عفونت گوش میانی چیست؟ علائم و درمان آن
شاید بسیاری از شما با عفونت گوش میانی آشنا باشید، اما نکات مهمی درباره این بیماری وجود دارد که احتمالاً نمی‌دانید و به شما کمک می‌کند تا با این بیماری بهتر آشنا شوید. عفونت گوش با نام علمی اوتیت میانی شناخته می‌شود و در فضای پر از هوا در پشت پرده گوش که حاوی استخوان‌های ارتعاشی کوچک گوش است، رخ می‌دهد. این بیماری در کودکان بیشتر از بزرگسالان رخ می‌دهد و ممکن است باعث مشکلات شنوایی و سایر عوارض جدی شود.
درمان عفونت گوش معمولاً با مدیریت درد و نظارت پزشک آغاز شده و در برخی موارد از آنتی‌بیوتیک‌ها برای پاکسازی عفونت استفاده می‌شود. برخی افراد، مستعد ابتلا به عفونت‌های متعدد گوش هستند که می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.
آیا می‌دانید که عفونت گوش میانی ممکن است با سرگیجه همراه باشد؟ آیا قطره برای عفونت گوش میانی کاربرد دارد؟ در این نوشتار، به صورت کامل به شرح علائم و نشانه‌های عفونت گوش میانی، نحوه تشخیص آن و راه‌های درمانی این بیماری می‌پردازیم. با خواندن این مطلب می‌توانید با عفونت گوش آشنا شوید و به درستی و به موقع برای درمان آن اقدام کنید. با ما همراه باشید.
عفونت گوش میانی چیست؟
احتمالاً یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه والدین به پزشک، عفونت گوش فرزندانشان است. عفونت گوش به دو دسته عفونت گوش خارجی و عفونت گوش میانی، تقسیم می‌شود. در عفونت گوش میانی، التهاب و تجمع مایع در پشت پرده گوش باعث شده که بیماران به درد و ناراحتی مبتلا شوند. هر کسی ممکن است به این نوع عفونت مبتلا شود، اما بیشترین میزان ابتلا در نوزادان بین ۶ تا ۱۵ ماه رخ می‌دهد. طبق تخمین پزشکان، حدود یکی از هر چهار کودک تا سن ۱۰ سالگی حداقل یک بار عفونت گوش میانی را تجربه می‌کند.
بیماری عفونت گوش میانی ممکن است ناشی از باکتری یا ویروس باشد و باعث ایجاد التهاب در گوش می‌شود، به طوری که با شکل گرفتن مایعات اضافی، فشار بر پرده گوش افزایش می‌یابد. گوش میانی فضایی است که بین گوش خارجی و داخلی قرار دارد؛ سه استخوانچه رکابی، سندانی و چکشی در آن قرار داشته و وظیفه انتقال امواج صوتی را بر عهده دارد.
عفونت گوش میانی دردناک است، زیرا با ایجاد التهاب و تجمع مایع، فشار بر پرده گوش افزایش می‌یابد. این نوع عفونت ممکن است معمولی یا مزمن باشد. عفونت‌های مزمن می‌توانند آسیب دائمی به گوش وارد کرده و باعث مشکلات شنوایی جدی در آینده شوند. لذا درمان به موقع عفونت گوش میانی، بسیار حائز اهمیت است.
انواع عفونت گوش میانی
عفونت‌های گوش میانی، شامل سه دسته اصلی هستند که عبارت‌اند از:
- اوتیت گوش میانی با افیوژن (OME)
- اوتیت گوش میانی مزمن با افیوژن (COME)
- اوتیت حاد (AOM)
عفونت OME به این صورت است که پس از بهبود عفونت گوش میانی، مایعات اضافی در گوش میانی باقی می‌مانند که ممکن است بدون تجربه علائم، در معاینه پزشک شناسایی شود.
عفونت COME نیز به این صورت است که مایعات همراه با عفونت یا بدون عفونت، به صورت مداوم به گوش میانی بازمی‌گردند که سبب کاهش توانایی مبارزه با عفونت‌های دیگر و کاهش شنوایی فرد می‌شود.
عفونت AOM شایع‌ترین و مهم‌ترین نوع عفونت گوش میانی است. در این حالت، گوش میانی ملتهب می‌شود و مایعات اضافه در پشت پرده صماخ جمع می‌شوند. همچنین، فرد بیمار ممکن است با تب نیز مواجه شود.
عفونت گوش میانی چه علائمی دارد؟
آیا گوش شما درد می‌کند؟ آیا احساس فشار در داخل گوش خود دارید؟ آیا چرک مانندی از گوش شما تخلیه می‌شود؟ یا شاید شنوایی‌تان را از دست داده‌اید؟ این‌ها همه علائمی هستند که به عفونت گوش اشاره دارند. البته این علائم ممکن است پیوسته باشند یا فقط هرازگاهی اتفاق بیافتند و می‌توانند یک یا هر دو گوش را در بر گیرند. در صورتی که با عفونت دو گوش روبرو شده‌اید، درد معمولاً شدیدتر است.
همچنین در بزرگسالان، علاوه بر این علائم، عوارض دیگری مانند سردرد و بی‌قراری نیز مشاهده می‌شود. اما در کودکان خردسال و نوزادان، مالش یا کشیدن گوش، عدم واکنش به صداهای خاص و در مواردی از دست دادن تعادل، سردرد و کاهش اشتها نیز به علائم عفونت گوش اضافه می‌شود.
در صورتی که فرزند شما کمتر از شش ماه سن دارد و تب یا سایر علائم عفونت گوش را از خود نشان می‌دهد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
عفونت گوش میانی در کودکان
عفونت گوش میانی در کودکان شایع است و این امر ممکن است به این دلیل باشد که آن‌ها از قبل دچار عفونت تنفسی بوده‌اند و این عفونت به گوش‌های آنان منتقل شده است. گاهی اوقات، تورم و مسدود شدن شیپور اُستاش (مجرایی که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند) باعث رشد باکتری در مایع گوش میانی شده که در نتیجه، باعث درد و عفونت می‌شود.
علاوه بر این، عفونت گوش میانی معمولاً از سرماخوردگی یا سایر مشکلات تنفسی سرچشمه می‌گیرد و وارد گوش میانی شما از طریق شیپور استاش می‌شود. لوله فشار هوای درون گوش، تنظیم و متعادل کردن فشار هوای در گوش را به عهده دارد و با وجود تورم شیپور استاش، مایع که تجمع پیدا کرده است، به خوبی تخلیه نمی‌شود که این می‌تواند به پرده گوش آسیب بزند.
کودکان بیشتر از بزرگسالان به عفونت گوش میانی دچار می‌شوند، زیرا شیپور استاش آن‌ها کوچک‌تر است و بافت آدنوئید آنان نسبتاً بزرگ‌تر. افرادی که شیپور استاش کوچک‌تری دارند و یا در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند، در معرض ریسک بیشتری برای ابتلا به عفونت گوش میانی قرار دارند. همچنین، آلرژی‌های فصلی یا سالانه، سرماخوردگی و عفونت‌های شدیدتر تنفسی نیز این ریسک را افزایش می‌دهند.
ضمناً در صورتی که کودکی شکاف دهان یا سندرم داون داشته باشد، احتمال ابتلا به عفونت گوش میانی در او بیشتر خواهد بود.
عفونت گوش میانی و سردرد
عفونت گوش به عنوان یکی از مشکلات شایع در افراد ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد. یکی از علائمی که ممکن است با عفونت گوش رخ بدهد، سردرد است. در اینجا باید توضیح دهیم که سردرد به تنهایی نمی‌تواند نشان‌دهنده عفونت گوش باشد و علت آن می‌تواند به مسائل مختلفی از جمله خستگی، فشار روحی، اختلالات عصبی، میگرن و… برگردد.
اما در برخی موارد، عفونت گوش با سردرد همراه است. در این حالت، سردرد معمولاً با تحریک عصبی و التهاب در منطقه گوش حس می‌شود. این علائم ممکن است به علت ایجاد فشار در داخل گوش، تحریک عصبی در سمت گوش و یا ایجاد درد و التهاب در مجاورت گوش باشد.
در برخی موارد، عفونت گوش میانی ممکن است با سردرد شدید همراه باشد که معمولاً در قسمت پشتی سر، در نزدیکی گوش رخ می‌دهد. سردرد در این حالت معمولاً به صورت ناگهانی شروع می‌شود و با درد گوش، تب، خستگی و دیگر علائم همراه می‌شود.
بنابراین، اگر با سردرد همراه با درد گوش و علائم دیگری روبرو شدید، بهتر است به یک پزشک متخصص گوش مراجعه کرده و بررسی‌های لازم را انجام دهید. همچنین توصیه می‌شود که در صورت بروز هرگونه علائمی در منطقه گوش، به سرعت به متخصص گوش مراجعه کنید تا از تشدید علائم جلوگیری شود.
عفونت گوش میانی و سرگیجه
گوش ساختاری پیچیده دارد که شامل سه بخش گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی است. هر قسمت از گوش، وظایف خاص خود را دارد که در کنار هم به ایجاد حس شنوایی و تعادل در بدن کمک می‌کنند. اکثر عفونت‌های گوش در گوش میانی اتفاق می‌افتد که منجر به التهاب و درد گوش می‌شود. با این حال، در برخی موارد، عفونت ممکن است از گوش میانی عبور کرده و به گوش داخلی نیز نفوذ کند.
گوش داخلی به عنوان جزئی از اندام وستیبولار بدن، مسئولیت مهمی در کنترل تعادل و حرکت بدن دارد. به همین دلیل، عفونت گوش داخلی می‌تواند باعث عوارضی شود که منجر به سرگیجه و ناتوانی در تعادل می‌شود.
در کل، گوش یکی از اندام‌های پیچیده بدن بوده که وظایف مختلفی را بر عهده دارد. این وظایف شامل جمع‌آوری امواج صوتی، هدایت صدا به قسمت‌های شنوایی مغز، فرستادن سیگنال‌های صوتی به مغز و کنترل تعادل بدن هستند. عفونت گوش می‌تواند التهاب، درد و سرگیجه ایجاد کند، به خصوص در صورتی که به گوش داخلی گسترش یابد.
در صورتی که می‌خواهید از عفونت گوش میانی و سرگیجه‌های ناشی از آن جلوگیری کنید، توصیه‌های زیر را در نظر بگیرید:
- اجتناب از محل‌های آلوده: در محل‌های دارای آلودگی هوا یا دود سیگار حضور نداشته باشید و از ماسک به عنوان یک راه کاهش آلودگی هوا استفاده کنید.
- استفاده از شیر مادر برای تغذیه نوزادان: شیر مادر حاوی مواد مغذی و آنتی‌بادی‌های طبیعی است که می‌تواند سیستم ایمنی نوزاد را تقویت و به پیشگیری از عفونت گوش در نوزادان کمک کند.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: سیستم ایمنی قوی می‌تواند از ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف جلوگیری کند. برای تقویت سیستم ایمنی باید به خواب و استراحت کافی، مصرف مواد غذایی سالم و ورزش منظم توجه کنید.
- جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های ویروسی: این بیماری‌ها می‌توانند منجر به التهاب گوش میانی شوند. بنابراین، بهتر است از ابتلا به آنفولانزا و بیماری‌های ویروسی جلوگیری کرده و در صورت بروز علائم، به پزشک مراجعه کنید.
عفونت گوش میانی بدون درد
عفونت گوش معمولاً با درد، تورم و قرمزی همراه است. اما در برخی موارد، عفونت گوش بدون ایجاد درد قابل تشخیصی رخ می‌دهد. عفونت گوش بدون درد معمولاً به دلیل وجود میکروب‌هایی در گوش به وجود می‌آید که منجر به التهاب گوش داخلی می‌شوند. البته این عفونت ممکن است به دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیماری‌های مربوط به گوش و جراحی‌های پیشین نیز رخ دهد یا تشدید شود.
برای درمان عفونت گوش بدون درد، باید گوش را از میکروب‌هایی که عفونت را ایجاد کرده‌اند، پاکسازی کرد. برخی از درمان‌های مؤثر شامل استفاده از قطره گوش حاوی آنتی‌بیوتیک، داروهای خوراکی آنتی‌بیوتیک و درمان‌های خانگی مانند استفاده از سرکه سیب است.
در حالت کلی بهتر است از اینکه چیزی در گوش قرار دهید خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند باعث بروز آسیب‌های بیشتری به گوش شود. همچنین، بهتر است از شنیدن صداهای بلند در زمان استفاده از لوازم الکترونیکی برای شنیدن موسیقی، پرهیز کنید تا گوش‌ها دچار آسیب نشوند.
در صورتی که احساس می‌کنید دچار عفونت گوش شده‌اید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا بیماری شما تشخیص داده شده و به شیوه صحیح و اصولی درمان شود.
علت ایجاد عفونت گوش میانی
هرگونه تغییر در گوش، اگر جدی گرفته نشود و برای درمان آن کاری صورت نگیرد، می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی شود. برای مثال، عفونت‌های گوش می‌توانند باعث ضعف شنوایی در افراد شوند. بنابراین، جدی گرفتن هرگونه تغییر و مراجعه به موقع به فوق تخصص گوش، بسیار حائز اهمیت است.
یکی از انواع عفونت گوش، التهاب گوش خارجی است که به دلیل شیوع در میان شناگران به آن گوش شناگران نیز گفته می‌شود. این عارضه از آنجایی رخ می‌دهد که آب وارد گوش شده و در آنجا باقی می‌ماند. باقی ماندن آب در گوش، منجر به ایجاد محیط مناسبی برای رشد قارچ‌ها و عفونت در گوش می‌شود. از دلایل دیگر بروز التهاب در گوش، وجود ضایعات پوستی و زخم، ملتهب شدن مجرای شنوایی در اثر استفاده از گوش پاک‌کن، خاراندن گوش و استفاده بیش از حد از اسپری و رنگ مو است.
عفونت گوش میانی، نوع دیگری از عفونت گوش است که مشکل و اختلال در عملکرد شیپور استاش (مجرایی که حلق و گوش میانی را به هم متصل می‌کند)، مهم‌ترین دلیل آن است. تحریک و التهاب این کانال به دلیل اختلال در تعادل فشار مایعات و هوا، باعث بروز التهاب در گوش می‌شود. آلرژی، آنفولانزا و سرماخوردگی از جمله عواملی هستند که می‌توانند باعث ایجاد اختلال در عملکرد شیپور استاش شوند.
از دیگر دلایل بروز عفونت در گوش می‌توان به متورم شدن لوزه‌ها، جمع شدن مایع در گوش و پاره شدن پرده گوش اشاره کرد. بنابراین، همیشه به تغییرات گوش توجه کرده و به محض شناسایی هرگونه نشانه‌ای از عفونت، به فوق تخصص گوش مراجعه کنید.
روش‌های درمان عفونت گوش میانی
هنگامی که با مشکلات گوش روبرو شوید، پزشک ابتدا با معاینه فیزیکی، سلامتی گوش شما را بررسی می‌کند. بهترین پزشکان گوش، حلق و بینی تهران به وسیله چراغ‌قوه‌ای به نام گوش‌بین، قسمت خارجی گوش را بررسی کرده و به دنبال ورم، قرمزی، تجمع چرک و مایع می‌گردد. در صورت نیاز، پزشک ممکن است یک تست به نام تمپانومتری را پیشنهاد دهد. در این تست، یک وسیله در کانال گوش شما قرار داده می‌شود که با تغییر فشار داخل گوش، پرده گوش را می‌لرزاند. سپس این لرزش‌ها در گراف ثبت و توسط پزشک تفسیر می‌شوند.
برای درمان عفونت گوش میانی در کودکان، راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد که به سن، تاریخچه سلامتی و تجویز پزشکان قبلی کودک شما بستگی دارد. پزشکان همچنین در نظر می‌گیرند که آیا کودک می‌تواند آنتی‌بیوتیک را تحمل کند یا خیر. با توجه به شدت عفونت، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که تنها درد را برطرف کنید و برایتان داروهایی مانند پاراستامول و ایبوپروفن تجویز کند.
عفونت گوش میانی در کودکان زیر شش سال بسیار شایع است و جلوگیری از شیوع آن، نیازمند تجویز آنتی‌بیوتیک توسط پزشک است. رعایت دستورات پزشک و عدم مصرف خودسرانه داروها بسیار حائز اهمیت است. در بزرگسالان، عفونت‌های گوش میانی به صورت خودبه‌خودی برطرف می‌شوند و فقط در موارد شدیدتر یا طولانی‌تر، داروهای ضدالتهاب و آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
آکادمی پزشکان خانواده آمریکا توصیه می‌کند در مواردی که درد گوش خفیف و تب کمتر از ۳۹ درجه سانتی‌گراد است، بهتر است از گوش خود مراقبت کرده و منتظر رفع عفونت باشید. در صورتی که درد گوش شما مداوم است، داروی تسکین درد مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا قطره گوش را مصرف کنید. لازم به ذکر است که قبل از هرگونه درمان، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
برای دریافت لیست بهترین پزشکان متخصص گوش و حلق و بینی برای درمان عفونت گوش میانی در شهر خود از لینک زیر استفاده بفرمایید
لیست پزشکان گوش و حلق و بینی دکتر گوش حلق و بینی خوب در تهرانچگونه از ابتلا به عفونت گوش میانی پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از عفونت گوش میانی در کودکان، هرچند نمی‌توان به طور قطعی از بروز عفونت پیشگیری کرد، اما با رعایت چند راهکار می‌توان ریسک ایجاد آن را کاهش داد. یکی از این راهکارها، شستن دست‌های خود و کودکتان است. همچنین اگر قصد دارید با بطری به کودک خود غذا بدهید، بهتر است خودتان بطری را نگه دارید و به او در حالی که نشسته است غذا بدهید. همچنین، بهتر است بعد از یک سالگی، کودک را با بطری تغذیه نکنید. فراموش نکنید که کودک را از محیط‌های پر از دود و دم دور نگه دارید و کودک را به موقع برای تزریق واکسن‌ها به مراکز درمانی ببرید. ضمناً شیر دادن به کودکان توسط خودتان، یعنی شیر مادر، می‌تواند احتمال ایجاد عفونت گوش میانی را در کودکان کمتر کند.
برای بزرگسالان نیز برای جلوگیری از هر نوع عفونت گوش، چه درونی، چه میانی و چه بیرونی، می‌توان راهکارهایی نظیر شستن دستان، پاک کردن گوش با چوب‌پنبه، اجتناب از سیگار، دوری از محیط پر دود، مدیریت آلرژی، دوری از افراد سرماخورده و تزریق واکسن‌های لازم را انجام داد. تمیز و خشک‌کردن گوش نیز یکی از راه‌های مؤثر در جلوگیری از عفونت گوش میانی است.
سخن پایانی
عفونت گوش میانی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های انسان است که می‌تواند در هر سنی و در هر فصلی اتفاق بیافتد. این بیماری معمولاً با علائمی مانند درد، خارش، تب، سرگیجه و کاهش شنوایی همراه است و می‌تواند برای بسیاری از افراد از جمله کودکان، بسیار دردناک باشد.
برای پیشگیری از عفونت گوش میانی، بهتر است نظافت خود را رعایت کرده و همچنین از قرار دادن اشیاء خارجی در گوش خود اجتناب کنید. همچنین، هنگام شنا بهتر است استفاده از لوازم بهداشتی محافظتی مانند گوشی‌های شنا را از یاد نبرید.
درمان عفونت گوش میانی به دو صورت دارویی و غیر دارویی انجام می‌شود. در صورت نیاز، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب و آنتی‌بیوتیک برایتان تجویز کند. همچنین، گرم نگه داشتن گوش نیز می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
به طور کلی، عفونت گوش میانی یک بیماری قابل درمان است که با رعایت توصیه‌های بهداشتی و درمانی، می‌توانید از آن جلوگیری کنید. در صورت بروز هر گونه علائمی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و راهکارهای درمانی را مطابق با تجویز پزشک انجام دهید.
سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب همراه ما بودید. برای شما و عزیزانتان آرزوی سلامتی داریم.
لیست پزشکان مرتبط:
محمدتقی خورسندی آشتیانیمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران- رضا ساریخانیمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران
- احمد دانشیمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران
- رضا چایچیانمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران
- شاهین صحراییمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران
- نسرین یزدانیمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران
- کمال هادیمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن — جراح زیبایی و ترمیمی بینی و صورت | تهران
- سمانه زندمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران
- علی اصغر ذوالفقاریمتخصص گوش، حلق، بینی - فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پلاستیک بینی و صورت و فلوشیپ جراحی بینی و سینوس | تهران
- محمد حکیم الهیمتخصص گوش، حلق، بینی، گلو و جراحی سر و گردن | تهران
