آیا پارکینسون باعث لاغری میشود ؟
بررسی رابطه بین بیماری پارکینسون و کاهش وزن: علل، مکانیسم‌ها و راهکارها
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی مزمن است که علاوه بر علائم حرکتی شناخته شده مانند لرزش و سفتی عضلانی، می‌تواند بر جنبه‌های مختلف سلامت از جمله وزن بدن تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش وزن در بیماران مبتلا به پارکینسون نسبتاً شایع است، به‌طوری که حدود نیمی از بیماران در مقایسه با حدود یک پنجم افراد سالم همسن کاهش وزن را تجربه می‌کنند. این پدیده می‌تواند در هر مرحله‌ای از بیماری رخ دهد، اما معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر بیشتر مشاهده میشود. در این گزارش، به بررسی جامع رابطه بین بیماری پارکینسون و کاهش وزن، مکانیسم‌های دخیل در این پدیده، و راهکارهای مدیریت آن می‌پردازیم. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
شیوع کاهش وزن در بیماری پارکینسون
کاهش وزن یکی از پدیده‌های شایع در بیماران مبتلا به پارکینسون است که توجه متخصصان را به خود جلب کرده است. مطالعات نشان می‌دهد که حدود ۴۸.۶ درصد از بیماران پارکینسون کاهش وزن را تجربه می‌کنند، در حالی که این میزان در گروه کنترل (افراد سالم همسن) تنها ۲۰.۸ درصد است. این آمار نشان‌دهنده ارتباط قابل توجه بین بیماری پارکینسون و کاهش وزن است. جالب توجه است که کاهش وزن در بیماران پارکینسون معمولاً خفیف تا متوسط است و می‌تواند در هر مرحله‌ای از بیماری رخ دهد، هرچند احتمال آن در مراحل پیشرفته‌تر بیشتر است.
باید توجه داشت که الگوی تغییرات وزن در بیماران مختلف متفاوت است. برخی از بیماران ممکن است کاهش وزن را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است وزن اضافه کنند یا وزن خود را حفظ نمایند. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که عوامل متعددی در تغییرات وزن بیماران پارکینسون دخیل هستند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
مکانیسم‌های کاهش وزن در بیماری پارکینسون
کاهش وزن در بیماری پارکینسون ناشی از مجموعه‌ای پیچیده از عوامل مختلف است. این عوامل را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد: علائم حرکتی، علائم غیرحرکتی، و تأثیرات دارویی.
علائم حرکتی و تأثیر آن‌ها بر وزن
علائم حرکتی بیماری پارکینسون مانند لرزش، سفتی عضلانی، کندی حرکت و مشکلات تعادلی می‌توانند به طرق مختلف بر وزن بیمار تأثیر بگذارند. یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌ها، افزایش مصرف انرژی بدن است. لرزش مداوم و سفتی عضلانی باعث میشود بدن انرژی بیشتری مصرف کند. به عنوان مثال، بیمارانی که دچار دیسکینزی (حرکات غیرارادی ناشی از مصرف طولانی‌مدت لوودوپا) هستند، نیاز کالری‌شان به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، علائم حرکتی می‌توانند توانایی بیمار برای آماده‌سازی غذا و غذا خوردن را دشوار سازند. کندی حرکت و لرزش می‌تواند استفاده از ظروف و قاشق و چنگال را مشکل کند، و این امر ممکن است باعث شود بیمار به دلیل خجالت از کندی غذا خوردن، قبل از سیر شدن کامل دست از غذا بکشد.
مشکلات بلع نیز یکی دیگر از عوامل مهم در کاهش وزن بیماران پارکینسون است. این مشکل که در بسیاری از بیماران پارکینسون دیده میشود، می‌تواند منجر به کاهش دریافت غذا و در نتیجه کاهش وزن شود. سفتی عضلانی و مشکلات حرکتی در ناحیه دهان و گلو می‌تواند بلع را دشوار ساخته و باعث شود بیمار کمتر غذا بخورد.
علائم غیرحرکتی و تأثیر آن‌ها بر وزن
علائم غیرحرکتی بیماری پارکینسون نیز نقش مهمی در کاهش وزن بیماران دارند. یکی از مهم‌ترین این علائم، اختلال در حس بویایی است. حدود ۸۰ تا ۹۶ درصد از بیماران پارکینسون دچار اختلال بویایی هستند. از آنجا که حس بویایی نقش مهمی در درک طعم و جذابیت غذا دارد، کاهش یا از دست دادن این حس می‌تواند باعث کاهش اشتها و در نتیجه کاهش دریافت غذا شود.
افسردگی و بی‌انگیزگی (آپاتی) نیز از علائم غیرحرکتی شایع در بیماری پارکینسون هستند که می‌توانند بر اشتها تأثیر بگذارند. حدود ۳۵ درصد از بیماران پارکینسون افسردگی را تجربه می‌کنند که می‌تواند منجر به کاهش اشتها شود. همچنین، بی‌انگیزگی می‌تواند باعث کاهش علاقه به غذا خوردن یا آماده‌سازی غذا شود.
مشکلات گوارشی مانند یبوست و کندی تخلیه معده نیز در بیماران پارکینسون شایع است و می‌تواند منجر به احساس پری شکم، تهوع و کاهش اشتها شود. این مشکلات می‌توانند به طور غیرمستقیم به کاهش دریافت غذا و در نتیجه کاهش وزن منجر شوند.
تأثیر داروها بر وزن
داروهای مورد استفاده در درمان بیماری پارکینسون نیز می‌توانند بر وزن بیمار تأثیر بگذارند. برخی از این داروها می‌توانند باعث بروز عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال شوند که می‌تواند منجر به کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن شود.
همچنین، به برخی از بیماران که لوودوپا (داروی اصلی درمان پارکینسون) مصرف می‌کنند، توصیه میشود که مصرف این دارو را با مصرف پروتئین همزمان نکنند. این موضوع می‌تواند دریافت مناسب تغذیه در طول روز را دشوار کند و به کاهش وزن کمک نماید.
مراحل بیماری و تغییرات وزن
تغییرات وزن می‌تواند در هر مرحله‌ای از بیماری پارکینسون رخ دهد، اما مطالعات نشان می‌دهد که کاهش وزن معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر بیماری بیشتر دیده میشود. در مطالعه‌ای مشخص شد که افرادی که دچار کاهش وزن می‌شوند، معمولاً سن بالاتر و مدت طولانی‌تری از ابتلا به بیماری دارند.
جالب توجه است که مطالعات نشان می‌دهد کاهش وزن در بیماران پارکینسون بیشتر نتیجه پیشرفت بیماری است، نه لزوماً به دلیل حرکات غیرارادی یا کاهش دریافت غذا. این یافته نشان می‌دهد که فرآیندهای پاتولوژیک زمینه‌ای بیماری پارکینسون ممکن است مستقیماً بر متابولیسم و تنظیم وزن بدن تأثیر بگذارند.
مدیریت کاهش وزن در بیماران پارکینسون
کاهش وزن قابل توجه در بیماری پارکینسون با کیفیت زندگی پایین‌تر همراه است. این امر می‌تواند کنترل علائم حرکتی و غیرحرکتی بیماری را دشوارتر کند و خطر عفونت و پوکی استخوان را افزایش دهد. بنابراین، تشخیص به موقع و مدیریت کاهش وزن در این بیماران از اهمیت بالایی برخوردار است.
راهکارهای مختلفی برای مدیریت کاهش وزن در بیماران پارکینسون وجود دارد. افزودن غذاهای پرکالری مانند خامه، کره یا پنیر به رژیم غذایی می‌تواند به افزایش دریافت کالری کمک کند. همچنین، تلاش برای خوردن سه وعده غذایی اصلی و دو تا سه میان وعده در طول روز می‌تواند به بیماران کمک کند تا کالری کافی دریافت کنند.
تحریک اشتها با استفاده از ادویه‌جات، سس‌ها و طعم‌دهنده‌های مختلف می‌تواند به بیمارانی که دچار کاهش اشتها هستند کمک کند. همچنین، استفاده از تجهیزات تخصصی مانند قاشق و چنگال‌های مخصوص برای افرادی که دچار لرزش یا ضعف در دست‌ها هستند، می‌تواند غذا خوردن را آسان‌تر کند.
مدیریت علائم بیماری پارکینسون نیز می‌تواند به جلوگیری از کاهش وزن کمک کند. کنترل مناسب افسردگی، یبوست و سایر علائم غیرحرکتی می‌تواند اشتها و دریافت غذا را بهبود بخشد. همچنین، تنظیم مناسب داروها برای کاهش عوارض جانبی مانند تهوع نیز می‌تواند به حفظ وزن مطلوب کمک کند.
افزایش وزن در برخی از بیماران پارکینسون
اگرچه کاهش وزن در بیماری پارکینسون شایع‌تر است، برخی از بیماران ممکن است افزایش وزن را تجربه کنند. این امر معمولاً در افرادی رخ می‌دهد که به دلیل بیماری کمتر فعال می‌شوند اما همان میزان غذا را مصرف می‌کنند. همچنین، افزایش وزن می‌تواند یکی از عوارض جانبی برخی درمان‌ها باشد. به عنوان مثال، برخی از بیمارانی که تحت تحریک عمیق مغزی (DBS) قرار می‌گیرند، ممکن است افزایش وزن را تجربه کنند.
افزایش وزن، به ویژه چاقی، می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا را افزایش دهد و فشار بیشتری بر مفاصل وارد کند. بنابراین، حفظ وزن سالم در بیماران پارکینسون، چه آن‌هایی که تمایل به کاهش وزن دارند و چه آن‌هایی که تمایل به افزایش وزن دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
نتیجه‌گیری
بیماری پارکینسون می‌تواند از طریق مکانیسم‌های مختلف بر وزن بدن تأثیر بگذارد. کاهش وزن در این بیماری شایع است و می‌تواند ناشی از افزایش مصرف انرژی به دلیل علائم حرکتی، کاهش اشتها به دلیل علائم غیرحرکتی، مشکلات بلع، یا عوارض جانبی داروها باشد. در عین حال، برخی از بیماران ممکن است به دلیل کاهش فعالیت یا عوارض جانبی برخی درمان‌ها، افزایش وزن را تجربه کنند.
تشخیص به موقع و مدیریت مناسب تغییرات وزن در بیماران پارکینسون از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این تغییرات می‌توانند بر کیفیت زندگی، کنترل علائم بیماری و خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها تأثیر بگذارند. راهکارهایی مانند تعدیل رژیم غذایی، مدیریت علائم بیماری و درمان مناسب می‌توانند به حفظ وزن مطلوب در این بیماران کمک کنند.
در نهایت، باید توجه داشت که هر بیمار پارکینسون منحصر به فرد است و ممکن است الگوی تغییرات وزن متفاوتی را تجربه کند. بنابراین، نظارت منظم بر وزن و مشاوره با پزشک در صورت مشاهده تغییرات قابل توجه در وزن، برای مدیریت بهتر بیماری ضروری است.
منبع :
لیست پزشکان مرتبط:
مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید سهراب هاشمی فشارکیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- اکبر سلطان زادهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- مریم سلیمانی قره تپهمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
- فاطمه طاهریانمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات (نورولوژی) | تهران
