قرص اسپیرونولاکتون چیست؟ نحوه مصرف و عوارض آن

اسپیرونولاکتون (Spironolactone)  یک داروی مدر است که باعث افزایش دفع سدیم و آب و در عین حال حفظ پتاسیم در بدن می‌شود. این دارو دارای کاربردهای متعددی در درمان شرایط مختلف است. کاربردها و عوارض احتمالی آن را به طور خلاصه توضیح داده شده است:

کاربردها:

• درمان نارسایی قلبی و ادم ناشی از آن
• پایین آوردن فشار خون بالا
• درمان سندرم نفروتیک و ادم کلیوی
• درمان بالا بودن ترشح  هورمون آلدوسترون در خون
• درمان هیرسوتیسم (پرمویی) و آکنه در زنان
• پیشگیری از عوارض هورمونی ریزش مو
• درمان پتاسیم پایین خون (در مصرف داروی دیگوکسین )

اطلاعات دارویی و نام های تجاری اسپیرونولاکتون

اسپیرونولاکتون با نام‌های مختلفی عرضه شده است و اشکال دارویی آن خوراکی و به صورت قرص است. در اینجا نام‌های تجاری این دارو که  در داروخانه موجود است لیست شده است :

• قرص اسپیرانولاکتون ابوریحان ۲۵ میلی گرم
• قرص اسلاکتون ۲۵ میلی گرم
• قرص اسپیرانولاکتون مینو ۲۵ میلی گرم
• قرص اسپیرانولاکتون پارس دارو ۲۵ میلی گرم
• قرص اسلاکتون ۱۰۰ میلی گرم
• قرص اسپیرانولاکتون مینو ۱۰۰ میلی گرم
• قرص اسپیرانولاکتون پارس دارو ۱۰۰ میلی گرم
• قرص اسپیداکتون ۱۰۰ میلی گرم
• قرص اسپیداکتون ۲۵ میلی گرم

اسامی متداول دارو

• اسپیرانولاکتون
• اسلاکتون
• اسپیداکتون
• اسپیرونولاکتون
• آلداکتون

اسپیرونولاکتون چگونه عمل می کند؟

اسپیرونولاکتون یک آنتاگونیست (مهارکننده) گیرنده آلدوسترون در کلیه‌ها است. آلدوسترون هورمونی است که باعث جذب سدیم و دفع پتاسیم از کلیه‌ها می‌شود. با مهار اثر آلدوسترون، اسپیرونولاکتون باعث افزایش دفع سدیم و آب از طریق ادرار می‌شود. این عمل باعث کاهش حجم مایع و فشار خون می‌گرد. همچنین با جلوگیری از دفع پتاسیم از کلیه‌ها، سطح پتاسیم خون را افزایش می‌دهد.

اسپیرونولاکتون دارای خاصیت آنتی‌آندروژنیک (مهارکننده هورمون‌های مردانه) نیز هست. از این رو در درمان شرایطی مانند هیرسوتیسم (پرمویی)، آکنه و ریزش مو هورمونی در زنان کاربرد دارد. در عروق خونی نیز با مهار آلدوسترون باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می‌شود.

تاثیر قرص اسپیرونولاکتون بر هورمونها

قرص اسپیرونولاکتون سطح هورمون های مردانه را پایین می آورد. در واقع، با کاهش تولید هورمون مردانه، آلداکتون می تواند به کاهش علائمی مانند پرموییی، آکنه وسندروم تخمدان پلی‌کیستیک  (PCOS) کمک کند. اثر این دارو بر سطح استروژن در بدن موجب اختلال  چرخه قاعدگی و حساسیت سینه می شود.

نحوه مصرف اسپیرونولاکتون

دوز مصرفی و دفعات مصرف اسپیرونولاکتون به عواملی مانند : سن بیمار ،مورد مصرف دارو،شدت بیماری و دیگر شرایط بیمار،واکنش اولیه بدن به دارو و تاثیر دارو بر بدن بیمار دارد .

به این نکات را در مصرف اسپیرونولاکتون توجه کنید:

نحوه مصرف اسپیرونولاکتون عمدتاً به شکل خوراکی است .

. برای کاهش عوارض گوارشی، مصرف همراه با غذا یا شیر توصیه می‌شود.

برای پیشگیری از اختلال در خواب شبانه، دوز روزانه را پیش از ساعت 6بعدازظهر مصرف کنید.

دوز دارو توسط پزشک تعیین می‌شود و بر اساس سن، وضعیت بیماری، سایر داروهای مصرفی و پاسخ بدن به درمان متفاوت است.

دارو را منظم مصرف کنید تا تاثیر بهتری داشته باشد.

مصرف دارو را بدون مشورت پزشک قطع نکنید، حتی اگر احساس بهبودی می‌کنید.

در طول درمان، آزمایشات منظم برای پایش الکترولیت‌ها، عملکرد کلیه و کبد انجام شود تا میزان اثر دارو یا عوارض جانبی دارو مشخص گردد.

مصرف قرص اسپیرونولاکتون را چطور قطع کنیم؟

 مصرف قرص را یکباره و ناگهانی قطع نکنید این کار می تواند عوارض سختی در پی داشته باشد ممکن است باعث افزایش بیش از حد پتاسیم بدن شود که خطرناک می باشد.

برای قطع دارو حتما با پزشک تماس بگیرید. پزشک ممکن است به تدریج دوز آلداکتون را طی چند هفته یا چند ماه کاهش دهد. این امر خطر هیپرکالمی برگشتی و سایر عوارض جانبی را خیلی کم می کند.

دوز مصرفی اسپیرونولاکتون چقدر است؟

در ایران اسپیرونولاکتون به‌صورت قرص‌های ۲۵ و ۱۰۰ میلی‌گرمی در ایران عرضه می شود .تعیین دوز مصرفی اسپیرونولاکتون بر اساس وضعیت بیمار، تشخیص پزشک معالج و علت درمان مختلف است .شکل کلی مصرف بر حسب بیماری در جدول زیر آمده است  :                                                                           

کاربرد	دوز مصرف
درمان ادم (تورم)	ابتدا 100 میلی‌گرم روزانه یا در 2 دوز برای 5 روز، سپس 25 تا 200 میلی‌گرم روزانه یا در 2 دوز بر اساس پاسخ بیمار
درمان فشار خون بالا	تا 100 میلی‌گرم روزانه یا در 2 دوز، حداقل 2 هفتهپزشک با توجه به پاسخ بیمار به درمان،ممکن است دوز دارو را تغییر دهد
درمان نارسایی احتقانی قلب	ابتدا 25 میلی‌گرم تک دوز، در صورت شرایط مناسب افزایش تا 50 میلی‌گرم روزانه
درمان هیپوکالمی (سطح پتاسیم پایین)	25تا 100 میلی‌گرم در یک دوز خوراکی
درمان هیرسوتیسم (پرمویی زنانه)	50 تا 200 میلی‌گرم روزانه در یک یا دو دوز خوراکی
درمان آکنه های هورمونی	50 تا 200 میلی‌گرم روزانه در یک یا دو دوز خوراکی
درمان هیپرآلدوسترونیسم اولیه	100تا 400 میلی‌گرم در یک دوز خوراکی روزانه

قرص اسپیرونولاکتون برای پرمویی

هیرسوتیسم معمولاً ناشی از اختلالات هورمونی و افزایش سطح آندروژن ها (هورمون های مردانه) در بدن زنان است.اسپیرونولاکتون با خاصیت آنتی آندروژنیک (مهارکنندگی آندروژن ها) خود، رشد موهای زائد ناشی از آندروژن را کاهش می دهد این دارو معمولاً به همراه سایر درمان های حذف موهای زائد مانند اپیلاسیون، لیزر تراپی تجویز می شود اثرات اسپیرونولاکتون در کاهش رشد موهای زائد، تدریجی است و ممکن است چندین ماه طول بکشد تا نتایج قابل توجهی مشاهده شود.

عوارض قرص اسپیرونولاکتون چیست؟

هر دارویی فواید و عوارض جانبی منحصر به فرد خود را دارد. آلداکتون نیز از این قاعده مستثنی نیست. در زیر به عوارض جانبی این دارو پرداخته ایم. لطفا با ما همراه باشید.

1. عوارض شایع اسپیرونولاکتون 25 یا 100 قرص

شایع ترین عوارض جانبی اسپیرونولاکتون عبارتند از:

• اسهال و درد شکم
• احساس تهوع و استفراغ
• بالا رفتن  پتاسیم خون
• اسپاسم ماهیچه ای به خصوص در پاها
• سردرد، سرگیجه، خماری
• خارش پوستی
• نامنظم شدن  سیکل قاعدگی یا خونریزی بعد از یائسگی در زنان
• کاهش تمایلات  جنسی
• سینه های متورم و دردناک

این عوارض معمولاًشدید نبوده و جزئی  هستند و معمولاً طی چند روز تا چند هفته برطرف می شوند. در صورت ماندگاری یا شدت پیدا کردن  هر یک از این عوارض با پزشک خود تماس بگیرید.

2. عوارض جدی اسپیرونولاکتون 25 یا 100 قرص

همچنین اسپیرونولاکتون 100 یا اسپیرونولاکتون 25 می توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند. در صورت مشاهده هر یک از این عوارض، از ادامه مصرف دارو خودداری کرده و خیلی زود به پزشک خود اطلاع دهید:

• اختلالات مایعات و الکترولیت ها مانند:
• خشکی دهان
• تشنگی مفرط
• احساس خستگی و ضعف شدید و غیرعادی
• تندی  ضربان قلب
• سرگیجه
• ناتوانی در دفع ادرار

نشانه های پتاسیم بالا در خون، مانند:

• ضعیف شدن ماهیچه ها
• خستگی مفرط
• بی حسی در دست و پا
• کندی و بی نظمی تپش قلب

واکنش های نامطلوب پوستی مانند:

• تاول های پوستی
• قرمزی پوست
• کهیر
• درد و تورم سینه در مردان
• خون آمدن لثه ها
• مشاهده خون در ادرار یا مدفوع
• تغییرات روحی و روانی
• کبودی و خونریزی سریع در بدن
• اختلال در عملکرد جنسی

علائم عفونت مانند:

• تب
• تداوم گلودرد
• بزرگی و درد غدد لنفاوی ناحیه گردن یا کشاله ران

عوارض جانبی جدی و خطرناک

واکنش آلرژیک جدی به اسپیرونولاکتون به ندرت پیش می آید  ولی اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید فورا به اورژانس مراجعه کنید :

• راش‌های گسترده پوستی
• خارش
• ادم صورت یا تورم زبان و گلو
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

عوارض قرص اسپیرونولاکتون در خانم ها

قرص اسپیرونولاکتون می تواند طیف وسیعی از عوارض جانبی را در زنان ایجاد کند.

 عوارض جانبی شایع عبارتند از:

افزایش حساسیت سینه ها

بی نظمی در سیکل قاعدگی

تغییر ات روحی روانی

عوارض جانبی جدی تر عبارتند از:

افزایش میزان پتاسیم خون

اختلالات کبدی

واکنش آلرژیک

بیشتر بخوانید: داروی آموکسی کلاو چیست؟ چگونگی مصرف و عوارض آن

در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی در دوران مصرف داروی اسپیرونولاکتون، ضروری است که با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض قطع ناگهانی قرص اسپیرونولاکتون

قطع ناگهانی مصرف قرص اسپیرونولاکتون می‌تواند منجر به بروز طیف گسترده‌ای از عوارض جانبی شود. یکی از جدی ترین  عوارض ناشی از قطع ناگهانی این دارو، خطر افزایش ناگهانی سطح پتاسیم خون یا هیپرکالمی برگشتی است. این وضعیت می‌تواند علائمی مانند ضعف ماهیچه ای، خستگی و ضربان نامنظم قلب را به همراه داشته باشد و در موارد شدید حتی خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش دهد.

سایر عوارض احتمالی ناشی از قطع یکباره آلداکتون ۲۵  عبارتند از:

• بالا رفتن فشار خون
• تشدید نارسایی قلبی
• احتباس مایعات در بدن (ادم)

بنابراین، اگر قصد قطع مصرف اسپیرونولاکتون را دارید، لازم است با پزشک معالج خود هماهنگ کنید تا یک برنامه ایمن و تدریجی برای قطع دارو طراحی شود.

موارد احتیاط و هشدارهای مهم در مصرف اسپیرونولاکتون

در صورت وجود آلرژی به این دارو، باید از مصرف آن خودداری کرد. قبل از شروع درمان با داروی آلداکتون ، سابقه پزشکی خود را به ویژه در زمینه موارد زیر به پزشک معالج اطلاع دهید:

بیماری های کبدی و کلیوی قبلی

اختلالات الکترولیت های خون مانند افزایش پتاسیم یا کاهش سدیم

اختلال و نارسایی غدد فوق کلیوی (بیماری آدیسون)

سابقه بیماری های قلبی عروقی

نکات قابل توجه دیگر:

اسپیرونولاکتون می تواند باعث بالا رفتن سطح پتاسیم خون شود. بنابراین در طول مصرف باید از مکمل های پتاسیمی و غذاهای سرشار از پتاسیم مانند موز، گوجه فرنگی و سیب زمینی پرهیز کرد.

این دارو ممکن است باعث خواب آلودگی، گیجی و تاری دید شود. در این شرایط از فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری و دید واضح دارند مانند رانندگی باید اجتناب کرد.

مصرف اسپیرونولاکتون در کودکان زیر 18 سال توصیه نمی شود.

مصرف اسپیرونولاکتون در دوران بارداری و شیردهی

در دوران بارداری، مصرف اسپیرونولاکتون تنها در صورت فوریت پزشکی و با دستور و نظارت پزشک معالج توصیه می‌شود. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتماً باید پزشک خود را مطلع سازید .

متابولیت‌های (ترکیبات حاصل از تجزیه) اسپیرونولاکتون ممکن است به شیر مادر راه یابند، اما احتمال آسیب به نوزاد شیرخوار ناچیز است. با این حال، اگر در دوران شیردهی قصد مصرف این دارو را دارید، باید قبلاً با پزشک مشورت کنید تا تصمیم‌گیری شود که آیا نیاز به قطع شیردهی یا قطع مصرف دارو هست یا خیر.

مصرف قرص اسپیرونولاکتون در دوران قاعدگی

درباره مصرف اسپیرونولاکتون در دوران قاعدگی نیز باید توجه داشت که این دارو می‌تواند در این دوران مصرف شود، اما احتمال دارد برخی تغییرات در چرخه قاعدگی مانند نامنظمی یا تغییر در میزان خونریزی ایجاد کند. این عوارض معمولاً خفیف هستند و ممکن است در طول زمان بهبود یابند. اگر تغییرات شدید یا نگران‌کننده‌ای مشاهده شد، باید با پزشک مشورت شود.

نشانه های مصرف بیش از حد اسپیرونولاکتون

در صورت مصرف بیش از حد اولین علامت وقوع مشکلات تنفسی است که باید سریعا به اورژانس مراجعه شود.

 ممکن است علائم زیر را هم  تجربه کنید:

خواب آلودگی و گیجی شدید

بروز بثورات یا واکنش های پوستی

تهوع، استفراغ و اسهال

سرگیجه

اختلالات الکترولیتی بدن که می تواند باعث ایجاد ضربان نامنظم قلب یا اسپاسم و درد ماهیچه ها شود.

به طور کلی در صورت مشاهده هرگونه علائم نگران کننده ای پس از مصرف بیش از حد اسپیرونولاکتون، لازم است سریعاً با پزشک یا مراکز درمانی تماس گرفته شود تا اقدامات لازم برای درمان اوردوز انجام گیرد.

تداخلات دارویی اسپیرونولاکتون با سایر داروها چیست؟

اسپیرونولاکتون می‌تواند با برخی داروها و مکمل‌ها تداخل داشته باشد.این اتفاق زمانی رخ می دهد که ماده ای باعث تغییر در مکانیسم دارو شود. مهمترین تداخلات دارویی با اسپیرونولاکتون عبارتند از:

داروهایی افزایش دهنده سطح پتاسیم خون مانند:

• مهارکننده‌های مبدل آنژیوتانسین ( ACE ) مانند انالاپریل، کاپتوپریل
• مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARB) مانند مانند والزارتان، لوزارتان
• هپارین
• مکمل‌های پتاسیمی
• سایر دیورتیک‌های بازجذب کننده پتاسیم مانند، تریامترن، اپلرنون
• داروهای ضدالتهابی غیرآستروئیدی (NSAIDs) مانند دیکلوفناک، ایبوپروفن و ناپروکسن
• ترکیب این داروها با اسپیرونولاکتون می‌تواند باعث افزایش اثر این دارو  شود:
• کلستیرامین
• دیگوکسین
• لیتیم

اسپیرونولاکتون ممکن است در آزمایشات سنجش سطح کورتیزول و دیگوکسین سرم تداخل ایجاد کند.لازم است قبل از شروع مصرف اسپیرونولاکتون، تمامی داروها و مکمل‌های مصرفی را به پزشک و آزمایشگاه  اطلاع دهید .

اطلاعات دارویی و اشکال آلداکتون یا اسپیرونولاکتون

در جدول زیر اطلاعات دارویی و اشکال دارویی آلداکتون یا اسپیرونولاکتون جمع آوری شده است :

اشکال دارویی	عوارض
قرص اسلاکتون ۲۵ میلی‌گرم	حساسیت سینه
قرص اسپیرانولاکتون پارس دارو ۲۵ میلی‌گرم	سیکل‌های قاعدگی نامنظم
قرص اسلاکتون ۱۰۰ میلی‌گرم	اسهال
قرص اسپیرانولاکتون ابوریحان ۲۵ میلی‌گرم	هیپرکالمی
قرص اسپیرانولاکتون مینو ۲۵ میلی‌گرم	مشکلات کبدی
قرص اسپیرانولاکتون پارس دارو ۱۰۰ میلی‌گرم	واکنش آلرژیک
قرص اسپیرانولاکتون مینو ۱۰۰ میلی‌گرم	سرگیجه و خستگی
قرص اسپیداکتون ۲۵ میلی‌گرم	حالت تهوع و سردرد

پرسش و پاسخ

 مصرف قرص اسپیرونولاکتون در کدام بیماری هاست ؟

اسپیرونولاکتون یک داروی ادرارآور است که مکانیسم آن بازجذب پتاسیم و در نتیجه جلوگیری از پایین آمدن پتاسیم خون است . برای درمان، ناشی از بیماری هایی  مانند نارسایی قلبی، فشارخون بالا، اختلالات الکترولیتی، هیرسوتیسم، آکنه و ریزش موی هورمونی است.

آیا اسپیرونولاکتون روی پوست هم موثر است ؟

بله، به دلیل خاصیت آنتی آندروژنیک، این دارو می تواند به بهبود پوست و درمان آکنه کمک کند.

عوارض قرص اسپیرونولاکتون برای ریزش مو چیست؟

از عوارض احتمالی مصرف اسپیرونولاکتون برای ریزش مو می توان به اسهال، افزایش پتاسیم خون، اسپاسم عضلانی، سردرد، خواب آلودگی، اختلالات قاعدگی و کاهش میل جنسی اشاره کرد.

قیمت قرص اسپیرونولاکتون 25میلی گرمی چقدر است؟

قیمت این دارو معمولا مناسب است و مشمول بیمه نیز می شود.

آیا دو داروی سیپروترون کامپاند و اسپیرونولاکتون با هم مصرف می شوند؟

در برخی موارد مانند درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک همراه با هیرسوتیسم، اسپیرونولاکتون ممکن است همراه با سیپروترون کامپاند تجویز شود.

قیمت قرص اسپیرونولاکتون در داروخانه چقدر است؟

 قیمت دقیق در داروخانه ها بسته به برند خاص دارو متفاوت است اما به طور کلی قیمت بسیار بالایی ندارد . مثلا یک بسته قرص اسپیرانولاکتون مینو ۱۰۰ میلی‌گرم ۲۶۲۰۰۰ تومان است