اشک مصنوعی چیست؟ کاربرد و عوارض آن

اشک مصنوعی چیست؟

قطره اشک مصنوعی یا (‏‏artificial tears) دارویی برای رفع خشکی چشم و تسکین التهاب آن است. این محصول ممکن است حاوی یکی یا چند ماده از جمله موارد زیر باشد:

• کربوکسی متیل سلولز
• دکستران
• گلیسیرین
• هایپروملوز (hypromellose)
• پلی اتیلن گلیکول ۴۰۰ (PEG ۴۰۰)
• پلی سوربات
• پلی وینیل الکل و پروپیلن گلیکول و سایر مواد

این داروها سطح چشم را مرطوب نگه داشته و به محافظت از چشم در برابر آسیب و آلودگی کمک کرده و علائم خشکی چشم را کاهش می دهند. خشکی چشم یک مشکل رایج است که زمانی اتفاق می دهد که چشم مقدار کافی اشک تولید نکند.

عوارض خشکی چشم شامل موارد زیر است:

• باعث دید دوتایی
• عفونت
• زخم قرنیه
• و یا حتی نابینایی

علل عمده خشکی چشم عبارتند از:

• باد
• آفتاب
• تهویه نامناسب
• استفاده بیش از حد از کامپیوتر
• مطالعه زیاد
• بالا رفتن سن
• جراحی های چشم
• بیماری های خاص مثل شوگرن و دیگر بیماری های روماتولوژی
• داروهای خاص مثل آنتی هیستامین
• مصرف سیگار و قلیان

بعضی افراد برای کاهش علائم خشکی چشم قطره های چشم بدون نسخه (OTC) یا نسخه دار مصرف می کنند که قطره اشک مصنوعی یکی از آنهاست.

نحوه عملکرد اشک مصنوعی به چه صورت است؟

اشک مصنوعی با ایجاد یک لایه محافظتی پایدار بر روی سطح چشم و کاهش سرعت تبخیر اشک، رطوبت لازم را برای قرنیه فراهم می‌کند. این محلول چشمی با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاص خود به خوبی به بافت‌های چشم می‌چسبد و از خشکی و تحریک چشم پیشگیری می‌کند.

با کاهش تحریک ناشی از پلک زدن و ایجاد یک محیط مرطوب، اشک مصنوعی علائم آزاردهنده خشکی چشم را تسکین می‌دهد.

نحوه استفاده از اشک مصنوعی

قبل از استفاده از اشک مصنوعی، بهتر است دستورالعمل‌های موجود بر روی بسته‌بندی محصول را به دقت مطالعه کنید. در صورت وجود هرگونه سوال، با پزشک یا داروساز خود مشورت نمایید.

از استفاده از محلولی که تغییر رنگ داده یا کدر شده است، خودداری کنید. برخی از اشک‌های مصنوعی حاوی ترکیباتی مانند گلیسیرین و پلی سوربات هستند که ممکن است ظاهری شیری رنگ به محلول بدهند. این حالت طبیعی است و تا زمانی که محلول تغییر رنگ نداده، قابل استفاده است.

قبل از استفاده از برخی قطره‌های چشم، لازم است آن‌ها را به خوبی تکان دهید. برای اطمینان از نحوه صحیح استفاده، بهتر است به برچسب محصول مراجعه کنید.

قطرات چشمی را شاید چندین بار در طول روز نیاز باشد استفاده کنید.

پمادهای چشمی معمولا یک یا دو بار در روز، در صورت نیاز، به کار می‌روند.

اگر پماد چشمی را فقط یک بار در روز می‌زنید، بهتر است قبل از خواب این کار را انجام دهید.

قبل از استفاده از هر نوع دارو برای چشم، اعم از قطره، پماد یا ژل مصنوعی اشک، دست‌هایتان را خوب بشویید.

برای جلوگیری از آلودگی، دقت کنید که نوک قطره‌چکان یا سر پماد را لمس نکنید و اجازه ندهید به چشم‌تان برخورد کند.

پس از هر مرتبه استفاده، درب دارو را محکم ببندید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این دارو، از پزشک متخصص چشم مشاوره بگیرید.

روش مصرف اشک مصنوعی:

سرتان را به عقب خم کنید، به بالا نگاه کنید و پلک پایین‌تان را بکشید. برای قطره یا ژل، قطره‌چکان را مستقیماً بالای چشم قرار داده و یک یا دو قطره، بسته به نیاز، در چشم بچکانید. سپس به پایین نگاه کنید و به آرامی چشم‌تان را به مدت یک تا دو دقیقه ببندید. انگشت‌تان را در گوشه داخلی چشم، نزدیک بینی، قرار داده و کمی فشار دهید. این کار مانع از خارج شدن دارو از چشم می‌شود.

در بهره‌گیری از پماد چشمی، ابتدا نوک پماد را مستقیماً روی چشم قرار داده و خطی نازک به اندازه تقریبی ۶ میلی‌متر روی پلک تحتانی بکشید. پلک را آزاد کنید و چشم را بسته و آرام به اطراف بچرخانید. با استفاده از دستمال کاغذی تمیز، اضافی پماد اطراف چشم را پاک نمایید.

اگر از نوع دیگری از داروهای چشمی استفاده می‌کنید، حداقل ۵ دقیقه منتظر بمانید و سپس سایر داروها را مصرف نمایید.

قطره‌های چشمی را پیش از پمادهای چشمی به کار ببرید.

اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، پیش از استفاده از اشک مصنوعی، حتماً لنز خود را در بیاورید.

دوز و مقدار مصرف اشک مصنوعی

اشک های مصنوعی موجود در کشورمان به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:

دارای ماده نگهدارنده نظیر تیرلوز و اسنوتیر که در ظرف های بزرگتری عرضه شده و هر ۶ ساعت یا بیشتر تجویز می شوند و برای خشکی متوسط تا خفیف چشم به کار می روند.

فاقد مواد نگهدارنده مانند آرتلاک، سینالون و آرتیپیک که به شکل قطره های کوچک یکبار مصرف هستند و هر دو تا سه ساعت تجویز می‌شوند و در خشکی شدید چشم، سوختگی های شیمیایی، پیوند قرنیه و روزهای نخستین پس از عمل چشم کاربرد دارند.

نوع دیگری از اشک مصنوعی وجود دارد که بدون مواد نگهدارنده بوده و دارای هیالورونیک اسید با غلظت بالا می باشد که دیرتر تبخیر می‌گردد مثل آرتیپیک ادونسد، آرتلاک ادونسد، سینالون ادوند.

اطلاعات پایین تنها مقدار و دوز عادی دارو را در بر می‌گیرد. پزشک و متخصص مربوطه امکان دارد مقدار متفاوتی از دارو را برای شما در نظر بگیرد.

رفع خشکی چشم

یک تا دو قطره در داخل چشم هر ۳ تا ۶ ساعت با توجه به نیاز فرد تا دستیابی به بهبودی کامل

علائم شایع سندرم خشکی چشم

احساس سوزش و درد در چشم‌ها، قرمزی چشم‌ها، افزایش ترشح اشک (پارادوکسیکال)، تاری دید و دشواری در تمرکز بر روی متن‌های طولانی یا صفحه نمایش رایانه از جمله شایع‌ترین نشانه‌های خشکی چشم هستند. همچنین، بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه، احساس وجود جسم خارجی مانند شن در چشم را تجربه می‌کنند.

خشکی چشم می‌تواند به صورت موقت یا مزمن رخ دهد. در صورت مزمن شدن و عدم درمان مناسب، این عارضه می‌تواند عوارضی جدی برای چشم‌ها ایجاد کند.

عوارض جانبی و موارد احتیاط در استفاده از اشک مصنوعی

لنزهای تماسی: برخی از اشک‌های مصنوعی حاوی ماده‌ای به نام بنزالکونیوم کلراید هستند که می‌تواند توسط لنزهای تماسی جذب شود. بنابراین، پیش از استفاده از این محصولات، حتما لنزهای تماسی خود را خارج کنید.

واکنش‌های آلرژیک: استفاده از اشک‌های مصنوعی حاوی پلی سوربات ممکن است در برخی افراد باعث واکنش‌های آلرژیک حتی با تأخیر و فاصله زمانی زیاد شود. پیش از مصرف هر محصولی، با دقت به ترکیبات آن توجه کنید.

علائم چشمی: در صورت بروز درد شدید، قرمزی و تحریک مداوم چشم‌ها، تغییرات ناگهانی در بینایی یا عدم بهبود علائم پس از ۷۲ ساعت، حتما به پزشک مراجعه کنید.

همانطور که پیشتر ذکر شد، ممکن است این دارو به محض استفاده در چشم، دید شما را به طور موقت کاهش دهد. از این رو، تا زمانی که بینایی شما به طور کامل بازیابی نشده است، از رانندگی و انجام هرگونه فعالیتی که نیازمند بینایی دقیق است، خودداری نمایید.

شرایط نگهداری دارو

محلول‌هایی که فاقد مواد نگهدارنده هستند، معمولاً برای بیماران مبتلا به خشکی مزمن و شدید چشم تجویز می‌شوند و در بسته‌بندی‌های تک‌دوز عرضه می‌گردند. پس از هر بار استفاده، باقیمانده دارو را دور انداخته و از استفاده مجدد آن خودداری نمایید.

نوزادان:

برخی از انواع این دارو ممکن است حاوی پروپیلن گلیکول باشد که برای نوزادان مضر است. بنابراین، استفاده از این دارو در نوزادان باید با احتیاط فراوان و تحت نظر پزشک انجام شود.

بارداری و شیردهی:

به طور کلی، استفاده از این دارو در دوران بارداری و شیردهی مشکلی ایجاد نمی‌کند.

مشاوره با پزشک:

قبل از استفاده از این دارو، حتماً لیست کاملی از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، به ویژه داروهای چشمی، را در اختیار پزشک یا داروساز خود قرار دهید. همچنین، در صورتی که سابقه حساسیت به دارو دارید، پزشک خود را مطلع سازید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این دارو، توصیه می‌شود با یک متخصص چشم مشورت نمایید.