داروی ریسپریدون چیست ؟ کاربرد، نحوه مصرف و عوارض آن

ریسپریدون دارویی است که برای درمان اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی تجویز می‌شود. این دارو با کاهش علائم روان‌پریشی مانند توهم، هذیان و اختلال در تفکر عمل می‌کند. مصرف طولانی‌مدت این دارو ممکن است عوارضی مانند خواب‌آلودگی، افزایش وزن، تعریق بیش از حد، لرزش، کاهش تمرکز و ورم صورت را به دنبال داشته باشد. مصرف این دارو صرفاً با تجویز پزشک متخصص امکان‌پذیر است.

داروی ریسپریدون چیست و چه کاربردی دارد؟

قرص ریسپریدون برای درمان طیف گسترده‌ای از اختلالات روان‌پزشکی از جمله اسکیزوفرنی، افسردگی، اختلال دوقطبی و تحریک‌پذیری ناشی از اوتیسم به کار می‌رود. این دارو به دسته داروهای ضد روان‌پریشی آتیپیکال تعلق دارد.

علاوه بر ماده مؤثر ریسپریدون، این قرص حاوی مواد غیرفعال دیگری مثل لاکتوز، سلولز، دی‌اکسید سیلیکون و استئارات منیزیم است.

• نام رایج دارو: ریسپریدون- Risperidone
• اسامی تجاری دارو: ریسپردال، risbrix-۱

نحوه مصرف ریسپریدون چگونه است؟

این دارو به صورت خوراکی و معمولاً یک یا دو بار در روز همراه یا بدون غذا مصرف می‌شود. دوز مصرفی و نحوه مصرف دقیق آن باید توسط پزشک تجویز شود. در صورت استفاده از شربت ریسپریدون، از پیمانه مخصوص برای اندازه‌گیری دقیق دوز استفاده کنید. همچنین، می‌توانید این دارو را با اندکی مایع (۱۰۰ میلی‌لیتر) مانند آب، قهوه، آب پرتقال یا شیر کم‌چرب مخلوط کنید و مصرف نمایید. در صورت هرگونه سؤال، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

میزان مصرف داروی ریسپریدون به عوامل متعددی از جمله شدت بیماری، پاسخ فرد به دارو و سایر داروهای مصرفی بستگی دارد. بنابراین، پزشک معالج دوز مناسب را برای هر بیمار به طور جداگانه تعیین می‌کند. برای کاهش احتمال بروز عوارض جانبی مانند خشکی دهان و گیجی، معمولاً درمان با دوزهای کم آغاز شده و به تدریج افزایش می‌یابد.

رعایت دقیق دستورات پزشک در مصرف این دارو بسیار مهم است. مصرف منظم ریسپریدون در زمان مشخص شده توسط پزشک، بیشترین تأثیر درمانی را خواهد داشت. حتی اگر احساس بهبودی کردید، بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید.

خوددرمانی با ریسپریدون اکیداً ممنوع است. این دارو صرفاً باید تحت نظر روانپزشک مصرف شود و هرگونه تغییر در دوز یا قطع ناگهانی دارو می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.

بهترین زمان مصرف قرص ریسپریدون کی است؟

بهترین زمان مصرف ریسپریدون یا قرص ریسبد ۱۰۰ به طور معمول یک یا دو بار در روز است و عموماً پزشک این دارو را دو بار در روز، صبح و عصر باتوجه به زمان اثر ریسپریدون تجویز می‌کند.

علائم اوردوز ریسپریدون چیست؟

علائم اوردوز ریسپریدون شامل خواب آلودگی شدید، ضربان قلب نامنظم، حرکات غیرارادی و تشنج است. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید فوراً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید.

توصیه می‌شود در طول درمان با ریسپریدون، آزمایش‌های پزشکی مانند اندازه گیری قند خون، فشار خون و سطح چربی خون به طور منظم انجام شود تا عوارض جانبی احتمالی تحت کنترل قرار گیرد.

اگر به طور اتفاقی مصرف یک دوز قرص ریسپریدون ۱ میلی گرم را از یاد بردید، به محض به یاد آوردن، آن را مصرف نمایید. با این حال، چنانچه زمان مصرف دوز بعدی فرا رسیده باشد، از مصرف دوز فراموش شده صرف‌نظر کرده و تنها دوز بعدی را در زمان مقرر مصرف کنید. از مصرف همزمان دو دوز خودداری نمایید.

جهت نگهداری صحیح از قرص ریسپریدون، آن را در دمای محیط و دور از گرما، رطوبت و دسترس کودکان نگهداری نمایید. از نگهداری دارو در محیط‌های مرطوب مانند حمام جداً خودداری کنید. همچنین، از مصرف داروی تاریخ گذشته به شدت پرهیز نمایید.

مزایا و کاربردهای قرص ریسپریدون برای بزرگسالان و کودکان

قرص ریسپریدون ۱ یا شربت ریسپریدون به طور گسترده‌ای برای درمان طیف وسیعی از اختلالات روان‌پزشکی در بزرگسالان و کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو معمولاً برای کنترل علائم بیماری‌هایی همچون اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و اختلالات رفتاری مرتبط با اوتیسم تجویز می‌گردد. از جمله مزایای مصرف ریسپریدون می‌توان به کاهش توهمات، هذیان‌ها، نوسانات خلقی و رفتارهای پرخاشگرانه اشاره کرد. در برخی موارد، این دارو در مدیریت اختلال استرس پس از سانحه نیز مؤثر واقع می‌شود.

با این وجود، شایان ذکر است که مصرف داروی ریسپریدون با افزایش وزن و چاقی، به ویژه در کودکان، ارتباطی مستقیم دارد. این دارو در قالب قرص و شربت برای افرادی که مشکل در بلع دارند، قابل استفاده است.

کاربردهای داروی ریسپریدون در درمان کودکان بیش‌فعال و مبتلا به اوتیسم

قرص ریسپریدون ۱میلیگرمی معمولاً برای کودکانی تجویز می‌شود که رفتارهای پرخاشگرانه و عصبی شدید از خود نشان می‌دهند. همچنین،  ریسپریدون ۲ و ۴ گاهی اوقات برای درمان کودکانی که به اوتیسم، اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD) یا اختلال نافرمانی مخالف (ODD) مبتلا هستند و رفتارهای خطرناک از خود بروز می‌دهند، به کار می‌رود.

Risperidone should not be used to treat behavioral problems in elderly people with dementia. This medicine is only available with a doctor’s prescription. mayoclinic

مصرف ریسپریدون برای مدیریت مشکلات رفتاری در سالمندان مبتلا به زوال عقل توصیه نمی‌شود. این دارو صرفاً با تجویز پزشک قابل استفاده است.

ریسپریدون و افسردگی

مطالعات بالینی نشان می‌دهند که استفاده از ریسپریدون به عنوان داروی مکمل در درمان افسردگی مقاوم به درمان، ممکن است به بهبود پاسخ به درمان و افزایش میزان بهبودی کمک کند. با این حال، اثربخشی طولانی‌مدت و ایمنی کامل این دارو در این زمینه هنوز به طور کامل مشخص نشده است.

عوارض جانبی قرص ریسپریدون چیست؟

داروی ریسپریدون با تنظیم تعادل مواد طبیعی مغز، به بهبود عملکرد شناختی و مشارکت فعالانه بیمار در فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند. پیش از آغاز مصرف ریسپریدون، در صورت داشتن هرگونه بیماری زمینه‌ای یا مصرف همزمان داروهای دیگر که ممکن است خطر اختلال در ریتم قلبی را افزایش دهند، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید. از مهم‌ترین عوارض جانبی بلندمدت مصرف ریسپریدون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکلات قلبی عروقی: از جمله نارسایی قلبی، کاهش ضربان قلب، حمله قلبی و افزایش خطر اختلال در ریتم قلبی.
• اختلالات الکترولیتی: کاهش سطح پتاسیم یا منیزیم در خون، به ویژه در افرادی که از داروهای ادرارآور استفاده می‌کنند.
• خواب‌آلودگی و تاری دید: مصرف همزمان الکل یا مواد مخدر مانند ماری‌جوآنا می‌تواند این عوارض را تشدید نماید.
• اختلال در تنظیم دمای بدن: افزایش خطر گرمازدگی و سکته قلبی.
• سرگیجه و عدم تعادل: افزایش خطر زمین خوردن.
• تغییرات در سطح قند خون: تشدید دیابت.
• افزایش سطح پرولاکتین: افزایش این ماده باعث بروز عوارضی مانند ترشح شیر در زنان، اختلالات قاعدگی و اختلالات جنسی در مردان و تورم سینه می‌گردد.

ریسپریدون از راه شیر مادر منتقل شده و ممکن است بر سلامت نوزاد تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، شیردهی در طول درمان با این دارو توصیه نمی‌شود. تعیین دوز مناسب ریسپریدون و تجویز آن صرفاً باید توسط پزشک متخصص روانپزشکی صورت پذیرد. از مصرف خودسر این دارو جداً اجتناب نمایید.

موارد احتیاط مصرف ریسپریدون و نظرات مردم درباره قرص ریسپریدون

پیش از آغاز مصرف داروهای ریسپریدون یا پالی پریدون، در صورت وجود هرگونه حساسیت دارویی، حتماً پزشک خود را مطلع سازید. این داروها ممکن است حاوی ترکیبات غیر فعال باشند که موجب بروز واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شوند.

قبل از مصرف ریسپریدون، پزشک را از تمامی سابقه بیماری‌های خود و خانواده‌تان، به ویژه بیماری‌های کبدی، تشنج، اختلالات بلع، کمبود گلبول‌های سفید خون، بیماری پارکینسون، زوال عقل، مشکلات چشمی مانند آب مروارید یا گلوکوم و نیز سابقه خانوادگی بیماری‌هایی همچون دیابت، بیماری‌های قلبی، اختلالات چربی خون و آپنه خواب آگاه نمایید.

ریسپریدون ممکن است به تغییراتی در ریتم قلبی منجر شود که در اصطلاح پزشکی، افزایش فاصله QT نامیده می‌شود. این وضعیت در موارد نادر، می‌تواند عوارضی جدی مانند ضربان قلب نامنظم و سریع، سرگیجه شدید و حتی بیهوشی را به دنبال داشته باشد. در صورت بروز چنین علائمی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

از مصرف ریسپریدون برای درمان اختلالات رفتاری ناشی از زوال عقل خودداری کنید. با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی ایمن‌تر و مؤثرتر برای مدیریت این مشکلات گفتگو نمایید.

تداخلات دارویی ریسپریدون با داروهای دیگر

تداخلات دارویی ریسپریدون با سایر داروها می‌تواند بر اثربخشی و ایمنی این دارو تأثیر گذاشته و خطر بروز عوارض جانبی را افزایش دهد. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن نیست، لذا ضروری است که لیست کاملی از تمام داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید. بدون مشورت با پزشک، از شروع، قطع یا تغییر دوز ریسپریدون خودداری نمایید. برخی از داروهایی که ممکن است با ریسپریدون تداخل داشته باشند عبارتند از:

• داروهایی که باعث خواب آلودگی می‌شوند (مخدرهایی که کاهنده سرفه یا درد هستند مانند: کدئین)
• الکل
• داروی متوکلوپرامید
• ماری جوآنا
• داروهای خواب یا ضداسترس (آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم)
• شل کننده عضلانی (کاریزوپرودول، سیکلوبنزاپرین)
• آنتی هیستامین‌ها (سیترزین، دیفن هیدرامین).

جدول مشخصات دارویی ریسپریدون خارجی و ایرانی

هنگام مصرف هرگونه دارویی، حتی داروهای بدون نسخه مانند داروهای سرماخوردگی یا ضد آلرژی، به دقت برچسب روی دارو را مطالعه کنید و در صورت نیاز با داروساز مشورت نمایید.

اشکال دارویی ریسبریکس	تداخل دارویی قرص ریسبایودال	عوارض جانبی ریسپردال کونستا
قرص ریسپریدول روزدارو ۴ میلی‌گرم	بروموپرید	افزایش وزن
محلول خوراکی آپو ریسپریدون ۱ میلی‌گرم	داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)	درد ناحیه فوقانی شکم
قرص رسپیروس ۴ میلی‌گرم	آمفتامین‌ها	پارکینسونیسم
پودر قابل تزریق ریسپردال کونستا ۳۷.۵ میلی‌گرم	داروهای ضد دیابت	لرزش غیرارادی سر

جمع بندی و راهنمای مراجعه به پزشک

داروی ریسپریدون جهت بهبود علائم بیماری اسکیزوفرنی در بزرگسالان و نوجوانان بالای ۱۳ سال تجویز می‌شود. اسکیزوفرنی یک اختلال روانی است که با اختلال در تفکر، کاهش انگیزه و بروز احساسات نامتعارف مشخص می‌شود. مصرف این دارو صرفاً با مجوز پزشک متخصص روانپزشکی یا روانشناس ممکن است.

سوالات متداول

ریسپریدون یک میلی‌گرم چیست؟

ریسپریدون دارویی است که برای درمان علائم برخی اختلالات روانی، از جمله اسکیزوفرنی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آیا جایگزینی گیاهی برای ریسپریدون وجود دارد؟

برخی افراد از دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه، گل گاوزبان و سنبل‌الطیب به عنوان مکمل درمان استفاده می‌کنند، اما این گیاهان جایگزین مناسبی برای داروهای تجویزی نیستند و باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

داروهای مشابه ریسپریدون کدامند؟

آریپیپرازول، هالوپریدول، اولانزاپین و کتوتیفن از جمله داروهای مشابه ریسپریدون هستند که برای درمان اختلالات روانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آیا ریسپریدون باعث خواب‌آلودگی می‌شود؟

بله، خواب‌آلودگی یکی از عوارض جانبی رایج این دارو است.