بیماری زونا | علل، علائم و نحوه درمان آن
زونا چیست؟
زونا، یک عفونت حاد پوستی ناشی از فعال‌سازی مجدد ویروس واریسلا زوستر (Varicella-zoster virus) است. این ویروس همان ویروسی است که سبب بروز بیماری آبله‌مرغان می‌شود. پس از ابتلا به آبله‌مرغان، ویروس در گانگلیون‌های عصبی حسی به صورت نهفته باقی می‌ماند. با کاهش ایمنی بدن، ویروس مجدداً فعال شده و موجب بروز زونا می‌گردد.
علائم زونا معمولاً با درد شدید و یک‌طرفه در امتداد عصب آسیب‌دیده آغاز شده و به دنبال آن بثورات پوستی حباب‌دار ظاهر می‌گردد. سایر علائم همراه ممکن است شامل خستگی، تب، سردرد و حساسیت به نور باشند.
واکسن زونا بهترین روش برای پیشگیری از این بیماری است. درمان زونا نیز شامل داروهای ضد ویروسی، مسکن‌ها و داروهای موضعی برای تسکین درد و تسریع بهبودی است.
Varicella zoster virus, also known as human herpesvirus 3 or Human alphaherpesvirus 3, is one of nine known herpes viruses that can infect humans. It causes chickenpox commonly affecting children and young adults, and shingles in adults but rarely in children.
ویروس واریسلا زوستر، که به‌عنوان هرپس ویروس انسانی ۳ یا هرپس ویروس آلفا ۳ نیز شناخته می‌شود، یکی از ۹ نوع هرپس ویروسی است که می‌تواند انسان را آلوده کند. این ویروس باعث بیماریهای آبله مرغان، که معمولا کودکان و بزرگسالان جوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، و در بزرگسالان ممکن است به شکل زونا باشد، اما زونا به‌ندرت در کودکان اتفاق می‌افتد.
Wikipedia
انتقال زونا
زونا به‌طور مستقیم از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل نمی‌شود. با این حال، فردی که مبتلا به زونا است می‌تواند ویروس واریسلا زوستر را به فردی که قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا نشده است منتقل کند و در این فرد، بیماری آبله‌مرغان ایجاد شود. بنابراین، زونا به صورت غیرمستقیم از طریق تماس با مایع داخل حبابچه‌های پوستی و ترشحات تنفسی افراد مبتلا به زونا، قابل انتقال است.
مدت زمان مسری بودن زونا
زونا تا زمانی که تمام حبابچه‌های پوستی خشک و پوسته‌دار شوند، مسری است. این دوره معمولاً 7 تا 10 روز طول می‌کشد.
واگیر زونا چگونه است؟
ویروس واریسلا زوستر، عامل ایجاد کننده آبله‌مرغان، پس از بهبودی از این بیماری در بدن به صورت نهفته باقی می‌ماند. با فعال شدن مجدد این ویروس، بیماری زونا بروز می‌کند. انتقال زونا به صورت مستقیم از فرد مبتلا به فرد سالم صورت نمی‌گیرد. با این حال، تماس مستقیم با مایع داخل تاول‌های پوستی فرد مبتلا می‌تواند ویروس را به افراد سالمی که قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اند منتقل کرده و در آن‌ها بیماری آبله‌مرغان ایجاد کند. علاوه بر این، تماس با ترشحات تنفسی فرد مبتلا، به‌ویژه در صورت وجود سرفه یا عطسه، نیز می‌تواند خطر انتقال ویروس را افزایش دهد.
مدت زمان واگیر بودن زونا
دوره واگیر زونا معمولاً بین 7 تا 10 روز پس از ظهور بثورات پوستی ادامه می‌یابد. تا زمانی که تمام تاول‌ها خشک و پوسته‌دار نشده‌اند، امکان انتقال ویروس به دیگران وجود دارد. بنابراین، رعایت بهداشت فردی و اجتناب از تماس نزدیک با افراد سالم در این مدت از اهمیت بالایی برخوردار است
واگیر زونا برای زن باردار
پزشکان متخصص معتقدند که ابتلای زنان باردار به زونا می‌تواند عواقب جدی و خطرناکی برای جنین و مادر داشته باشد. این بیماری واگیردار می‌تواند در صورت تماس زن باردار که قبلاً آبله مرغان نداشته است با ویروس واریسلا زوستر، منجر به ابتلای وی به آبله مرغان یا زونا شود و مشکلاتی را برای سیر طبیعی بارداری ایجاد کند. در مقابل، زنان باردار که پیش‌تر آبله مرغان را تجربه کرده‌اند، سیستم ایمنی‌شان نسبت به این ویروس مقاوم بوده و ریسک ابتلا به این بیماری برایشان کمتر است.
زونا چشمی واگیر دارد؟
نوع خاصی از زونا به نام “زونا چشمی” نیز واگیردار است و با تخریب عصب بینایی همراه است. این نوع زونا علائمی چون درد شدید، قرمزی، خارش، سوزش و آبریزش چشم را به همراه دارد و همراه با بثورات پوستی و دانه‌های تاول‌مانند روی پلک یا صورت بروز می‌کند. افراد مبتلا به زونا چشمی نیز باید اقدامات بهداشتی لازم را انجام داده و از تماس مستقیم با دیگران پرهیز کنند تا از انتشار بیشتر ویروس جلوگیری شود.
بنابراین، واکسیناسیون علیه آبله مرغان بهترین راه برای پیشگیری از ابتلای زنان باردار به زونا است.
تشخیص زونا چگونه است ؟
تشخیص دقیق منشأ بروز بیماری زونا، گاهی برای پزشکان امری چالش‌برانگیز است. با این حال، در اکثر موارد، این بیماری به واسطه فعال‌سازی مجدد ویروس واریسلا-زوستر در بدن افرادی که در گذشته به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، رخ می‌دهد. اگرچه امکان بروز زونا از منابع دیگری نیز وجود دارد، اما نشانه‌های مشخصی وجود دارند که می‌توانند به تشخیص این بیماری کمک کنند.
نشانه های انتقال زونا
برای جلوگیری از تشدید علائم حتما برای درمان زونا اقدام کنید تا پزشک بهترین مسکن و دارو برای زونا و همچنین پماد برای زونا تجویز کند.
علائم زونا و شرح آن‌ها
| علائم زونا | شرح علائم |
| درد | درد یکی از اولین علائم زونا است که معمولاً قبل از ظهور آفت‌های پوستی رخ می‌دهد. این درد ممکن است حاد و سوزش باشد و در طول مسیر عصبی که تحت تأثیر ویروس قرار گرفته است، احساس شود. |
| آفت‌های پوستی | آفت‌های زونا به شکل خراش‌ها یا دانه‌های قرمز و تاول‌مانند روی پوست ظاهر می‌شوند. این آفت‌ها ابتدا به صورت دانه‌های کوچک هستند و سپس بزرگتر شده و معمولاً در یک طرف بدن و ناحیه‌ای متمرکز می‌شوند که عصب آن تحت تأثیر قرار گرفته است. |
| علائم عمومی | در برخی موارد، زونا با علائم عمومی مانند تب، خستگی، سردرد و درد عضلانی همراه است. |
قرمزی و التهاب، خارش و سوزش و حساسیت پوستی از اولین نشانه‌هایی هستند که ممکن است مبتلا شده باشید. در صورت مشاهده این علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب صورت گیرد. پزشک می‌تواند با تجویز داروهای مسکن و پمادهای مناسب، به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک کند.
پیشگیری از ابتلا به زونا: راهکارهای موثر
واکسیناسیون: یکی از کارآمدترین روش‌ها برای پیشگیری از زونا، استفاده از واکسن آبله مرغان (زوستاواکس) است. این واکسن می‌تواند از بروز بیماری جلوگیری کرده یا شدت آن را کاهش دهد. مشاوره با پزشک برای تعیین زمان مناسب واکسیناسیون و ارزیابی ریسک‌ها و مزایای آن، اهمیت بسیاری دارد.
تقویت سیستم ایمنی: حفظ سیستم ایمنی قوی می‌تواند از فعال شدن مجدد ویروس واریسلا-زوستر پیشگیری کند. برای تقویت سیستم ایمنی، رعایت موارد زیر ضروری است:
- رژیم غذایی مغذی حاوی میوه، سبزی، پروتئین و غلات کامل
- ورزش منظم و مناسب
- خواب کافی در شب
- مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های آرامش‌بخش
- توجه به سلامت روحی و استفاده از روش‌های کاهش استرس
- پرهیز از تماس با افراد مبتلا: ویروس زونا از طریق تماس مستقیم با بثورات پوستی منتقل می‌شود، بنابراین باید از نزدیک شدن به آفت‌های پوستی افراد مبتلا پرهیز کرد.
- رعایت بهداشت دست: شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون قبل از لمس یا پاک کردن آفت‌های پوستی، می‌تواند در کاهش انتقال ویروس موثر باشد.
مجموعه این تدابیر می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به زونا و کاهش خطر آن در افراد در معرض خطر بالا، نقش موثری داشته باشد. با این حال، هیچ راهکار مطلق و قطعی برای جلوگیری از زونا وجود ندارد و در صورت بروز علائم، مشاوره با پزشک ضروری است.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
- زونا یک بیماری شدیدا واگیردار است که از طریق تماس مستقیم با آفت‌های پوستی، بخارات ناشی از آفت‌ها و تماس با فرد مبتلا به آبله مرغان منتقل می‌شود.
- واکسیناسیون آبله مرغان (زوستاواکس) یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از زونا است. این واکسن می‌تواند از بروز بیماری جلوگیری کرده یا شدت آن را کاهش دهد. مشاوره با پزشک برای انجام این واکسیناسیون بسیار مهم است.
- تقویت سیستم ایمنی بدن از طریق رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس، می‌تواند در پیشگیری از فعال شدن مجدد ویروس واریسلا-زوستر موثر باشد.
- پرهیز از تماس نزدیک با افراد مبتلا به زونا و رعایت بهداشت دست‌ها قبل از لمس آفت‌های پوستی، راهکارهای دیگر برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری محسوب می‌شوند.
سوالات متداول
بیماری زونا چیست و آیا واگیردار است؟
زونا یک عفونت ویروسی واگیردار است که توسط ویروس Varicella-Zoster (همان ویروس عامل بیماری آبله مرغان) ایجاد می‌شود. این ویروس پس از ابتلا به آبله مرغان در بدن باقی می‌ماند و ممکن است بعدها به شکل زونا فعال شود.
آیا زونا برای بچه‌ها هم واگیر است؟
بله، زونا می‌تواند برای کودکان هم واگیر باشد. اگر کودکی قبلاً آبله مرغان را تجربه کرده باشد، ممکن است در آینده به زونا مبتلا شود. کودکان بدون سابقه آبله مرغان نیز می‌توانند از طریق تماس با آفت‌های پوستی افراد مبتلا به زونا، به آبله مرغان مبتلا شوند.
آیا واگیری زونا خطرناک است؟
خطرناک بودن زونا به وضعیت سلامت و سیستم ایمنی هر فرد بستگی دارد. برای اکثر افراد سالم، زونا معمولاً یک بیماری خفیف است. اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند سالمندان و بیماران سرطانی، زونا می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند عفونت‌های ثانویه و مشکلات عصبی شود.
آیا زونا می‌تواند باعث مرگ شود؟
اگرچه در اکثر موارد زونا به خودی خود بهبود می‌یابد، در موارد نادر ممکن است منجر به عوارض جدی و حتی مرگ شود، به ویژه در افراد سالمند با سیستم ایمنی ضعیف. اما در کل، زونا خطر جدی برای جان افراد ایجاد نمی‌کند.
لیست پزشکان مرتبط:
مینو محرزمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران- مسعود مردانی دشتیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- داود یادگاری نیامتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- نعمت اله جنیدی جعفریمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- پیام طبرسیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- کامران شرفیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- داود فصاحتمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- بهزاد امیریمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- نیما دستگیرمتخصص بیماریهای عفونی و تب دار بزرگسالان و کودکان | تهران
- پرویز بیات اسدیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
