آی یو دی هورمونی چیست؟ مزایا و معایب استفاده از آن

دستگاه آی یو دی هورمونی یا دستگاه پیشگیری از بارداری درون رحمی، یکی از شیوه های بسیار موثر برای جلوگیری از بارداری ناخواسته است. اگر خانواده خود را تشکیل داده اید و قصد دارید از این روش برای کنترل بارداری استفاده کنید، این مطلب برای شما مفید خواهد بود. در ادامه، به بررسی کامل این روش پیشگیری، از جمله نحوه کارکرد، مزایا، معایب، انواع، و شرایط مناسب برای استفاده از آن می پردازیم. همچنین به این سوالات مهم پاسخ خواهیم داد: آی یو دی هورمونی چیست؟ چگونه در رحم قرار می گیرد؟ چه عوارضی امکان دارد داشته باشد؟ بهترین نوع آی یو دی کدام است؟ برای چه افرادی مناسب است؟ و آیا پس از خارج کردن آن، مشکلی برای بارداری وجود دارد؟

دستگاه آی یو دی هورمونی (IUD) چیست؟

دستگاه آیودی هورمونی یا Hormonal IUD یک وسیله  کوچک T شکل است که در رحم قرار می گیرد و به مدت چند سال از بارداری جلوگیری می کند. برخی از انواع آی یو دی ها حاوی مس هستند که با ایجاد محیطی نامناسب برای اسپرم، از لقاح جلوگیری می کنند. اما انواع دیگری از آی یو دی ها هورمونی هستند و با آزادسازی مقدار کمی هورمون پروژسترون، از بارداری پیشگیری می کنند. این هورمون با ایجاد تغییراتی در پوشش داخلی رحم و مخاط دهانه رحم، مانع از لانه گزینی تخمک بارور شده می شود.

اولین نسل از آی یو دی های هورمونی، میرنا نام داشت که به مدت ۵ سال موثر بود. نسل های جدیدتر به طور معمول به مدت ۳ یا ۴ سال قابل استفاده هستند. با این حال، برخی مطالعات نشان داده اند که آی یو دی میرنا تا ۷ سال هم می تواند به طور موثر از بارداری جلوگیری کند.

آی یو دی هورمونی بهتر است یا آی یو دی مسی؟

هر یک از روش های جلوگیری از بارداری، چه آن هایی که از هورمون پروژسترون استفاده می کنند و چه آن هایی که از مس بهره می برند، مزایا و معایبی دارند. به همین دلیل نمی توان به طور قطعی یکی را نسبت به دیگری برتر دانست. برای انتخاب بهترین روش، بهتر است با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید تا با توجه به شرایط فردی شما، مناسب ترین آی یو دی هورمونی برایتان انتخاب شود.

کاربرد و مزایای آی یو دی هورمونی چیست؟

آی یو دی هورمونی یکی از شیوه های بسیار مؤثر برای جلوگیری از بارداری ناخواسته است و تأثیرگذاری طولانی مدتی دارد. برخی از مهم ترین مزایای این روش عبارتند از:

• نیازی به قطع رابطه جنسی یا استفاده از روش های دیگر پیشگیری نیست.
• برای استفاده از آن به همکاری همسر نیاز ندارید.
• مدت اثرگذاری آن تا ۵ سال و گاهی تا ۷ سال است.
• در صورت تمایل به بارداری، به راحتی قابل خارج کردن است و مشکلی برای باردار شدن ایجاد نمی کند.
• در دوران شیردهی هم قابل استفاده است، البته بهتر است ۶ تا ۸ هفته پس از زایمان قرار داده شود.
• عوارض جانبی روش های کنترل بارداری حاوی استروژن را ندارد.
• میزان خونریزی قاعدگی به طور معمول پس از ۳ ماه کاهش می یابد.
• دردهای شدید قاعدگی و دردهای مرتبط با آندومتریوز را کاهش می دهد.
• خطر ابتلا به عفونت لگن را کاهش می دهد.
• احتمال ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می دهد.

آی یو دی هورمونی چگونه عمل می کند؟

این ابزار با ایجاد تغییراتی در محیط رحم، از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می کند و در نتیجه مانع از وقوع بارداری می شود. هورمون پروژسترون موجود در این ابزار به دو صورت عمل می کند:

• باعث غلیظ شدن مخاط دهانه رحم می شود و در نتیجه عبور اسپرم ها را دشوار می کند.
• از آزاد شدن تخمک از تخمدان جلوگیری می کند و در نتیجه تخمکی برای بارور شدن وجود ندارد.

این وسیله پیشگیری از بارداری تا چندین سال کارایی دارد و مانع از بارداری ناخواسته می شود. در صورت تمایل به بارداری، پزشک می تواند به سادگی آن را از رحم خارج کند. علاوه بر این روش، برخی افراد ترجیح می دهند از ایمپلنت ضد بارداری یا اسفنج جلوگیری از بارداری استفاده کنند.

نحوه قرارگیری آی یو دی هورمونی در رحم 

قبل از قرار دادن آی یو دی، متخصص زنان معاینه لگن را انجام می دهد و امکان دارد آزمایش هایی برای تشخیص بیماری های منتقله از راه جنسی درخواست کند. همچنین، انجام آزمایش بارداری قبل از عمل ضروری است. برای کاهش درد احتمالی، می توان از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن حدود یک یا دو ساعت قبل از عمل استفاده کرد.

عمل جایگذاری آی یو دی در مطب پزشک انجام می شود. پزشک با استفاده از وسیله ای به نام اسپکولوم دهانه رحم را باز می کند و سپس این ناحیه را ضدعفونی می کند. امکان دارد برای اندازه گیری عمق رحم از ابزار خاصی استفاده شود.

آی یو دی به وسیله یک لوله مخصوص وارد رحم می شود. پزشک با دقت آی یو دی را در جای خود قرار می دهد و لوله را خارج می کند. سپس، نخ های آی یو دی کوتاه می شوند تا از بیرون زدن آن ها از واژن جلوگیری شود.

نحوه خارج کردن آی یو دی هورمونی از رحم

برای خارج کردن آی یو دی از ابزاری به اسم فورسپس استفاده می شود. پزشک با گرفتن نخ آی یو دی توسط فورسپس، به آرامی آن را از رحم خارج می کند. هنگام خارج شدن، بازوهای آی یو دی باز می شوند. امکان دارد پس از خارج کردن آی یو دی، کمی خونریزی و گرفتگی خفیف رخ دهد.

چه زمانی از وسیله پیشگیری از بارداری داخل رحمی (IUD) می توان استفاده کرد؟

آیا بانوانی که تازه زندگی مشترک خود را آغاز کرده اند، می توانند از آی یو دی هورمونی استفاده کنند؟ متخصصان زنان توصیه می کنند که بانوانی که سابقه بارداری نداشته اند، از این روش استفاده نکنند. به جای آن، می توانند با مشورت پزشک از روش های دیگری مانند آمپول پیشگیری یا دیافراگم استفاده کنند. اما پس از زایمان، می توان برای قرار دادن آی یو دی به پزشک مراجعه کرد.

نخ آی یو دی چه اندازه است و چگونه می توان آن را بررسی کرد؟

پس از قرار دادن آی یو دی، یک یا دو رشته بسیار نازک از جنس پلاستیک در داخل واژن قرار می گیرد که با انگشت قابل لمس است. طول این رشته ها تقریباً ۵ سانتی متر است و به علت ظرافت، امکان دارد برخی بانوان آن را احساس نکنند.

آیا امکان دارد آی یو دی هورمونی به طور خودکار از رحم خارج شود؟

اگرچه بسیار نادر است، اما احتمال جابه جایی یا خارج شدن خودکار آی یو دی وجود دارد. به همین دلیل، توصیه می شود که هر ماه یک بار با بررسی نخ های آی یو دی از وجود آن در رحم اطمینان حاصل کنید.

آی یو دی هورمونی برای چه افرادی مناسب است؟

اگر تجربه بارداری دارید و در حال حاضر به دنبال یک روش مطمئن برای پیشگیری هستید، این روش برای شما مناسب است. پس از نصب این وسیله، مشکلاتی مانند خونریزی شدید قاعدگی، گرفتگی و درد شدید در زمان عادت ماهانه، آندومتریوز و کم خونی تا حد زیادی بهبود می یابد. علاوه بر خاصیت پیشگیری، این وسیله برای درمان مشکلات زیر هم مؤثر است:

• خونریزی شدید در دوران قاعدگی
• درد شدید و گرفتگی در زمان عادت ماهانه
• آندومتریوز (بیماری التهابی لگن)
• ضخیم شدن غیرطبیعی پوشش داخلی رحم
• رشد بافت پوشش داخلی رحم در دیواره عضلانی رحم
• کم خونی و فیبروم

انواع آی یو دی هورمونی کدامند؟

انواع گوناگونی از دستگاه ضد بارداری آی یو دی یا IUD هورمونی به بازار عرضه شده است. برندهای متفاوت همه یک نوع هورمون داشته و کارکرد آن ها در داخل رحم فرقی با هم ندارد. ولی عمر مفید آن ها متمایز بوده و از لحاظ مدت استفاده کارایی یکسانی ندارند:

انواع ای یو دی	طول عمر
آی یو دی هورمونی میرنا	۷ سال
دستگاه ضد بارداری لیلتا	۷ سال
ای یو دی کیلینا	۵ سال
دستگاه جلوگیری از بارداری اسکایلا	۳ سال

مدت زمان کارایی آی یو دی هورمونی چقدر است؟

آی یو دی هورمونی یکی از شیوه های مطمئن و طولانی مدت برای پیشگیری از بارداری است. برند میرنا به عنوان یکی از شناخته شده ترین برندها، تا ۷ سال قابلیت ماندگاری در رحم را دارد. سایر برندهای موجود در بازار هم به طور متوسط تا ۴ سال از بارداری جلوگیری می کنند.

هزینه دستگاه درون رحمی هورمونی چقدر است؟

آی یو دی هورمونی انواع مختلفی با قیمت های گوناگون دارد. برند میرنا که توسط بسیاری از متخصصان زنان توصیه می شود، یکی از گزینه های پرطرفدار است. هزینه تقریبی این دستگاه تقریباً ۲٫۵۰۰٫۰۰۰ تومان بوده و علاوه بر آن، هزینه های جانبی مثل معاینات لگن، ویزیت پزشک، قرار دادن دستگاه و آزمایش های لازم هم به این مبلغ اضافه می شود.

تصویر دستگاه آی یو دی هورمونی

دستگاه داخل رحمی (IUD) یک شیء کوچک است که پزشک آن را در داخل رحم قرار می دهد. این روش پیشگیری از بارداری می تواند تا ۱۰ سال یا حتی بیشتر موثر باشد. در صورت تمایل به بارداری، پزشک می تواند به راحتی IUD را خارج کند. تصویر زیر شکل کلی این دستگاه را نشان می دهد.

عوارض احتمالی آی یو دی هورمونی

یکی از دغدغه های اصلی افراد در زمان استفاده از این روش پیشگیری از بارداری، احتمال بروز عوارض جانبی است. خوشبختانه، میزان بارداری ناخواسته در زنان استفاده کننده از آی یو دی هورمونی کمتر از ۱ درصد در سال اول است. در صورت بارداری با وجود این وسیله، احتمال بارداری خارج از رحم افزایش می یابد. با این حال، به طور کلی این روش بسیار مطمئن بوده و خطر بارداری بسیار اندکی دارد.

پیش از استفاده از این ابزار پیشگیری از بارداری، به یاد داشته باشید که این روش از شما در برابر بیماری های منتقله از راه جنسی محافظت نمی کند. از جمله عوارض جانبی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در موارد نادر، امکان دارد باعث سوراخ شدگی رحم شود. استفاده از آن پس از زایمان، احتمال وقوع این عارضه را افزایش می دهد.
• سردرد
• آکنه
• حساسیت پستان ها
• خونریزی نامنظم (معمولا پس از گذشت ۶ ماه این عارضه برطرف می شود.)
• تغییرات خلقی
• انقباض و درد لگن

اگر تا به حال تجربه بارداری نداشته اید، پیش از این آی یو دی از رحم شما خارج شده است یا سن شما کمتر از ۲۰ سال است، بهتر است از این روش استفاده نکنید. در صورتی که عوارض جانبی این ابزار پیشگیری از بارداری هورمونی شدید باشد، حتماً با متخصص زنان خود مشورت کنید.

Mirena is a hormonal IUD that releases the synthetic hormone progestin to prevent pregnancy. Some of the symptoms that people often experience after Mirena placement include:

pain, bleeding, and dizzines and missed or irregular periods. although these symptoms should usually go away within about ۳۰ minutes

According to the manufacturer, an estimated ۱۲ percent of women who use Mirena develop an ovarian cyst.
medicalnewstoday

میرنایک آی یو دی هورمونی است که هورمون مصنوعی پروژسترون را برای جلوگیری از بارداری آزاد می نماید. بعضی از نشانه هایی که افراد عموما پس از قرار دادن میرنایک تجربه می کنند شامل: درد، خونریزی و سرگیجه، قطع یا نامنظمی قاعدگی است. اگرچه این علائم به طور معمول باید ظرف ۳۰ دقیقه فروکش کنند. بر اساس گفته های سازنده، حدود ۱۲ درصد از زنانی که از میرنایک استفاده می کنند، دچار کیست تخمدان می شوند.

عوارض زودگذر آی یو دی هورمونی

برخی افراد امکان دارد هنگام جاگذاری وسیله در رحم، علائمی چون گرفتگی، سرگیجه، کند شدن ضربان قلب یا بیهوشی کوتاه مدت را تجربه کنند. پس از عمل جراحی، بهتر است هر ماه نخ دستگاه را بررسی کنید تا اطمینان حاصل کنید که در جای خود قرار دارد. دقت کنید که آن را بیش از حد نکشید.

همچنین یک ماه پس از قرار دادن آن در رحم، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا وضعیت آی یو دی، نشانه های عفونت و دیگر علائم را بررسی نماید. چه زمانی باید از کاندوم استفاده کنیم؟ اگر هفت روز پس از آغاز قاعدگی، آی یو دی هورمونی را در رحم قرار داده اید، حتماً تا یک هفته از روش پیشگیری دیگری مانند کاندوم استفاده کنید.

آیا آی یو دی هورمونی خطر ابتلا به بیماری های آمیزشی را افزایش می دهد؟

در هیچ یک از روش های پیشگیری هورمونی نمی توان از انواع بیماری های آمیزشی پیشگیری کرد. آی یو دی احتمال ابتلا به چنین بیماری هایی را افزایش نمی دهد؛ اما اگر رابطه جنسی پرخطر داشته باشید، ریسک انتقال بیماری زیاد است.

در چه شرایطی نمی توان از آی یو دی هورمونی استفاده کرد؟

آی یو دی برای چه کسانی مناسب نیست؟ مانند هر روش پیشگیری از بارداری، آی یو دی هورمونی هم برای بعضی افراد مناسب نیست. درصورتیکه هر یک از شرایط زیر را داشته باشید، نباید از این شیوه پیشگیری استفاده کنید:

• سابقه ابتلا به سرطان پستان یا وجود تومور بدخیم در پستان
• سرطان رحم یا دهانه رحم
• بیماری کبد
• این روش در جلوگیری از ایجاد فیبروم مؤثر است؛ اما اگر فیبروم داشته باشید، با هم تداخل پیدا می کنند.
• عفونت لگن یا هر نوع التهاب لگن
• خونریزی واژینال بدون علت مشخص
• دیابت یا فشار خون بالا
• بیماری قلبی یا سابقه سکته قلبی
• میگرن
• مشکلات انعقادی خون یا سکته مغزی.

در چه شرایطی باید به پزشک زنان مراجعه کنیم؟

درصورتیکه از آی یو دی هورمونی استفاده می کنید، در صورت مشاهده هر یک از نشانه های زیر، ضروری است به پزشک زنان و زایمان مراجعه نمایید:

• احساس بارداری: اگر گمان می کنید باردار شده اید.
• خونریزی غیر طبیعی: خونریزی واژینال شدید و مداوم یا لکه بینی های پی در پی.
• درد لگن: درد در هنگام رابطه جنسی یا درد مداوم در ناحیه لگن.
• تب بدون دلیل: تب و لرز بدون علت مشخص.
• تغییرات در ترشحات واژن: ترشحات غیر معمول، بدبو، همراه با خارش یا سوزش واژن.
• زخم یا ضایعه: مشاهده هرگونه زخم، ضایعه یا تغییر غیر طبیعی در ناحیه تناسلی.
• سردرد شدید: سردردهای شدید و میگرن.
• زردی: زرد شدن پوست یا سفیدی چشم ها.
• تماس با بیماری های جنسی: اگر اخیراً در معرض بیماری های منتقله از راه جنسی قرار گرفته اید.
• تغییر در نخ IUD: اگر نخ دستگاه را احساس نمی کنید یا طول آن به طور ناگهانی تغییر کرده است.

جمع بندی و راهنمای مراجعه به دکتر

آی یو دی هورمونی یکی از روش های بسیار موثر و ایمن برای پیشگیری از بارداری است. این دستگاه حاوی هورمون پروژسترون بوده و به مدت ۵ تا ۷ سال در رحم باقی می ماند. علاوه بر پیشگیری از بارداری، IUD هورمونی می تواند میزان خونریزی و درد قاعدگی را هم کاهش دهد. با این حال، اگر سابقه بارداری نداشته یا سن شما کمتر از ۲۰ سال است، بهتر است از روش های دیگر پیشگیری استفاده کنید. پس از جایگذاری آی یو دی هورمونی در رحم، هر وقت که میل داشتید، می توانید آن را بیرون آورده و بدون هیچ مانع و معضل خاصی برای بارداری اقدام نمایید.

سوالات متداول

علائم جابجایی آی یو دی هورمونی چیست؟

در صورت جابجایی یا خارج شدن IUD امکان دارد درد شکمی، گرفتگی شدید و درد یا خونریزی هنگام رابطه جنسی را تجربه کنید.

پس از قرار دادن IUD هورمونی، چه مدت طول می کشد تا اثر کند؟

آی یو دی هورمونی بلافاصله پس از قرارگیری شروع به اثرگذاری می کند. با این حال، برای اطمینان بیشتر، اگر بلافاصله بعد از پریود آی یو دی هورمونی را قرار داده اید، توصیه می شود تا یک هفته پس از قرارگیری از روش های مکمل پیشگیری یعنی سکس با کاندوم استفاده کنید.

آیا استفاده از دستگاه پیشگیری از بارداری به افزایش وزن منجر می شود؟

تحقیقات تاکنون هیچ ارتباط مستقیمی بین استفاده از دستگاه های داخل رحمی (آی یو دی) و افزایش وزن نشان نداده است. تغییرات هورمونی طبیعی بدن یا الگوهای نامناسب تغذیه، دلایل محتمل تری برای افزایش وزن محسوب می شوند.

آیا در حین رابطه جنسی، وجود آی یو دی هورمونی احساس می شود؟

یکی از مزایای قابل توجه آی یو دی، عدم ایجاد مزاحمت در روابط جنسی است. شما می توانید بدون نگرانی از وجود این دستگاه، به طور کامل از رابطه لذت ببرید.

میزان احتمال بارداری با وجود آی یو دی چقدر است؟

آی یو دی به عنوان یکی از روش های بسیار موثر پیشگیری شناخته می شود. مکانیسم عملکرد دوگانه این دستگاه، احتمال بارداری را به حداقل می رساند. آمارها نشان می دهند که کمتر از ۱ درصد از زنانی که از آی یو دی استفاده می کنند، در طول یک سال باردار می شوند.

آیا پس از خارج کردن آی یو دی می توان باردار شد؟

بله، پس از خارج کردن آی یو دی، توانایی باروری به طور کامل باز می گردد. برای برنامه ریزی بارداری، می توانید در هر زمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.

تاثیر آی یو دی بر چرخه قاعدگی چگونه است؟

یکی از اثرات شایع آی یو دی، کاهش میزان خونریزی قاعدگی است. در بسیاری از موارد، پس از گذشت چند ماه از قرار دادن دستگاه، خونریزی قاعدگی به طور قابل توجهی کاهش می یابد و حتی امکان دارد در برخی افراد به طور کامل قطع شود.

آیا آی یو دی خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد؟

برخلاف تصور رایج، مطالعات نشان می دهند که آی یو دی به جای افزایش، احتمال ابتلا به عفونت های لگنی را کاهش می دهد. با این حال، توصیه می شود که پس از قرار دادن دستگاه، به منظور اطمینان از عدم وجود هرگونه عارضه، به پزشک مراجعه کنید.

بهترین نوع آی یو دی کدام است؟

آی یو دی های مبتنی بر لوونورژسترل مانند میرنا، اسکایلا، کیلینا و لیلتا، به دلیل اثربخشی بالا و عوارض جانبی کمتر، از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.

مزایا و معایب استفاده از آی یو دی چیست؟

از جمله مزایای استفاده از آی یو دی می توان به کاهش خونریزی و درد قاعدگی، بهبود آکنه و کاهش احتمال ابتلا به برخی بیماری ها اشاره کرد. از سوی دیگر، برخی افراد امکان دارد عوارضی مانند لکه بینی، پریود نامنظم و حساسیت پستان را تجربه کنند.