قرص آلوکیم برای چیست؟ | زمان و نحوه مصرف | ALLOKIM TAB

اگر به بیماری نقرس مبتلا هستید یا سابقه سنگ کلیه‌های اسید اوریکی دارید، احتمالاً نام قرص آلوکیم را شنیده‌اید. این دارو یکی از تجویزهای رایج پزشکان برای کنترل سطح اسید اوریک خون است. بالا بودن این ماده در بدن می‌تواند زمینه‌ساز بروز حملات دردناک نقرس و تشکیل سنگ‌های کلیوی شود. در این مطلب، هر آنچه باید درباره کاربردهای قرص آلوکیم، زمان و نحوه مصرف آن و نکات مهم مربوط به عوارض و تداخلات دارویی بدانید، به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم.

قرص آلوکیم برای چیست و چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟

قرص آلوکیم با نام علمی آلوپورینول (Allopurinol) یکی از داروهای پرکاربرد در کنترل سطح اسید اوریک خون است. این دارو معمولاً برای پیشگیری از حملات نقرس، که یکی از دردناک‌ترین انواع التهاب مفاصل به شمار می‌رود، تجویز می‌شود. همچنین افرادی که در معرض تشکیل سنگ‌های کلیوی با منشأ اسید اوریک هستند، از این دارو برای کاهش خطر ایجاد این نوع سنگ‌ها بهره می‌برند.

علاوه بر این، قرص آلوکیم در برخی موارد خاص برای بیمارانی که به دلیل شیمی‌درمانی یا پرتو درمانی دچار افزایش ناگهانی اسید اوریک می‌شوند نیز تجویز می‌شود. این وضعیت که به آن سندروم لیز تومور گفته می‌شود، می‌تواند باعث آسیب جدی به کلیه‌ها شود و مصرف آلوکیم در این شرایط به محافظت از عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کند.

شناسنامه دارو	اطلاعات دارو
نام دارو	آلوکیم (Allokim)
نام علمی (ژنریک)	آلوپورینول (Allopurinol)
شکل دارویی	قرص
دسته دارویی	کاهنده اسید اوریک (ضد نقرس)
موارد مصرف	پیشگیری از نقرس، کاهش اسید اوریک خون، پیشگیری از سنگ کلیه با منشأ اسید اوریک، سندروم لیز تومور
مکانیسم اثر	مهار آنزیم گزانتین اکسیداز و کاهش تولید اسید اوریک
دوز معمول بزرگسالان	100 تا 300 میلی‌گرم در روز (بر اساس تجویز پزشک)
دوز معمول کودکان	فقط تحت نظر پزشک متخصص
عوارض شایع	تهوع، بثورات پوستی، درد معده، اسهال، سردرد
موارد منع مصرف	بیماری شدید کلیوی یا کبدی، حساسیت به آلوپورینول
تداخلات دارویی مهم	داروهای ضد انعقاد (وارفارین)، آمپی‌سیلین، سیکلوسپورین، آزاتیوپرین
مصرف در بارداری	با نظر پزشک و در موارد ضروری
مصرف در شیردهی	نیاز به مشورت با پزشک دارد
نکات مهم مصرف	همراه با آب فراوان مصرف شود؛ مصرف در زمان مشخص روزانه توصیه می‌شود؛ از قطع ناگهانی دارو خودداری کنید.
شرایط نگهداری	دور از نور و رطوبت، در دمای زیر 25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.

به طور خلاصه، این دارو نقش پیشگیرانه دارد و معمولاً برای درمان حملات حاد نقرس استفاده نمی‌شود، بلکه به منظور کاهش تدریجی اسید اوریک و جلوگیری از بروز مجدد این حملات مؤثر است.

نقش قرص آلوکیم در پیشگیری از نقرس و کاهش اسید اوریک

قرص آلوکیم (آلوپورینول) نقش کلیدی در پیشگیری از حملات نقرس و کاهش سطح اسید اوریک خون ایفا می‌کند. نقرس یک بیماری التهابی مفاصل است که به دلیل تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل ایجاد می‌شود و معمولاً با درد ناگهانی، التهاب و قرمزی مفاصل همراه است. زمانی که سطح اسید اوریک در بدن بیش از حد بالا برود، این کریستال‌ها شکل می‌گیرند و باعث بروز حملات نقرسی می‌شوند.

قرص آلوکیم با مهار آنزیمی به نام گزانتین اکسیداز، تولید اسید اوریک را در بدن کاهش می‌دهد. این فرآیند به مرور زمان باعث تثبیت سطح اسید اوریک در محدوده نرمال می‌شود و از تشکیل کریستال‌های جدید جلوگیری می‌کند.

نکته مهم این است که آلوکیم بیشتر به عنوان یک داروی پیشگیرانه مصرف می‌شود، نه برای درمان حمله حاد نقرس. بنابراین، برای اثرگذاری مطلوب، مصرف آن باید به‌صورت منظم و مطابق با تجویز پزشک انجام شود. همچنین همراه با این دارو، نوشیدن مایعات کافی توصیه می‌شود تا دفع اسید اوریک از طریق کلیه‌ها تسهیل گردد.

در افرادی که سابقه سنگ کلیه با منشأ اسید اوریک دارند نیز، مصرف این دارو از تشکیل مجدد سنگ‌های کلیوی جلوگیری می‌کند و به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌کند.

آیا قرص آلوکیم در پیشگیری از سنگ کلیه مؤثر است؟

بله، قرص آلوکیم (آلوپورینول) در پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی با منشأ اسید اوریک مؤثر است. این نوع سنگ‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که سطح اسید اوریک در خون و ادرار افزایش یابد و کریستال‌های اسید اوریک در کلیه‌ها تجمع پیدا کنند.

آلوکیم با مهار آنزیم گزانتین اکسیداز، تولید اسید اوریک را در بدن کاهش می‌دهد و در نتیجه از بالا رفتن غلظت این ماده در ادرار جلوگیری می‌کند. این موضوع به‌طور مستقیم خطر تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی را کاهش می‌دهد.

افرادی که سابقه تکرار سنگ‌های کلیه دارند، به‌ویژه آن‌هایی که نوع سنگ آن‌ها بر اساس آزمایش مشخص شده که منشأ اسید اوریکی دارد، معمولاً از این دارو تحت نظر پزشک استفاده می‌کنند.

نکته مهم این است که برای اثربخشی بهتر، همراه با مصرف آلوکیم باید میزان مایعات روزانه افزایش یابد تا ادرار رقیق‌تر شده و احتمال رسوب کریستال‌ها کاهش پیدا کند. همچنین، رعایت رژیم غذایی مناسب با محدود کردن مصرف غذاهای غنی از پورین (مانند گوشت قرمز، دل و جگر، برخی ماهی‌ها) به پیشگیری بیشتر کمک می‌کند.

توصیه می‌شود قبل از شروع مصرف این دارو، حتماً با پزشک مشورت شود تا دوز مناسب بر اساس شرایط بالینی فرد تعیین گردد.

نحوه صحیح مصرف قرص آلوکیم؛ چند بار در روز باید مصرف شود؟

نحوه مصرف قرص آلوکیم (آلوپورینول) باید دقیقاً مطابق دستور پزشک انجام شود، زیرا دوز مصرفی به سطح اسید اوریک خون، شدت بیماری و شرایط سلامت کلی بدن بستگی دارد. با این حال، برخی اصول کلی برای مصرف این دارو وجود دارد:

• دوز معمول برای بزرگسالان: معمولاً بین 100 تا 300 میلی‌گرم در روز تجویز می‌شود. در برخی موارد خاص، این میزان ممکن است تا 800 میلی‌گرم در روز افزایش یابد که باید در دوزهای تقسیم‌شده مصرف شود.
• تعداد دفعات مصرف:
  • در دوزهای پایین، معمولاً یک بار در روز و ترجیحاً بعد از وعده غذایی مصرف می‌شود.
  • در دوزهای بالاتر، پزشک ممکن است مصرف دارو را به 2 یا 3 نوبت در روز تقسیم کند تا عوارض گوارشی کاهش یابد.

نکات مهم در مصرف:

• حتماً دارو را بعد از غذا و همراه با یک لیوان آب کامل میل کنید تا از عوارض گوارشی مانند تهوع و ناراحتی معده جلوگیری شود.
• مصرف منظم در زمان مشخص باعث اثربخشی بهتر دارو می‌شود؛ سعی کنید هر روز در ساعت مشخصی دارو را مصرف کنید.
• قطع ناگهانی دارو توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند باعث افزایش ناگهانی اسید اوریک و بروز حملات نقرسی شود.
• در طول دوره درمان، مصرف مایعات کافی (حداقل 8 لیوان آب در روز) به دفع بهتر اسید اوریک کمک می‌کند.

در نهایت، تعیین دوز و مدت مصرف این دارو باید توسط پزشک متخصص انجام شود و مصرف خودسرانه یا تغییر دوز بدون مشورت با پزشک می‌تواند خطرناک باشد.

دوز مناسب قرص آلوکیم برای پیشگیری از نقرس و سنگ کلیه

میزان دوز قرص آلوکیم (آلوپورینول) برای پیشگیری از نقرس و سنگ کلیه به شرایط بالینی فرد، سطح اسید اوریک خون و عملکرد کلیه‌ها بستگی دارد. پزشک معمولاً بر اساس نتایج آزمایش‌های خون و ادرار، بهترین دوز را تعیین می‌کند. با این حال، دوزهای رایج به شرح زیر هستند:

✅ دوز مناسب برای پیشگیری از نقرس:

• شروع درمان: معمولاً با 100 میلی‌گرم در روز آغاز می‌شود.
• افزایش تدریجی: در صورت نیاز، دوز به‌تدریج افزایش می‌یابد تا سطح اسید اوریک به محدوده نرمال برسد.
• دوز نگهدارنده: بین 300 تا 600 میلی‌گرم در روز است و می‌تواند به حداکثر 800 میلی‌گرم در روز نیز برسد (بر اساس تحمل بیمار و پاسخ به درمان).

✅ دوز مناسب برای پیشگیری از سنگ کلیه اسید اوریکی:

• اغلب دوز روزانه 300 میلی‌گرم توصیه می‌شود، که می‌تواند به‌صورت یک نوبت یا در چند نوبت تقسیم شود.
• در موارد شدید یا عودکننده، دوز ممکن است افزایش یابد، اما این تصمیم کاملاً به تشخیص پزشک بستگی دارد.

نکات مهم در تعیین دوز:

• در بیماران با نارسایی کلیوی یا اختلالات کبدی، دوز باید کاهش یابد.
• مصرف دارو باید همراه با مایعات فراوان باشد تا از تشکیل سنگ‌های کلیوی جلوگیری شود.
• در زمان مصرف دارو، پیگیری منظم سطح اسید اوریک خون و عملکرد کلیه‌ها ضروری است.

توصیه می‌شود هرگونه تغییر در دوز دارو فقط تحت نظر پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه آن خودداری کنید.

عوارض قرص آلوکیم؛ چه زمانی مصرف آن را قطع کنیم؟

مصرف قرص آلوکیم (آلوپورینول) مانند هر داروی دیگری ممکن است با بروز عوارض جانبی همراه باشد. در اغلب موارد، این عوارض خفیف و موقتی هستند، اما در برخی افراد می‌توانند جدی و نیازمند قطع مصرف دارو و مراجعه فوری به پزشک باشند.

عوارض شایع و خفیف (معمولاً نیازی به قطع دارو نیست):

• تهوع و ناراحتی معده
• اسهال یا یبوست
• سردرد
• خواب‌آلودگی یا احساس خستگی
• بثورات پوستی خفیف

این علائم اغلب با تطبیق بدن به دارو برطرف می‌شوند. در صورتی که شدت آن‌ها افزایش پیدا کند، باید به پزشک اطلاع داده شود.

🚨 عوارض جدی که نیاز به قطع فوری دارو و مراجعه به پزشک دارند:

• واکنش‌های شدید پوستی: مانند بثورات گسترده، تاول، لایه‌برداری پوست (مشکوک به سندرم استیونز-جانسون یا نکرولیز اپیدرمال سمی).
• واکنش‌های آلرژیک شدید: که می‌تواند شامل کهیر، تورم صورت، زبان یا گلو و تنگی نفس باشد.
• علائم اختلال در عملکرد کبد: زردی پوست و چشم‌ها، تیره شدن ادرار، درد شدید در ناحیه بالای شکم.
• تغییرات قابل توجه در آزمایش‌های کلیوی: کاهش ناگهانی حجم ادرار، تورم پاها، و افزایش کراتینین خون.
• تب، گلودرد و خستگی شدید: که می‌تواند نشانه افت سلول‌های خونی باشد.

چه زمانی قطع مصرف آلوکیم توصیه می‌شود؟

• بروز هرگونه واکنش آلرژیک شدید یا علائم پوستی جدی.
• مشاهده علائم اختلال جدی در کبد یا کلیه‌ها.
• تأیید عوارض خطرناک توسط پزشک در معاینات و آزمایش‌ها.

نکته بسیار مهم:
قطع ناگهانی این دارو به دلیل خطر افزایش سریع اسید اوریک و بروز حملات شدید نقرس توصیه نمی‌شود. حتی در صورت مشاهده عوارض، حتماً باید ابتدا با پزشک مشورت کنید تا تصمیم به کاهش تدریجی دوز یا تعویض دارو گرفته شود.

تداخلات دارویی آلوکیم؛ همراه با چه داروهایی نباید مصرف شود؟

قرص آلوکیم (آلوپورینول) ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و باعث کاهش اثر درمانی یا افزایش عوارض جانبی شود. به همین دلیل، پیش از شروع مصرف این دارو باید پزشک را از تمام داروهای مصرفی خود مطلع کنید، حتی اگر آن‌ها داروهای گیاهی یا مکمل‌های غذایی باشند.

داروهایی که نباید همزمان با آلوکیم مصرف شوند یا نیاز به احتیاط ویژه دارند:

نام دارو	نوع تداخل	توضیحات
آزاتیوپرین (Azathioprine)	افزایش شدید سمیت	باعث سرکوب شدید سیستم ایمنی و کاهش خطرناک گلبول‌های سفید می‌شود.
مرکاپتوپورین (6-MP)	افزایش سمیت دارو	دوز این دارو معمولاً باید به شدت کاهش یابد.
وارفارین (Warfarin)	افزایش اثر ضد انعقادی	خطر خونریزی را افزایش می‌دهد؛ نیاز به تنظیم دوز و پایش INR دارد.
آمپی‌سیلین / آموکسی‌سیلین	افزایش خطر بثورات پوستی	مصرف همزمان احتمال بروز راش‌های پوستی را بالا می‌برد.
سیکلوسپورین (Cyclosporine)	افزایش خطر سمیت کلیوی	نیاز به پایش عملکرد کلیه‌ها و سطح دارو در خون دارد.
دیورتیک‌ها (به‌ویژه تیازیدها)	افزایش خطر سمیت کلیوی	احتمال افزایش عوارض کلیوی وجود دارد؛ مصرف باید با احتیاط انجام شود.
داروهای ضد سرطانی (مانند سیکلوفسفامید)	تشدید سمیت خونی	پایش دقیق سلول‌های خونی الزامی است.

---

نکات مهم در مورد تداخلات دارویی:

• در صورت مصرف داروهای کاهش‌دهنده کلسترول، داروهای دیابتی، یا سایر داروهای ضدالتهاب، پزشک باید در جریان باشد.
• اگر به هر دلیل مجبور به مصرف داروهای فوق هستید، پزشک ممکن است دوز آلوکیم یا داروی دیگر را تنظیم کند.
• خودسرانه دوز هیچ دارویی را تغییر ندهید و مصرف دارو را بدون مشورت قطع نکنید.

مصرف قرص آلوکیم در دوران بارداری و شیردهی؛ مجاز است؟

مصرف قرص آلوکیم (آلوپورینول) در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط ویژه و فقط تحت نظر پزشک انجام شود. این دارو می‌تواند از طریق جفت به جنین و از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود، بنابراین مصرف آن در این دوره‌ها نیازمند ارزیابی دقیق مزایا و معایب است.

مصرف در دوران بارداری:

• آلوکیم در گروه C داروهای بارداری قرار دارد، به این معنا که مطالعات کافی انسانی در این زمینه وجود ندارد، اما در آزمایش‌های حیوانی عوارضی مشاهده شده است.
• مصرف این دارو در دوران بارداری تنها در شرایطی مجاز است که فواید آن برای مادر، بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین باشد.
• در صورتی که زن باردار نیاز به کنترل شدید سطح اسید اوریک داشته باشد و جایگزین مناسبی وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است با دوز کنترل‌شده مصرف آن را تجویز کند.

---

مصرف در دوران شیردهی:

• آلوپورینول به میزان کمی وارد شیر مادر می‌شود.
• با توجه به حساسیت نوزادان به ترکیبات دارویی، توصیه می‌شود در زمان شیردهی تنها در صورت ضرورت و با پایش دقیق پزشک از این دارو استفاده شود.
• در صورتی که مادر مجبور به مصرف این دارو است، باید نوزاد از نظر بروز علائم حساسیت، مشکلات گوارشی یا تغییرات وزنی به‌دقت تحت نظر قرار گیرد.

مصرف آلوکیم در دوران بارداری و شیردهی به‌طور کلی توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط خاص و تحت نظارت پزشک متخصص. در این شرایط، پزشک معمولاً کمترین دوز مؤثر را برای کوتاه‌ترین مدت ممکن تجویز می‌کند.

در صورتی که باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتماً قبل از شروع یا ادامه مصرف این دارو، پزشک خود را مطلع کنید.

🚫 چه افرادی نباید قرص آلوکیم مصرف کنند؟ (موارد منع مصرف)

مصرف قرص آلوکیم (آلوپورینول) برای برخی افراد به دلیل خطر بروز عوارض جدی یا تشدید بیماری‌های زمینه‌ای مجاز نیست یا تنها تحت نظارت دقیق پزشک امکان‌پذیر است. آگاهی از این موارد می‌تواند از بروز عوارض خطرناک جلوگیری کند.

موارد منع مصرف قطعی:

• حساسیت شدید به آلوپورینول یا سایر ترکیبات این دارو: در صورت سابقه واکنش‌های آلرژیک جدی مانند بثورات پوستی شدید، کهیر، یا واکنش‌های پوستی خطرناک مانند سندرم استیونز-جانسون، مصرف این دارو باید کاملاً اجتناب شود.
• نارسایی شدید کبدی یا کلیوی: بیماران مبتلا به اختلالات شدید در عملکرد کبد یا کلیه‌ها در دفع این دارو دچار مشکل می‌شوند که می‌تواند باعث تجمع و مسمومیت دارویی شود.
• حملات حاد نقرس: آلوکیم برای پیشگیری از نقرس مصرف می‌شود، اما در زمان بروز حمله حاد نباید شروع شود، زیرا می‌تواند علائم را تشدید کند.

---

مواردی که نیاز به احتیاط و مشورت با پزشک دارند:

• افراد دارای مشکلات قلبی-عروقی پیشرفته
• افراد مبتلا به دیابت، به‌ویژه در صورت مصرف داروهای تنظیم قند خون
• بیماران تحت درمان با داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (مانند آزاتیوپرین یا مرکاپتوپورین)
• افراد سالمند: به دلیل کاهش طبیعی عملکرد کلیه‌ها در این گروه سنی، باید دوز دارو دقیق تنظیم شود.
• افرادی که در حال مصرف داروهای کاهنده فشار خون، داروهای مدر (دیورتیک‌ها) یا داروهای ضدانعقاد خون (مثل وارفارین) هستند.

حتی در مواردی که مصرف دارو مجاز است، باید قبل از شروع درمان، آزمایش‌های بررسی عملکرد کلیه و کبد انجام شود و در طول درمان نیز به‌صورت دوره‌ای این پارامترها بررسی شوند.

در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرمعمول، مانند بثورات پوستی، تورم صورت، تنگی نفس یا تغییر رنگ پوست و چشم‌ها، مصرف دارو را متوقف کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.

در ادامه، به برخی از سؤالات پرتکرار درباره مصرف قرص آلوکیم (آلوپورینول) و کنترل نقرس پاسخ داده می‌شود. این پرسش‌ها معمولاً دغدغه بیماران و افرادی است که به‌تازگی مصرف این دارو را آغاز کرده‌اند یا قصد شروع درمان دارند.