تعدادی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها می‌توانند باعث بروز عفونت روده شوند. شما ممکن است با خوردن آب و غذای آلوده یا تماس با افراد و اشیاء آلوده به انتقال این میکروارگانیسم‌ها به دستگاه گوارش خود کمک کنید.
بهتر است بدانید که عفونت روده می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث بروز علائمی مانند تب، اسهال، حالت تهوع، استفراغ، دل‌پیچه، بی‌اشتهایی، نفخ و غیره شود. اگرچه در اغلب موارد می‌توان این مشکلات را به کمک استراحت، هیدراته نگهداشتن بدن و مصرف غذاهای سبک رفع کرد، اما در صورت تداوم آن‌ها بیش از سه روز در بزرگسالان و بیش از دو روز در کودکان، نیاز به دارودرمانی است.
می‌توان با رعایت بهداشت و مصرف غذاهای سالم از بروز عفونت روده پیشگیری کرد. براساس مطالعات صورت‌گرفته، عفونت روده بیشتر در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌تر مانند کودکان، بزرگسالان یا افرادی‌که سابقه بیماری مزمن دارند، رخ می‌دهد. درمان به‌موقع این بیماری تحت نظر پزشک را نادیده نگیرید. به‌خصوص در مورد کودکان که در مواقع جدی می‌تواند باعث مرگ آن‌ها شود.
علائم عفونت روده
علائم عفونت روده می‌توانند بلافاصله پس از مصرف غذا یا آب آلوده یا ظرف 3 روز پس از تماس با میکروارگانیسم‌ها ظاهر شود. معمولا نوع علائم به نوع میکروارگانیسم، شدت عفونت، سن و وضعیت سلامت عمومی شما بستگی دارد. از شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرفتگی و درد شکمی
- اسهال معمولی یا خونی
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- نفخ شدید
- کاهش اشتها
- تب
- دردهای عضلانی
- کاهش وزن ناخواسته
تجربه نشان داده است که کودکان و افراد مسن بیشتر در معرض کاهش وزن و کم‌آبی هستند و این مساله می‌تواند منجر به بروز عوارض بیشتر شود. به‌همین‌دلیل باید برای درمان فوری آن‌ها اقدام کرد.
علل موثر در بروز عفونت روده
از میکروارگانیسم‌هایی که می‌توانند باعث ابتلا به عفونت روده شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
باکتری‌ها
باکتری‌های زیر در بروز عفونت روده ناشی از مسمومیت غذایی موثر هستند:
- سالمونلا
- شیگلا
- اشریشیا کلی (E.coli)
- کلستریدیوم پرفرنجنس
- لیستریا
- استافیلوکوکوس
اگرچه هر غذای آلوده‌ای می‌تواند حامل این باکتری‌ها باشد، اما غذاهای زیر احتمال انتقال بیشتری دارند:
- گوشت، تخم مرغ یا مرغ نیم‌پز یا خام
- لبنیات و آبمیوه‌های غیرپاستوریزه
- آب آلوده
- مواد غذایی که به‌خوبی در یخچال نگهداری نمیشوند (به‌ویژه گوشت و تخم مرغ)
- میوه‌ها و سبزیجات شسته‌نشده یا خام
افرادی‌که به عفونت‌های باکتریایی مبتلا هستند، ممکن است بعد از اجابت مزاج و هنگام طبخ در اثر تماس باکتری‌ها را به غذا منتقل کنند. این غذا در صورت مصرف می‌تواند فرد دیگری را آلوده کند.
ویروس‌ها
عفونت‌های ویروسی روده بسیار شایع هستند و عامل بروز بسیاری از آن‌ها نوعی ویروس به نام نورو ویروس است. در مرحله بعد ویروس هپاتیت A و روتاویروس‌ها موثر هستند. این ویروس‌ها به‌راحتی از طریق تماس پوستی مثلا هنگام دست دادن یا مصرف غذا یا نوشیدنی آلوده منتقل می‌شوند.
نوروویروس بسیار مسری است و به آسانی در مکان‌هایی مانند مراکز نگهداری از کودکان، خانه‌های سالمندان و کشتی‌های تفریحی پخش می‌شود. روتاویروس‌ها از طریق تماس با استفراغ یا مدفوع آلوده به‌راحتی پخش می‌شوند و اغلب کودکان خردسال را درگیر می‌کنند.
انگل‌ها
کرم‌های روده‌ای یا انگل‌های تک‌یاخته باعث بروز عفونت‌های انگلی روده می‌شوند. معمولا تماس با مدفوع آلوده انسان در خاک می‌تواند منجر به انتشار این انگل‌ها شود. افراد همچنین می‌توانند با نوشیدن یا شنا در آب آلوده به این عفونت‌ها مبتلا شوند. از شایع‌ترین انگل‌های موثر در ابتلا به عفونت روده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژیاردیا (از طریق مدفوع انسان و حیوان آلوده پخش می‌شود و بیشتر کودکان خردسال، کوهنوردان و مسافران را درگیر می‌کند)
- کریپتوسپوریدیوز
- آمیبیاز (بیشتر جوانان را مبتلا می‌کند و از طریق آب یا غذای آلوده پخش می‌شود)
برخی از عفونت‌های انگلی می‌توانند از حیوانات به انسان سرایت کنند. به عنوان مثال، عفونت توکسوپلاسموز در اثر تماس با مدفوع گربه بروز می‌کند.
افرادی‌که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند مانند افراد مبتلا به ایدز، کسانی‌که تحت درمان سرطان قرار می‌گیرند، کودکان، زنان باردار یا افراد مسن، شانس بیشتری برای ابتلا به عفونت روده دارند.
علاوه بر این، افرادی‌که گاستریت یا سوزش معده دارند یا داروهایی برای کنترل تولید اسید معده (مانند امپرازول) مصرف می‌کنند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا هستند. زیرا اسید معده کمتری تولید می‌کنند و این مساله خلاص شدن از شر باکتری‌ها و ویروس‌های موجود در مواد غذایی را دشوارتر می‌کند.
راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت روده
در بسیاری از موارد می‌توان با رعایت اصول بهداشتی و تغذیه سالم از بروز این بیماری پیشگیری کرد. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم:
- مواد غذایی مانند گوشت و تخم مرغ را به‌خوبی حرارت دهید و بپزید.
- دست‌های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید (به‌خصوص قبل از پخت یا خوردن غذا)
- ضدعفونی کردن دست با الکل را جایگزین شستشوی دست با آب و صابون نکنید.
- قبل از مصرف، میوه‌ها و سبزیجات را به‌خوبی شستشو دهید.
- ظرف 2 ساعت پس از پخت، غذا را در دمای 4 درجه سانتیگراد و در یخچال نگهداری کنید.
- از تماس نزدیک با افرادی‌که عفونت روده دارند خودداری کنید.
- لباس‌ها یا ملحفه‌ها را با دقت بشویید.
در طول سفر:
- فقط از آب بطری برای نوشیدن و تمیز کردن دندان‌های خود استفاده کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های دارای یخ خودداری کنید.
- از مصرف غذاهای مانده پرهیز کنید.
- از مراجعه به رستوران‌های بین راهی یا بی‌کیفیت خودداری کنید.
- از مصرف سالاد، میوه‌های پوست‌کنده، شیر غیرپاستوریزه یا فرآورده‌های لبنی خودداری کنید.
- پس از رفتن به دستشویی عمومی، به‌خوبی دست‌های خود را بشویید.
- هنگام سفر به مناطقی‌که عفونت‌های انگلی در آنجا شایع‌تر است، احتیاط کنید.
نحوه صحیح تشخیص عفونت روده
برای تشخیص علت، پزشک متخصص گوارش ممکن است چند سوال بپرسد و سپس شما را معاینه کند.
برای دریافت لیست بهترین پزشکان فوق تخصص روده و معده در شهر خود از لینک زیر استفاده بفرمایید
لیست پزشکان دکتر گوارش خوب در تهراندر نهایت برای تشخیص قطعی احتمالا انجام برخی از آزمایشات مانند موارد زیر را توصیه می‌کند:
- آنالیز و کشت مدفوع برای بررسی میکروارگانیسم‌های موجود در آن
- آزمایش خون برای بررسی عفونت خون
- آندوسکوپی یا کولونوسکوپی برای بررسی وضعیت داخل روده‌ها
در صورت جدی بودن شرایط، ممکن است به پزشک متخصص عفونی ارجاع داده شوید.
انواع روش‌های درمان عفونت روده
اصولا درمان عفونت روده با هدف تسکین علائم انجام می‌شود. به‌همین‌دلیل، به بیماران توصیه می‌شود استراحت کنند، مایعات فراوان بنوشند و از وعده‌های غذایی سبک یا تنقلاتی‌که هضم آن‌ها آسان است مانند برنج سفید پخته با ماست، گوشت سفید بدون ادویه و آبمیوه‌های صاف‌شده استفاده کنند.
در مراحل اولیه باید از مصرف داروهای ضداسهال خودداری کنید، زیرا این داروها می‌توانند در شناسایی و دفع طبیعی عامل اصلی عفونت اختلال ایجاد کنند. استفاده از این نوع داروها ممکن است علائم را طولانی کرده و منجر به بروز عوارض بعدی شود.
در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های باکتریایی یا مسکن برای ناراحتی شکمی تجویز کند. در مورد عفونت ویروسی نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست. عفونت انگلی در اغلب موارد نیاز به مصرف داروهای ضدانگل دارد. همچنین ممکن است مصرف پروبیوتیک‌ها برای افزایش فلور باکتریایی و تقویت بیشتر روده‌ها بهمنظور درمان عفونت توصیه شود.
درصورتی‌که وضعیت بیمار به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن یا وجود بیماریهای زمینه‌ای جدی و نگران‌کننده شود، نیاز به بستری در بیمارستان و مصرف سرم، آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی و داروهای ضداسهال و استفراغ است.
عفونت روده چند روز طول می‌کشد؟
اکثر عفونت‌های ویروسی به طور ناگهانی شروع می‌شوند و کمتر از یک هفته طول می‌کشند. اگرچه ممکن است بیشتر ادامه پیدا کنند. عفونت‌های باکتریایی ممکن است مانند عفونت‌های ویروسی ظاهر شوند، اما گاهی ممکن است بیشتر باعث تب بالا یا اسهال خونی شوند.
عفونت‌های انگلی اغلب باعث ایجاد خون یا مخاط در اسهال می‌شوند و ممکن است تا زمانی‌که فرد تحت درمان قرار نگیرد ادامه یابند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه بیشتر عفونت‌ها خود‌به‌خود برطرف می‌شوند، اما درصورتی‌که علائم زیر را دارید، حتما برای مراجعه به بهترین دکتر عفونت روده اقدام کنید:
- تب بالا
- درد شکمی شدید
- وجود خون یا مخاط در مدفوع (مدفوع سیاه رنگ)
- دفع روزانه بیش از 6 بار مدفوع شل
- اسهالی‌که بیش از 2 یا 3 روز طول بکشد
- استفراغ مکرر
- علائم کم‌آبی بدن، مانند تشنگی بیش‌ازحد، خشکی دهان یا کاهش حجم ادرار
اگر نوزاد شما 3 ماهه یا کوچکتر است دارد و اسهال دارد، فورا به پزشک مراجعه کنید. کودکان نوپا و خردسال (زیر دو سال) باید در موارد زیر به پزشک مراجعه کنند:
- اسهال آن‌ها رفع نمی‌شود.
- در مدفوع آن‌ها خون است.
- در حال کاهش وزن هستند.
شما باید کودک خود را به سرعت به بخش اورژانس برسانید اگر:
- علائم کم‌آبی (عدم دفع ادرار، رنگ‌پریدگی، چشمان گودرفته و سردی دست‌ها یا پاها) را نشان می‌دهد.
- نمیتواند مایعات و غذا را نگهدارد و بلافاصله استفراغ می‌کند.
- معده‌درد و درد شکمی شدیدی دارد.
- به طور کلی ناخوش است، کمتر به محرکهای محیطی پاسخگو است، خوب غذا نمی‌خورد یا مدام تب دارد.
سخن آخر
بنابراین، انواع عفونت روده وجود دارد که هرکدام در اثر سرایت یک میکروارگانیسم خاص بروز می‌کنند. اگرچه بیشتر عفونت‌ها طی 3 روز با استراحت و مصرف مایعات فراوان برطرف می‌شوند، اما اگر فردی علائم کم‌آبی یا اسهال و استفراغ مکرر را دارد باید به پزشک مراجعه کند. مطمانا مشورت با دکتر فوق تخصص گوارش می‌تواند اطلاعات بیشتری در این زمینه در اختیار شما بگذارد.
لیست پزشکان مرتبط:
مهران بابایی فومشیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران- فرهاد زمانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- سید مؤید علویانفوق تخصص بیماریهای گوارش وکبد | تهران
- ناصر ابراهیمی دریانیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- مهدی باباییفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- محسن امینیفوق تخصص گوارش و کبد بالغین | تهران
- رضا رشیدیفوق تخصص گوارش ، کبد و آندوسکوپی | تهران
- مهری پورآدینهفوق تخصص گوارش و کبد (آندوسکوپی، کولونوسکوپی، پلیپ روده و معده، بوتاکس) | تهران
- مهدی نیکخواهفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
- سیده نازنین منصوری گیلانیفوق تخصص گوارش و کبد | تهران
