آندوسکوپی به چه معناست و چه کاربردهای دارد؟
آندوسکوپی یک روش کم تهاجم و تشخیصی است که برای بررسی سیستم گوارش به کار می‌رود. آندوسکوپ یک ابزار دارای دوربین، نور و لوله قابل انعطاف است که میتواند در قسمت‌های متفاوتی از مجاری داخلی شما مانند معده، روده، رحم و ریه قرار گیرد و تصاویری از آن‌ها بگیرد. همچنین میتوان یک قیچی جراحی را در انتهای لوله آندوسکوپ قرار داد تا بتوان از بافت‌ها بیوپسی گرفت.
آندوسکوپی در انواع متفاوتی موجود است و هر نوع بر اساس توانایی‌های خود برای بررسی قسمت خاصی از بدن استفاده میشود. برای مثال، آندوسکوپی فوقانی برای مطالعه دهان، گلو و مری استفاده میشود، در حالی که کولونوسکوپی برای بررسی روده راست و روده بزرگ به کار می‌رود. آندوسکوپی‌ها فقط برای تشخیص محدود نیستند و میتوانند در برخی از عملیات جراحی نیز کاربرد داشته باشند.
آندوسکوپی یک روش متداول است که بیشتر پزشکان برای تشخیص مختلف بیماری‌ها از آن استفاده میکنند، اما به طور خاص، متخصصان گوارش از این فرایند تصویربرداری استفاده میکنند. پس برای انجام آندوسکوپی، توصیه میشود که به یک متخصص گوارش یا داخلی مراجعه کنید.
آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی یا endoscopy به زبان انگلیسی، یک آزمایش است که برای گرفتن نمونه‌های بافتی (بیوپسی) و مطالعه بیماری‌ها و شرایطی که میتوانند سبب کم‌خونی، خونریزی، التهاب یا اسهال شوند، انجام میشود. همچنین میتواند در تشخیص برخی از سرطان‌های سیستم گوارش فوقانی کمک کند.
آندوسکوپی با چه نام های دیگری شناخته میشود؟
- آندوسکوپی
- برونکوسکوپی
- کولونوسکوپی
- سیستوسکوپی
- لاپاراسکوپی
- لارنگوسکوپی
- مدیاستینوسکوپی
- توراکوسکوپی
- آندوسکوپی فوقانی
کاربرد آندوسکوپی
آندوسکوپی عمدتاً برای تشخیص و گاهی برای درمان بیماریهای سیستم گوارش به کار می‌رود. اما در کل، استفاده از این دستگاه به شکل زیر است:
چک کردن عوامل: آندوسکوپی پزشک را در تعیین عامل علائم و نشانه‌های گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم، مشکلات بلع و خونریزی گوارشی یاری میکند.
تشخیص بیماری: گاهی اوقات آندوسکوپی برای گرفتن بیوپسی (نمونه بافت) به منظور آزمایش و بررسی شرایطی مانند کم‌خونی، خونریزی، بیماریهای التهابی روده، اسهال و یا سرطان‌های سیستم گوارش کاربرد دارد.
درمان: دستگاه آندوسکوپ میتواند با ابزارهای ویژه‌ای تجهیز شود و برای درمان‌هایی نظیر سوختن رگ‌های خونریزی کننده برای جلوگیری از خونریزی، باز کردن مری باریک، حذف پولیپ یا برداشتن یک جسم خارجی به کار برده شود.
پولیپ چیست؟ یک نوع توده سلولی بی‌خطر در بدن است.
همانطور که قبلاً بیان شد، آندوسکوپی قادر است که با سایر روش‌های تشخیصی مانند سونوگرافی تجمیع گردد. برای نمونه، گاهی اوقات یک سنسور اولتراسونیک به آندوسکوپ وصل میشود تا تصاویر با کیفیت بالا از دیواره‌های مری و معده را فراهم کند. سونوگرافی آندوسکوپی نیز میتواند به پزشک شما امکان تهیه تصاویری از ارگان‌هایی که دسترسی به آن‌ها دشوار است، مانند پانکراس شما، را فراهم کند.
قسمت های مختلف دستگاه آندوسکوپ
در یک آندوسکوپ استاندارد، فیبر نوری برای انتقال کارآمد نور به کار می‌رود. در این روش (فیبر نوری)، نور از طریق یک فیبر شیشه‌ای قابل انعطاف و شفاف عبور میکند. فیبر نوری به آندوسکوپ این امکان را می‌دهد که نور را در مسیرهای خمیده منتقل کند. این عمل، دسترسی به فضاهای سخت و غیرقابل دسترس را ساده‌تر میکند.
معمولاً لوله آندوسکوپ با پلاستیک یا فولاد محافظت میشود تا به آن مقاومت در برابر آب، اسید و رطوبت بدهد. در حقیقت، آندوسکوپ را میتوان به عنوان یک لوله بلند و نازک قابل انعطاف توصیف کرد که در یک سمت آن دوربین قرار دارد. در کل، اجزای آندوسکوپ عبارتند از موارد زیر:
- یک لوله بلند و نازک قابل انعطاف که در برخی مواقع میتوانند کوتاه تر باشد
- یک لنز یا مجموعه‌ای از لنزها
- مکانیزم انتقال نور
- چشمی
- سیستم کنترل
برای استفاده از آندوسکوپی چقدر باید هزینه پرداخت کرد، آیا بیمه درمانی هزینه های آندوسکوپی را متقبل میشود؟
بیمارستان‌های گوناگونی هستند که قادر به انجام آندوسکوپی با استفاده از بیمه تامین اجتماعی و بیمه سلامت هستند. هزینه این عمل ممکن است بسته به شرایط متفاوت تغییر کند. برای نمونه، هزینه‌ی هتلینگ در هر بیمارستان با دیگری متفاوت است. همچنین در طی فرآیند آندوسکوپی، ممکن است لازم باشد تا آزمایشات اضافی مانند بیوپسی انجام شود یا اینکه ممکن است درمانی همزمان با آزمایش انجام پذیرد.
عموم بیمه‌ها از عمل آندوسکوپی حمایت میکنند. برای نمونه، بیمه تامین اجتماعی ۹۰ درصد از هزینه را پوشش می‌دهد، یا بیمه سلامت ۷۰ درصد از هزینه آندوسکوپی را بر عهده میگیرد و شما باید ۳۰ درصد هزینه را از جیب خود بپردازید. به طور کلی، انتخاب یک بازه زمانی ثابت برای انجام آندوسکوپی منطقی به نظر نمی‌رسد. با این حال، استانداردهای رایج برای آندوسکوپی فوقانی عبارتند از:
- قیمت انجام یک آندوسکوپی معده بدون استفاده از بیهوشی در حدود ۸۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان میباشد.
- برای انجام آندوسکوپی معده با استفاده از بیهوشی کامل، هزینه‌ای بین ۳ تا ۶ میلیون تومان پیش‌بینی شده است.
- هزینه انجام یک کولونوسکوپی بدون استفاده از بیهوشی حدوداً بین ۹۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان است.
- هزینه انجام یک عمل کولونوسکوپی با استفاده از بیهوشی کامل، تقریباً بین ۴ تا ۸ میلیون تومان میباشد.
از آندوسکوپی برای شناسایی کدام بیماری ها استفاده میشود؟
بیماریهای گوارشی که بسیار شایع هستند، اصلی‌ترین مواردی هستند که با استفاده از آندوسکوپی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
| توضیحات | انواع بیماریهای گوارشی |
| بیماریهای التهابی روده (IBD)، دسته‌ای از اختلالات روده‌ای هستند که سبب التهاب مزمن در سیستم گوارش می‌شوند، این بیماری‌ها شامل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون هستند. | بیماریهای التهابی روده |
| سندروم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال در سیستم گوارشی است که نشانه‌هایی مانند درد مکرر در شکم، اسهال و یبوست را ایجاد میکند. به طور کلی، آندوسکوپی برای درمان این نوع بیماری معمولاً مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. با این حال، در برخی مواقع، این روش برای حذف احتمال دیگر علل ممکن برای نشانه‌های بیمار استفاده میشود. | سندروم روده تحریک پذیر |
| اندوسکپی یک روش تشخیصی است که برای تعیین روش درمانی زخم معده، ناشی از عفونت با باکتری معده، استفاده میشود. | زخم معده |
| پانکراتیت، که به معنی التهاب لوزالمعده یا پانکراس است، ممکن است با استفاده از آندوسکوپی تشخیص داده شود. علائمی مانند اسهال، استفراغ، تب، تورم در شکم و ضربان قلب بالا ممکن است نشان‌دهنده این بیماری باشند. | پانکراتیت |
| رفلاکس معده به معنای بازگشت اسید و محتویات معده به مری است. در صورتی که علائمی نظیر تهوع، درد در قفسه سینه، سرفه مداوم، بوی نامطبوع دهان و درد هنگام بلع را تجربه کنید، ممکن است برای تشخیص این بیماری از آندوسکوپی استفاده شود. | بیماری رفلاکس معده به مری |
| معده شما در زیر عضله دیافراگم قرار دارد، ولی در افرادی که به فتق هیاتال مبتلا هستند، قسمتی از معده از طریق این عضله به سمت بالاتر حرکت میکند. اگر شما با مشکلاتی مانند سوزش در قسمت بالای شکم و دشواری در تنفس مواجه هستید، آندوسکوپی میتواند برای شناسایی دلیل این نشانه‌ها مورد استفاده قرار گیرد. | فتق هیاتال |
| آندوسکوپی فوقانی عمدتا برای شناسایی سرطان در سیستم گوارش به کار می‌رود. در حین آزمایش، از یک برس ویژه برای گرفتن نمونه بیوپسی از سلول‌ها استفاده میکنیم. | سرطان دستگاه گوارش |
آندوسکوپی در چه مواقعی لازم است؟
آندوسکوپی در چه مواقعی نیاز است؟ عموماً آندوسکوپی برای تشخیص بیماریهای زیر کاربرد دارد:
- یبوست مزمن
- سنگ کیسه صفرا
- وجود خونریزی پیش بینی نشده در دستگاه گوارش
- تومورها
- عفونت‌ها
- انسداد مری
- ادرار خونی
- اختلالات دستگاه گوارش.
- خونریزی غیرطبیعی واژن یا لکه‌بینی که ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد و برای تعیین علت آن، از روش آندوسکوپی استفاده کرد.
ملاحظات قبل از آندوسکوپی
برای اکثر آندوسکوپی‌ها لازم است که ۶ تا ۸ ساعت قبل از عمل، دستگاه گوارش خود را به طور کامل خالی کنید. به منظور تخلیه کردن دستگاه گوارش، از داروهای ملین استفاده میشود. سایر موارد شامل روش‌های زیر میباشند:
- برای تعدادی از آندوسکوپی‌ها، داروی تسکین‌دهنده پیشنهاد میشود. برای استفاده از آرامبخش ها، هم از روش تزریقی و روش وریدی می توان کمک گرفت. با کمک این داروها میتوان مریض را به صورت موقتی قبل از آزمایش بیهوش کرد.
- استفاده از داروهای رقیق کننده یا لخته کننده خون مانند آسپرین قبل از انجام آندوسکوپی ممنوع است. همچنین در برخی از مواقع پیشنهاد میشود که داروهای مربوط به دیابت و فشار خون را تعویض کنید. در این حوزه باید با پزشک خود مشورت کنید.
- پیشنهاد میشود که مجموعهی از داروهای مورد استفاده ی خود را هم بدون نسخه و مکمل غذایی را به پزشک خود نشان دهید. همچنین نیاز است هرگونه آلرژی را به پزشک خود اطلاع دهید.
- بهتر است پس از استفاده از داروی بیهوشی رانندگی نکنید و برای خود یک همراه انتخاب کنید.
آندوسکوپی معده و روده از کدام قسمت صورت میگیرد؟
اکثر آندوسکوپی ها دارای روش کار مشابه هستند، به همین علت در این قسمت به عنوان نمونه از آندوسکوپی فوقانی بهره میبریم. آندوسکوپی فوقانی یکی از عمل های سرپایی میباشد، به این معنی پس از اتمام کار میتوانید به خانه برگردید. آندوسکوپی دردناک نیست ولی کمی آزاردهنده است. این فرایند ممکن است نیم ساعت به درازا بکشد و متخصص شما ممکن است به روش زیر عمل کند:
- در ابتدا برای محافظت از دندان ها، یک محافظ قرار داده میشود، و برای بی حس کردن گلو از یک اسپری بی حس کننده استفاده میشود.
- آندوسکوپ را وارد دهان و در ادامه به طرف مری و معده و در نهایت دوازدهه منتقل میکنیم.
- برای دید راحتر اعضا هوا را به وسیله ی آندوسکوپ به معده و اثنی عشر پمپ میکند.
- در ادامه تصاویر آندوسکوپی را بر روی مانیتور ویدیویی مشاهده میکند تا مشکلات را بررسی کرده و درمان‌های لازم را انجام دهد.
- در صورت نیاز، نمونه‌های کوچکی از بافت را برای بررسی آزمایشگاهی (بیوپسی) برمی‌دارد.
- در صورت لزوم، درمان مورد نیاز را انجام می‌دهد.
در آندوسکوپی چه مواردی مشخص میشود؟
این روش درمانی برای شناسایی علت خونریزی و تشخیص تومورها، زخم‌ها، بیماریهای التهابی و ناهنجاری‌های ساختاری در معده و روده به کار می‌رود.
متن انگلیسی:
The esophagus, stomach, and duodenum ought to be smooth and of ordinary color. There ought to be no dying, developments, ulcers, or irritation. ucsfhealth
نتایج این آزمایش باید نشان دهد که مری، معده و اثنی عشر صاف و دارای رنگ طبیعی هستند. همچنین نباید هیچ گونه خونریزی، رشد غیرطبیعی، زخم یا التهابی مشاهده شود.
اتفاقات بعد از آندوسکوپی
اگر در طول آندوسکوپی، برش های سطحی ایجاد شود در ابتدا پزشک برای جلوگیری از خونریزی برش ها را بخیه زده در ادامه بعد از بخیه ها را پانسمان میکند. به منظور جلوگیری از عفونت باید به راهنمایی های پزشک بعد از عمل توجه کنید. وجود یک همراه برای رسیدن به خانه بعد از آندوسکوپی نیاز میباشد. بهتر است برای روز بعد از آندوسکوپی فعالیتی نداشته باشید و استراحت کنید.
برخی از روش های آندوسکوپی ممکن است آزاردهنده باشد و برای برگشت به زندگی عادی، نیاز به زمان داشته باشند. برای مثال پس از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی، ممکن است به عارضهی گلو درد مبتلا شوید و برای بهبود این عارضه باید برای چند روز غذای نرم مصرف کنید. از عوارض عمل سیستوسکوپی برای معاینه مثانه، می توان به ادرار همراه خون اشاره کرد. در این نوع عمل بعد از گذشت زمان کوتاهی فرد به سلامت کامل میرسد اما اگر ادامه دار باشد باید با پزشک معالج خود مشورت کنید.
انواع آندوسکوپی کدامند؟
تعداد زیادی از آندوسکوپی ها به حالت سرپایی انجام می گیرد، اما در بعضی از شرایط برای کاهش درد بیمار از داروهای بی حسی استفاده می گردد. با استفاده از عمل آندوسکوپی تمام بخشهای دستگاه گوارش مانند مری، معده و ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (اثنی عشر)، انتروسکوپی (روده کوچک)، کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی (روده بزرگ یا کولون)، مجرای صفراوی، رکتوسکوپی (رکتوم) و آندوسکوپی (مقعد) قابل بررسی میباشد.
۱. آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش (مری، معده و ابتدای روده باریک)
برای بررسی قسمت های فوقانی دستگاه گوارش که شامل مری، معده و اثنی عشر (نخستین قسمت روده کوچک) از روش آندوسکوپی فوقانی استفاده میشود. برای بررسی قسمت فوقانی دستگاه گوارش در روش وفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD)، پزشک از آندوسکوپی استفاده میکند که دارای یک لنز و منبع نور است و تصاویر را بر روی یک دستگاه پخش منتقل میکند.
گاهی اوقات، آندوسکوپی فوقانی ممکن است به ابزارهای ویژه‌ای مجهز شود تا بتوان بیوپسی انجام داد. با استفاده از بیوپسی میتوان به تفاوت بین بافت‌های خوش خیم و بدخیم (سرطانی) پی برد. همچنین می توان برای انجام آزمایش سیتولوژی (سلولی) از آندوسکوپی فوقانی استفاده کرد، در این روش از راه آندوسکوپ یک برس کوچک انتقال داده میشود تا سلول های مورد نظر را برای آزمایش جمع کند.
برای راحتی بیماران قبل از انجام عمل آندوسکوپی فوقانی از داروهای آرامبخش استفاده میشود. برای تشخیص دقیق علت خونریزی از آزمایش آندوسکوپی فوقانی استفاده میشود و همچنین برای تشخیص دقیق التهاب، زخم و تومور از اشعه ایکس استفاده میشود. با استفاده از آندوسکوپی فوقانی می توان علائم زیر را سنجش کرد:
- درد پیوسته بالای شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
- اختلال در بلع.
۲.استفاده از کولونوسکوپی برای روده ی بزرگ
کولونوسکوپی یک روش معمول و ایمن برای بررسی دیواره داخلی روده بزرگ است. آندوسکوپیست‌ها در طول کولونوسکوپی قادر به مشاهده ی روده بزرگ، بخشی از روده باریک و رکتوم (انتهای دستگاه گوارش) هستند. این روش معمولاً با استفاده از داروی آرامبخش انجام میشود تا حداکثر راحتی بیمار تضمین شود.
در طول کولونوسکوپی، آندوسکوپیست از یک لوله انعطاف‌پذیر به عرض انگشت اشاره شما که به دوربین مینیاتوری و منبع نور مجهز است، استفاده میکند. این دستگاه به یک مانیتور ویدیویی وصل است که پزشک در طول آزمایش میتواند قسمت های مختلف را تماشا کند. ابزارهای مینیاتوری مختلفی را میتوان از طریق اسکوپ وارد کرد تا پزشک بتواند نمونه‌برداری (بیوپسی) از روده بزرگ انجام دهد و همچنین فعالیت های تشخیصی یا درمانی را برای بیماری های متفاوت انجام دهد.
از کولونوسکوپی برای درمان و یا شناسایی بیماری های زیر میتوان استفاده کرد:
- پولیپ
- خونریزی در قسمت کولورکتال
- همورویید
- فیستول
- حضور اجسام خارجی
- بیماری کرون
- سرطان کولورکتال
۳.سیگموئیدوسکوپی برای بررسی رکتوم
سیگموئیدوسکوپی به پزشک اجازه می‌دهد تا با قرار دادن یک لوله انعطاف‌پذیر به ضخامت انگشت در مقعد، پوشش رکتوم و بخشی از کولون (روده بزرگ) را مشاهده کند. در این نوع عمل در ابتدا لوله را وارد میکنند و سپس به آرامی به قسمت راست روده و در نهایت به قسمت پایین هدایت میکنند. سیگموئیدوسکوپی تنها قادر است یک سوم پایینی روده بزرگ را ارزیابی کند. برای سیگموئیدوسکوپی معمولاً آرام بخش استفاده نمیشود اما در صورت صلاحدید دکتر میتوان از آرامبخش استفاده کرد.
این عمل جراحی قبل کولونوسکوپی میباشد و تقریبا مشابه با کولونوسکوپی میباشد. برای مثال با استفاده سیگموئیدوسکوپی برای یافتن یک پولیپ جدید و غیر نرمال استفاده میشود. اگر مورد مشکوکی شناسایی شود، از کولونوسکوپی برای شناسایی نهایی استفاده میکنند. سیگموئیدوسکوپی نباید برای برداشتن پولیپ‌ها استفاده شود، مگر اینکه تمام کولون به طور کامل آماده شده باشد. این روش همچنین نباید در موارد ابتلا به دیورتیکولیت و پریتونیت مورد استفاده قرار گیرد.
۴. انتروسکوپی برای بررسی روده باریک
در انتروسکوپی روش های متفاوتی استفاده میشود که پزشک را قادر می سازد قسمت های بیشتری از روده را (تا ۶۰۰ سانتی‌متر) را مشاهده کند. یک پزشک قادر است از یک آندوسکوپ بلندتر از حد انتظار، یک آندوسکوپ دو بالون یا یک آندوسکوپ کپسولی استفاده کنند. معمولا برای شناسایی منبع خونریزی روده‌ای، یافتن ضایعات و تعیین دلایل سوء جذب تغذیه‌ای از انتروسکوپی استفاده میشود.
۵. کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) برای تجزیه و تحلیل کبد، پانکراس و صفرا
برای بررسی و درمان مشکلات کبد، پانکراس و گاهی اوقات کیسه صفرا میتوان از روش تخصصی کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP)استفاده کرد. این نوع عمل بسیار پیچیده و طولانی میباشد به همین خاطر از آرامبخش‌های قوی استفاده میشود.
برای دستیابی به قسمت هایی که اندام ها را به هم متصل میکنند از دو آندوسکوپ از دهان به معده و سپس به روده کوچک (دئودنوم) استفاده میشود. محتویات داخل کبد و لوزالمعده به وسیلهی یک منفذ کوچک به نام پاپیلا به دوازدهه منتقل میشود. در ادامه پزشک برای دستیابی به داخل پاپیلا از یک لوله نازک (کاتتر) استفاده میشود. سپس کانتر را به قسمت مجرای صفراوی مشترک و مجرای پانکراس که کبد و پانکراس را به روده وصل کرده به نواحی مورد نظر دست پیدا میکند.
برای عکسبرداری توسط اشعه ایکس نیاز است از یک مادهی رنگی که از طریق کانتر وارد میشود و به مجاری کبد و پانکراس تزریق شود. اشعه ایکس قادر به تشخیص تنگی یا انسداد مجاری میباشد که ممکن است ناشی از سرطان، سنگ کیسه صفرا یا دیگر اختلالات باشد، نشان دهد.
در ای نوع عمل، برای بررسی سلول های مورد نظر زیر میکروسکوپ می توان از یک برس کوچک یا فورسپس بیوپسی مستقر در آندوسکوپ استفاده کرد. همچنین، میتوان از استنت‌های کوچک استوانه‌ای شکل برای باز کردن انسدادهای مجرای صفراوی یا پانکراس که به دلیل بیماریهای خوش‌خیم یا بدخیم ایجاد شده‌اند، استفاده کرد. ERCP میتواند برای تشخیص و درمان مشکلات زیر استفاده شود:
- قولنج صفراوی
- زردی
- افزایش آنزیم‌های کبدی
- التهاب مجرای صفراوی (کلانژیت)
- پانکراتیت
- انسداد مجرای صفراوی به دلیل سنگ کیسه صفرا
- سرطان.
۶. سونوگرافی آندوسکوپی (EUS) برای بررسی پوشش دیواری مری و معده
در این روش برای دیدن پوشش دیواره مری، معده، روده کوچک یا کولون و پولیپ از دستگاه آندوسکوپ منعطف که در آن یک دستگاه سونوگرافی کوچک تعبیه شده است استفاده میشود. این دستگاه با استفاده از اولتراسوند امواجی را تولید و منتشر میکند که میتوان تصاویری بصری فراتر از پوشش سطح داخلی فراهم کند، علاوه بر این قادر به تجسم اندام های اطراف میباشد.
معاینات سونوگرافی آندوسکوپی، که به آن آندوسونوگرافی اندولومینال نیز گفته میشود، میتواند با استفاده از آرامبخش از طریق دهان یا مقعد انجام شود. سونوگرافی آندوسکوپی (EUS) تصاویر بسیار دقیقی از ساختارهای دستگاه گوارش فراهم میکند که میتوان از آن‌ها برای بررسی ناهنجاری‌های زیر سطح مخاط استفاده کرد. نتایج این آزمایشات پزشک را قادر می سازد تا دلیل اصلی اختلالات گوارشی را درک کرده و مناسب ترین درمان را پیشنهاد دهد. EUS میتواند برای شناسایی بیماریهای پانکراس، مجرای صفراوی و کیسه صفرا در مواقعی که آزمایشات بدون نتیجه هستند ، مورد استفاده قرار گیرد.
۷. گاستروستومی آندوسکوپی از راه پوست (PEG)
نوع دیگری از آندوسکوپی وجود دارد که در آن یک آندوسکوپ توسط یک لولهی تغذیه انعطاف‌پذیر از طریق دیواره شکم به داخل معده راه پیدا میکند، به این نوع از آندوسکوپی را گاستروستومی آندوسکوپی از راه پوست یا PEG گفته میشود. این نوع از آندوسکوپی مناسب برای بیمارانی است که دارای اختلالاتی در بلع، اشتها و همچنین مشکلاتی در مصرف غذای کافی دارند، مناسب میباشد. در این نوع عمل جراحی با ورود مستقیم غذا، مایعات و داروها به معده، نیازی به استفاده از دهان و مری نمیباشد.
در این متد پزشک برای ایجاد یک منفذ کوچک بر روی پوست از یک آندوسکوپ منعطف و روشن استفاده میکند. پزشک به وسیله ی منفذ ایجاد شده یک لوله ی تغذیه را وارد معده ی بیمار کرده و آن را محکم میکند. برای احساس راحتی بیمار در ابتدا یک آنتی بیوتیک وریدی استفاده میشود و سپس یک آرام بخش بی حسی موضعی بر روی مریض اعمال میشود. در اکثر مواقع بیمار می تواند بعد از عمل یا فردای بعد از عمل مرخص شود.
این نوع عمل اختلالی در خوردن یا آشامیدن بیمار ایجاد نمیکند اما با توجه به شرایطی که بیمار دارد ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که خوردن یا نوشیدن را کمتر کند یا اصلا مصرف نکند. لوله های که در عمل PEG استفاده میشود به مدت طولانی قابل استفاده هستند اما ممکن است در طولانی مدت خراب شوند که نیاز به تعمیر و تعویض داشته باشند. در این شرایط پزشک بدون استفاده از داروهای بیهوشی میتواند لوله را خارج کند و آن را تعویض کند. پس از خارج کردن لوله ها، قسمت های PEG فورا بسته می شوند. پس تعویض لوله به صورت سریع السیر نیاز به تخصص کافی دارد.
متن انگلیسی:
Capsule endoscopy is an vital implies of assessing the gastrointestinal tract when conventional endoscopic strategies have fizzled. It is secure, easy, has no chance for disease and does not require sedation. ncbi
ترجمه فارسی: آندوسکوپی کپسولی زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که روش های قدیمی آندوسکوپی نتیجه بخش نبوده اند. این نوع آندوسکوپی قابل اطمینان، بدون درد، آرام بخش و عفونت است.
۸. آندوسکوپی کپسولی دستگاه گوارش
آندوسکوپی کپسولی شامل کپسولی به اندازهی یک قرص ویتامین میباشد که دارای دوربین‌های فیلمبرداری کوچک، منبع نور، باتری، یک فرستنده رادیویی و یک آنتن میباشد. در این روش یک دستگاه ضبط در اطراف کمر بیمار قرار گرفته که تصاویر ارسالی از کپسول آندوسکوپی می فرستد.
بعد از دریافت کامل تصاویر، در یک رایانه بارگیری و نمایش داده میشود. این کپسول فقط یکبار قابل استفاده است و به مدت 8 ساعت در دستگاه گوارش جابه جا میشود و بعد از اتمام تصویربرداری همراه مدفوع از بدن خارج میگردد. این نوع آندوسکوپی بدون درد میباشد و نیازی به بی حسی ندارد. برای تشخیص بیماری های زیر میتوان از آندوسکوپی کپسولی استفاده کرد.(با توجه به اطلاعات امروزی برای بیوپسی یا درمان نمیتوان از آندوسکوپی کپسولی استفاده کرد):
- خونریزی بدون علت دستگاه گوارش
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- اختلالات سوء جذب
- تومورها (خوش خیم و بدخیم)
- ناهنجاری‌های عروقی
- آسیب دارویی
- بیماری مری
- اختلالات موجود در مری
۹. کرموندوسکوپی
کرموندوسکوپی روشی است که در آن از رنگ یا لکه برای برجسته کردن پوشش داخلی روده استفاده میشود. پزشک با استفاده از این رنگ و تصاویر اشعهی ایکس میتواند پوشش داخلی دستگاه گوارش را مشاهده کند. برای بررسی هرگونه التهاب یا سرطان روده کوچک و بزرگ در پوشش روده و در نهایت انتخاب بهترین نوع درمان از این نوع روش آندوسکوپی استفاده میشود.
۱۰. رزکسیون آندوسکوپی مخاط (EMR) برای برداشتن بافت سرطانی
پزشکان برای بریدن بافت سرطانی مانند سرطان مری از آندوسکوپی EMR استفاده میشود. در روش EMR، از داخل آندوسکوپ یک سوزن را انتقال میدهند تا به وسیله ی آن به زیر بافت سرطانی مایعی تزریق شود. مایع تزریق شده به جدا شدن بافت غیر طبیعی از بافت طبیعی کمک می کند و کمک میکند تا بافت به راحتی جدا شود.
۱۱. تصویربرداری باند باریک (NBI) برای بررسی عروق و مخاط
NBL از یک فیلتر خاص برای افزایش کنتراست بین عروق و مخاط بهره میبرد. به پوشش داخلی دستگاه گوارش مخاط گفته میشود.
۱۲. آندوسکوپی در زمان پریودی و بارداری (آندوسکوپی زنان)
آندوسکوپی زنان یک شاخه جراحی است که از ابزارهای نوری خاصی استفاده میکند که برای تشخیص مشکلات و بیماریهای زنان طراحی شده‌اند. این ابزارها میتوانند در تشخیص مشکلاتی مانند ناباروری، خونریزی‌های خفیف واژینال یا پولیپ‌های آندومتر کمک کنند.
۱۳. آندوسکوپی برای کودکان
در این متد برای راحتی بیمار بیهوشی عمومی انجام میشود. در این روش متخصص مربوطه از یک تلسکوپ انعطاف پذیر استفاده کرده و آن را به سمت مری و معده میراند. این فرآیند برای بررسی مشکلات گوارشی کودک در مدت زمان ۲۰ تا ۳۰ دقیقه انجام میشود.
۱۴. سایر روش های رایج آندوسکوپی
تا این قسمت به توضیح برخی از موارد در مورد آندوسکوپی پرداخته شد. با توجه به اینکه بیشتر روش های آندوسکوپی مشابه بهم هستند، به منظور پیشگیری از مطالب تکراری در ادامه تنها اشاره ی کوتاهی به آندوسکوپی های دیگر خواهیم داشت:
- رکتوسکوپی، برای سنجش راست روده
- آندوسکوپی روده کوچک و بزرگ
- آندوسکوپی کلیه، مجاری صفراوی و پانکراس
- پروکتوسکوپی، ترکیبی از دو روش ذکر شده در بالا
- رینوسکوپی، برای بررسی ساختمان بینی
- آندوسکوپی گلو (ناهنجاری های مربوط به گلو و حنجره)
- آندوسکوپی گوارش و تشخیص بیماری سلیاک
- استفاده از لارنگوسکوپی برای سنجش دستگاه تنفس فوقانی
- استفاده از برونکوسکوپی، برای سنجش دستگاه تنفس تحتانی
- استفاده از اتوسکوپ، برای سنجش گوش
- استفاده از آندوسکوپی برای سنجش کم خونی و سینوس
- استفاده از سیستوسکوپی، برای سنجش دستگاه ادراری
- استفاده از آندوسکوپی برای سنجش مری، قلب و دیسک کمر
- استفاده از ژینوسکوپی، برای سنجش دستگاه تناسلی زنانه
- استفاده از کولپوسکوپی، برای سنجش دهانه رحم
- استفاده از هیستروسکوپی، برای سنجش رحم
- استفاده از فالوپوسکوپی، برای سنجش لوله‌های فالوپ
- استفاده از آندوسکوپی برای سنجش یبوست، زخم معده و رفلاکس معده و شکم
- استفاده از لاپاراسکوپی، برای سنجش شکم و لگن از طریق برش کوچک
- استفاده از آندوسکوپی برای سنجش رحم، پروستات و واژینال
- استفاده از توراکوسکوپی و مدیاستینوسکوپی، برای سنجش اندام‌های قفسه سینه از طریق برش پوست و بافت
- استفاده از آمنیوسکوپی، برای سنجش سطح آمنیون در دوران بارداری
- استفاده از فتوسکوپی، برای سنجش سلامت جنین
- استفاده از آندوسکوپی برای سنجش معده و درمان واریس مربوط به آن، آندوسکوپی کبد و آندوسکوپی زانو
- پانآندوسکوپی این روش آندوسکوپی ترکیبی از سه روش لارنگوسکوپی، ازوفاگوسکوپی و برونکوسکوپی میباشد. از این متد جهت آزادسازی تونل کارپال دست و بازسازی رباط صلیبی قدامی پا.
- استفاده از اپیدوروسکوپی، برای سنجش بررسی فضای اپیدورال
- آندوسکوپی با بیهوشی و بدون بیهوشی
- استفاده از آپیکوکتومی، برای سنجش جراحی ریشه دندان.
عوارض آندوسکوپی
آندوسکوپی یک روش مطمئن برای بررسی دستگاه گوارش است اما احتمال دارد عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- خونریزی: اگر همراه با آندوسکوپی بیوپسی صورت بگیرد ممکن است پس از آندوسکوپی خونریزی داشته باشید و در برخی از موارد به علت کم خونی نیاز به تزریق خون ایجاد شود.
- عفونت: تعداد زیادی از آندوسکوپی به همراه بیوپسی میباشد و احتمال عفونت میباشد. اگر فعالیت های بیشتر به همراه آندوسکوپی صورت بگیرد، احتمال بروز عفونت بیشتر میشود. معمولا عفونت های ایجاد شده کم خطر هستند و با آنتی بیوتیک قابل پیشگیری هستند. اگر احتمال بروز عفونت بیشتر شما را تهدید میکند، امکان دارد پزشک قبل از انجام عمل آنتی بیوتیک برای جلوگیری از خطرات احتمالی آنتی بیوتیک های بیشتر پیشنهاد میشود.
- برش عمیق دستگاه گوارش: پاره شدن بخشی از مری و یا قسمت های مختلف دستگاه گوارش فوقانی امکان دارد نیاز به ترمیم آن و بستری در بیمارستان داشته باشد. احتمال وجود خطر در این نوع عارضه کم میباشد به صورتی که در ۱ مورد از هر ۲۵۰۰ تا ۱۱ هزار آندوسکوپی فوقانی تشخیصی صورت میگیرد. اما اگر عمل های مانند گشاد کردن مری صورت بگیرد احتمال پارگی بیشتر میشود.
- مصرف داروهای آرام بخش در موارد غیر ضروری
- احساس نفخ بعد از عمل برای مدت زمان کوتاه
- بی حس شدن اندام های (گلو و مقعد) که به صورت موضعی بی حس شده اند.
- احساس درد در مکانی که آندوسکوپی شده
وجود چه علائمی نیاز به مراجعه دکتر متخصص دارد؟
معمولا هر آندوسکوپی عوارض مخصوص به خودش را دارد. مثلا در هیستروسکوپی امکان سوراخ شدن رحم، خونریزی در رحم و صدمه به دهانه رحم وجود دارد، یا مثلا در آندوسکوپی کپسولی، امکان دارد کپسول دفع نشود و یک جایی از دستگاه گوارش قرار بگیرد.
این عوارض ممکن است برای افرادی که دارای دستگاه گوارش تنگ است (مثلا افرادی که دارای تومور هستند) حیاتی تر باشد. اگر به مراقبت های بعد از عمل مانند صبحانه نخوردن، مصرف نکردن برخی از داروها از احتمال بروز عوارض جانبی بکاهید. با مشاهدهی موارد زیر نیاز است به متخصص مربوطه مراجعه کنید:
- مدفوع تیره رنگ
- تنگی نفس
- درد شدید و مداوم شکم
- درد قفسه سینه
- استفراغ خون
چه متخصصانی آندوسکوپی را انجام میدهند؟
همانطور که قبلا ذکر شد آندوسکوپی های متفاوت دارای اهداف متفاوتی هستند می تواند توسط متخصصان مختلفی انجام شود:
- آندوسکوپی قسمت فوقانی گوارش (ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی): توسط متخصص گوارش
- کولونوسکوپی: فوق تخصص گوارش و مقعد
- آرتروسکوپی: جراح ارتوپد
- برونکوسکوپی: ریه و جراح قفسه سینه
- سیستوسکوپی: اورولوژی
- آرتروسکوپی: گوارش
- هیستروسکوپی: زنان و زایمان
- لاپاراسکوپی: توسط جراحان مختلفی تجویز میشود
- لارنگوسکوپی: متخصصین گوش، حلق و بینی
- یورتروسکوپی: اورولوژیست
- سیگموئیدوسکوپی: گوارش
کلام نهایی و راهنمای مراجعه به دکتر متخصص
آندوسکوپی یک روش نسبتاً ایمن است که به پزشکان امکان می‌دهد تا دلایل برخی از مشکلات گوارشی را تشخیص دهند. میتوان از آندوسکوپی برای درمان اختلالات استفاده کرد. آندوسکوپی معمولاً عوارض خطرناکی ندارد، اما احتمالا چند روز بعد از عمل به عوارضی مانند گلو درد و نفخ دچار شوید.
تصاویر و تفسیرهای مربوط به آندوسکوپی قابل دسترسی هستند، اگر آندوسکوپی همراه با بیوپسی باشد برای دسترسی به نتایج نیاز به زمان دارید. آندوسکوپی یکی از روش های متداول تشخیصی برای انواع بیماری ها میباشد. اما متخصصین گوارش اطلاعات تخصصی تر از این تصاویر برداشت میکنند.
پرسش های رایج
نتایج آندوسکوپی چه زمانی مشخص میشود؟
اگر شما تنها آندوسکوپی انجام داده باشید همان موقع میتوان نتایج را بررسی کرد ولی اگر علاوه بر آندوسکوپی بیوپسی هم انجام داده باشید برای دسترسی به نتایج دو هفته زمان نیاز است.
آندوسکوپی چقدر زمان میبرد؟
هر نوع آندوسکوپی زمان های متفاوتی را میطلبد اما معمولا هر آندوسکوپی 30 دقیقه زمان نیاز دارد.
آیا برای تشخیص سرطان میتوان از آندوسکوپی استفاده کرد؟
ممکن است متخصص در عمل آندوسکوپی با بافت غیرطبیعی روبه رو میشود که به وجود سرطان مشکوک شود. اما روش قطعی برای تشخیص سرطان انجام عمل بیوپسی است. معمولا بیوپسی توسط دستگاه آندوسکوپی قابل انجام است.
برای انجام عمل آندوسکوپی استفاده از بیهوشی پیشنهاد میشود یا خیر؟
در آندوسکوپی های که سخت میباشند از بیهوشی استفاده میشود، اما الزامی برای استفاده از بیهوشی نیست. در اکثر اوقات پزشکان به منظور کاهش درد و اضطراب بیمار از داروی بیهوشی استفاده میکنند. در برخی از آندوسکوپی ها مانند آندوسکوپی کپسولی از داروی بیهوشی استفاده نمیشود.
آیا عمل آندوسکوپی همراه با درد است؟
معمولا آندوسکوپی آزار دهنده میباشد ولی دردناک نیست.
ایا برای دیسک کمر از آندوسکوپی استفاده می شود؟
در گذشته برای درمان دیسک کمر از جراحی باز کمک میگرفتند. این نوع عمل ها معمولا همراه با عفونت، خونریزی و ضربه به بافت میباشد. اما امروزه با استفاده از متدهای جدیدی مانند جدیدی مانند آندوسکوپی MISS برای تشخیص و درمان دیسک کمر و مشکلات ستون فقرات مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از آندوسکوپی MISS دارای مزایایی مانند کاهش مشکلات جراحی، دوره نقاهت و هزینه‌های جانبی میباشد.
آیا عارضه ی درد معده بعد از آندوسکوپی طبیعی است؟
بعد از آندوسکوپی ممکن است اختلالاتی مانند نفخ و درد معده به وجود بیاید که کاملا نرمال میباشد و بعد از چند روز بیمار به بهبودی کامل میرسد اما اگر این عارضه ها متداوم باشد بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
آیا از آندوسکوپی برای درمان و تشخیص کرونا هم استفاده میشود؟
معمولا برای تشخیص کرونا از آندوسکوپی استفاده نمیشود اما ممکن است به شناسایی این ویروس کمک کند.
آندوسکوپی به چه صورت انجام میشود؟
آندوسکوپی متدی برای تجزیه و تحلیل داخل بدن شما میباشد. در این متد از یک لولهی طویل و نازک که دارای یک دوربین ظریف در آندوسکوپ است استفاده شده و از طریق حفره های طبیعی بدن به داخل بدن منتقل میکند.
زمان تقریبی آندوسکوپی همراه با بیهوشی چقدر است؟
آندوسکوپی معده را تعریف کنید و توضیح دهید این متد چقدر زمان نیاز دارد؟ آندوسکوپی متدی است که معمولا برای تشخیص علت مشکلاتی مانندی زخم معده و رفلاکس انجام میشود. این متد به 15 دقیقه تا 1 ساعت به زمان نیاز دارد که بیمار در این عمل کاملا تحت نظر میباشد.
جواب عمل آندوسکوپی چقدر زمانبر است؟
در اغلب موارد نتایج آندوسکوپی بعد از اتمام عمل قابل بررسی است و می توانید یک کپی از گزارش های مورد نظر را دریافت کنید. اما اگر همراه با آندوسکوپی بیوپسی هم صورت بگیرد به چند هفته نیاز داریم که نتایج آماده شوند.
چه تفاوتی بین آندوسکوپی و کولونوسکوپی میباشد؟
آندوسکوپی به دو دسته اساسی تقسیم می شود:
1. آندوسکوپی فوقانی که برای قسمت های مانند مری، معده و روده کوچک استفاده میشود. در این نوع روش از دهان برای ورود لوله استفاده میشود.
2. کولونوسکوپی برای بررسی قسمت های مانند پوشش داخلی روده بزرگ، کولون و رکتوم از طریق راست روده استفاده میشود.
برای تشخیص چه بیماری های می توان از آندوسکوپی استفاده کرد؟
با توجه به نوع آندوسکوپی میتوان برای بررسی بیماری هایی مانند کم‌خونی، اسهال و یبوست و بیماریهای التهابی روده استفاده میشود.
آیا برای انجام آندوسکوپی نیاز به بیهوشی است؟
اگر بیهوشی کلی صورت نگیرد، آندوسکوپی با بی حسی موضعی برای شما تجویز میشود. در این نوع بیهوشی به وسیلهی بی حس کردن موضع شرایط را برای عمل اسانتر میکند. مریض نباید در طول عمل دردی را احساس کند اما بدون استفاده از بیهوشی کامل آزار دهنده میباشد.
آندوسکوپی هر چند سال یکبار انجام میشود؟
معمولا آندوسکوپی فوقانی (EGD) اغلب در ۱ تا ۳ سال قابل تکرار است.
آندوسکوپی فوقانی به چه منظور انجام میشود؟
در این نوع از اندوسکوپ دستگاه از طریق دهان به دستگاه گوارش راه پیدا میکند و به غیر از رودهی بزرگ، رکتوم و کولون‌های راست روده که به وسیلهی کولونوسگوپی قابل شناسایی است ، سایر ارگان‌ها بررسی میشود.
چه تفاوتی بین آندوسکوپی و لاپاراسکوپی میباشد؟
در لاپاراسکوپی برای بررسی آندومتریوز یا فیبروم رحم استفاده میشود و معمولا وسیلهی برای جراحی میباشد، اما در آندوسکوپی یک متدی غیرجراحی میباشد که از آندوسکوپ منعطف هماره با نور و دوربین متصل به آن استفاده میکند.
آندوسکوپی خطرناک است ؟
خیر. آندوسکوپی یک روش مطمن میباشد و ممکن است همراه با عوارض جانبی کم خطر مانند خونریزی میباشد.
لیست پزشکان مرتبط:
مهران بابایی فومشیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران- فرهاد زمانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- سید مؤید علویانفوق تخصص بیماریهای گوارش وکبد | تهران
- ناصر ابراهیمی دریانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- مهدی باباییفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- محسن امینیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- رضا رشیدیفوق تخصص گوارش ، کبد و آندوسکوپی | تهران
- مهری پورآدینهفوق تخصص گوارش و کبد (آندوسکوپی، کولونوسکوپی، پلیپ روده و معده، بوتاکس) | تهران
- مهدی نیکخواهفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- سیده نازنین منصوری گیلانیفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
