بررسی انواع دانههای پوستی و روشهای درمان
تغییرات برجسته در بافت یا رنگ پوست به عنوان بثورات یا دانههای پوستی شناخته میشوند. در حقیقت، دانههای پوستی (Skin Rash) نوعی اختلال پوستی هستند که میتوانند با ظواهر و خصوصیات متنوعی نمایان شوند. این شرایط میتواند به صورت خشک، مرطوب، برجسته، هموار و یا حتی به شکل تاول ظهور کند.
راشهای پوستی ممکن است با درد، خارش، یا تغییر رنگ همراه باشند و در نواحی مختلف بدن از یک ناحیه کوچک تا سطح وسیعی از پوست پراکنده شوند. دلایل گوناگونی میتواند به بروز دانههای پوستی منجر شود که به همین جهت، روشهای درمانی متعددی نیز برای مدیریت این عارضه وجود دارد. برای تشخیص و درمان این وضعیت، مراجعه به متخصصین پوست و مو ضروری است.
علل بروز دانههای پوستی
دانههای پوستی میتوانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند که از جمله این علل میتوان به بیماریها، آلرژیها، حساسیتها و مصرف برخی داروها اشاره کرد. عفونتهای باکتریایی، ویروسی، قارچی و انگلی نیز میتوانند از دیگر عوامل ایجاد کننده بثورات پوستی باشند.
۱. درماتیت تماسی (التهاب ناشی از تماس پوستی)
درماتیت تماسی یکی از رایجترین علل دانههای قرمز روی پوست است. این وضعیت زمانی رخ میدهد که پوست در تماس با موادی قرار گیرد که به آنها واکنش نشان میدهد. علائم شامل قرمزی، التهاب و خارش است. عواملی که معمولاً باعث ایجاد درماتیت تماسی میشوند عبارتند از:
- محصولات آرایشی و بهداشتی
- صابونها
- شویندهها
- رنگهای مورد استفاده در لباس
- مواد شیمیایی مانند لاستیک و لاتکس
- گیاهان سمی مانند سماق، پیچک و بلوط سمی
۲. داروها
برخی افراد پس از مصرف داروها ممکن است دچار بثورات پوستی شوند. این بثورات میتوانند به عنوان عارضه دارو یا واکنش آلرژیک به آن دارو ظاهر شوند. برخی داروها، مانند آنتیبیوتیکها، حساسیت به نور ایجاد میکنند که منجر به بروز بثورات پوستی میشود. این نوع واکنش به نور، علائمی مشابه با آفتاب سوختگی دارد.
۳. عفونتها
عفونتهای باکتریایی، ویروسی و قارچی نیز از علل رایج بروز بثورات پوستی هستند. نوع بثورات بسته به نوع عفونت متفاوت است. به عنوان مثال، عفونت قارچی کاندیدا معمولاً باعث دانههای پوستی همراه با خارش میشود که اغلب در چینهای پوستی ظاهر میشوند.
۴. بیماریهای خودایمنی
بیماریهای خودایمنی زمانی رخ میدهند که سیستم ایمنی بدن به بافتهای سالم حمله میکند. برخی از این بیماریها میتوانند موجب بروز دانههای پوستی شوند. به عنوان مثال، لوپوس یک بیماری خودایمنی است که میتواند باعث بثورات پروانهای شکل بر روی صورت شود. این حالت در بیماریهای خودایمنی شدیدتر نیز مشاهده میشود.
این موارد تنها برخی از علل شایع دانههای پوستی هستند. برای تشخیص و درمان دقیق هر نوع دانه پوستی، مراجعه به متخصص پوست و مو ضروری است.
دانههای قرمز روی پوست صورت
دانههای قرمز ممکن است بر روی پوست صورت نیز ظاهر شوند. این وضعیت میتواند دلایل مشابهی با دانههای قرمز بدن داشته باشد یا کاملاً متفاوت باشد. برخی از علل شایع دانههای قرمز روی صورت عبارتند از:
- سبوریک درماتیت
- روزاسه
- آلرژیهای فصلی یا واکنشهای آلرژیک
- حساسیت دارویی
- اگزمای پوستی
- سوریازیس
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- شینگلز
- لوپوس
- سرطانهای نادر
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که دانههای قرمز روی پوست بیش از دو هفته باقی بمانند یا با علائم دیگری همراه باشند، مراجعه به پزشک متخصص پوست ضروری است. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع میتواند از پیشرفت مشکلات پوستی جلوگیری کند
علتهای ایجاد دانههای قرمز روی پوست چیست؟
بثورات پوستی میتوانند به دلایل گوناگونی ایجاد شوند و هر یک از این دلایل ممکن است به نوع خاصی از دانههای پوستی منجر شوند. در ادامه، به بررسی دقیقتر برخی از شایعترین علل بروز این مشکل پرداخته میشود.
انواع بیماریهای پوستی خارشدار
تعدادی از بیماریهای پوستی وجود دارند که میتوانند باعث خارش شوند؛ این بیماریها ممکن است عفونی یا غیرعفونی باشند. در زیر به برخی از این بیماریها که موجب دانههای قرمز خارشدار میشوند، اشاره شده است.
۱. بیماری پنجم (Erythema Infectiosiosum یا Fifth Disease)
این بیماری ویروسی واگیردار توسط پاروویروس B۱۹ ایجاد میشود. یکی از ویژگیهای برجسته این بیماری، ظهور دانههای پوستی قرمز بر روی گونهها است. به تدریج این دانهها به صورت لکههای قرمز که اغلب کمرنگتر هستند، روی تنه، بازوها و پاها پخش میشوند. این لکهها بیشتر پس از حمام گرم یا دوش قابل مشاهده هستند. علائم دیگر شامل سردرد، خستگی، تب، گلودرد، آبریزش بینی، تهوع و اسهال است. کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر مستعد ابتلا به این دانههای پوستی هستند.
۲. زرد زخم (Impetigo)
زرد زخم، یک عفونت پوستی بسیار مسری است که اغلب در کودکان مشاهده میشود. دانههای پوستی معمولاً در اطراف دهان، چانه و بینی دیده میشوند. این عفونت در دو نوع زیر وجود دارد:
زرد زخم بدون تاول: دانههای قرمز پوستی در اطراف دهان و بینی ایجاد میشوند.
زرد زخم تاولی: این نوع کمتر شایع است و بیشتر در کودکان زیر دو سال دیده میشود. مشخصه آن تاولهای بزرگ و دردناک بر روی تنه، بازوها و پاها است.
۳. روزاسه (Rosacea)
روزاسه یک بیماری مزمن پوستی است که به صورت دورهای عود و بهبود مییابد. عوامل مختلفی از جمله مصرف غذاهای تند، نوشیدنیهای الکلی، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، استرس و عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری میتوانند موجب عود بیماری شوند. علائم شامل سوزش و قرمزی صورت، ایجاد برجستگیهای قرمز، خشکی پوست و حساسیت به لمس است. روزاسه ممکن است از نظر ظاهری به لوپوس شباهت داشته باشد، اما تفاوتهایی نیز بین این دو بیماری وجود دارد؛ به عنوان مثال، در روزاسه برجستگیهای قرمز برجستهتری نسبت به لوپوس دیده میشود.
۴. بیماری دست، پا و دهان
این بیماری که بیشتر در کودکان زیر ۵ سال دیده میشود، به علت عفونت با ویروس کوکساکی بروز میکند. تاولهای قرمز و دردناک در داخل دهان، روی زبان و لثهها ظاهر میشوند. لکههای قرمز صاف یا برجسته نیز در کف دستها و پاها دیده میشوند و ممکن است در ناحیه باسن و تناسلی نیز مشاهده شوند.
۵. دانههای پوستی ناشی از پوشک
این نوع دانهها در نواحیای که در تماس مستقیم با پوشک هستند، ظاهر میشوند. پوست در این نواحی قرمز، مرطوب و تحریکپذیر شده و هنگام لمس گرم است.
۶. لوپوس (Lupus)
لوپوس یک بیماری خودایمنی است که میتواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند. این بیماری میتواند بر سیستمهای مختلف بدن اثر بگذارد و علائمی نظیر دانههای پوستی تا زخمهای پوستی را به همراه داشته باشد. در لوپوس، راشهای پروانهای شکل روی بینی و گونهها ظاهر میشوند. این دانههای پوستی ممکن است با قرار گرفتن در معرض نور خورشید تشدید شوند.
۷. سلولیت (Cellulite)
سلولیت یک وضعیت اورژانسی پوستی است که نیاز به درمان فوری دارد. این عفونت معمولاً توسط باکتریها و قارچهایی که از طریق زخمهای پوستی وارد بدن میشوند، ایجاد میشود. در سلولیت، پوست قرمز، دردناک و متورم میشود و ممکن است با یا بدون ترشحات باشد. این عفونت به سرعت گسترش مییابد و پوست در ناحیه مبتلا گرم و دردناک است. علائم دیگری مانند تب و لرز نیز ممکن است وجود داشته باشد و خطوط قرمز روی پوست نشاندهنده یک عفونت جدی است که نیاز به مداخله فوری دارد.
۸. سرخک (Measles)
سرخک یک بیماری ویروسی است که با علائمی همچون تب، گلودرد، قرمزی چشم، بیاشتهایی، سرفهی خشک و آبریزش بینی آغاز میشود. سه تا چهار روز پس از شروع این علائم، دانههای قرمز پوستی در اطراف دهان ظاهر میشوند و به سایر نواحی بدن گسترش مییابند. همچنین لکههای قرمز کوچک با مرکز آبی و سفید نیز در داخل دهان مشاهده میشوند.
۹. تب مخملک (Scarlet Fever)
مخملک یک بیماری باکتریایی است که به علت تولید سم از باکتری استرپتوکوکوس پیوژن ایجاد میشود. این باکتری همچنین باعث گلودرد چرکی میشود. علائم مخملک شامل تب، دانههای قرمز پوستی و گلودرد است. دانههای پوستی قرمز، تمام بدن به جز دستها و پاها را درگیر میکنند.
۱۰. بیماری کاوازاکی (Kawasaki)
این بیماری بیشتر در کودکان زیر ۵ سال مشاهده میشود. علائم شامل تورم و قرمزی کف دست و پاها، قرمزی چشمها، تب، تورم غدد لنفاوی و تورم و قرمزی زبان است. کاوازاکی میتواند منجر به مشکلات قلبی شدید شود، هرچند در برخی موارد بیماری خود به خود بهبود مییابد.
علت بروز دانههای قرمز پوستی همراه با خارش
دانههای قرمز پوستی که با خارش همراه هستند، ممکن است به دلایل مختلفی بروز کنند. در ادامه به برخی از علل شایع این نوع دانههای پوستی اشاره میشود:
۱. گزیدگی و نیش حشرات
حشرات گوناگونی میتوانند با نیش زدن یا گزیدن پوست، دانههای پوستی ایجاد کنند. واکنش پوست به این نیشها بسته به نوع حشره و فرد گزیده شده متفاوت است، اما علائم عمومی شامل قرمزی، دانههای پوستی، خارش، درد و ورم است. ورم ممکن است فقط در محل نیش ظاهر شود یا به ناحیه وسیعتری گسترش یابد.
۲. گزش کک
ککها، حشرات کوچکی هستند که در لباسها و پارچههای پشمی زندگی میکنند. گزش ککها منجر به ایجاد لکههای قرمز روی پوست میشود که معمولاً با خارش و درد همراه است. این علائم اغلب پس از گزش در قسمتهای پایینی ساق پا و پشت پا ظاهر میشوند و خاراندن این دانهها میتواند منجر به عفونت شود.
۳. عفونتهای قارچی
عفونتهای قارچی به لایههای سطحی پوست، ناخنها و پوست سر آسیب میرسانند. این عفونتها معمولاً دانههای پوستی قرمز حلقوی شکل ایجاد میکنند که حاشیههای آن برجسته و وسط آن روشن و سالم است. با رشد قارچ، لبههای حلقه به سمت خارج گسترش مییابد. اگر این دانهها روی پوست سر ایجاد شوند، ممکن است باعث ریزش مو در ناحیه درگیر شوند و با خارش همراه باشند.
۴. اگزمای آلرژی
اگزمای آلرژی به نظر میرسد شبیه سوختگی باشد و اغلب در دست و ساعد ظاهر میشود. پوست در این شرایط قرمز، خشن، پوستهپوسته و همراه با خارش است.
۵. بیماری پوستی اگزما (Eczema)
اگزما یکی از شایعترین بیماریهای پوستی است که معمولاً در دوران کودکی بروز میکند. این بیماری میتواند منجر به خارش، قرمزی، تورم و پوستهریزی شود. دانههای پوستی مرتبط با اگزما ممکن است باعث ریزش مو در ناحیه درگیر شوند.
۶. پسوریازیس (Psoriasis)
پسوریازیس بیماری پوستی شایعی است که منجر به ایجاد تکههای ضخیم و نقرهای رنگ، همراه با خارش و خشکی پوست میشود. این تظاهرات پوستی اغلب در سر، آرنجها، زانوها و قسمت پایین کمر مشاهده میشوند و ممکن است با خارش یا بدون علامت همراه باشند.
۷. آبله مرغان (Chickenpox)
آبله مرغان یک عفونت ویروسی است که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود. دانههای پوستی خارشدار ابتدا در صورت و تنه ظاهر میشوند و سپس در سراسر بدن پخش میشوند. این دانهها به تاولهای پر از مایع تبدیل میشوند و پس از ۴۸ ساعت شروع به خشک شدن میکنند. این بیماری معمولاً با تب، بدندرد، گلودرد و بیاشتهایی همراه است.
۸. زونا (Shingles)
زونا که ناشی از فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله مرغان) است، دانههای پوستی دردناک همراه با سوزش و خارش ایجاد میکند. این دانهها به صورت خطی و بیشتر در ناحیه لگن ظاهر میشوند، اما ممکن است در سایر نواحی بدن از جمله صورت نیز دیده شوند. زونا ممکن است با تب، لرز، سردرد و خستگی همراه باشد.
۹. گال (Scabies)
گال یک بیماری پوستی بسیار مسری است که از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا منتقل میشود. علائم گال معمولاً ۴ تا ۶ هفته پس از عفونت ظاهر میشوند و شامل خارش شدید (که در شبها تشدید میشود)، دانههای پوستی و گاهی تاول هستند. خارش شدید میتواند منجر به زخم شدن پوست شود.
۱۰. گزش کنه
کنهها ممکن است با نیش زدن پوست، دانههای پوستی ایجاد کنند که با درد، تورم، سوزش و حتی مشکلات تنفسی همراه است. کنهها معمولاً برای مدت طولانی بر روی پوست باقی میمانند و علائم ممکن است مدتها پس از گزش ظاهر شوند.
۱۱. درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis)
در این حالت، دانههای ریز سفید یا قرمز روی پوست ظاهر میشوند که پوستهپوسته و حساس به لمس هستند. نواحی درگیر ممکن است قرمز، چرب و همراه با خارش باشند. در موارد شدیدتر، موها در نواحی دچار دانههای پوستی ممکن است ریزش کنند.
علل بروز دانههای پوستی در کودکان
دانههای پوستی در کودکان میتوانند ناشی از عوامل مختلفی باشند که برخی از این عوامل شامل بیماریهای ویروسی، باکتریایی و سایر اختلالات میباشند. در ادامه به برخی از مهمترین علل ایجاد دانههای پوستی در کودکان اشاره میکنیم:
- آبله مرغان (Chickenpox)
آبله مرغان یک عفونت ویروسی است که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود. این بیماری اغلب با ظهور دانههای پوستی خارشدار که ابتدا روی صورت و تنه ظاهر میشوند و سپس به سراسر بدن گسترش مییابند، شناخته میشود.
- سرخک (Measles)
سرخک یک بیماری ویروسی شدید است که با تب، سرفه، آبریزش بینی، و دانههای پوستی قرمز شروع میشود. این دانهها ابتدا روی صورت ظاهر شده و به تدریج به سایر نقاط بدن گسترش مییابند.
- تب مخملک (Scarlet Fever)
تب مخملک یک عفونت باکتریایی است که توسط باکتری استرپتوکوک ایجاد میشود. این بیماری با دانههای پوستی قرمز و ریز همراه با تب و گلودرد شدید مشخص میشود.
- بیماری دست، پا و دهان
این بیماری که معمولاً در کودکان زیر 5 سال دیده میشود، توسط ویروس کوکساکی ایجاد میشود. دانههای پوستی قرمز و دردناک روی دستها، پاها و دهان از علائم اصلی این بیماری هستند.
- بیماری پنجم (Erythema Infectiosiosum)
بیماری پنجم یک عفونت ویروسی است که با ظهور دانههای پوستی قرمز روی گونهها آغاز میشود و سپس به تنه، بازوها و پاها گسترش مییابد.
- بیماری کاوازاکی (Kawasaki Disease)
این بیماری که بیشتر در کودکان زیر 5 سال دیده میشود، با تب بالا، تورم غدد لنفاوی، قرمزی چشمها و دانههای پوستی روی دستها و پاها مشخص میشود. این بیماری میتواند منجر به مشکلات قلبی جدی شود.
- زرد زخم (Impetigo)
زرد زخم یک عفونت پوستی باکتریایی بسیار مسری است که اغلب در کودکان رخ میدهد. این بیماری با دانههای پوستی قرمز، معمولاً در اطراف دهان، بینی و چانه همراه است که ممکن است به تاولهای پر از چرک تبدیل شوند.
درمان
به دلیل تنوع بالای علل ایجاد دانههای پوستی در کودکان، روشهای درمانی نیز بسیار متنوع است. برخی از این بثورات ممکن است نیاز به درمان خاصی نداشته باشند و خود به خود بهبود یابند. برخی دیگر ممکن است با استفاده از درمانهای خانگی یا داروهای موضعی تسکین یابند. در مواردی که دانههای پوستی نشانهای از یک بیماری جدیتر باشند، درمان بیماری زمینهای ضروری است.
دانههای قرمز پوستی در کرونا
کروناویروس (COVID-19) به عنوان یک بیماری جدید و گسترده، علائم پوستی متنوعی را نیز به همراه داشته است. در برخی از بیماران مبتلا به کرونا، دانههای قرمز روی پوست دیده شدهاند. این بثورات پوستی به خصوص در دورههای شیوع واریانتهای دلتا و دیگر واریانتها مشاهده شده است. علاوه بر دانههای قرمز، بثورات پوستی دیگری نیز در بیماران کرونایی گزارش شدهاند که شامل:
- دانههای سفید چرکی
- دانههای قرمز پوستی
- زخم شدن انگشتان
- تاولهای پر از مایع و معمولاً خارشدار
- خارش شدید
- بثورات پوستی مشابه گزش حشرات
- کهیر
این بثورات پوستی در کرونا به خصوص در افراد مسن شایعتر است و در حدود ۲۰٪ از بیماران مبتلا به کرونا مشاهده شدهاند. دانههای قرمز روی دست و پا، بالاتنه و دیگر نقاط بدن در برخی موارد همراه با خارش و در موارد دیگر بدون خارش گزارش شده اند
درمان دانههای قرمز روی پوست همراه با خارش
خارش ناشی از دانههای قرمز پوستی میتواند به شدت آزاردهنده باشد و تحمل آن برای افراد بسیار دشوار است. بنابراین، درمان سریع و موثر خارش یکی از اولویتهای اصلی افراد مبتلا به این مشکل است. انتخاب روش درمان مناسب بستگی به علت بروز این دانههای قرمز دارد؛ مثلاً اگر دانههای قرمز به دلیل گزش حشره یا بیماریهایی مانند آبله مرغان ایجاد شده باشند، نوع درمان متفاوت خواهد بود. در ادامه به روشهای مختلف درمان خارش ناشی از دانههای قرمز پوستی میپردازیم:
روشهای درمان خارش دانههای پوستی
- مرطوبکنندهها
اگر خشکی پوست عامل ایجاد خارش و دانههای قرمز است، استفاده از مرطوبکنندهها میتواند به بهبود وضعیت کمک کند. مرطوبکنندهها باعث حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی و خارش میشوند.
- کورتیکواستروئیدها
برای درمان اگزما، کورتیکواستروئیدها مؤثر هستند. این داروها به کاهش التهاب و خارش کمک میکنند و میتوانند به صورت موضعی یا خوراکی مصرف شوند.
- آنتیهیستامینها
مواردی که آلرژی عامل بروز دانههای قرمز و خارش است، آنتیهیستامینها میتوانند خارش را کاهش دهند. این داروها با مهار اثر هیستامین (مادهای که در واکنشهای آلرژیک ترشح میشود) عمل میکنند.
- پمادهای ضدقارچ
برای درمان بیماریهای قارچی مانند کرمهای حلقوی، پمادهای موضعی ضدقارچ مؤثر هستند. این پمادها به کاهش عفونت قارچی و بهبود دانههای پوستی کمک میکنند.
- درمان گزش حشرات
برای کاهش خارش ناشی از گزش حشرات، میتوان از آنتیهیستامینهای خوراکی یا موضعی استفاده کرد. همچنین، استفاده از ژلهای موضعی ضدحشرات میتواند از گزش بیشتر جلوگیری کند.
درمان خانگی دانههای قرمز روی پوست
پیش از مراجعه به پزشک، میتوان با استفاده از برخی روشهای خانگی، خارش و دانههای قرمز پوستی را بهبود بخشید. این روشها شامل موارد زیر هستند:
- کمپرس سرد
استفاده از کمپرس سرد روی ناحیه مورد نظر میتواند خارش و تورم را کاهش دهد. کمپرس سرد عروق خونی را منقبض میکند و باعث کاهش التهاب میشود.
- ژل آلوئهورا
آلوئهورا به دلیل خاصیت تسکیندهندگی و ضدالتهابی خود، میتواند به بهبود دانههای پوستی و کاهش خارش کمک کند.
- روغن نارگیل
روغن نارگیل یکی از درمانهای طبیعی موثر برای خارش و دانههای قرمز است، به ویژه زمانی که علت آن خشکی پوست باشد. این روغن باعث نرم شدن و آبرسانی به پوست میشود.
- روغن درخت چای
این روغن به دلیل خاصیت ضدعفونیکنندگی و ضدالتهابی خود، میتواند به بهبود بثورات پوستی و کاهش خارش کمک کند.
زمان مراجعه به پزشک
در برخی موارد، دانههای قرمز و خارش پوستی ممکن است نشانهای از یک مشکل جدیتر باشند که نیاز به مراقبت پزشکی دارند. در صورت مشاهده علائم زیر، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- گلودرد شدید
- درد مفاصل
- درد هنگام لمس نواحی نزدیک دانههای پوستی
- سابقه نیش حشرات یا حیوانات
- وجود خطوط قرمز در نزدیکی دانههای پوستی
- ترشحات چرکی زیاد از دانهها
- تغییر سریع رنگ پوست
- دشواری در تنفس یا احساس بسته شدن گلو
- درد شدید که به مرور زمان تشدید میشود
- تب بالا
- گیجی یا سرگیجه
- ورم صورت یا اندامها
- درد شدید در سر و گردن
- استفراغ یا اسهال مداوم
این علائم ممکن است نشاندهنده یک وضعیت جدی باشند که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارند.
لیست پزشکان مرتبط:
- مینو محرزمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- مسعود مردانی دشتیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- داود یادگاری نیامتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- نعمت اله جنیدی جعفریمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- پیام طبرسیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- کامران شرفیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- داود فصاحتمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- بهزاد امیریمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- نیما دستگیرمتخصص بیماریهای عفونی و تب دار بزرگسالان و کودکان | تهران
- پرویز بیات اسدیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران