کامل، بالا است.
- مثالها: آستروسیتوم آناپلاستیک، IDH-جهشیافته (Anaplastic Astrocytoma, IDH-mutant) و اپاندیموم آناپلاستیک (Anaplastic Ependymoma).
گرید ۴ (Grade IV): تومورهای بسیار بدخیم و تهاجمی
این گرید، بالاترین درجه بدخیمی را نشان میدهد. این تومورها تهاجمیترین، سریعالرشدترین و خطرناکترین نوع تومورهای مغزی اولیه هستند.
- ویژگیها: سلولها ظاهری بسیار غیرطبیعی و بدشکل دارند (آتیپی شدید). رشد آنها انفجاری و بسیار سریع است و به سرعت در سراسر مغز پخش میشوند. وجود نکروز (بافت مرده) و تکثیر عروقی از ویژگیهای بارز و مشخصه این تومورها در زیر میکروسکوپ است.
- درمان و پیشآگهی: درمان این تومورها بسیار چالشبرانگیز است. حتی با تهاجمیترین رویکردهای درمانی، ریشهکن کردن کامل آنها تقریباً غیرممکن است. هدف اصلی درمان، کاهش سرعت رشد تومور، مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. پیشآگهی برای تومورهای گرید ۴ متأسفانه ضعیف است.
- مثال: معروفترین و شایعترین تومور گرید ۴، گلیوبلاستوما، IDH-نوع وحشی (Glioblastoma, IDH-wildtype) است. مدولوبلاستوما (Medulloblastoma) نیز که بیشتر در کودکان دیده میشود، یک تومور گرید ۴ محسوب میگردد.
جدول مقایسهای گریدهای تومور مغزی
ویژگی | گرید ۱ (خوشخیم) | گرید ۲ (درجه پایین) | گرید ۳ (بدخیم/آناپلاستیک) | گرید ۴ (بسیار بدخیم) |
---|---|---|---|---|
سرعت رشد | بسیار آهسته | آهسته | متوسط تا سریع | بسیار سریع |
ظاهر سلولها | تقریباً طبیعی | کمی غیرطبیعی | به وضوح غیرطبیعی | بسیار غیرطبیعی و بدشکل |
مرز تومور | مشخص و واضح | نامشخص و نفوذی | نفوذی و تهاجمی | به شدت نفوذی و منتشر |
میتوز (تقسیم سلولی) | نادر | کم | وجود دارد | فراوان |
نکروز (بافت مرده) | وجود ندارد | وجود ندارد | ممکن است وجود داشته باشد | معمولاً وجود دارد |
پیشآگهی معمول | عالی | خوب، اما با ریسک عود | جدی | ضعیف |
مثال | آستروسیتوم پیلوسیتیک | الیگودندروگلیوما | آستروسیتوم آناپلاستیک | گلیوبلاستوما |
گرید تومور چگونه بر برنامه درمانی و پیشآگهی تأثیر میگذارد؟
مهم: قبل از هرگونه اقدام درمانی، حتماً با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. اطلاعات زیر کلی است و برنامه درمانی هر فرد باید به صورت شخصیسازی شده توسط تیم پزشکی تعیین شود.
گرید تومور یک راهنمای کلیدی برای تیم پزشکی (شامل جراح مغز و اعصاب، انکولوژیست و رادیوتراپیست) است. این فاکتور به طور مستقیم بر دو جنبه اصلی تأثیر میگذارد:
تأثیر گرید بر انتخاب روش درمان
- گریدهای پایین (۱ و ۲): برای تومورهای گرید ۱، جراحی کامل اغلب به معنای درمان قطعی است و نیاز به درمان دیگری نیست. برای تومورهای گرید ۲، جراحی برای برداشتن حداکثر توده ممکن (Maximal Safe Resection)، اولین قدم است. پس از جراحی، بسته به عواملی مانند میزان باقیمانده تومور، علائم بیمار و ویژگیهای مولکولی، ممکن است رویکرد “تحت نظر گرفتن فعال” (Active Surveillance) با MRIهای منظم اتخاذ شود یا در برخی موارد، رادیوتراپی یا شیمیدرمانی نیز برای به تأخیر انداختن عود بیماری توصیه گردد.
- گریدهای بالا (۳ و ۴): درمان استاندارد برای این تومورها بسیار تهاجمیتر است و به صورت چندوجهی انجام میشود. برای مثال، پروتکل استاندارد برای گلیوبلاستوما (گرید ۴) شامل جراحی برای برداشتن حداکثر حجم تومور، و به دنبال آن یک دوره شش هفتهای رادیوتراپی همزمان با شیمیدرمانی روزانه با داروی تموزولاماید است. پس از آن نیز بیمار چندین دوره شیمیدرمانی تکمیلی را ادامه میدهد.
گرید و پیشبینی آینده بیماری (پیشآگهی)
یک قانون کلی وجود دارد: هرچه گرید تومور پایینتر باشد، پیشآگهی بهتر و امید به زندگی طولانیتر است. بیماران با تومورهای گرید ۱ و ۲ معمولاً سالها یا حتی دههها عمر میکنند. در مقابل، گریدهای بالاتر با چالشهای بیشتری همراه هستند و پیشآگهی ضعیفتری دارند.
با این حال، تأکید بر این نکته ضروری است که گرید تنها یکی از عوامل تعیینکننده پیشآگهی است. امروزه میدانیم که فاکتورهای بسیار مهم دیگری نیز وجود دارند که میتوانند بر نتیجه بیماری تأثیر بگذارند و تصویر کاملتری ارائه دهند:
- نوع مولکولی تومور: این مهمترین پیشرفت دهههای اخیر است. وجود جهشهای ژنتیکی خاص (مانند جهش
IDH
یا حذف1p/19q
) میتواند پیشآگهی را به طور قابل توجهی بهبود بخشد، حتی در تومورهای با گرید بالا. برای مثال، یک بیمار با آستروسیتوم گرید ۳ که جهش IDH دارد، ممکن است پیشآگهی بهتری نسبت به یک بیمار با گلیوبلاستوما گرید ۴ بدون این جهش داشته باشد. - سن بیمار و وضعیت عملکردی: بیماران جوانتر و افرادی که وضعیت سلامت عمومی بهتری دارند (که با مقیاسهایی مانند Karnofsky Performance Status سنجیده میشود)، معمولاً پاسخ بهتری به درمانهای تهاجمی میدهند و پیشآگهی بهتری دارند.
- محل تومور: تومورهایی که در مناطق حساس و “سخنگو” (Eloquent) مغز مانند ساقه مغز یا قشر حرکتی قرار دارند، چالشبرانگیزتر هستند، زیرا جراحی کامل آنها بدون آسیب رساندن به عملکردهای حیاتی، دشوار یا غیرممکن است.
- میزان موفقیت جراحی (Extent of Resection): تحقیقات متعدد نشان دادهاند که مقدار توموری که در جراحی اولیه برداشته میشود، تأثیر مستقیمی بر طول عمر بیماران، بهویژه در تومورهای گرید بالا دارد. هدف همیشه برداشتن کامل تومور قابل مشاهده در MRI است.
پرسشهای متداول (FAQ) درباره گرید تومورهای مغزی
۱. آیا تومور گرید ۱ میتواند به گرید بالاتر تبدیل شود؟ تومورهای گرید ۱ واقعی (مانند آستروسیتوم پیلوسیتیک) بسیار پایدار هستند و به ندرت به گرید بالاتر تبدیل میشوند. اما تومورهای گرید ۲ این پتانسیل را دارند که در صورت عود، با تجمع جهشهای ژنتیکی جدید، به گرید ۳ یا ۴ تبدیل شوند. به همین دلیل نظارت دقیق و بلندمدت بر این تومورها ضروری است.
۲. آیا تومور گرید ۴ قابل درمان است؟ در حال حاضر، درمان قطعی (Cure) برای تومورهای گرید ۴ مانند گلیوبلاستوما وجود ندارد. هدف اصلی درمانهای فعلی، تبدیل این بیماری به یک بیماری مزمن قابل کنترل است؛ یعنی افزایش طول عمر، به تأخیر انداختن پیشرفت بیماری و حفظ کیفیت زندگی بیمار تا حد ممکن. تحقیقات گستردهای در زمینه ایمونوتراپی، درمانهای هدفمند و واکسنهای سرطانی در سراسر جهان برای یافتن درمانهای مؤثرتر در جریان است.
۳. گلیوبلاستوما چه گریدی است؟ گلیوبلاستوما (که قبلاً گلیوبلاستومای مولتیفرم یا GBM نامیده میشد) همیشه یک تومور گرید ۴ طبقهبندی میشود. این تومور، شایعترین و تهاجمیترین نوع تومور مغزی اولیه در بزرگسالان محسوب میشود.
۴. آیا گرید تومور مغزی در کودکان و بزرگسالان متفاوت است؟ سیستم گریدبندی WHO برای تمام سنین یکسان است. با این حال، انواع و ویژگیهای مولکولی تومورهایی که در کودکان و بزرگسالان شایع هستند، بسیار متفاوت است. برای مثال، آستروسیتوم پیلوسیتیک (گرید ۱) و مدولوبلاستوما (گرید ۴) در کودکان شایعتر هستند، در حالی که گلیوبلاستوما (گرید ۴) در بزرگسالان بیشتر دیده میشود.
۵. دقیقترین راه برای تعیین گرید تومور چیست؟ تنها راه قطعی و دقیق برای تعیین گرید تومور، تشخیص یکپارچه (Integrated Diagnosis) است. این به معنای ترکیب نتایج بررسی میکروسکوپی نمونه بافت (هیستوپاتولوژی) با آنالیز ویژگیهای مولکولی و ژنتیکی تومور است. این اطلاعات که از طریق بیوپسی یا جراحی به دست میآید، کاملترین تصویر از ماهیت تومور را ارائه میدهد.
راهکارهای نهایی برای درک گرید تومور مغزی
درک گرید تومور مغزی اولین و مهمترین قدم برای فهمیدن ماهیت بیماری و مسیر درمانی پیش رو است. به طور خلاصه، سیستم گریدبندی WHO از ۱ (کمترین خطر) تا ۴ (بیشترین خطر) یک ابزار حیاتی برای طبقهبندی تومورها بر اساس میزان تهاجمی بودنشان است. این گرید به پزشکان کمک میکند تا بهترین استراتژی درمانی را طراحی کرده و یک دید کلی از آینده بیماری به بیمار و خانوادهاش ارائه دهند.
به یاد داشته باشید که گرید تومور، تنها یک قطعه از پازل پیچیده تشخیص است. تفسیر این عدد باید همیشه در کنار سایر اطلاعات کلیدی مانند نوع دقیق تومور، پروفایل مولکولی و ژنتیکی، سن، وضعیت عملکردی بیمار و محل تومور انجام شود. مدیریت تومور مغزی یک کار تیمی است که نیازمند همکاری نزدیک یک تیم چندتخصصی شامل جراح مغز و اعصاب، نوروانکولوژیست، رادیوتراپیست انکولوژیست و نوروپاتولوژیست میباشد. گفتگوی باز و صادقانه با تیم پزشکی، بهترین راه برای درک کامل شرایط و تصمیمگیری آگاهانه در مورد گزینههای درمانی است.
برای دریافت اطلاعات دقیق در مورد وضعیت خود و درک کامل گزارش پاتولوژی، حتماً با جراح مغز و اعصاب یا انکولوژیست خود مشورت کنید. آنها میتوانند به تمام سوالات شما پاسخ دهند و شما را در این مسیر پیچیده راهنمایی کنند.
منابع
لیست پزشکان مرتبط:
- طیبه عباسیونمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- منیره اسلامیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- فاطمه شعبانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران