علائم و نشانه‌های اولیه دیابت
دیابت، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن قرن ما است که بر کیفیت زندگی افراد تأثیر گذار است و نیازمند مدیریت دقیق و مداوم است. تشخیص به موقع این بیماری نقش کلیدی در جلوگیری از پیشرفت عوارض جدی دارد و می‌تواند به بیماران کمک کند تا با اتخاذ شیوه زندگی سالم‌تر، کنترل بهتری بر شرایط خود داشته باشند.
علائم اولیه دیابت ممکن است خفیف و نامحسوس باشند و اغلب اوقات تشخیص داده نشوند. در این میان، آگاهی از نشانه‌های هشدار دهنده از اهمیت بالایی برخوردار است.
توجه به سیگنال‌های بدن و مشورت به موقع با متخصصان می‌تواند به تشخیص به موقع دیابت کمک کند. برای افرادی که عوامل خطر مانند چاقی، سابقه خانوادگی دیابت، و سن بالای ۴۵ سال را دارند، انجام آزمایش‌های منظم خون می‌تواند بخشی از برنامه پیشگیرانه باشد. همچنین، افراد با فشار خون بالا یا بیمارانی که سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی را دارند، باید نسبت به علائم دیابت آگاهی بیشتری داشته باشند.
در این مطلب به مواردی هم چون علائم اولیه دیابت، تشخیص دیابت بدون آزمایش، علائم دیابت خاموش، علائم دیابت نوع 1 و 2 خواهیم پرداخت.
علائم اولیه دیابت (قند خون بالا)
دیابت، بیماری مزمنی که امروزه میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است، در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی و طولانی‌مدت شود. برای جلوگیری از این عوارض، شناسایی زودهنگام علائم اولیه دیابت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. علائمی که ممکن است به آرامی ظاهر شوند و در نتیجه، به آسانی نادیده گرفته شوند.
علائم اولیه دیابت می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- افزایش تکرر ادرار: بدن در تلاش است تا از شر قند اضافی خون خلاص شود.
- تشنگی مداوم: به دلیل از دست دادن مایعات بیشتر، بدن درخواست آب بیشتری می‌کند.
- خستگی مفرط: وقتی سلول‌ها نمی‌توانند گلوکز را به انرژی تبدیل کنند، بدن احساس خستگی می‌کند.
- تاری دید: افزایش سطح قند خون می‌تواند بر توانایی فوکوس چشم تأثیر بگذارد.
- کاهش وزن بدون دلیل: عدم توانایی بدن در استفاده از گلوکز به عنوان انرژی می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.
- زخم‌هایی که به کندی التیام می‌یابند: قند خون بالا می‌تواند بر فرآیند بهبود بدن تأثیر منفی بگذارد.
- افزایش احساس گرسنگی: بدن به دلیل عدم استفاده از غذا به عنوان انرژی، همیشه احساس گرسنگی می‌کند.
این علائم ممکن است به تنهایی یا همراه با هم ظاهر شوند و نشان‌دهنده نیاز به ارزیابی پزشکی هستند. معاینات منظم و آگاهی از وضعیت سلامتی می‌توانند کمک شایانی به تشخیص به موقع دیابت کنند. افرادی که دارای عوامل خطر برای دیابت هستند، از جمله چاقی، سابقه خانوادگی دیابت، و سن بالا، باید به ویژه نسبت به این علائم هوشیار باشند.
⚡ مطلب پیشنهادی : برای درمان دیابت چه بخوریم
تشخیص دقیق دیابت از طریق آزمایش‌های خون مانند قند خون ناشتا، آزمایش تحمل گلوکز خوراکی، و سنجش HbA1c امکان‌پذیر است. اگر فردی از این علائم رنج می‌برد، باید به پزشک متخصص داخلی یا متخصص غدد مراجعه کند تا ارزیابی‌های لازم انجام شود.
علائم دیابت نوع 2
دیابت نوع 2، شایع‌ترین نوع دیابت، معمولاً در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود اما اخیراً با افزایش موارد چاقی، در کودکان نیز دیده می‌شود. این بیماری که به تدریج رخ می‌دهد، می‌تواند ابتدا علائم خفیفی داشته باشد یا حتی هیچ نشانه‌ای نداشته باشد. بنابراین، آگاهی از علائم اولیه آن برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و کاهش خطر عوارض جدی حیاتی است.
در اینجا برخی از علائم شایع دیابت نوع 2 آورده شده است:
- افزایش تکرر ادرار، به‌ویژه در شب
- خستگی مداوم و کمبود انرژی
- احساس تشنگی بیش از حد
- تاری دید که ممکن است موقتی باشد
- کاهش وزن بدون تلاش آگاهانه، گرچه این مورد کمتر در دیابت نوع 2 دیده می‌شود
- زخم‌ها یا جراحاتی که به کندی بهبود می‌یابند
- عفونت‌های مکرر، مانند عفونت‌های قارچی یا ادراری
- بی‌حسی، گزگز یا درد در دست‌ها یا پاها که نشانه‌ای از آسیب به اعصاب است (نوروپاتی دیابتی)
عوامل خطر برای دیابت نوع 2 شامل چاقی، سابقه خانوادگی دیابت، سن بالای 45 سال، و عدم فعالیت فیزیکی کافی می‌باشد. افرادی که دارای این عوامل خطر هستند باید به طور منظم غربالگری شوند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه به پزشک برای بررسی‌های بیشتر و در صورت نیاز انجام آزمایش‌های تشخیصی از اهمیت بالایی برخوردار است. کنترل دیابت نوع 2 معمولاً شامل تغییر در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، و در صورت نیاز، داروهای خوراکی یا انسولین می‌باشد. با پایبندی به برنامه درمانی و توصیه‌های پزشکی، افراد می‌توانند عوارض دیابت را به حداقل برسانند و کیفیت زندگی خود را حفظ کنند.
علائم دیابت نوع 1
دیابت نوع 1، که گاهی اوقات به عنوان دیابت جوانان نیز شناخته می‌شود، یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس را نابود می‌کند. این بیماری معمولاً در کودکان، نوجوانان و جوانان بروز می‌کند، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. دیابت نوع 1 به سرعت پیشرفت می‌کند و نیازمند مدیریت دائمی است.
علائم دیابت نوع 1 ممکن است ناگهانی ظاهر شوند و شامل موارد زیر می‌باشند:
- تشنگی شدید و مداوم
- افزایش بسیار زیاد تکرر ادرار، به خصوص در شب
- کاهش ناگهانی وزن بدون دلیل مشخص
- خستگی و ضعف مداوم
- تغییرات در بینایی، مانند تاری دید
- خلق و خوی ناپایدار یا تغییرات رفتاری
- احساس گرسنگی مفرط، حتی پس از خوردن غذا
- بوی نامطبوع از دهان، که گاهی اوقات به عنوان بوی میوه یا ناخنک شرح داده می‌شود، نشان‌دهنده کتواسیدوز دیابتی است
- مشکلات پوستی، مانند خشکی یا خارش
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در انگشتان پا و دست‌ها
- حالت تهوع و استفراغ
Nausea and vomiting. When your body resorts to burning fat, it makes ketones. These can build up in your blood to dangerous levels, a possibly life-threatening condition called diabetic ketoacidosis. Ketones can make you feel sick to your stomach.
منبع : webmd.com
بیشتر بخوانید: دیابت و قند بارداری چند باشه خطرناکه؟
تشخیص زودهنگام دیابت نوع 1 حیاتی است چرا که عدم درمان آن می‌تواند به سرعت به وضعیت‌های اورژانسی مانند کتواسیدوز دیابتی منجر شود، که یک وضعیت پزشکی خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
علائم دیابت بارداری
دیابت بارداری، که به آن دیابت حاملگی نیز گفته می‌شود، یک نوع از دیابت است که برای اولین بار در حین بارداری تشخیص داده می‌شود و معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند به میزان کافی انسولین تولید کند یا به درستی از آن استفاده نماید، که منجر به افزایش قند خون می‌شود. دیابت بارداری معمولاً در سه ماهه دوم یا سوم بارداری شناسایی می‌شود و ممکن است علائم خفیف یا حتی بدون علامت باشد؛ بنابراین، غربالگری منظم در دوران بارداری حیاتی است.
با این حال، برخی از زنان ممکن است علائم زیر را تجربه کنند که می‌توانند نشانه‌هایی از دیابت بارداری باشند:
- افزایش غیرمعمول تشنگی
- تکرر ادرار بیش از حد معمول
- خستگی بیش از حد
- تاری دید
- عفونت‌های مکرر ادراری یا واژینال
- تغییرات پوستی، مانند خشکی یا خارش
مدیریت دیابت بارداری معمولاً شامل تغییرات سبک زندگی از جمله رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و در صورت نیاز، استفاده از انسولین یا دیگر داروهای کاهنده قند خون می‌شود. کنترل دقیق قند خون برای جلوگیری از عوارض ناشی از دیابت برای هم مادر و هم جنین ضروری است.
زنان بارداری که علائم دیابت بارداری را تجربه می‌کنند یا دارای عوامل خطر هستند، باید با متخصص زنان و زایمان یا متخصص دیابت مشورت کنند تا از طریق آزمایش‌های خون، وضعیت خود را ارزیابی کنند. مراقبت‌های پزشکی منظم در طول دوران بارداری می‌تواند به حفظ سلامتی مادر و نوزاد کمک کند.
نشانه‌های هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
هیپوگلیسمی، یا کاهش سطح قند خون زیر حد نرمال، یکی از عوارض مهم بیماری دیابت است که می‌تواند در افراد دیابتی و غیردیابتی رخ دهد. تشخیص به موقع و درمان هیپوگلیسمی برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به بدن حیاتی است. نشانه‌های هیپوگلیسمی شامل موارد زیر می‌باشند:
- لرزش یا رعشه
- تعریق، خصوصاً تعریق سرد و چسبناک
- احساس سرگیجه یا ضعف
- احساس گرسنگی شدید
- تپش قلب یا ضربان سریع قلب
- تغییرات رفتاری مانند اضطراب یا تحریک‌پذیری
- سردرد
- تاری دید یا مشکلات بینایی
- خستگی یا احساس خواب‌آلودگی
- دشواری در تمرکز
- سردرگمی یا حافظه ضعیف
- احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در دست‌ها و پاها
در موارد شدید، هیپوگلیسمی می‌تواند منجر به تشنج، بی‌هوشی و حتی کما شود. افراد دیابتی که انسولین یا داروهای خوراکی کاهنده قند خون مصرف می‌کنند باید همواره آگاهی داشته باشند تا در صورت بروز نشانه‌های هیپوگلیسمی سریعاً اقدامات لازم را انجام دهند.
درمان فوری هیپوگلیسمی شامل مصرف شکر یا محصولات حاوی گلوکز است تا سطح قند خون به سرعت به حد نرمال بازگردد. افرادی که دچار افت قند خون شدید هستند و یا نمی‌توانند به طور ایمن خود را درمان کنند، نیاز به کمک فوری پزشکی دارند. این امر بر اهمیت برنامه‌ریزی و آموزش در مورد مدیریت دیابت و شناخت علائم هشداردهنده تأکید دارد.
کمای دیابتی چیست؟
کمای دیابتی، که به آن کمای هایپرگلیسمیک نیز گفته می‌شود، یک وضعیت اورژانسی است که در اثر افزایش بیش از حد سطح قند خون (گلوکز) در بدن رخ می‌دهد. این شرایط معمولاً در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 اتفاق می‌افتد و نتیجه کنترل ناکافی دیابت است. کماهای دیابتی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- کتواسیدوز دیابتی (DKA): این حالت زمانی رخ می‌دهد که بدن به دلیل عدم وجود انسولین کافی برای استفاده از گلوکز، شروع به شکستن چربی‌ها می‌کند. این فرآیند موجب تولید مقادیر بالایی از اسیدهای خونی به نام کتون‌ها می‌شود که می‌تواند باعث اسیدی شدن خون و در نهایت به کمای دیابتی منجر شود.
- کمای هایپراسمولار غیر کتوتیک (HHS): این وضعیت معمولاً در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دیده می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون به شدت بالا رود و بدن از طریق ادرار به میزان زیادی مایعات از دست دهد، که می‌تواند منجر به دهیدراتاسیون شدید و افزایش غلظت خون (اسمولالیته) شود.
- کمای لاکتیک اسیدوز: این نوع کمای دیابتی نادر است و زمانی رخ می‌دهد که سطح لاکتیک اسید در خون بیش از حد زیاد شود، که معمولاً در اثر شرایط زمینه‌ای مانند نارسایی کلیه یا شدید شدن بیماری‌های قلبی اتفاق می‌افتد.
🔔 علائم هشدار دهنده کمای دیابتی شامل تشنگی شدید، ادرار مکرر، خستگی مفرط، سردرگمی، تنفس سریع یا عمیق، بوی میوه‌ای نفس (نشانه‌ای از کتواسیدوز) و افت سطح هوشیاری می‌باشد.
درمان کمای دیابتی معمولاً نیازمند مراقبت‌های فوری پزشکی است و شامل اقداماتی برای کاهش سطح گلوکز خون، تصحیح نشانگان اسید-باز و الکترولیت‌ها و درمان هرگونه عفونت یا علل زمینه‌ای است که به این حالت منجر شده است. تشخیص به موقع و درمان مناسب حیاتی است تا از عواقب جدی جلوگیری شود.
پیش دیابت چیست؟ و چه علائمی دارد
پیش‌دیابت یک وضعیت پزشکی است که در آن سطح قند خون فرد بالاتر از حد نرمال است اما هنوز به حدی که بتوان آن را به عنوان دیابت تشخیص داد، نرسیده است. این وضعیت معمولاً به عنوان یک زنگ خطر برای توسعه دیابت نوع 2 در نظر گرفته می‌شود و فرصتی را فراهم می‌آورد تا از طریق تغییرات سبک زندگی و برخی مواقع دارودرمانی، پیشرفت آن به دیابت نوع 2 را متوقف کرد یا به تأخیر انداخت.
Prediabetes is a serious health condition where blood sugar levels are higher than normal, but not high enough yet to be diagnosed as type 2 diabetes. Approximately 96 million American adults—more than 1 in 3—have prediabetes. منبع : cdc.gov
علائم پیش‌دیابت معمولاً قابل توجه نیستند و بیشتر افراد متوجه هیچ نشانه‌ای نمی‌شوند. به همین دلیل، اغلب افرادی که پیش‌دیابت دارند از وضعیت خود بی‌خبر هستند تا زمانی که آزمایشات خون نشان دهنده افزایش قند خون باشد. با این حال، برخی از عوامل خطر ممکن است نشان‌دهنده وجود پیش‌دیابت باشد، مانند:
- چاقی یا اضافه وزن، به‌ویژه چربی‌های اضافه دور کمر.
- سابقه خانوادگی دیابت.
- فشار خون بالا یا کلسترول غیر طبیعی.
- کم‌تحرکی و سبک زندگی کم فعالیت.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک.
- تاریخچه دیابت بارداری یا زایمان نوزاد با وزن بیش از حد معمول.
بهترین راه برای تشخیص پیش‌دیابت آزمایش خون است، که می‌تواند شامل آزمایش تحمل گلوکز خوراکی، آزمایش گلوکز ناشتا یا اندازه‌گیری HbA1c باشد. اگر پیش‌دیابت تشخیص داده شود، توصیه می‌شود که فرد تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کند مانند افزایش فعالیت فیزیکی، کاهش وزن در صورت لزوم، و خوردن رژیم غذایی متعادل برای کاهش خطر تبدیل شدن پیش‌دیابت به دیابت نوع 2.
لیست پزشکان مرتبط:
فریدون عزیزیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران- آریا ستودهفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- محسن خوش نیت نیکوفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- علیرضا استقامتیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- سید حسین دهقان منشادیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- شهین یار احمدیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- امیر احمد نجاتفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- منوچهر محمدبیگیفوق تخصص غدد، تیرویید، دیابت، رشد و متابولیسم | تهران
- فاطمه عباسیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- مهناز مرادیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
