سونوگرافی ترانس رکتال برای چیست؟ نحوه انجام و 3 نکته مهم

2024-01-03آخرین بروزرسانی: 2024-01-03

0 زمان تقریبی مطالعه 8 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

سونوگرافی ترانس رکتال که به سونوگرافی پروستات نیز شناخته می‌شود، یک روش تصویربرداری پیشرفته و کمتر شناخته شده، به منظور بررسی ارگان‌های موجود در لگن و ناحیه رکتال است. این تکنیک، که بیشتر در زمینه تشخیص مشکلات پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد، توانایی ارائه تصاویر دقیق و واضح از بافت‌های درونی را دارد.

با این حال، بسیاری از افراد در مورد نحوه انجام این روش، احساس ناراحتی و نگرانی دارند. مقاله حاضر قصد دارد تا با ارائه اطلاعات مفید و دقیق، دیدگاه شما را نسبت به این روش تغییر دهد و به رایج‌ترین سوالات در این زمینه پاسخ دهد: آیا این روش دردناک است؟ چه کسانی نیاز به انجام آن دارند؟ و چگونه می‌توان برای یک سونوگرافی ترانس رکتال آماده شد؟ این مقدمه به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری در مورد این روش تصمیم‌گیری کنید.

سونوگرافی ترانس رکتال برای چیست؟

سونوگرافی ترانس رکتال یک روش تصویربرداری پزشکی است که عمدتاً برای بررسی پروستات و بافت‌های اطراف آن استفاده می‌شود. این روش به طور خاص برای تشخیص و پیگیری بیماری‌های پروستات، از جمله سرطان پروستات، مفید است. در این روش، یک دستگاه سونوگرافی کوچک و محافظت‌شده به آرامی از طریق مقعد وارد بدن می‌شود تا تصاویر دقیق‌تری از پروستات و سایر ساختارهای نزدیک آن فراهم کند.

سونوگرافی ترانس رکتال می‌تواند برای موارد زیر مفید باشد:

تشخیص بیماری‌های پروستات، از جمله سرطان پروستات.
کمک به راهنمایی بیوپسی پروستات، جایی که نمونه بافت برای بررسی بیشتر برداشته می‌شود.
ارزیابی اندازه و شکل پروستات.
بررسی علل اختلالات ادراری یا دیگر مشکلات مرتبط با پروستات.
سنجش میزان گردش خون در پروستات و بافت‌های مجاور آن.

A useful tool that can help supplement various diagnostic and treatment modalities for prostate cancer is transrectal ultrasonography (TRUS). TRUS has become an extension of the urologist’s finger in the early detection of prostate cancer. یک ابزار مفید که می تواند به تکمیل روش های مختلف تشخیصی و درمانی سرطان پروستات کمک کند، سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) است. TRUS به امتداد انگشت اورولوژیست در تشخیص زودهنگام سرطان پروستات تبدیل شده است.
منبع : medscape.com

این روش به دلیل قرار گرفتن نزدیک به پروستات، تصاویر واضح‌تر و دقیق‌تری نسبت به سونوگرافی شکمی فراهم می‌کند. با این حال، به دلیل ماهیت تهاجمی آن، ممکن است برای برخی افراد کمی ناراحت‌کننده باشد.

آمادگی قبل از انجام سونوگرافی رکتال

برای آمادگی قبل از انجام سونوگرافی ترانس رکتال، معمولاً چند گام اصلی وجود دارد که باید رعایت شوند. این مراحل به منظور اطمینان از دقت و اثربخشی بیشتر این روش تصویربرداری انجام می‌شوند:

رژیم غذایی و نوشیدنی‌ها: ممکن است پزشک توصیه کند که قبل از انجام سونوگرافی از مصرف برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها خودداری کنید تا روده‌ها تمیز و خالی باشند.
استفاده از ملین یا شیاف: برای خالی کردن روده‌ها، پزشک ممکن است توصیه کند که قبل از انجام سونوگرافی از یک ملین یا شیاف استفاده کنید. این امر کمک می‌کند تا تصاویر واضح‌تری به دست آید.
پرهیز از رابطه جنسی: در برخی موارد، ممکن است توصیه شود که قبل از انجام سونوگرافی از رابطه جنسی خودداری شود، به ویژه اگر هدف از سونوگرافی بررسی مشکلات پروستات باشد.
نوشیدن آب: در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد مقدار زیادی آب بنوشید و ادرار خود را نگه دارید تا مثانه پر باشد، که این به دست آوردن تصاویر بهتر کمک می‌کند.
اطلاع به پزشک در مورد داروها و شرایط پزشکی: قبل از انجام سونوگرافی، باید هرگونه دارویی که مصرف می‌کنید و هرگونه شرایط پزشکی خاص را به پزشک خود اطلاع دهید.
لباس راحت: برای راحتی بیشتر در زمان انجام سونوگرافی، پوشیدن لباس راحت و قابل تنظیم توصیه می‌شود.

همیشه بهتر است قبل از انجام سونوگرافی ترانس رکتال با پزشک خود مشورت کنید تا دستورالعمل‌های خاصی که ممکن است برای شرایط شما لازم باشد را دریافت کنید.

سونوگرافی ترانس رکتال چگونه انجام می‌شود؟

سونوگرافی ترانس رکتال یک فرآیند نسبتاً ساده است که به شرح زیر انجام می‌شود:

آمادگی قبل از سونوگرافی: بیمار ممکن است قبل از روز سونوگرافی توصیه‌هایی در مورد رژیم غذایی یا استفاده از ملین‌ها دریافت کند تا روده‌ها خالی شوند.
حضور در مطب یا کلینیک: بیمار به مطب یا کلینیک مراجعه می‌کند و معمولاً از وی خواسته می‌شود که لباس‌های خود را تا کمر پایین آورده و بر روی تخت دراز بکشد.
موقعیت‌دهی بدن: بیمار معمولاً در وضعیت جنینی قرار می‌گیرد، به این معنی که بر روی یک طرف بدن خود دراز کشیده و زانوهای خود را به سمت سینه خم می‌کند.
استفاده از ژل و پروب: پزشک یا تکنسین یک محافظ پلاستیکی استریل بر روی پروب سونوگرافی قرار می‌دهد و سپس مقداری ژل لغزنده به پروب یا ناحیه رکتال بیمار می‌زند.
وارد کردن پروب: پروب به آرامی و با احتیاط از طریق مقعد وارد می‌شود. این مرحله ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد، اما معمولاً دردناک نیست.
تصویربرداری: پزشک یا تکنسین پروب را حرکت می‌دهد تا تصاویری از پروستات و بافت‌های اطراف آن تهیه کند. این تصاویر به صورت زنده روی یک صفحه نمایش دیده می‌شوند.
خاتمه روند: پس از اتمام تصویربرداری، پروب به آرامی خارج می‌شود و بیمار می‌تواند لباس‌های خود را بپوشد.
بررسی نتایج: پزشک نتایج مراکز سونوگرافی را بررسی کرده و در صورت نیاز، توصیه‌های بیشتری برای بررسی‌ها یا درمان‌های احتمالی ارائه می‌دهد.

به طور کلی، سونوگرافی ترانس رکتال یک روش سریع و نسبتاً بدون درد است که اغلب در عرض چند دقیقه انجام می‌شود.

فواید انجام سونوگرافی ترانس رکتال

سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) دارای مزایای متعددی است، به ویژه در زمینه تشخیص و ارزیابی بیماری‌های پروستات. این روش دارای مزایای زیر است:

دقت بالا: TRUS تصاویر دقیق و واضحی از پروستات و بافت‌های اطراف آن فراهم می‌کند. این دقت بالا در تشخیص ضایعات، تومورها و سایر شرایط غیرعادی پروستات بسیار مفید است.
تشخیص زودهنگام سرطان پروستات: این روش می‌تواند در تشخیص زودهنگام سرطان پروستات کمک کند، که این امر افزایش شانس موفقیت در درمان را به همراه دارد.
راهنمایی برای بیوپسی: TRUS اغلب برای هدایت دقیق سوزن در طی بیوپسی پروستات استفاده می‌شود. این روش به پزشک کمک می‌کند تا نمونه‌های بافت را از مناطق دقیق و مشکوک برداشت کند.
غیر تهاجمی و نسبتاً بی‌خطر: در مقایسه با سایر روش‌های تشخیصی تهاجمی، TRUS کم خطر است و معمولاً با عوارض جانبی کمتری همراه است.
سریع و کم درد: انجام این روش معمولاً سریع است و به ندرت نیاز به بیهوشی دارد. اگرچه ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد، اما به ندرت دردناک است.
کمک به بررسی مشکلات ادراری: TRUS یا سونوگرافی رکتال می‌تواند در تشخیص علت برخی مشکلات ادراری، مانند انسداد ادراری یا علائم مرتبط با بزرگ شدن پروستات، مفید باشد.
ارزیابی درمان‌های پروستات: این روش می‌تواند در ارزیابی اثربخشی درمان‌های پروستات، مانند جراحی یا رادیوتراپی، مورد استفاده قرار گیرد.

با این حال، مانند هر روش تشخیصی دیگری، سونوگرافی ترانس رکتال نیز ممکن است محدودیت‌ها و خطرات خاص خود را داشته باشد، بنابراین مشاوره با پزشک برای تعیین مناسب‌ترین روش تشخیصی برای هر فرد ضروری است.

بیشتر بخوانید: معرفی دستگاه تناسلی مرد و نکات مهم آن

عوارض سونوگرافی ترانس رکتال

سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) به طور کلی یک روش ایمن و با عوارض جانبی کم است. با این حال، مانند هر روش پزشکی دیگری، ممکن است برخی عوارض جانبی نادر ایجاد شود. این عوارض عبارتند از:

ناراحتی یا درد خفیف: برخی بیماران ممکن است در طی یا پس از انجام TRUS احساس ناراحتی یا درد خفیفی در ناحیه رکتال داشته باشند.
خونریزی خفیف: در برخی موارد، ممکن است خونریزی خفیف از رکتوم یا پروستات رخ دهد، به ویژه اگر همزمان با سونوگرافی، بیوپسی نیز انجام شده باشد.
عفونت: خطر بسیار کمی از عفونت وجود دارد، به ویژه اگر بیوپسی انجام شده باشد. پزشکان معمولاً برای پیشگیری از این مسئله داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.
واکنش به ژل لغزنده: در موارد نادر، برخی افراد ممکن است نسبت به ژل لغزنده‌ای که برای راحتی بیشتر در هنگام وارد کردن پروب استفاده می‌شود، واکنش‌های پوستی داشته باشند.
مشکلات ادراری موقتی: برخی بیماران ممکن است پس از انجام سونوگرافی، مشکلات موقتی در ادرار کردن تجربه کنند.
احساس ناراحتی روانی: برای برخی افراد، انجام این روش ممکن است احساس ناراحتی روانی ایجاد کند، به خصوص اگر نگرانی‌هایی در مورد نتایج وجود داشته باشد.

این عوارض معمولاً خفیف هستند و به سرعت برطرف می‌شوند. با این حال، اگر هر گونه نگرانی یا علائم غیرمعمول پس از انجام سونوگرافی ترانس رکتال وجود داشته باشد، مهم است که با پزشک مشورت شود.

سونوگرافی ترانس رکتال در زنان

سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) در زنان کمتر رایج است نسبت به مردان، زیرا اصلی‌ترین کاربرد آن بررسی پروستات است که فقط در مردان وجود دارد. با این حال، در موارد خاصی، ممکن است از سونوگرافی ترانس رکتال برای زنان نیز استفاده شود. این موارد عبارتند از:

بررسی مشکلات رکتال یا لگنی: TRUS می‌تواند برای بررسی مشکلاتی مانند توده‌ها، آبسه‌ها، یا سایر مشکلات در ناحیه رکتال یا لگنی استفاده شود.
تشخیص اندومتریوز: گاهی اوقات، TRUS ممکن است برای کمک به تشخیص اندومتریوز، یک بیماری که در آن بافت مشابه به پوشش رحم در خارج از رحم رشد می‌کند، به کار رود.
ارزیابی سرطان‌های لگنی: در مواردی که سرطان‌های لگنی مانند سرطان رحم، تخمدان، یا روده بزرگ مظنون باشد، TRUS ممکن است برای ارزیابی دقیق‌تر این ساختارها استفاده شود.
راهنمایی برای روش‌های درمانی یا تشخیصی: در برخی موارد، TRUS ممکن است برای هدایت دقیق‌تر در روش‌های درمانی یا تشخیصی مانند بیوپسی‌ها استفاده شود.

همانند استفاده در مردان، سونوگرافی ترانس رکتال در زنان نیز ایمن است و معمولاً با عوارض جانبی کم همراه است. با این حال، تصمیم‌گیری برای انجام این روش باید توسط پزشک و بر اساس نیازها و شرایط خاص هر بیمار صورت گیرد.

سونوگرافی رکتال برای اندومتریوز

سونوگرافی ترانس رکتال معمولاً روش اولیه برای تشخیص اندومتریوز نیست، اما ممکن است در موارد خاصی برای ارزیابی پیشرفته‌تر این بیماری به کار رود. اندومتریوز یک شرایط پزشکی است که در آن بافت مشابه به بافت داخلی رحم (اندومتر) در خارج از رحم رشد می‌کند، معمولاً در ناحیه لگن.

سونوگرافی ترانس واژینال، که در آن پروب سونوگرافی از طریق واژن وارد می‌شود، روش تصویربرداری مرسوم‌تری برای بررسی اندومتریوز است. این روش به دلیل موقعیت نزدیک‌تر به ارگان‌های تولید مثل زنانه، تصاویر دقیق‌تری از اندومتریوز فراهم می‌کند.

با این حال، در مواردی که اندومتریوز به نواحی دیگری از لگن، به ویژه به نزدیکی روده بزرگ گسترش یافته باشد، سونوگرافی ترانس رکتال می‌تواند به عنوان یک ابزار مکمل برای ارزیابی دقیق‌تر این نواحی به کار رود. در این موارد، سونوگرافی ترانس رکتال به پزشک کمک می‌کند تا بتواند نفوذ اندومتریوز به بافت‌های رکتال و اطراف آن را بررسی کند.

به یاد داشته باشید که تشخیص قطعی اندومتریوز اغلب نیازمند لاپاراسکوپی است، یک روش جراحی کم تهاجمی که به پزشک اجازه می‌دهد تا مستقیماً داخل لگن را مشاهده کرده و در صورت لزوم نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام دهد. پزشکان بر اساس شرایط خاص هر بیمار تصمیم‌گیری می‌کنند که کدام روش تصویربرداری یا تشخیصی برای ارزیابی اندومتریوز مناسب‌تر است.

سونوگرافی رکتال برای دختر باکره

سونوگرافی ترانس رکتال برای دختران باکره یک موضوع حساس است و به دقت باید در نظر گرفته شود. این روش معمولاً برای زنان باکره توصیه نمی‌شود مگر اینکه دلایل پزشکی خاصی وجود داشته باشد که انجام آن را ضروری سازد. در این موارد، تصمیم‌گیری باید با احتیاط فراوان و با توجه به موارد زیر صورت گیرد:

اهمیت پزشکی: سونوگرافی ترانس رکتال فقط زمانی برای دختران باکره توصیه می‌شود که ضرورت پزشکی قوی وجود داشته باشد و هیچ روش جایگزینی (مانند سونوگرافی شکمی یا ترانس واژینال با استفاده از پروب سطحی) موجود نباشد.
رضایت و آگاهی بیمار: باید اطمینان حاصل شود که بیمار و خانواده‌اش کاملاً از نوع و دلایل انجام این روش، همچنین از محافظت‌های احتمالی در حفظ بکارت آگاه هستند. رضایت آگاهانه بیمار باید قبل از انجام هر گونه روش تصویربرداری دریافت شود.
حفظ حریم خصوصی و احترام: باید به حریم خصوصی و احترام به فرهنگ و اعتقادات بیمار توجه شود. انجام این روش باید در محیطی انجام شود که احساس راحتی و امنیت برای بیمار فراهم کند.
استفاده از روش‌های کمتر تهاجمی: در بسیاری از موارد، می‌توان از روش‌های تصویربرداری کمتر تهاجمی مانند سونوگرافی شکمی استفاده کرد که نیازی به ورود به بدن ندارند.
مشاوره و بررسی‌های جایگزین: گاهی اوقات ممکن است لازم باشد که با یک متخصص زنان یا یک مشاور متخصص در این زمینه مشورت شود تا بهترین راهکار و روش تصویربرداری برای بیمار انتخاب شود.
در نظر گرفتن انجام لاپاراسکوپی: در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر وجود داشته باشد، ممکن است لاپاراسکوپی به عنوان گزینه‌ای با حداقل تهاجم مد نظر قرار گیرد.