آنستزیا چیست ؟ روش‌های بیهوشی در پزشکی
آنستزیا یک روش پزشکی است که شما را در برابر درد در زمان انجام عمل‌هایی مثل جراحی محافظت می‌کند. معمولا داروهایی که برای جلوگیری از درد مصرف می‌شوند، بی‌حس‌کننده خوانده می‌شوند.
بیهوشی‌های مختلف به شیوه‌های گوناگون کار می‌کنند. بعضی از داروهای بیهوشی قسمت‌های خاصی از بدن را بی‌حس می‌کنند، درحالی‌که بقیه داروها مغز را بی‌حس می‌کنند تا بیمار به خواب موقت برود و امکان انجام عمل‌های جراحی حساس‌تر فراهم شود.
هرچند که برخی از پزشکان می‌توانند بی‌حسی موضعی را انجام دهند، اما بیهوشی موضعی و عمومی باید توسط تیم بیهوشی تحت نظر پزشک متخصص بیهوشی صورت بگیرد.این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
روش‌های مختلف آنستزیا یا بیهوشی
به طور خلاصه، روش‌های متفاوت بیهوشی توانایی قطع موقت ارتباط سیگنال‌های حسی از اعصاب به مراکز مغز را دارند. در زیر به توضیح انواع بیهوشی می‌پردازیم.
۱. بی‌حسی موضعی: این روش تنها قسمت کوچکی از بدن را بی‌حس می‌کند و به همین دلیل، بیمار در زمان عمل بیدار و شعور دارد. معمولا برای جراحی آب مروارید، روش‌های زیبایی مثل بوتاکس، درمان‌های دندانپزشکی یا بیوپسی استفاده می‌شود.
۲. بی‌حسی منطقه‌ای: بیهوشی موضعی چیست؟ در واقع همان بی‌حسی منطقه‌ای است که می‌تواند درد را در ناحیه بزرگ‌تری از بدن مسدود کند و شما در زمان عمل کاملا شعور دارید. در واقع فقط از ناحیه کمر به پایین درد را احساس نمی‌کنید. از انواع بی‌حسی منطقه‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بلاک نخاعی: مواد بیهوشی به‌صورت مستقیم به کیسه‌ای که طناب نخاعی را در بر گرفته است تزریق می‌شود.
- اپیدورال: مواد بیهوشی به قسمت پایین کمر و خارج از کیسه نخاعی تزریق می‌شود.
معمولا از این روش‌ها برای کاهش درد زایمان سزارین یا جراحی ستون فقرات، لگن و زانو استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
سیاتیک چیست؟ علائم و روش های درمان آن
۳. بیهوشی عمومی: این روش باعث بیهوشی کامل و عدم حس شما نسبت به هرگونه درد و محرک داخلی و خارجی می‌شود. چراکه به یک خواب عمیق می‌روید و اصلا شعور ندارید. معمولا برای عمل‌های جراحیهای حساس‌تر مانند جراحی سر، قفسه سینه یا شکم استفاده می‌شود. بیهوشی در عمل بینی نیز در اغلب موارد از همین نوع است.
4. آرام بخشی: در این روش آنستزیا بیمار به یک خواب سبک می‌رود اما می‌شود او را آساناً از خواب بیرون آورد یا بیدار کرد. معمولا از این روش بیهوشی برای کاتتریزاسیون قلبی و بعضی کولونوسکوپی‌ها استفاده می‌شود.
خطرات و عوارض بیهوشی
خوشبختانه بیشتر عوارض جانبی بیهوشی زودگذر هستند و در کمتر از ۲۴ ساعت ناپدید می‌شوند. بسته به نوع بیهوشی و چگونگی انجام آن توسط پزشک، ممکن است این موارد را تجربه کنید:
- درد کمر یا عضلات
- لرزش ناشی از کم شدن دمای بدن (هیپوترمی)
- مشکل در دفع ادرار
- خستگی
- سردرد
- خارش
- تهوع و استفراغ
- درد، حساسیت، قرمزی یا کبودی در محل تزریق
- گلودرد (فارنژیت)
از عوارض کمیاب و خطرناک بیهوشی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- صدمه عصبی
- اختلال عملکرد شناختی پس از عمل مثل مشکلات حافظه و یادگیری
- فروپاشی ریه (آتلکتازی)
- هایپرترمی بدخیم با علائم تب و انقباضات عضلانی
قبل از جراحی، خیلی مهم است که متخصص بیهوشی از تاریخچه پزشکی، شیوه زندگی و همه داروهای مصرفی شما مطلع باشد تا احتمال وقوع خطرات و عوارض را کم کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بیهوشی داشته‌اید و بعد از برگشت به خانه با این مشکلات روبرو شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- تنفس سخت
- خارش زیاد، کبودی یا تورم
- بی‌حسی یا فلج در هر جایی از بدن
- لکنت زبان
- بلع سخت
سوالات رایج در حوزهی آنستزیا یا بیهوشی
در این قسمت می‌توانید به جواب برخی از سوالات خود درباره بیهوشی برسید.
- نحوه اجرای روش‌های مختلف بیهوشی به چه صورت است؟ معمولا برای بیهوشی عمومی از گاز و تزریق IV برای بی‌حس کردن استفاده می‌شود. بیهوشی موضعی با تزریق نخاعی و بی‌حسی موضعی با تزریق مایع، اسپری کردن، کرم زدن یا چسب موضعی انجام می‌شود.
- چه افرادی در معرض خطر بیشتر عوارض بیهوشی هستند؟ افرادی که سیگار می‌کشند، دیابت، بیماری کلیوی، بیماری قلبی، فشار خون بالا، بیماری ریوی مثل آسم، آپنه خواب و بیماری مزمن انسدادی ریه دارند، افراد چاق و دارای سابقه تشنج یا اختلالات عصبی و سابقه خانوادگی هیپرترمی بدخیم خطرناک‌تر هستند.
- چه مدت زمان نیاز است تا فرد بعد از بیهوشی بهبود پیدا کنید؟ داروهای بیهوشی ممکن است تا ۲۴ ساعت در بدن شما ماندگار باشند. اگر بیهوشی موضعی یا عمومی داشته‌اید، تا زمانی‌که داروها از بدن شما دفع نشده‌اند، نباید به کار خود برگردید یا ماشین رانی کنید. در مورد بی‌حسی موضعی این مشکل وجود ندارد.
لیست پزشکان مرتبط:
محمدعلی صحراییانفلوشیپ تخصصی ام اس و متخصص مغز و اعصاب | تهران- مهدی سخابخشمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- بابک زمانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- رویا ابوالفضلیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- سید مسعود نبویفلوشیپ تخصصی ام اس | تهران
- علیرضا رنجبر نائینیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- ساناز معصومیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- کلینیک مغز و اعصاب نورالیکلینیک مغز و اعصاب و نوروساینس از کانادا | تهران
- شقایق عمرانیمتخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) | تهران
- احمد قمی فرمتخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات | تهران
