تعدادی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها می‌توانند باعث بروز عفونت روده شوند. شما ممکن است با خوردن آب و غذای آلوده یا تماس با افراد و اشیاء آلوده به انتقال این میکروارگانیسم‌ها به دستگاه گوارش خود کمک کنید.
بهتر است بدانید که عفونت روده می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث بروز علائمی مانند تب، اسهال، حالت تهوع، استفراغ، دل‌پیچه، بی‌اشتهایی، نفخ و غیره شود. اگرچه در اغلب موارد می‌توان این مشکلات را به کمک استراحت، هیدراته نگهداشتن بدن و مصرف غذاهای سبک رفع کرد، اما در صورت تداوم آن‌ها بیش از سه روز در بزرگسالان و بیش از دو روز در کودکان، نیاز به دارودرمانی است.
می‌توان با رعایت بهداشت و مصرف غذاهای سالم از بروز عفونت روده پیشگیری کرد. براساس مطالعات صورت‌گرفته، عفونت روده بیشتر در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌تر مانند کودکان، بزرگسالان یا افرادی‌که سابقه بیماری مزمن دارند، رخ می‌دهد. درمان به‌موقع این بیماری تحت نظر پزشک را نادیده نگیرید. به‌خصوص در مورد کودکان که در مواقع جدی می‌تواند باعث مرگ آن‌ها شود.
علائم عفونت روده
وجود میکروب یا عفونت در روده می‌تواند عملکرد طبیعی دستگاه گوارش را مختل کند و باعث بروز علائم ناخوشایند شود. این میکروب‌ها ممکن است ویروسی، باکتریایی یا انگلی باشند و هر کدام نشانه‌های خاص خود را داشته باشند.
علائم عفونت روده می‌توانند بلافاصله پس از مصرف غذا یا آب آلوده یا ظرف 3 روز پس از تماس با میکروارگانیسم‌ها ظاهر شود. معمولا نوع علائم به نوع میکروارگانیسم، شدت عفونت، سن و وضعیت سلامت عمومی شما بستگی دارد. از شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرفتگی و درد شکمی
- اسهال معمولی یا خونی
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- نفخ شدید
- کاهش اشتها
- تب
- دردهای عضلانی
- کاهش وزن ناخواسته
تجربه نشان داده است که کودکان و افراد مسن بیشتر در معرض کاهش وزن و کم‌آبی هستند و این مساله می‌تواند منجر به بروز عوارض بیشتر شود. به‌همین‌دلیل باید برای درمان فوری آن‌ها اقدام کرد.
علل موثر در بروز عفونت روده
از میکروارگانیسم‌هایی که می‌توانند باعث ابتلا به عفونت روده شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
باکتری‌ها
باکتری‌های زیر در بروز عفونت روده ناشی از مسمومیت غذایی موثر هستند:
- سالمونلا
- شیگلا
- اشریشیا کلی (E.coli)
- کلستریدیوم پرفرنجنس
- لیستریا
- استافیلوکوکوس
اگرچه هر غذای آلوده‌ای می‌تواند حامل این باکتری‌ها باشد، اما غذاهای زیر احتمال انتقال بیشتری دارند:
- گوشت، تخم مرغ یا مرغ نیم‌پز یا خام
- لبنیات و آبمیوه‌های غیرپاستوریزه
- آب آلوده
- مواد غذایی که به‌خوبی در یخچال نگهداری نمیشوند (به‌ویژه گوشت و تخم مرغ)
- میوه‌ها و سبزیجات شسته‌نشده یا خام
افرادی‌که به عفونت‌های باکتریایی مبتلا هستند، ممکن است بعد از اجابت مزاج و هنگام طبخ در اثر تماس باکتری‌ها را به غذا منتقل کنند. این غذا در صورت مصرف می‌تواند فرد دیگری را آلوده کند.
ویروس‌ها
عفونت‌های ویروسی روده بسیار شایع هستند و عامل بروز بسیاری از آن‌ها نوعی ویروس به نام نورو ویروس است. در مرحله بعد ویروس هپاتیت A و روتاویروس‌ها موثر هستند. این ویروس‌ها به‌راحتی از طریق تماس پوستی مثلا هنگام دست دادن یا مصرف غذا یا نوشیدنی آلوده منتقل می‌شوند.
نوروویروس بسیار مسری است و به آسانی در مکان‌هایی مانند مراکز نگهداری از کودکان، خانه‌های سالمندان و کشتی‌های تفریحی پخش می‌شود. روتاویروس‌ها از طریق تماس با استفراغ یا مدفوع آلوده به‌راحتی پخش می‌شوند و اغلب کودکان خردسال را درگیر می‌کنند.
انگل‌ها
کرم‌های روده‌ای یا انگل‌های تک‌یاخته باعث بروز عفونت‌های انگلی روده می‌شوند. معمولا تماس با مدفوع آلوده انسان در خاک می‌تواند منجر به انتشار این انگل‌ها شود. افراد همچنین می‌توانند با نوشیدن یا شنا در آب آلوده به این عفونت‌ها مبتلا شوند. از شایع‌ترین انگل‌های موثر در ابتلا به عفونت روده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژیاردیا (از طریق مدفوع انسان و حیوان آلوده پخش می‌شود و بیشتر کودکان خردسال، کوهنوردان و مسافران را درگیر می‌کند)
- کریپتوسپوریدیوز
- آمیبیاز (بیشتر جوانان را مبتلا می‌کند و از طریق آب یا غذای آلوده پخش می‌شود)
برخی از عفونت‌های انگلی می‌توانند از حیوانات به انسان سرایت کنند. به عنوان مثال، عفونت توکسوپلاسموز در اثر تماس با مدفوع گربه بروز می‌کند.
افرادی‌که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند مانند افراد مبتلا به ایدز، کسانی‌که تحت درمان سرطان قرار می‌گیرند، کودکان، زنان باردار یا افراد مسن، شانس بیشتری برای ابتلا به عفونت روده دارند.
علاوه بر این، افرادی‌که گاستریت یا سوزش معده دارند یا داروهایی برای کنترل تولید اسید معده (مانند امپرازول) مصرف می‌کنند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا هستند. زیرا اسید معده کمتری تولید می‌کنند و این مساله خلاص شدن از شر باکتری‌ها و ویروس‌های موجود در مواد غذایی را دشوارتر می‌کند.
راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت روده
برای عفونت روده چه باید کرد؟، در بسیاری از موارد می‌توان با رعایت اصول بهداشتی و تغذیه سالم از بروز این بیماری پیشگیری کرد. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم:
- مواد غذایی مانند گوشت و تخم مرغ را به‌خوبی حرارت دهید و بپزید.
- دست‌های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید (به‌خصوص قبل از پخت یا خوردن غذا)
- ضدعفونی کردن دست با الکل را جایگزین شستشوی دست با آب و صابون نکنید.
- قبل از مصرف، میوه‌ها و سبزیجات را به‌خوبی شستشو دهید.
- ظرف 2 ساعت پس از پخت، غذا را در دمای 4 درجه سانتیگراد و در یخچال نگهداری کنید.
- از تماس نزدیک با افرادی‌که عفونت روده دارند خودداری کنید.
- لباس‌ها یا ملحفه‌ها را با دقت بشویید.
در طول سفر:
- فقط از آب بطری برای نوشیدن و تمیز کردن دندان‌های خود استفاده کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های دارای یخ خودداری کنید.
- از مصرف غذاهای مانده پرهیز کنید.
- از مراجعه به رستوران‌های بین راهی یا بی‌کیفیت خودداری کنید.
- از مصرف سالاد، میوه‌های پوست‌کنده، شیر غیرپاستوریزه یا فرآورده‌های لبنی خودداری کنید.
- پس از رفتن به دستشویی عمومی، به‌خوبی دست‌های خود را بشویید.
- هنگام سفر به مناطقی‌که عفونت‌های انگلی در آنجا شایع‌تر است، احتیاط کنید.
نحوه صحیح تشخیص عفونت روده
برای تشخیص علت، پزشک متخصص گوارش ممکن است چند سوال بپرسد و سپس شما را معاینه کند.
برای دریافت لیست بهترین پزشکان فوق تخصص روده و معده در شهر خود از لینک زیر استفاده بفرمایید
لیست پزشکان دکتر گوارش خوب در تهراندر نهایت برای تشخیص قطعی احتمالا انجام برخی از آزمایشات مانند موارد زیر را توصیه می‌کند:
- آنالیز و کشت مدفوع برای بررسی میکروارگانیسم‌های موجود در آن
- آزمایش خون برای بررسی عفونت خون
- آندوسکوپی یا کولونوسکوپی برای بررسی وضعیت داخل روده‌ها
در صورت جدی بودن شرایط، ممکن است به پزشک متخصص عفونی ارجاع داده شوید.
تشخیص عفونت روده در کودکان
عفونت روده در کودکان معمولاً با علائمی مثل اسهال، دل‌درد، حالت تهوع، استفراغ، بی‌حالی و تب همراه است. اگر این علائم بیش از یکی دو روز ادامه پیدا کند یا کودک نشانه‌هایی از کم‌آبی مثل خشکی دهان، گود شدن چشم‌ها یا کاهش ادرار داشته باشد، باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.
پزشک معمولاً با بررسی علائم و سابقه تغذیه‌ای کودک، و در صورت نیاز با انجام آزمایش مدفوع، نوع عفونت (ویروسی، باکتریایی یا انگلی) را تشخیص می‌دهد. در برخی موارد خاص، آزمایش خون یا سونوگرافی شکم هم ممکن است لازم باشد.
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب عفونت روده در کودکان بسیار مهم است تا از کم‌آبی بدن و عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
انواع روش‌های درمان عفونت روده
اصولا درمان عفونت روده با هدف تسکین علائم انجام می‌شود. به‌همین‌دلیل، به بیماران توصیه می‌شود استراحت کنند، مایعات فراوان بنوشند و از وعده‌های غذایی سبک یا تنقلاتی‌که هضم آن‌ها آسان است مانند برنج سفید پخته با ماست، گوشت سفید بدون ادویه و آبمیوه‌های صاف‌شده استفاده کنند.
در مراحل اولیه باید از مصرف داروهای ضداسهال خودداری کنید، زیرا این داروها می‌توانند در شناسایی و دفع طبیعی عامل اصلی عفونت اختلال ایجاد کنند. استفاده از این نوع داروها ممکن است علائم را طولانی کرده و منجر به بروز عوارض بعدی شود.
در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های باکتریایی یا مسکن برای ناراحتی شکمی تجویز کند. در مورد عفونت ویروسی نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست. عفونت انگلی در اغلب موارد نیاز به مصرف داروهای ضدانگل دارد. همچنین ممکن است مصرف پروبیوتیک‌ها برای افزایش فلور باکتریایی و تقویت بیشتر روده‌ها بهمنظور درمان عفونت توصیه شود.
درصورتی‌که وضعیت بیمار به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن یا وجود بیماریهای زمینه‌ای جدی و نگران‌کننده شود، نیاز به بستری در بیمارستان و مصرف سرم، آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی و داروهای ضداسهال و استفراغ است.
بهترین دارو برای عفونت روده و معده چیست؟
عفونت روده و معده معمولاً به دلیل ویروس‌ها، باکتری‌ها یا انگل‌ها ایجاد می‌شود و درمان آن به عامل ایجادکننده بستگی دارد. اگر مشکل شما ویروسی باشد، اغلب نیازی به آنتی‌بیوتیک نیست و استراحت، مصرف مایعات و تغذیه سبک کمک‌کننده خواهد بود. اما در مواردی که پای باکتری یا انگل در میان باشد، پزشک ممکن است داروهایی مثل مترونیدازول، سیپروفلوکساسین یا نیتازاکسانید را تجویز کند.
نام قرص عفونت روده
مترونیدازول: برای درمان عفونت‌های انگلی مانند آمیبیاز یا ژیاردیا.
سیپروفلوکساسین: یک آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های باکتریایی شدید دستگاه گوارش.
نیتازاکسانید: مؤثر در درمان اسهال‌های ناشی از انگل‌هایی مثل کریپتوسپوریدیوم و ژیاردیا.
آزیترومایسین: گاهی برای عفونت‌های باکتریایی گوارشی، به‌ویژه در کودکان، تجویز می‌شود.
ریفاکسیمین: آنتی‌بیوتیکی با جذب پایین که برای عفونت‌های خاص روده‌ای و سندروم روده تحریک‌پذیر تجویز می‌شود.
سولفامتوکسازول/تریمتوپریم (کو-تریموکسازول): در موارد خاصی از اسهال باکتریایی کاربرد دارد.
یادتان باشد خودسرانه دارو مصرف نکنید. تشخیص دقیق نوع عفونت و درمان مؤثر تنها با نظر پزشک امکان‌پذیر است.
داروی گیاهی برای عفونت روده
برای بهبود عفونت روده، برخی گیاهان دارویی می‌توانند به کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با عوامل عفونی کمک کنند. از جمله رایج‌ترین و مؤثرترین داروهای گیاهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زنجبیل: خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتری دارد و به کاهش درد شکمی و حالت تهوع کمک می‌کند.
- زردچوبه: سرشار از کورکومین است که خاصیت ضدعفونی‌کننده و التیام‌بخش دارد.
- پونه کوهی (اویشن کوهی): با ترکیبات ضدباکتری‌اش می‌تواند به مقابله با باکتری‌های روده کمک کند.
- بابونه: آرام‌بخش دستگاه گوارش است و در تسکین دل‌دردهای ناشی از عفونت مؤثر است.
- سیر: یک آنتی‌بیوتیک طبیعی است که می‌تواند با باکتری‌ها و انگل‌های روده‌ای مقابله کند.
توصیه می‌شود برای مصرف منظم یا در دوزهای درمانی، حتماً با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید، به‌ویژه اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا بیماری زمینه‌ای دارید.
دمنوش برای عفونت روده
برخی دمنوش‌های گیاهی می‌توانند به کاهش التهاب، تقویت گوارش و تسکین علائم عفونت روده کمک کنند. این دمنوش‌ها خاصیت ضدباکتری، ضدالتهاب یا آرام‌بخش دارند و می‌توانند به بهبود وضعیت عمومی روده کمک کنند. از دمنوش‌های مفید در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دمنوش بابونه: آرام‌بخش، ضداسپاسم و مؤثر در کاهش درد و التهاب روده.
- دمنوش زنجبیل: با خاصیت ضدباکتری و ضدتهوع، به بهبود گوارش و کاهش ناراحتی‌های روده‌ای کمک می‌کند.
- دمنوش نعناع: خنک‌کننده، ضدنفخ و مؤثر در تسکین دردهای شکمی ناشی از عفونت.
- دمنوش آویشن: دارای ترکیبات ضدعفونی‌کننده طبیعی و مفید برای مقابله با باکتری‌های مضر روده.
- دمنوش رازیانه: کمک به کاهش نفخ، گاز و تسکین گرفتگی‌های شکمی.
برای مصرف منظم این دمنوش‌ها، به‌ویژه در صورت بارداری یا مصرف داروهای خاص، بهتر است با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت شود.
برای رفع عفونت روده چه بخوریم؟
تغذیه مناسب نقش مهمی در بهبود سریع‌تر عفونت روده دارد. در این دوران، دستگاه گوارش حساس‌تر است و باید از خوراکی‌هایی استفاده کرد که هضم آسانی دارند و به ترمیم روده کمک می‌کنند. هدف اصلی تغذیه در زمان عفونت روده، تأمین آب بدن، کاهش التهاب و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده است.
خوراکی‌های مفید برای رفع عفونت روده:
- مایعات فراوان: آب، آب نارگیل، آب برنج و محلول‌های الکترولیت برای جلوگیری از کم‌آبی بدن.
- برنج سفید پخته: سبک، قابل‌هضم و کمک‌کننده به کاهش دفعات اسهال.
- موز رسیده: سرشار از پتاسیم و مفید برای تأمین انرژی و بهبود حرکات روده.
- سیب رنده‌شده یا پخته: دارای پکتین برای تقویت روده و کاهش التهاب.
- ماست پروبیوتیک: کمک به بازسازی فلور طبیعی روده و مقابله با باکتری‌های مضر.
- سوپ‌های ساده (مثل سوپ مرغ): تأمین انرژی، مایعات و مواد معدنی بدن.
- هویج پخته: سرشار از آنتی‌اکسیدان و مفید برای تقویت دیواره روده.
- نان تست یا کراکر ساده: سبک و مناسب برای زمان کاهش اشتها.
نکته مهم: در دوران عفونت، باید از خوراکی‌های چرب، سرخ‌کردنی، شیرینی‌جات، لبنیات سنگین، غذاهای تند و نوشابه‌های گازدار پرهیز کرد.
درمان عفونت روده در کودکان
درمان عفونت روده در کودکان به نوع عامل بیماری‌زا بستگی دارد؛ این عفونت‌ها معمولاً به دلیل ویروس، باکتری یا انگل ایجاد می‌شوند. در بیشتر موارد ویروسی، درمان حمایتی و بدون نیاز به آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود.
مهم‌ترین نکات درمانی عبارتند از:
- جبران آب از دست‌رفته: مصرف مایعات کافی، محلول‌های خوراکی الکترولیت (ORS) یا سوپ‌های سبک برای پیشگیری از کم‌آبی بدن.
- تغذیه مناسب: رژیم غذایی سبک و قابل‌هضم مثل برنج، موز، سیب رنده‌شده و نان تُست برای کاهش فشار به روده.
- استراحت کافی: کمک به بهبود سریع‌تر سیستم ایمنی کودک.
- داروها: در موارد باکتریایی یا انگلی، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروی ضدانگل تجویز کند. هیچ‌گاه بدون مشورت پزشک از دارو استفاده نکنید.
- مراقبت از علائم هشدار: مثل تب بالا، اسهال خونی، بی‌حالی شدید یا علائم کم‌آبی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند.
همیشه توصیه می‌شود برای تشخیص دقیق و درمان مؤثر، کودک را نزد پزشک متخصص کودکان ببرید.
عفونت روده چند روز طول می‌کشد؟
اکثر عفونت‌های ویروسی به طور ناگهانی شروع می‌شوند و کمتر از یک هفته طول می‌کشند. اگرچه ممکن است بیشتر ادامه پیدا کنند. عفونت‌های باکتریایی ممکن است مانند عفونت‌های ویروسی ظاهر شوند، اما گاهی ممکن است بیشتر باعث تب بالا یا اسهال خونی شوند.
عفونت‌های انگلی اغلب باعث ایجاد خون یا مخاط در اسهال می‌شوند و ممکن است تا زمانی‌که فرد تحت درمان قرار نگیرد ادامه یابند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه بیشتر عفونت‌ها خود‌به‌خود برطرف می‌شوند، اما درصورتی‌که علائم زیر را دارید، حتما برای مراجعه به بهترین دکتر عفونت روده اقدام کنید:
- تب بالا
- درد شکمی شدید
- وجود خون یا مخاط در مدفوع (مدفوع سیاه رنگ)
- دفع روزانه بیش از 6 بار مدفوع شل
- اسهالی‌که بیش از 2 یا 3 روز طول بکشد
- استفراغ مکرر
- علائم کم‌آبی بدن، مانند تشنگی بیش‌ازحد، خشکی دهان یا کاهش حجم ادرار
اگر نوزاد شما 3 ماهه یا کوچکتر است دارد و اسهال دارد، فورا به پزشک مراجعه کنید. کودکان نوپا و خردسال (زیر دو سال) باید در موارد زیر به پزشک مراجعه کنند:
- اسهال آن‌ها رفع نمی‌شود.
- در مدفوع آن‌ها خون است.
- در حال کاهش وزن هستند.
شما باید کودک خود را به سرعت به بخش اورژانس برسانید اگر:
- علائم کم‌آبی (عدم دفع ادرار، رنگ‌پریدگی، چشمان گودرفته و سردی دست‌ها یا پاها) را نشان می‌دهد.
- نمیتواند مایعات و غذا را نگهدارد و بلافاصله استفراغ می‌کند.
- معده‌درد و درد شکمی شدیدی دارد.
- به طور کلی ناخوش است، کمتر به محرکهای محیطی پاسخگو است، خوب غذا نمی‌خورد یا مدام تب دارد.
سخن آخر
بنابراین، انواع عفونت روده وجود دارد که هرکدام در اثر سرایت یک میکروارگانیسم خاص بروز می‌کنند. اگرچه بیشتر عفونت‌ها طی 3 روز با استراحت و مصرف مایعات فراوان برطرف می‌شوند، اما اگر فردی علائم کم‌آبی یا اسهال و استفراغ مکرر را دارد باید به پزشک مراجعه کند. مطمانا مشورت با دکتر فوق تخصص گوارش می‌تواند اطلاعات بیشتری در این زمینه در اختیار شما بگذارد.
لیست پزشکان مرتبط:
مهران بابایی فومشیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران- فرهاد زمانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- سید مؤید علویانفوق تخصص بیماریهای گوارش وکبد | تهران
- ناصر ابراهیمی دریانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- مهدی باباییفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- محسن امینیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- علیرضا سیاحفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- مهری پورآدینهفوق تخصص گوارش و کبد (آندوسکوپی، کولونوسکوپی، پلیپ روده و معده، بوتاکس) | تهران
- مهدی نیکخواهفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- مرتضی نایبیفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
